iAAR WAPENSTILSTAND IN VIETNAM
Stilte voor miljoenen, die in 32 jaar geen vrede kenden...
ZATERDAG 28 OKTOBER 1972
ewonnfl
tOt h
;nentwi^
ü6iógraj'
•eg nas
le mad
Zeer u
e te kHHHnBHHDHH
iraal Cit
diezelfd)
e prefec
opdracb Yan een onzer redacteuren
ra trein
k uit Mie wapenstilstand die nu op.komst is in Viet-
:t perraam betekent in de eerste plaats het inlos-
vlaandafcn van de belofte die president Nixon deed
>m lO.ben hij deelnam aan de verkiezingscam-
aan, iiagne voor het presidentschap in 1969. De
t zwanelofte om een politieke en militaire neder-
t bolhoelag te ontgaan. President Nixon wilde niet
e kwafc eerste Amerikaanse president zijn die
jk lact«n oorlog verloor. De kritiek die in de
;enteerdferenigde Staten was losgekomen op de
met dorlog in Vietnam trachtte Nixon te tem*
t gelievaren door de deelname van Amerikaanse
a dat Militairen aan gevechten te land te reduce-
voorstebn. Intussen werd het steeds duidelijker
de slajrat Nixon onder esn politieke en/of milital-
edvergise nederlaag wilde verstaan. Hij zou het
ink melteker als een politieke nederlaag zien in*
vas niflen het Amerikanse vertrek zou worden
ie kunstoorafgegaan of onmiddellijk gevolgd door
le. |e installatie in Saigon van een nieuw re-
waarin de communisten zouden deel-
imen of misschien zelfs domineren. Het
;oord wijst er op dat Nixon niet hele-
laal gelijk heeft gekregen. Hij bereikte
ter wel dat er een eind kwam aan de
irikaanse inmenging in de geschiedenis
in Vietnam, een inmenging die begon te-
het einde van de Tweede Wereldoorlog,
zich langzaam ontwikkelde tot het Viet-
lees drama.
lit drama, waarvan de voornaamste ken-
lerken zijn onderdrukking en strijd, heeft
Vietnamese volk grotendeels te danken
de Westerse koloniale politiek,
mochteflet oorspronkelijke Vietnam bestond uit
onigevwfie delen: Tonkin in het Noorden, boven
iijn-helïe 20e breedtegraad. Annam, het centrale
istgebied tot voorbij de 11e breedtegraad
>n Cochin-China in het Zuiden. Samen met
Jjos en Cambodja werden deze drie landen
GROOtegen het einde van de negentiende eeuw
foor Frankrijk onderworpen, in de Indo-
Chinese Unie bijeenbracht, en onder kolo
niaal bestuur geplaatst,
fiet Franse koloniaal bestuur zag als zijn
'oornaamste taak het dienstbaar maken
an de plaatselijke economie aan de be-
i de leidende financiële kringen
*n Frankrijk. De buitenlandse concurrentie
'erd uitgeschakeld, de Franse onderne-
ers konden op zeer voordelige voorwaar-
geld in Vietnam steken, waarbij ze het
■gt V^jontstaan van een nationale Vietnamese in-
fl'dustrie wisten te verhinderen.
kolonnc
jVerzet
,j Onder invloed van de koloniale verhoudin-
'J gen verscherpten de sociale tegenstellingen
in het land zich steeds verder. Tegenover
"I een rijke élite van nog geen 10.000 mensen
3 stond een landarbeidersbevolking van bijna
yjlien miljoen mensen die gemiddeld nauwe-
'ijks één procent van het jaarinkomen van
[hun rijke landgenoten verdienden. De regel-
ichte noodtoestand waarin de bevolking
economische politiek kwam te verkeren,
leidde in de periode tussen de twee wereld
oorlogen herhaaldelijk tot opstanden, waar
bij de Franse troepen met grote wreedheid
optraden. Zo werden in 1930 als straf voor
een muiterij van koloniale troepen in Yen
Bai, in het hart van Tonkin, enige honder
den dorpen in de omgeving gebombardeerd
en ongeveer 30.000 Vietnamezen gedood.
Ondanks deze terreur ontstonden er ver
schillende nationalistische groepen die zich
tegen de Franse overheersing verzetten.
Onder deze groepen wist ook de communis
tische Partij onder leiding van Ho Tsji-
Minh zich invloed en steun te verwerven
bij de bevolking.
In 1940 werd Frankrijk, in de beginfase
van de Tweede Wereldoorlog, door de Duit
sers onder de voet gelopen. Een deel van
het land werd direct bezet, een ander deel
werd enkele jaren overgelaten aan een met
de Duitsers samenwerkende Franse rege
ring, die haar zetel in Vichy had. Onder in
vloed van deze Vichy regering werkte het
Franse koloniaal bestuur op zijn beurt sa
men met de Japanners, die bij hun opmars
in 1940 Vietnam hadden bezet. Het nationa
listisch verzet in Vietnam kreeg hierdoor
een nieuw karakter. In mei 1941 werd in
het niet door de Japanners bezette deel van
China, een nieuwe, nationalistisch Vietna
mese eenheidsorganisatie, de Vietminh, op
gericht onder leiding van Ho Tsji Minh.
Deze organisatie, die actief de strijd tegen
de Franse en Japanse bezettingsmachten
leidde, werkte nauw samen met de Ver
enigde Staten en met de nationalistisch
Chinese Koumintangregering van generaal
Tsang Kai Sjek. Zij wist in korte tijd vrij
wel zonder slag of stoot heel Noord-Viet-
nam te bevrijden.
Kort voor de Japanners capituleerden stel
den zij heel Vietnam onder een nationalisti
sche regering met aan het hoofd de Bao
Dai, de keizer van Annam. Na capitualatie
bleek echter dat de feitelijke macht in
Vietnam bij de Vietminh berustte. Op 2
september 1945 werd de Democratische
Republiek Vietnam uitgeroepen. Keizer Bao
Dai deed afstand van zijn troon en Ho Tsji
Minh werd president van de nieuwe repu
bliek. De nieuwe regering zag zich voor
grote moeilijkheden geplaatst. De oorlog
had, als overal ter wereld, ook in Vietnam
veel ellende veroorzaakt. In 1945 kwamen
twee miljoen Vietnamezen van honger om.
Dank zij een radicale en voortvarende
landbouwpolitiek kon de regering hieraan
een eind maken. In 1946 stierven in Vietnam
geen mensen meer van.de honger.
De Fransen herstelden hun gezag na enige
strijd en sloten in 1946 een voorlopig ak
koord waarbij de Republiek Vietnam werd
erkend als vrije staat binnen de Indochine-
se Federatie. Desondanks begonnen de
Franse koloniale troepen geleidelijk aan
hun oude machtspositie te heroveren en de
regeringsinstanties van de Viet Minh uit te
schakelen. De pogingen van Ho Tsji Minh
om met de Fransen tot een akkoord te ko
men mislukten. In 1946 viel de Vietminh bij
verrassing de in Hanoi gelegerde Fransen
aan. Dit was het sein voor de genadeloze
oorlog die acht jaar zou duren en in 1954
eindigde in de grote Franse nederlaag bij
Dien Bien Phoe.
De Franse regering zag in dat zij op eigen
kracht niet in staat zou zijn haar positie te
handhaven. De steun van de Verenigde Sta-
:n werd ingeroepen.
De hulp van de Amerikanen werd vooral
gegeven in de vorm van adviseurs en wa
pens. In geld uitgedrukt steeg zij van ruim
een miljard gulden in 1950 tot ruim 3.5 mil
jard gulden in 1953, dat is 80 procent van
de totale oorlogskosten. In de loop van 1954
besloten de Verenigde Staten de totale kos
ten van de oorlog in Vietnam voor hun re
kening te nemen.
Geneefse akkoorden
Twee dagen na de val van Dien Bien Phoe,
op 6 mei 1954, begon de Geneefse conferen
tie over Indo-China. Het intitatief hiertoe
werd genomen door de drie Grote Mogen-
heden (Verenigde Staten, Sovjet-Unie en
Groot-Brittannië). Voorts namen deel
Frankrijk, de Chinese Volksrepubliek, de
Democratische Republiek Vietnam, de door
de Fransen gestichte staat Vietnam onder
keizer Bao Dai en de met Frankrijk sa
menwerkende regeringen van Laos en
Cambodja. Tot de belangrijkste besluiten
van deze conferentie behoorde de verdeling
van Vietnam in Noord- en Zuid-Vietnam
met een militaire demarcatielijn bij de ze
ventiende breedtegraad, die niet zou mogen
worden geïnterpreteerd als politieke of ter
ritoriale grens.
Voor 1956 zouden vrije verkiezingen worden
gehouden met als inzet de hereniging van
Vietnam.
Zuid-Vietnam en de Verenigde Staten on
derschreven de Geneefse slotverklaring
niet. Washington gaf een afzonderlijke ver
klaring uit waarin het zei elke hervatting
van agressie met de meeste ernst te zullen
beschouwen als bedreiging van de vrede
en internationale veiligheid. Nog tijdens de
conferentie was op aandrang van de Ver
enigde Staten de katholiek Ngo Dinh Diem,
een autoritaire politicus uit Hué, door de
Bao Dai tot premier benoemd. De keizer
verdween voorgoed naar Frankrijk. Diem
liet eind 1955 een referendum houden. Zuid
Vietnam werd een republiek met Diem als
president.
Op de Geneefse conferentie werd Vietnam
in feite in twee zones verdeeld: een noorde
lijke zone (Tonkin plus het noordelijk derde
deel van Annam) en een zuidelijke zone
(Cochin-China plus het zuidelijk tweederde
deel van Annam). Ongeveer 130.000 uit het
Zuiden afkomstige Vietminh soldaten bega
ven zich naar het noorden, terwijl circa
930.000 meest katholieke Vietnamezen naar
het Zuiden trokken.
Van het begin af was het duidelijk dat noch
premier Diem noch de Amerikaanse rege
ring van plan waren de overeenkomst van
Genève na te leven. De als tijdelijk bedoel
de demarcatielijn tussen het noordelijk en
ziudelijk deel van Vietnam beschouwden zij
als de Noordgrens van de afzonderlijke
staat Zuid-Vietnam.
Bovendien vreesden zij dat vrije verkiezin
gen een grote overwinning voor de Viet
minh zouden opleveren.
De door de regering Ngo Dinh Diem ge
voerde politiek leidde al spoedig tot een on
houdbare situatie in Zuid-Vietnam. Ener
zijds herstelde hij de door de Vietminh ver
dreven grootgrondbezitters in hun macht
en veroordeelde daarmee de Zuidvietname-
se boeren tot bittere armoedt, anderzijds
weigerde hij elke medewerking aan pogin
gen om tot hereniging met Noord-Vietnam
te komen, zodat de scheiding tussen de
naar het Noorden teruggetrokken Vietminh
soldaten en hun gezinnen in het Zuiden een
permanent karakter dreigde te krijgen.
Het verzet tegen Diem nam vooral toe door
de barbaarse wijze waarop hij leger en po
litie inzette om zijn tegenstanders te vervol
gen. In 1958 was de verontwaardiging over
de terreurpolitiek van Diem zo groot ge
worden, dat het verzet de vorm kreeg van
een gewapende opstand, waarbij grote de
len van het platteland aan het gezag van
de regering in Saigon werd onttrokken. In
1960 werd een regering voor de Bevrijding
van Zuid-Vietnam gevormd, het latere Zuid-
vietnamese Bevrijdingsfront FNL (waaruit
weer de voorlopige revolutionaire regering
voortkwam) met de Vietcong als strijd
macht. De invloed van het Bevrijdingsfront
werd al spoedig zo groot dat de regering
Diem in 1961 overging tot massale deporta
tie van de plattelandsbevolking naar ver
sterkte en bewaakte kampementen, waarbij
de oorspronkelijke dorpen verwoest en de
omliggende landerijen met chemische mid
delen onbruikbaar werden gemaakt.
In maart 1961 hadden de eerste grote ge
vechten plaats en begin april laat Washing
ton weten Diem te blijven steunen en het
aantal adviseurs op te voeren van 300 tot
3000.
In juni 1962 komt de Britse regering (als
mede-voorzitter van de Geneefse conferen
tie) met een eerste openlijke beschuldiging
dat Noord-Vietnam wapens en troepen in
het zuiden infiltreert voor steun aan de
Vietcong. Enkele maanden eerder had
Amerika erkend dat de Amerikaanse advi
seurs aan de strijd deelnamen, toen nog al
leen defensief.
Diem, die in het binnenland ook veel verzet
had van onder meer boeddhisten die zijn re
gering van grote corruptie beschuldigden,
werd 1 november 1963 bij een militaire
staatsgreep vermoord. In de laatste periode
van zijn bewind hadden ook de Amerikanen
hem de rug toegekeerd door tijdelijk de
hulp te beperken.
Na verscheidene militaire regeringen
kwam bij een staatsgreep van vice-lucht-
maarschalk Nguyen Cao Ky generaal
Nguyen Van Thieu eind 1965 aan de macht
als staatshoofd.
De militaire situatie was voor de Zuidviet-
namezen hopeloos. De Vietcong regeerde in
grote delen van het land.
De eerste Amerikaanse actie tegen Noord-
Vietnam had op 5 augustui 1964 plaats toen
Amerikanse torpedobootjagers In de
Golf van Tonkin zouden zijn aangevallen
door Vietnamese torpedoboten. Een later
fel omstreden kwestie.
Het Congres aanvaardde de Tonkin-resolu
tie die president Johnson vrijwel onbeperk
te bevoegdheden verleende. Dit was het be
gin van de eerste luchtoorlog tegen Noord-
Vietnam die met enkele bestanden tot 1968
steeds feller zou worden gevoerd.
Bombardementen
In maart 1965 kwam een eind aan de advi
serende taak van de Amerikanen toen zij
hun élite-groepen, de mariniers, in de strijd
wierpen.
De toestand zag er voor de regering In Sai
gon hachelijk uit met een strategische re
serve van maar twee bataljons. Steeds
meer namen de Amerikanenen de directe
oorlogvoering op zich. In januari 1968 was
hun sterkte opgevoerd tot meer dan een
half miljoen man. Luchtmacht en Zevende
Vloot niet inbegrepen. Zuidkoreanen, Aus
traliërs, Nieuwzeeianders, Philippino's en
Thailanders kwamen de Zuidvietnamezen te
hulp. In 1968 omvatte het Zuidvietnamese
leger weer 700.000 man.
Noord-Vietnam kreeg de morele en mate
riële steun van vooral de Sovjet-Unie en
China.
Vredesvoorstellen na de uitbreiding van de
Amerikaanse luchtaanvallen in 1965 cn la
ter, werden over en weer categorisch van
de hand gewezen. Bombardementspauzes
om Hanoi te bewegen naar de onderhande
lingstafel te komen hadden evenmin resul
taat.
Het was vooral de druk op Amerika die
steeds toenam. In de Verenigde Staten
kwam het tot heftige betogingen waarbij
doden vielen. Regeringen oefenden pressie
uit op de regering Johnson.
De Amerikaanse president boog het hoofd
na het bloedige Tet-offenslef van begin
1968. Op 30 maart van dat jaar maakte hij
bekend de luchtaanvallen op 90 procent van
Noord-Vietnam te staken en zich niet her
kiesbaar te zullen stellen voor de dat jaar
te houden presidentverkiezingen. Later in
1968 werden de luchtaanvallen geheel stop
gezet en kwam men overeen in Parijs te
onderhandelen over vrede.
De Amerikanen hebben veel kritiek moeten
ondergaan over hun strijdwijze in Vietnam.
Napalm en fragmentatiebommen eisten
veel slachtoffers onder de burgerbevolking.
Ontbladeringsmiddelen veranderden uitge
strekte landbouwgebieden in woestijnen.
Vele tienduizenden Vietnamezen werden
door de Amerikaanse troepen en hun Zuid
vietnamese helpers vermoord omdat ze wel
eens met het Bevrijdingsleger zou kunnen
sympathiseren. Op 2 december 1969 ver
klaarde de Amerikaanse senator Edward
Kennedy dat de laatste vier jaar ruim
300.000 Vietnamese burgers zijn omge
bracht waarvan het grootste deel door
Amerikaanse en Zuidvietnamese troepen.
Op 25 januari 1969 vond in Parijs de eerste
vredesvergadering plaats tussen vertegen
woordigers van Zuid-Vietnam en Verenigde
Staten enerzijds en van de voorlopige revo
lutionaire regering van Zuid-Vietnam en
Noord Vietnum anderzijds. Dit wekelijkse
overleg, herhaaldelijk onderbroken doordat
een der partijen wegliep, zou nooit uit de
impasse komen waarin het begon. Het zou
de facade blijven, terwijl achter de scher
men later in het geheim zou worden onder
handeld.
In juni 1969, bijna een half Jaar nadat hij
aan de regering kwam, kondigde Nixon het
begin aan van de Vietnamisering van de
oorlog, de terugtrekking van Amerikaanse
strijdkrachten. In 1972 was de Vietnamise
ring in zoverre een feit dat geen Ameri
kaanse grondstrijdkrachten meer aan da
strijd deelnamen. Vietnamees was de oor
log echter nog allerminst. Na het jnnuarf
offensief van de Noordvietnamezen en da
Vietcong, besloot Nixon in maart tot her
vatting van de bombardementen op Noord-
Vietnam. Op 8 mei gaf hij zelfs bevel da
Noordvietnamese havens te blokkeren.
Geheim overleg
Zes dagen eerder had in Parijs de eerstC
geheime ontmoeting plaats tussen Nlxor»
adviseur voor veiligheidszaken, dr. Henryi
Kissinger en Le Due Tho, geheim onder^
handelaar namens de Noordvietnamezenr
Later volgden meer besprekingen die ui£
eindelijk tot een overeenkomst zouden lel*
den. Belangrijkste punten bij het geheim»
overleg waren de positie van president Van
Thieu van Zuid-Vietnam, die volgens de
Noordvietnamezen moet verdwijnen, d»
Amerikaanse krijgsgevangenen (Washing
ton wilde zekerheid over hun vrijlating al
vorens met welke regeling dan ook akkoord
te gaan) en de vorming van een voorlopige
coalitieregering (een eis van de Noordvieü
namezen en de Vietcong).
Deze langste oorlog uit de moderne ge
schiedenis heeft voor miljoenen leed ge
bracht. Volgens de statistieken van oktober
1972 waren tot dan meer dan 56000 Ameri
kanen gesneuveld. Gewond raakten meer
dan 300.000 Amerikanen en vermist waren
er ruim 1800. De Zuidvietnamezen hadden
tot oktober 1972 meer dan 183.500 man aan
doden verloren en de andere geallieerden
bijna 5200. Volgens Amerikaanse en Zuid
vietnamese ramingen sneuvelden meer dan
900.00 Noordvietnamezen en Vietcongstrij-
ders.
Het aantal dode of gewonde burgers in In
do-China wordt op minstens 2 miljoen ge
schat, van wie dc meesten Zuidvietname
zen. Er is vrijwel niemand die niet min
stens eenmaal is geëvacueerd. Vele duizen
den verplaatsen zich voortdurend van het
ene gebied naar het andere om an het oor
logsgeweld te ontkomen. Nu de wapens
zullen zwijgen heerst er een onwennige stil
te. Een stilte voor de miljoenen die in 32
Jaar geen vrede hebben gekend.
SIG. W. WOLF
