was aan
Mens durf te leven
amateur Witte niet besteed
SS «41
-WITTE
s aisbach&c
AMSTERDAM
MAANDAG 27 NOVEMBER 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Van een onzer verslaggevers
Den Haag „Dan denk ik altijd
nog met weemoed aan mijn eer-
ste, het eerste meisje van de
zangvereniging Zelfs in
een periode, die bol stond van
High Noon, Elvis Presley en Oh
ZIJ™'?. V".C"y f"**" Maar juist dat volledig gemis aan
een heilig moeten, aan „schrij-
boterham minder behoefde te
eten, als het volk zijn teksten
als „schaamteloos en zedeloos"
van de hand wees. Op zulke mo
menten was het voor hem een
troost, dat er andere zaken wa
ren, die hout sneden in zijn le-
bleef dit lied bikkelhard over
eind als de uitsmijter aller tij
den op feestjes, verjaardagen.
Dat mag achteraf geen verwon
dering wekken. Het is namelijk
één van de vele glansprodukten
van een man, die met zijn lied
jes telkens bewezen heeft, dat
hij de vaderlandse volksziel als
geen ander doorgrond heeft.
brood op de plank"
gaven Witte de gelegenheid om
langzaam uit te groeien tot één
van de meest gevierde tekst
schrijvers van Nederland. In
het sompige Zaanse land had
hij zich al eerder ontpopt als de
raddraaier van de ontspannings
vereniging „Willem van Zuy-
len", die op feestavonden de
meezingers panklaar serveerde.
Toen de eerste Zaanse autobus
ging rijden schreef hij „Onze
nieuwe autobus, dat is je wat,
die rijdt je voor een dubbeltje
naar het Mallegat, die stinkt
niet en die hobbelt niet, die
blijft ook nimmer staan. Ja
onze nieuwe autobus, is de glo
rie van de Zaan".
'Hij miste de boosaardigheid van
tijdgenoot Eduard Jacobs, die
als minstreel op zijn mesthoop
de burgerij zijn honende hekel
dichten toewierp, hij had ook
geen behoefte om als Koos
8 Speenhoff in geklede jas boven
de massa te gaan staan en als
een nieuwe Messias te getuigen
van schrijnend onrecht en bitte-
- re armoe. Zelfs had hij weinig
gemeen met de door hem be- Pro deo schreef hij in die periode
wonderde Jean-Louise Pisuisse, ook het later terecht beroemd
die zich het jofelst voelde op de
Olympus, waar hij zich hulde in
door hem zelf vervaardigde ar
tistieke wierook.
Toch wilde hij wel, verlangde hij
soms hevig naar een pure kun
stenaarsstiel, maar elk voorne
men in die richting strandde op
zijn nuchter zakeninstinct. Hij
was en bleef Dirk Witte, zoon
van een Zaanse bovenmeester,
die hem met de paplepel had in
gegeven, dat een fatsoenlijk
mens met Jiard ploeteren een
eerlijke boterham diende te ver
dienen. Dat de zoon zich ontpop-
i te als een wonderkind met een
absoluut gehoor was aardig
meegenomen, maar mocht een
carrière in de business niet in
de weg staan. Dirk kreeg wel
een blikken fluit van zijn ouders
om daarop de ledige uren weg
te blazen, maar een baan met
waardevast pensioen diende het
doel te blijven, waarnaar hij Astu»jnp
krachtie moest bliiven streven. ""I
geworden „Mijn eerste meisje
van de zangvereniging". Het
aantal bejaarde dames in de
Zaanstreek, dat zich er nu -
veertig jaar na zijn dood - nog
op beroept, dat zij indertijd mo
del hebben gestaan voor dit
liedje, werpt een helder licht op
het overvolle liefdeleven van
Witte. Overleveringen hebben
later overigens uitgewezen, dat
slechts één vrouw, Gonny Hap-
pe, de schrijver heeft geinspi-
reerd tot zijn ode aan de zang
vereniging. Ze had hem op de
Zaandamse kermis leren kennen
en was hem anderhalf jaar la
ter weer kwijt geraakt, omdat
ze niet van zijn stand was.
Haar vader was smid en kon
zich nauwelijks meten met de
autoritaire en cultuur-minnende TJf i fj-t siri fl Ol /l/ll'
hoofdonderwijzer Witte. Mtns llU Uil LUI IIIVIUUI
durf te leven.
krachtig moest blijven streven.
Vreemde eend
Derhalve was Dirk Witte ge
doemd om tot aan zijn tragische
dood op een novemberavond in
1932 een gewaardeerde, inaar
vreemde eend in de artistieke
bijt te blijven. Terwijl, zijn
vrienden de vaderlandse feest
zalen afstroopten en uitputtende
toernees naar verre wingewes
ten maakten, bleef hij, waar hij
met een kroontjespen was vast
genageld. Hij was de pennelik-
ker par excellence, die als di
recteur van de nv. de Neder
landse Mijnhouthandel te Am
sterdam nimmer verzuimde om witte kocht van zijn laatste cen-
door de bomen van zijn klein- ten een kaartje voor een klein
kunst het bos van zijn gezeten kunstavond van Pisuisse in het
burgermanschap te blijven zien. AmSterdamse Concertgebouw en
Het schrijven van liedjes be- bracht na afloop een bezoek aan
schouwde hij als vrljetijdsbeste- de meester. „Pisuisse ontving
ding, waarvan echter de schoor- me in de stemkamer, half uitge-
steen op zijn kapitale villa in kleed en na me aangehoord te
Bussum niet kon roken. Hij hebben, verzekerde hij me, dat
bleek de ras-amateur, die geen hij geen uurtje vrij meer had.
Witte's glorietijd brak aan, toen
hij Pisuisse leerde kennen. In
diensttijd, die hij als soldaat-zie
kendrager volmaakte, had hij
de legerjhap al aan zich ver
plicht met het lied: „Asperine
voor je benen, asperine voor je
buik, tegen blaren op te tenen,
en als je je pols verstuikt, aspe
rine voor je armen, voor je nek
en voor je darmen, de soldaat
jes één voor één, gaan met as
perine heen". Later zou de Ra-
dio-omroep-controle-commissie
dit lied voor uitzending verbie
den wegens de storende recla
me-elementen.
begenadigd
dichter van
onsterfelijke
evergreens
Ik drong aan en het slot was,
dat hij toch mee naar het po
dium ging om enkele liedjes
aan te horen. Het auditorium
bestond uit een zestal suppoos
ten, die bezig waren de stoelen
te dekken. Vreemd deed me al
les aan, maar ik zag het gezicht
van Pisuisse glunderen en toen
ik opstond, verzocht hij me een
avond bij hem thuis te komen. kür,"j'e'èleV'me'er'
Vanaf dat ogenblik i„n we de Me„J dur(
beste vrienden geworden en „,el elke dag
heeft hi] veel van mijn liedjes bestaan
De eersK regels voor zijn beroemde lied 'In het land van Noord-Scharwou' schreef houthandelaar Dirk
Witte in de trein die hem en Pisuisse naar dit Noord-Hollandse dorp bracht. 'Het ging eenvoudig'
zei hij later, 'want op Scharwou rijmt zo zalig veel'.
Het
meer inreed en verdronk. De
47-jarige Witte had de avond te
voren uitvoerig op en rond het
Rembrandtsplein „gestajjt" en
op allerlei goede aflojoen het
glas geledigd. Later zou zijn
vrouw van de verzekering toch
een uitkering krijgen, omdat bij
de lijkschouwing was vastge
steld. dat Witte in zijn auto een
hartaanval had gekregen en
daaraan was gestorven.
De kostbare erfenis, die hij het
Nederlandse volk naliet, bestond
uit een handvol onsterfelijke
liedjes, die de jaren moeiteloos
hebben getrotseerd.
Veertig jaar na zijn dood heeft de
kunstenaar Witte dan toch
glansrijk gewonnen van de suc
cesvolle handelaar in mijnhout.
Dirk Witte had het typische gezicht van een welvarende houthandelaar.
Alleen zijn melancholieke spottende ogen verriedden de aard van zijn
vrijetijdsbesteding.
ik schreef, omdat er zo zalig
veel op „wou" rijmt) en „Me
mento vivere" door zijn toedoen
zijn ingeslagen. Van een onbe
kende dillettant ben ik een man
geworden wiens levensliederen
bekend zijn".
Memento vivere
Met name zijn „Memento vivere"
bleek in staat om tussen Rode-
school en Vaals het uitgelaten
publiek op de stoelen te drijven.
Het was geen poëtische tekst -
een recensent 6chrecf onder
meer: „het is vooral zijn Hol
landse humor, boers gebarend,
maar met verrassende flikkerin
gen van olijkheid)-, het was ook
geen credo van een gegrepen
ziel, maar gewoon een stukje
huisvlijt, dat Witte tussen zijn
houtinkopen vervaardigd had:
recht voor de raap en zonder
franje.:
„Je leeft maar heel kort,
maar één enkele keer,
als je straks anders wilt.
grootpa gedaan,
hoe doet er mijn neef en hoe doet
er mijn vrind,
en wie weet hoe of dat nou mijn
buurman vindt,
en wat heeft het fatsoen voorge
schreven,
Mens durf te leven.
De mensen bepalen de kleur van
je das,
de vorm van je hoed en de snit
van je jas.
en van je leven.
ze wijzen de paadjes, waarlangs
je mag gaan,
en roepen „oh foei" als je even
blijft staan,
ze kiezen je toekomst en kiezen je
werk,
ze zoeken een kroeg voor Je uit en
een kerk,
en wat je aan de armen moet ge
ven,
Mens durf te leven".
in feite de hartekreet
an een gesjeesde artiest, die
zelf geronseld was voor de dans
om het gouden kalf. Witte, die
bij het klimmen der jaren het 1
goeddoorregen gezicht kreeg
van de succesvolle zakenman
(alleen zijn melancholieke ogen
detoneerden in dat welvarende
stilleven) verkocht zich met
huid en haar aan de mammon,
trouwde met de spilzieke doch
ter van een steenrijke hande
laar, nestelde zich in een pronk-
ziek huis en teerde daar lang
zaam in op zijn heimwee naar j
de kunst. Naast zijn villa had
hij een zomerhuisje laten bou- j
wen, het houten paviljoen, waar
hij zich steeds vaker in terug
trok om te kunnen ontkomen
aan de brooddronken vrienden,
die in zijn huis het ene feest na
het andere vierden. Het laatste j
lied, dat hij daar schreef was
„Als de zondag komt", een ode 1
die hij opdroeg aan Tenorino
Davidsino. Het was dezelfde
Louis Davids, die zijn melan
cholieke liefdesliedjes „En toch
zou ik van niemand anders kun
nen houden" tot een klinkend
succes zong.
Erfenis
Op het toppunt van zijn fortuin,
op handen gedragen door dui
zenden kleinkunst-liefhebbers,
kwam voor hem het einde, toen
hij op een novemberavond in
1932 in zijn Chrysler verblind
werd door een tegenligger, de
ringvaart van de Watergraafs-
Zeshonderd
bomen en
een cheque
LEIDSCHENDAM - Zeshon
derd bomen voor wethouder
van Dongen en een cheque
voor het verpleegtehuis
„Prinsenhof" begeleidden za
terdagmorgen de feestelijke
opening van het zeshonderd
ste filiaal van de Algemene
Bank Nederland in het win
kelcentrum „Leidschenha-
ge"-
De bomen, behalve dr gehrui-
elijke ook hemelbomen, sier-
appelbomen en vleugelnoot-
bomen, werden, op één na,
symbolisch aangeboden Die
ene grote spar stond al in
het aan te leggen plantsoen
bij het nieuwe ^ziekenhuis
„Sint Antomushove" en toen
de genodigden na de gebrui
kelijke toespraken daar. ver
welkomd door harmonie en
drumband van „Klein maar
Dapper", aankwamen, was
er voor wethouder van Don
gen een oorkonde waarin de
schenking wordt vermeld.
De bomen zullen succeslcvelijk
geplant worden rondom
„Sint Antoniushove", op de
hoofdwegen langs het winkel
centrum, rondom het ver
pleegtehuis „Prinsenhof", bij
de Patrijslaan en in het nieu
we plan-Duivenvoorde. Voor
de kinderen is er vrijdag 1
december om half vijf een
„Ca!imero"-feestmiddag in
de sporthal „De Fluit".
Nieuwbouw7
Navigare
ROELOFARENDSVEEN Navi
gare Nederland, de nautische
afdeling van Borsumij Sport
BV, heeft deze week haar
nieuwbouw aanbesteed.
Het gebouw, dat 1700 m2 in be
slag gaat nemen, zal langs de
Rijksweg Den HaagAmster
dam komen, ter hoogte van
Roelofarendsveen.
Het gebouw zal september/okto
ber 1973 opgeleverd moeten
worden. Met de konstruktie is
rekening gehouden met eventue
le verdere uitbreidingen in de
toekomst.
Navigare Nederland is de impor
teur van Archimedes-Penta en
Crescent buitenboordmotoren en
de Nautilus boottrailers.
ROELOFARENDSVEEN De
studieclub houdt a.s. donder
dag zijn ledenvergadering in
de kantine van EMM. Op de
aenda staat o.a. verslag en
toelichting van de werkgroe
pen. bespreking van het
jaarprogramma en voorstel
tot beroeming van de heer
A. J. van Velzen tot tech
nisch adviseur.
bHAZERSWOUDE - De bi
bliotheek van de Verenigde
Provinciale Bibliotheekcen
trales voor Zuid-Holland
neemt vanaf vrijdag 1 de
cember, tussen 15.30 en 16.30
uur, zijn standplaats in op
het Raadhuisplein te Hazers-
woudc-dorp. De bus is, zoals
de afgelopen weken al het
geval wai op woensdag
avond, tussen 18.30 en 19.30
uur. gestationeerd op het
aprkeerterrein naast het ge
meentehuis aan de Rijndijk.
L1SSE Damclub Lisse
gen LDG II in winst om te
zetten. Uitslagen: I (G. van
der Stelt (res.)- II. H. Uit-
tenbogaard 0-2; G. H. Balke-
nende-A. Duivenbode 1-1; S.
Lemmers-J. Faselaar 1-1; .1.
van Horlck-H. Brouwer 2-0;
A. van Rossen-A. Jansen 0-2;
A. van Hove-J. Sladek 2-0;
G. Slottje-A. Hakemolen 0-2;
P. Boogaard-J. Allardie 2-0;
P. v.d. Stelt-Mazurel 1-1; F.
Reitsma-A. van der Putten
2-0; Totaal; 11-9 voor Lisse.
