Wij houden van
een schone tuin
waar onze kinderen
in kunnen spelen
De bommen
op een rijtje
MANNEN
DIE DE BOMMEN
ONSCHADELIJK
MAKEN ZIJN BEZIELD
VAN EEN GEDACHTE:
Het verwrongen uurwerk van de Rotterdamse bom. Een ontploffing
had vele mensenlevens kunnen eisen.
DEN HAAG De mannen
van de Hulpverlenings
dienst, die soms met ware
doodsverachting in de afge
lopen weken de bommen in
Utrecht, Rotterdam en Eind
hoven (en de nepbom in
Leiden) onschadelijk hebben
gemaakt, worden bezield
door slechts één gedachte:
Hoe houden wij Neder
land schoon van ex
plosieven opdat onze kinde
ren zonder gevaar kunnen
spelen. Deze typering van
het personeel van de Hulp
verleningsdienst van het
ministerie van Binnenland
se Zaken benadert de geest
waarmee sinds 1945 explo
sieven uit de Tweede we
reldoorlog en geïmprovi
seerde bommen onschade
lijk worden gemaakt. Een
deskundige die de werk
zaamheden van de mannen
van de Hulpverlenings
dienst van nabij heeft mee
gemaakt zegt: de heren
hebben het gevoel dat ze de
gemeenschap moeten die
nen. Daarvoor nemen ze le
vensrisico's.
Zware schade aan de Russische
legatie in Amsterdam, april
1971. Welke (politieke) mo
tieven hadden de daders?
De „heren" zijn de mannen die
na de Tweede Wereldoorlog,
toen ons land bedekt was met
gevaarlijke explosieven, zich
vrijwillig aandienden om de
bommen en granaten onschade
lijk te maken.
In het begin waren het er vijf
honderd, nu wordt uit veiligheids
overwegingen het aantal ver
zwegen. Het is echter wel een
duidelijke zaak dat de mannen,
uitgerust met een grote ervaring
en een up-to-date technische
kennis, behoren tot de best ge
specialiseerde bomdeskundigen
van Nederland en misschien wel
van Europa. De recente werk
zaamheden waarbij zonder ern
stige schade en niet ten koste
van mensenlevens bommen on
schadelijk werden gemaakt is
een bewijs van de deskundig
heid. In de 27 jaar na de Twee
de Wereldoorlog werden hon
derdduizenden granaten opge
ruimd. In het eerste halfjaar
van 1972 meer dan 640. Bij de
opruiming van bommen en gra
naten vielen 22 doden, allien le
den van de hulpverleningsdienst.
Na een melding van een gevaar
te uit de Tweede Wereldoorlog
zijn de heren snel ter plaatse.
De klomp roest die ze meestal
vinden as geen probleem „om
snel een diagnose te stellen. O,
dat is er een met TC-25 buis.
Binnen enkele ogenblikken is
dan het karwei geklaard", aldus
een zegsman.
De reeks bommen die de afgelo
pen weken werden aangetroffen
heeft bij de bomdeskundigen
ernstige bezorgdheid gewekt.
Vroeger bestond een bom uit
een sigarenkistje of een eenvou
dige does. Nu blijkt dat voor de
mantel gebruik wordt gemaakt
van harde materialen, waarvan
de scherven bij een explosie do
delijk kunnen zijn. Bij het on
schadelijk maken van de bom
die geplaatst was voor de deur
van de Bank of America in Rot
terdam vlogen de scherven 150
meter in het rond. „Dit betekent
dood voor een levend wezen in
de nabije omgeving", aldus een
bomexpert.
Opmerkelijk detail bij de bom
men, die tot nu toe onschadelijk
werden gemaakt, is dat deze
voorwerpen alle identiek waren.
Bovendien was de samenstelling
van de explosieve stof en de wij
ze waarep het tijdmechanisme
was aangebracht, duidelijk het
werk van een meesterhand. Een
bewijs dat er veel technisch ver
nuft achter de vervaardiging
van de bommen zit
Over de groep of groepen die
zich met deze bomaanslagen be
zighouden tasten de autoriteiten
nog in het duister. Er zijn wel
aanwijzingen die duiden op ster
ke overeenkomsten met bomex
plosies in het buitenland. „Het
is nu alleen maar gissen naar
de daders", zo verzucht men in
kringen van bomdeskundigen.
Ook bestaat er grote onzeker
heid over de motieven. Gezien
de mislukking van de aanslagen
in de afgelopen weken zou sterk
de indruk kunnen ontstaan dat
de daders alleen maar willen
testen hoe goed of slecht het Ne
derlands bewakingssysteem
functioneert. Maar ook zou het
kunnen zijn dat de daders Ne
derlands slechts als proeftuin
beschouwen voor hun helse ma
chines. Het zijn echter alleen
maar gissingen zolang het on
derzoekteam van het ministerie
van justitie geen duidelijke re
sultaten heeft geboekt.
De mislukte bomaanslagen moe
ten voor het publiek echter een
waarschuwing zijn om alert te
blijven en elk verdacht voor
werp onmiddellijk te melden bij
de politie. „De mogelijkheid om
een bom te camoufleren zijn le
gio. Dat ding kan in een uitlaat
klep of in een kartonnen doos
zitten. Er is echter geen enkele
reden aanwezig voor een angst
psychose", aldus veiligheidsfunc
tionarissen in Den Haag.
Om nog effectiever te kunnen
optreden zal, zoals wij gisteren
meldden, met ingang van 1 ja
nuari 1973 de Hulpverlenings
dienst van Binnenlandse Zaken
worden ondergebracht in een
nieuw te vormen interdeparte
mentale groep. De ervaring
heeft uitgewezen dat de taakver
deling bSj het opruimen van ex
plosieven efficiënter kan ge
schieden door een strakkere
coördinatie. De technische ken
nis en ervaring wordt gebun
deld, bij bommeldingen kan
sneller worden opgetreden. Bo
vendien zal door dc kontakten
met het buitenland en de ont
wikkelingen die zich op het ge
bied van de bomaanslagen voor
doen, ook preventief kunnen
worden opgetreden. Gebleken is
dat de bomaanslagen van de laat
ste tijd in Nederland een zelfde
patroon vertonen als de aansla
gen in de Verenigde Staten, West-
Duitsland en Frankrijk.
Een intensieve uitwisseling van
gegevens zal veel ellende kun
nen voorkomen in ons land.
Hierbij gevoegd de bundeling
van de technische krachten, be
tekent dit dat er een stevige an-
ti-terreur groep gevormd kan
worden. Het opruimen van ex
plosieven uit de Tweede Wereld
oorlog komt in handen van de
militaire opruimingsdiensten.
Met het onderbrengen van de
Hulpverleningsdienst in een gro
te overkoepelende organisatie is
een langgekoesterde wens van
de deskundigen die belast zijn
met de bomopruiming, eindelijk
in vervulling gegaan.
De Hulpverleningsdienst be
schikt nog over voldoende man
kracht om iedere dreiging te
kunnen weerstaan. Aan de ande
re kant zijn de mannen die tot
nu toe Nederland beschermd
hebben tegen afschuwelijke ram
pen ervan overtuigd dat hun
„jaren" geteld zijn. Hiermee
doelen zij op de verantwoorde
lijkheid die zij met de ontwikke
ling van de technische mogelijk
heden niet optimaal kunnen uit
dragen. Een verantwoordelijk
heid, gevat in de woorden van
een van hen die zegt: Er zitten
nog tonnen explosieven in de
grond, de geïmproviseerde bom
men worden steeds ingewikkel
der. Wij hebben vrijwillig op ons
genomen de gemeenschap te be
schermen tegen het gevaar van
bommen. Deze taak moet goed
worden uitgevoerd. Nederland
moet schoon. Voor onze kinde
ren en onze kleinkinderen.
SIG. W. WOLF
tl uit-
chei-
oonk.,
ruim,"
3. ie»
iopp.
erw.,
aflex
rhuur
In Ravestein ging
|ing in februari een filterinstallatie in vlammen op. De daders zijn nooit gegrepen.
zand en Jtro werd de zware bom in Rotterdam tot ontploffing gebracht.
DR
Bommen zijn favoriet bij
hen die op krachtdadige
wijze uiting willen geven
aan hun gevoelens en
ideeën. Immers, een bom
kan grote vernietigingen
aanrichten, de dader kan
anoniem blijven en Iedere
middelbare scholier kan
al een bom maken.
In het buitenland, maar
net zo goed in Nederland,
is het aantal bomaansla
gen te vergelijken met
een rollende sneeuwbal.
Een verre van volledige
blik naar het buitenland
toont aanslagen van on-
dergrondsen in Tirol en
Portugal, van Kroatische
nationalisten, van de ver
schillende geledingen
Noordieren. De vele vlieg
tuigkapers hebben bom
men of handgranaten bij
zich. In mei van dit jaar
ontploften bommen in het
Pentagon in Washington,
in Amerikaanse hoofd
kwartieren in Heidelberg
(drie doden) en Frankfurt
en in het Springergebouw
in Hamburg. Het schip
Queen Elisabeth werd met
een bom bedreigd; alle
schepen van de Cunard-
lijn moesten na een mel
ding onderzocht worden.
De aanval van de Pales-
tijnen op de Israëlische
Olympische ploeg in MUn-
chen was geen bomaan
slag, maar wel een weer
zinwekkende uiting van
het toenemende geweld.
Overal werden veiligheids
maatregelen aangekon
digd. President Nixon
kondigde harde maatrege
len aan, de Verenigde Na
ties spraken over de toe
nemende terreur. Recent
zijn de vele uit Amster
dam verstuurde bombrie
ven. Veel van de aansla
gen wijzen in de richting
van de Palestijnse ter
reurorganisaties..
Ook in Nederland schijnt
de leus „ban de bom" een
farce. De eerste echte
aanslag dateert van 7 no
vember 1921, toen vier
anarchisten een bom lie
ten ontploffen bij het huis
van een majoor in Den
Haag wegens een dienst
weigeringszaak. Met uit
zondering van de oorlog
bleef het tamelijk rustig
tot de tweede helft van de
jaren zestig. Het begon,
vergeleken bij nu, vrij on
schuldig, met ondermeer
rookbom m etj es bij het hu
welijk van Beatrix en
Claus. Dan wordt het har
der. In november 1967
wordt een aanslag ge
pleegd op het Van Heutz-
monument in Amsterdam.
Van 1968 dateren aansla
gen op de ambassades
van Griekenland, Spanje
en Portugal. De taptoe in
Delft wordt verstoord.
In 1969 wordt op koningin
nedag op de Dam in Am
sterdam gevochten. In
Eindhoven komt de Chi
nees-communistische Rode
Jeugd op. met een explo
sie bij de woning van de
burgemeester en later het
opblazen van diens auto.
In 1971 wordt, door dezelf
de Rode Jeugd, een bom
onder de auto van de
Eindhovense hoofdcom
missaris gelegd. Een bom
op het station gaat niet
af.
In 1969 vindt een aanslag
plaats op de Israëlische
ambassade in Den Haag.
De dader bleek een 16-ja-
rige Iraakse jongen.
Van 1970 dateren bom-
alarms bij Mobil Oil in
Amsterdam, Hilton Am
sterdam, Chevron en BP
en een aanslag op Honey
well Amsterdam.
1971 begint met> op 14
maart, de aanslag op de
Gulfraffinaderij. Twee op
slagtanks gaan in vlam
men op. Later wordt in
Israël een meisje gear
resteerd. Ook drie Algerij
nen en een Fransman blij
ken er bij betrokken. 25
kilo t.n.t. ontploft bij de
Russische handelsdelega
tie in Amsterdam. Er li
veel schade, twintig perso
nen raken gewond. In mei
uit een broodnijd tussen
piratenstations zich en
volgt een bomaanslag op
het schip van Radio Noord
zee, waar Radio Veronica
verantwoordelijk voor is.
Verder wordt dat jaar
boven een opslagbedrijf
een ballon met een bran
dende kaars gesignaleerd,
ontsnapt de Nijmeegse
universiteit aan een explo
sie doordat de lont voor
een bom niet werkte,
wordt de Gasunie met
aanslagen bedreigd, ont
ploft een bom bij Lloyds
Bank Europe Ltd. in Am
sterdam.
Op 8 november raakt de
23-jarige Rinus Louwers
in Maarheeze blind en aan
een arm gewond als in
zijn handen een bom ont
ploft die gestuurd was aan
zijn werkgever, een mala
fide autohandelaar. Op
december brandt een café
in Venlo af nadat uit een
tegenoverliggende bar een
brandbom binnen was ge
gooid. Er zijn twaalf ge
wonden.
Als we het geweld in Ne
derland voor 1972 bekij
ken, komen we tot het
volgende rijtje:
6 februari. Bommen ont
ploffen bij de gasstations
van de Nederlandse Gasu
nie in Vlisteren bij Om
men en in Ravestein. Bij
Ommen wordt slechts hek
werk vernield, bij Raven-
stein gaat een batterij fil
ters in vlammen op. Scha
de: één miljoen gulden.
De Rode Jeugd zegt ver
antwoordelijk te zijn, om
het noorden in de gas-
winst te laten delen. Een
dag later eist de Pales
tijnse Zwarte September
de aanslag voor zich op.
Er wordt een speciaal re
chercheteam gevormd.
23-24 februari. Het Evo-
luon in Eindhoven wordt
licht beschadigd door een
bom. De actiegroep Phi-
lips-Griekenland zegt de
dader te zijn.
11 april. Twee PTT-ers ra
ken gewond als in het
Rotterdamse postkantoor
een pakket ontploft. Een
zeeman uit Kristiansand
(Noorwegen) had er een
in Nederland verblijvende
rivaal in een liefdesaffaire
mee willen uitschakelen.
23-24 april. Philipsgebou-
wen in Hilversum, Baarn
en Rotterdam zijn onder
werp van bomaanslagen.
De schade is vrij gering.
Geen persoonlijke onge
lukken.
25 april. Een bom in de
Amerikaanse ambassade
in Amsterdam wordt tij
dig ontdekt en onschade
lijk gemaakt.
28 mei. Bij Philips-Duphar
in Amsterdam wordt een
bom tijdig ontdekt en on
schadelijk gemaakt. Bij
Philips in Arnhem ontploft
een bom. De schade is ge
ring. De groep Philips-
Griekenland claimt de
aanslag.
31 mei. Duizenden Philips-
mensen moeten hun ge
bouw in Den Haag verla
ten vanwege een bommel
ding. Ook een melding op
3 juni voor IBM in Am
sterdam bleek vals. Daar
na volgen er enkele maan
den met vele valse bom
meldingen.
hele wereld tientallen
bombrieven ontvangen.
Het merendeel kan tijdig
onderschept worden. In
Londen wordt een attaché
op de Israëlische ambas
sade door zo'n brief ge
dood. De brieven zijn ver
zonden uit Amsterdam.
4 oktober. Een bom ver
nielt de voorgevel van het
restaurant van het Holi
day Inn Hotel in Utrecht.
Geen persoonlijke onge
lukken.
6 oktober. Een 22-verdie-
ping hoog gebouw van de
U.rechtse universiteit met
circa 1000 mensen wordt
ontruimd na een (valse)
bommelding. Ook Van
Gend en Loos in Utrecht
en de Westduitse ambas
sade in Den Haag ontvan
gen bommeldingen.
15 oktober. In Utrecht
wordt een 18-jarig meisje
aangehouden, verdacht
van een aantal bommel
dingen. Ze vond het zo
„Interessant".
wordt een zware bom ont
dekt. Na enkele spannen
de uren wordt de bom op
straat tot ontploffing ge
bracht.
17 oktober. Oud-Philips-dl-
recteur Bavinck in Eind
hoven vindt onder zijn
auto een bom. Wordt on
schadelijk gemaakt.
18 oktober. Bij het gebouw
van de Zwolse Alg. Verze
keringsmaatschappij in
Utrecht wordt een bom
gevonden. Een scherp
schutter maakt hem on
schadelijk. De ministeries
van Binnenlandse Zaken
en Justitie formeren een
speciaal team van deskun
digen dat zich met de golf
van aanslagen zal bezig
houden.
19 oktober. Bij het belas
tingkantoor in Leiden
wordt een op een bom ge
lijkend voorwerp gevon
den dat na een spanning
van 2'uur en het onscha
delijk maken door zestien
schoten een nepbom blijkt
te zijn.
W. RUIGROK
