SINT PER LUCHTPOST NAAR CUMULUS
Dank zij de „205 toch
heerlijk avondje aan
boord van t weerschip
MLD maakte van de
routine een deugd
PAGINA 3
LEIDSE COURANT
MAANDAG 4 DECEMBER 1972
VALKENBURG Sinterklaas
avond zonder pakjes is als
dikke havermoutpap zonder
zout: niet om door te komen.
Maar zo'n pakjes-loze Sinter
klaasavond. ver van huis. op
de rand van de poolnacht,
dat moet wel het toppunt
van troosteloosheid zijn. Een
troosteloosheid, die de 62
man aan boord van het
weerschip „Cumulus" reëel
onder ogen moesten zien.
Al vanaf zestien november
dobberen ze met hun schip
rond in een noordelijk vakje
van de Atlantische Oceaan,
waar de postbode niet dage
lijks langszij kan komen. Op
verzoek van de Rijkslucht
vaart Dienst onder welke
dienst het schip valt wierp
daarom de Neptune van de
Marine Luchtvaart Dienst
donderdagmiddag tijdens een
navigatievlucht de Sinter-
klaaspost bij het schip af.
Een van de verslaggevers
maakte de vlucht mee en
geeft een indruk van de ope
ratie. O ja, kapitein W. dq
Boer uit Oegostgeest doet u al
len. thuis, de groeten. Alles is
wel aan boord nu het heer
lijk avondje toch is geko-
VALKENBURG De oceaan. Grijs en im
mens. Nu eens zonnig en vriendelijk. Dan
weer somber en kil onder hoge wolken
landschappen. Maar steeds van een in
drukwekkende verlatenheid. Urenlang
dreunen de motoren en trekken de brede
schroefbladen in een zilveren aureool
onze Neptune door een verheven weids
heid.
Dan kraakt het in de koptelefoon. De twee
de vlieger, LTZ Maas, meldt: ,,Ik geloof,
dat 'ie daar is. Stuurboord vooruit!
Geloven en zeker weten is hetzelfde, om
trent 60J Noorderbreedte en 2° Ooster
lengte. Want er ligt in de verste verten
maar één schip: het Nederlandse weer
schip „Cumulus". Voor de mannen aan
boord van het vliegtuig is het een soort
boei, die ze op het verste punt van hun
routine-navigatievlucht moeten ronden.
Maar vóór ze „de 205" weer naar huis
brengen, zullen ze eerst de sinterklaas-
post bij het schip afgooien. En dat geeft
een avontuurlijk en romantisch tintje aan
de verre, verre reis.
Voor de 62 mannen aan boord van
de „Cumulus" was het donder
dagmorgen nog de vraag of de
Goéde Sint wel zou komen. Aan
een Noors radiostation hadden
ze laten weten, dat ze erop re
kenden. Maar bij de „briefing"
- woensdagmiddag op Valken
burg - was het nog niet zeker of
de post het schip deze keer wel
zou bereiken. Vorige maand had
de vliegtuigcommandant na een
uur of drie vliegen besloten om
maar weer naar huis te gaan.
Nu was de weersverwachting gun
stig. Maar er was storm op til.
Een depressie lag als een uitge
zakte nier op de weerkaart. De
bovenste krul ervan naderde de
plaats waar de „Cumulus"
ronddobbert voor het doen van
meteorologische waarnemingen
en als navigatiesteun voor de
luchtvaart: Ruim 350 mijl
Commandant Eiff en tweede waar
nemer Boss verifiëren de instru
menten.
dwars voor de Noorse kust.
Het was de moeite van het probe
ren waard. Want als het weer
schip al onbereikbaar bleek,
dan zou de bemanning van de
205 toch ruimschoots de gele
genheid krijgen, alle aan boord
voorhanden navigatie-instrumen-
ten te testen. En dat was uitein
delijk het doel van de vlucht.
En dus hesen zich dertien man
nen in oranje overall en geel
zwemvest toen de slaap nog
zwaar over Valkenburg hing.
door de bodemluiken van de
Neptune omhoog naar flight
deck en staartruimte. Met een
astmatische zucht ontwaakten
even later stuurboords- en bak
boordsmotor. Huiverend en met
klagende remmen zocht de tot
postduif geworden onderzeeboot
jager een weg naar de start.
Zwijgend bedienen de twee man
nen op de bok - eerste vlieger
sergeant C. P. O. Jansen en co
pilot LTZ II oc Maas - routineus
een geheimzinnig ritueel temid
den van tientallen knoppen, wij-
zerplaatjes en meters. Alle aan
dacht is voor de motoren, die
voorlopig het eerste maar ook
laatste woord hebben. De enige
stemmen die zich doen horen,
komen krikkemikkerig uit de
koptelefoon. Het is nog donker
in de grijze hulk. Rondom op de
grijze panelen geven alleen de
oranje-verlichte opschriften een
zwak schijnsel.
Een korporaal brengt - als op een
lijnvlucht - de ochtendkoffie
rond. Dat betekent dat het toe
stel zijn kruishoogte van 8
9.000 voet heeft bereikt. Het
lijkt of de spanning weg is. Een
spanning, die niet denkbeeldig
is. wanneer men bedenkt, dat
zich behalve een dozijn mensen
ook pakweg vijftien ton benzine
en voldoende springstoffen aan
boord zijn om een geslaagd
oud-en-nieuw te vieren.
Als de zon een bleek licht zeeft
door de astro-koepel in het dak
- kijk, als er wat gebeurt,
pak je deze handle" - blijkt
pas de samenhang tussen de
raadselachtige panelen.
Ze vertalen voor de ingewijden de
bevindingen van ECM. solar,-
sonar, loral en consul-systemen.
Draaiende zonnetjes, levenslus
tige wurmen, miniatuur-vuur
werkjes en lampjes, die als de
ogen van een slaperige oude heer
luiken en lichten, geven infor
maties. waarmee allerlei radio
signalen gepeild en geanaly
seerd kunnen worden naar
soort, sterkte, afstand en rich
ting. De wereld heeft geen ge-
„Now Now Now Korporaal Damsteeg smijt de cortainer in het gat.
heimen voor vliegtuigcomman
dant LTZ II oc W. J. Eiff en
zijn tweede waarnemer, LTZ III
S. L. T. Bos.
De verkeersleiding op Spijkerboor
meldt zioh met kennelijk plezier
in haar werk. Een prettige, so
nore stem voert gesprekken in
een soort cijferschrift. Koel, za
kelijk, geen woord teveel. Elke
zin wordt afgesloten met de
„pip" van een frisdrank zonder
prik. Dan gaat de proviandkist
open. Of de heren trek hebben
in een appeltje.
In het grijs van de Noordzee
komt even later een zwart stip
je in zicht. Precies onder een
wolk, die het steeds weer even
verdoezelt. De waarneming
wordt naar voren doorgegeven.
Even later komt de onthulling:
een Britse onderzeeër.
Inmiddels maalt de radar op zijn
fluorescerende scherm de Ne
derlandse Waddeneilanden aan
steeds fijner gruis. De Schotse
kust ondergaat eenzelfde lot.
Dan is er niets meer dan een ha
gelbui van stipjes op het
scherm, die treiterend kort op
lichten. Buiten is er de verhe
ven verlatenheid van een einde
loos wolkèndek. Kleuren. Niets
dan kleuren. Nooit eindigende
variaties van grijs, geel. bruin.'
rose, goud en oogverblindend
wit. dat - als de Neptune er in
duikt - zo troebel en dik is als
karnemelk.
Een keer verlegt de vlieger zijn
koers om een onweersbui te ont
lopen, hoewel die hele schuim
taart er eerder verlokkend dan
verraderlijk uitziet. Werkelijk:
je hoeft geen stickies te roken
om high te worden van dit feest
van grillig verlopende vormen
en kleuren. Hoewel het nooit
verveelt, is het uiteindelijk toch
op een charmante manier eento
nig. Er is geen begin of eind
aan en je kunt op elk moment
ophouden of opnieuw beginnen
met genieten zonder een streep
te missen. Elk half uur geeft de
piloot zijn positie op aan wie
het maar horen wil.
Dan komt, als een soort strijd
kreet door de koptelefoon de
melding: „Ui geloof, dat 'ie
daar is. Stuurboörd vooruit".
Het is 12.31 uur. We hebben pre
cies vier en een half uur gevlo
gen, als het doel in zicht is. De
„Cumulus" is op de grauwe
golven kleurig als het dobbertje
van een sportvisser. Zwarte
romp, grasgroen dek, bruin-wit
te opbouw en een okergele pijp
met zwarte rookkap. Wat is ze
maar klein. Bijna niet te gelo
ven, dat op dat schip 62 mannen
- zeelieden, technici, meteorolo
gen en radiodeskundigen - een
maand lang samen leven. Je
moet geestelijk wel ijzersterk
zijn of volslagen maf om dat
vol te houden: een maand in af
zondering, twee weken thuis en
dan weer een maand „eruit".
Het krijgsplan is, op een hoogte
van 300 voet - 100 meter) aan
lijzijde van het schip de post af
te gooien. In drie runs. Elke
run een container. Dan zullen
de containers vanzelf naar het
schip toe drijven, waar ze wor
den opgepikt. Daarvoor is nodig
dat eindrichting en kracht tor
plaatse nauwkeurig bekend zijn.
De piloot meldt zich, als de
Neptune hoogte en snelheid
mindert. Hij kondigt aan. dat er
een verslaggever van de Leidse
Courant aan boord is en infor
meert of er opvarenden uit Lei
den of omgeving aan boord zijn.
Op het achterdek, bij de hangar
waar de weerballons gevuld
worden, en op het bovendek
langs de railing staan manne
tjes enthousiast te wuiven.
Van de „Cumulus" kraakt het
antwoord terug.
„Dit is kapitein H. de Boer, Juf-
fermansstraat 15, Oegstgeest. de
enige aan boord uit regio Lei
ken. Liggen sinds de zestiende
den. We zijn de 13e vertrok-
hier. We hebben aardig weer
gehad. Het wordt hier om negen
uur, scheepstijd, licht. Maar om
half twee 's middags gaat het
schemeren en om twee uur is
het al pikdonker. Het is dus
maar goed, dat u niet een half
uur later gekomen bent. Er
staat 20 tot 25 knopen wind. Zuid
oost 7. Ht klaart nu op. Aar
dig weer voor de tijd van het
jaar. De dertiende worden we
afgelost en de zestiende zijn we
weer thuis. De volgende rit lig
gen we tussen Groenland en
IJsland. Dan krijgen we dus
geen post. De post is echt wel
iets, waar je naar uitkijkt. Ik
hoorde dat het weer thuis niet
zo mooi is geweest. Hoop dat
het nu wat beter is. We zijn als
weerschip wel verplicht, goed
De operatie is inmiddels In volle
gang. Het bodemluik is open.
Korporaal-constabel T. Dam
steeg uit Den Haag heeft aan
pen brede canvasriem op de
rand ervan positie gekozen en
korporaal-fotograaf Zuurmond
uit Katwijk ligt voor het open
achterraam in stelling. De run
wordt ingezet. „Klaar voor
droppen. Nov. now NOW!"
steeg smijt de gele bus in het
gat. Het ripcord knapt. Dam
steeg, gerenommeerd boord-co-
mediant meldt: „Container weg,
constabel ook bijna".
Dan is er de „tik" van de „Cu
mulus", die laat weten dat ie
dereen de groten moet hebben
van kapitein De Boer en van de
heer Aalders van de rederij van
Nievelt - Goudriaan. De vraag
blijft: „Is de eerste container
aangekomen?" Antwoord: „Ja.
Kwam wat ver. Varen er nu
heen". Tweede run. Opmerking
Damsteeg smijt de gele bus in 't
'm op de meter hebben".
„Now now NOW!" En
weer suist een gele bus naar be
neden. Kennelijk weer te ver.
Maakt iemand de opmerking:
„Mik die andere in de schoor
steen. Het is tenslotte Sinter
klaas". Damsteeg: „Moeten ze
eerst de Spaanse vlag hijsen".
In afwachting eerst een „fly
past" voor de fotograaf. Ge
knipt. Na een kwartier wordt de
eerste bus aan boord gehesen.
Derde rub.
3de run. „Now now... NOW!"
Ndg een rondje voor de fotograaf.
Hij maakt zich zorgen om de
schemering, die al duidelijk is
ingezet. En dan. als de 205 al
weer op weg is naar de 8.000
voet, komt de mededeling dat
ook de derde bus is opgepikt.
Zevenentwintig minuten heeft
de hele actie geduurd. Luik en
venster zijn weer dicht. Een ha
gelbui ranselt als een mitrail-
leurssalvo tegen de romp als de
Neptune door een wolkenflard
zijn weg naar huis zoekt.
De hele weg terug vliegt het toe
stel een wedstrijd tegen de on
dergaande zon. Allengs wordt
bet uitzicht bluuwiger en vager.
Maar pas beneden de zuidrand
van Doggersbank, als er nog
ongeveer een uur te vliegen Is,
wint de zon. In de Neptune valt
de schemer. Alle lampjes glim
men weer rood en groen. Pre
cies negen uur en vijftig minu
ten nadat het vertrok, keert het
vliegtuig terug op Valkenburg.
Er zijn enkele nfwijkingen aan
het instrumentarium vastgesteld
en de post is bezorgd aan boord
van de „Cumulus". Opdracht
uitgevoerd.
J. BAKKER
