Paul Biegel
Jan Terlouw
De kleine kapitein
Gouden griffel
Koning van Katoren
Gouden griffel
ZILVEREN GRIFFELS - ZILVEREN (RIFFELS - ZILVEREN (RIFFELS - ZILVEREN (RIFFELS - ZILVEREN (RIFFELS - ZILVEREN (RIFFELS -
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1972
Voor Paul Biegel (47) is
de Gouden Griffel 1972
(„De kleine kapitein")
niet meer de plotselinge
erkenning als kinderboe
kenauteur. Hij staat al ja
ren bekend als „kenner",
won in 1965 met „Het
sleutelkruid" de Kinder
boekenprijs en mag dit
jaar met „De twaalf ro
vers" ook nog een zilve
ren griffel in z'n prijzen-
doos stoppen. Tussen de
vele planten (afdeling me
vrouw Biegel) op de bo-
venetage van een Amster
dams grachtenpand uit ze-
ventienhonderdzoveel, be
kent hij met lichte ironie
waarom hij rond 1960 aan
het schrijven voor kinde
ren begon.
„Omdat ik al 't andere
niet kon. Ik was al twee
keer gezakt voor m'n
rechtenstudie. In die tijd
schreef ik al, o.a. een
strip voor de Avrobode en
'n vriend van me zei'; je
moet met Marten Toonder
gaan praten, die zoekt een
tekstschrijver. Ik nam
m'n strip mee naar Toon
der en die zei: Dat is hele
maal geen strip, maar
kom hier maar 'ns kij
ken". „Bij Toonder en z'n
tweede man Lo Hartog
van Banda heb ik op 'n
ongelooflijke manier 't
vak van vertellen geleerd.
Ik leerde denken in teken-
bare situaties, leerde er
de compositie van een
verhaal. Je kwam bij
Toonder met een opzet en
die zei dan: Die oom is
wel een aardige bijfiguur,
maar hij heeft niets met
*t verhaal te mak^n. Oom
eruit. Wat er dan uiteinde
lijk uit de bus kwam, zat
gebeiteld. Ik ben er toch
vertrokken, omdat ik er
kapot zou zijn gegaan.
Elke strip moet van te vo
ren al zo'n beetje vastlig
gen tot en met het eind en
ik hou van 't avontuurlij
ke. Er kan bij mij nog 'n
hoop al schrijvende gebeu
ren".
SCHRIJFT KINDERBOEKEN
OMDAT HIJ AL
HET ANDERE NIET KON
„Nu lukt dat wel. Maar
voor 'n beginnend schrij
ver is het onmogelijk. Als
je al 'n aantal boeken op
de markt hebt die nog
verkocht worden gaat 't.
Maar 't zou ondoenlijk
zijn zonder m'n kinderver
halen voor de Margriet en
Donald Duck. En m'n ad
viseursschap voor een uit
gever van kinderboeken".
Adviseur en schrijver te
gelijk?
„Ja, maar voor verschil
lende uitgevers, 't Zou een
beetje vreemd zijn als ik
voor dezelfde uitgever zou
schrijven als waarvoor ik
advis?er. Vooral omdat je
met dat laatste te maken
hebt met de financiële
kant van de zaak".
Wat is typisch voor een
kinderboekenauteur?
„De woordkeus en de
vorm die het kind pikt.
En, geloof ik, de mate
waarin 'n schrijver z'n
kinderlijkheid heeft behou
den".
„De twaalf rovers" (Zil
veren griffel) is niet bij
uitstek voor kinderen al
leen.
„Ik heb 't ook eigenlijk
niet zo bedoeld. Toen 't
klaar was, zei de uitge
ver: Een kinderboek is
het niet, maar ik geef het
uit. Er staan behalve de
omslag van P. ter Vos dan
ook geen illustraties in.
PAUL BIEGEL
omdat ik al het
andere niet kon
voor kinderen dan vroe-
Paul Biegel
Tot m'n eigen verrassing
kwam 't opeens bij de Zil
veren Griffels terecht, 't
Gebeurt me steeds meer
dat 'n boek in een andere
beroeps- richting groeit, minder
ger".
„De kleine kapitein" is
ontstaan uit een samen
werking met illustrator
Carl Hollander. Hoe ging
dat?
,,'l Is eigenlijk een strip
die in de Donald Duck
heeft gestaan. Carl Hol
lander is een enige vent
om mee te werken. Hij
had zin om bootjes te te
kenen en toen heb ik dat
verhaal bedacht van 't
jongetje dat z'n eigen
schip bouwt, 't Bestaat uit
korte afleveringen met
een begin en een eind en
er komt een tweede deel.
„De kleine kapitein" is
o.a. in Duitsland, Enge
land, Denemarken en
Zweden verschenen. Hoe
is de ervaring daarmee?
"Die kleurenillustraties
zijn voor Nederland alleen
te kostbaar. De uitgever
heeft de originele tekenin
gen in z'n stand op de
buchmesse in Frankfurt
opgehangen en daar kwa-
Paul Biegel's „De kleine kapitein" (U.
M. Holland 12,90) is het ideale kinder
boek om de jongsten voor te lezen en de
wat ouderen (onder de 10 jaar) er zelf
hun gang in te laten gaan. De stijl is
simpel maar knap en de gekleurde illu
straties va nCarl Hollander zijn in één
woord heerlijk. De kleine kapitein is een
jongetje dat een oude boot zeewaardig
maakt via een kachelpijp, een po, ijzer-
draad, een fietsketting, een lampekap
en een kromme spijker. Hij noemt 'm
de „Nooitlek" en gaat er inclusief Dikke
Druif, Mariska en Bange Toontje mee
men ze op af. Zoiets Is
haalbaar in een oplaag
van 40 50.000 stuks. Ik
merk dat ze in Engeland
bij de officiële literatuur,
o.a. in Times Litterary
Supplement worden be
sproken. Eén boek is ook
in Amerika uitgebracht,
maar daar gaat 't hele
maal niet. De kinderen
daar zijn veel meer „mat
ter of fact", hebben 'n
volstrekt andere humor".
Recent werk van Paul
Biegel?
„Ik ben bezig aan een
TV-serie voor Thijs Cha-
nowski, „De vloek van
Woestewolf". Een serie
la Floris, van 13 halve
uren. Twee zijn er opge
nomen, najaar '73 wordt 't
uitgezonden, 't Is een apart
procédé met getekende
achtergronden waarin de
acteurs „vrijstaand" bewe
gen, als het ware zwe
ven".
Hoe is de situatie voor
een kinderboekenschrijver
in Nederland?
„Er wordt hier veel ge
daan. De Kinderboek n-
week bijvoorbeeld. En
CRM maakt met subsidies
geen enkel onderscheid
tussen literaire boeken en
kinderboeken. Dat is goed.
Maar je kan natuurlijk
even goed zeggen dat 't
schandelijk is dat er van
één boek maar 5.000 stuks
in vijf jaar verkocht wor
den".
BERT JANSMA
kinderboekenweek
14t|m250kt72
DEN HAAG De CPNB
bekroont jaarlijks ter gele
genheid van de Kinderboe
kenweek (dit jaar van 14
tot en met 25 oktober) de
beste jeugdboeken van het
afgelopen jaar. De bekro
ning die sinds vorig jaar de
„Gouden Griffel" heet, ge
schiedt via een aantal lan
delijke jury's die adviezen
geven aan een eind-jury.
De Gouden Griffel voor een
kinderboek voor onder de
10 jaar gaat dit jaar naar
Paul Biegel, de Gouden
Griffel voor een jeugdboek
boven de 10 jaar naar Jan
Terlouw. Bovendien zijn er
een achttal goede jeugd- en
kinderboeken beloond met
een Zilveren Griffel. Wij
hebben dit tiental boeken
voor u gelezen en beoor
deeld, terwijl u bovendien
op deze pagina twee inter
views van een onzer redac
teuren met beide „Goude
Griffelaars" aantreft.
Na derden Jaar natuur
kundig onderzoek in Ne
derland, Amerika en Zwe
den overstappen naar de
politiek (Tweede Kamer
fractie van D'66) en kin
derboeken gaan schrijven.
En dan de Gouden Griffel
voor het beste jeugdboek
van 1972 („Koning van
Katoren") winnen. Voor
Dr Jan Terlouw (40 Jaar
en domineeszoon), lijkt
die overgang geen naam
te hebben. Hij heeft zich
van de wetenschap afge
keerd en houdt zich nu
o.a. met milieu-problema
tiek bezig. Als hij bij de
komende verkiezingen
„uit do Kamer mocht rol
len", is het zelfs niet ze
ker of hij terug zal keren
tot z'n oude stiel (hij pro-
motiveerde op een kernfl-
sie-onderzoek met het
doel een vreedzame toe
passing te vinden voor de
energie van de waterstof
bom.
Even uit de Tweede Kamer
naar een nabijgelegen res
taurant overgewipt, ver
telt Jan Terlouw achter
een pilsje hoe dat schrij
versschap ontstaan is.
„Ik vertelde m'n kinderen
(nu resp. 9, 8, 12 en 13
jaar) verhaaltjes. Zonder
enige bijbedoeling. M'n
vrouw drong er alsmaar
op aan ze op te schrijven.
Dat heb ik gedaan. Zij
heeft de manuscripten na
gelezen, gecorrigeerd en
ze opgestuurd. Paul Bie
gel zag er wat in, maar
op avontuur. Vla het eiland Groot en
Groei worden ze reuzen, ze vinden een
schipbreukeling, een troep getemde cir-
cusdieren en komen in een grijze spook
stad terecht. Als rode draad in het ver
haal komen er steeds meer schipbreuke
lingen (van één schip) op de proppen en
al eindigt het boek voordat ze allemaal
terecht zijn, deel twee (op komst) weet
er meer van. Al kan „De kleine kapi
tein" heel best zonder vervolg gelezen
worden, wie dit fantasierijke speelse
avontuur uit heeft, moet haast wel naar
meer verlangen. B.J.
EX-FISICUS,
KINDERBOEKEN
EN D '66
omdat korte verhalen van
'n onbekend schrijver niet
„gaan", vroeg hij me
eerst een boek te schrij
ven".
Die eersteling werd
,,Pjotr", bekroond door
een kinderjury In Den
Haag en Rotterdam
(1971). Wat betekent nu
deze Gouden Griffel?
„Dat is echt wel een er
kenning. Je hebt altijd
een twijfel of je het wel
kan. Eerst die onderschei
ding door de kinderen zelf
en nu die officiële prijs.
„Koning van Katoren" is
net ook door Rotterdamse
kinderen als het beste
boek gekozen. Ik ben een
Bêtaman. Ik had altijd
matige cijfers voor m'n
opstellen op school. Ik zag
hoe 't wel en hoe 't niet
moest, maar mij lukte 't
zelden. M'n vader thuis
onderscheidde z'n kinde
ren in Alpha en Bèta
mensen. Wat zij konden
had niets met elkaar te
maken.
„Koning van Katoren" is
een boek met een dubbele
bodem. Hoofdpersoon
Stach lost in z'n eentje de
problemen van het land
op. Met enige goede wil
zou je het programma
van D'66 erin kunnen her
kennen.
„Kinderen van 10 Jaar
kunnen ervan genieten als
van een sprookje. Oudere
kinderen zullen die dubbe
le problemen zien, want de
problemen van Katoren
zijn eigenlijk schijnproble
men. Stach is niet echt zo
slim. De mensen van Ka
toren zijn gewend om met
de Smook van de draak
en de schuifelende kerken
JAN TERLOUW
boek met een dubbele
bodem
van Uikumene te leven.
Stach kijkt er fris tegen
aan en lost het op."
Paul Biegel noemde Ter
louw „de man van de ver
sobering".
„Ik ben van mening dat
wij met ons soort wel
vaart op de verkeerde
weg zijn. Deze welvaart
heeft niets te maken met
de vergroting van het
menselijk geluk. Het is
waanzinnig al die artike
len in al die uitvoeringen.
Waarom moeten we zo no
dig een nieuwe radio als
er opeens een met een tui-
melschakelaar op de
markt komt? Ik ben be
slist niet voor 't stoppen
van de economische groei.
Maar wel voor het anders
richten om de schadelijke
bijgevolgen kwijt te ra
ken. De mensen moeten
andere dingen gaan wil
len: Muziekles nemen,
bijvoorbeeld."
Hoe zou die andere econo
mie tot stand moeten ko
men?
„Ik heb er geen blauw
druk voor. De mensen
moeten er zelf genoeg van
krijgen. We moeten 't
vaak genoeg zeggen. De
consumentenorganisaties
moeten sterker, agressie
ver worden. Een auto
staat nu nog bovenaan 't
verlanglijstje, als Je dat
de mensen zou vragen.
Maar dat is logisch, om
dat onze steden zo ge
bouwd zijn dat Je die auto
nodig hebt. Maar al die
soorten auto's. Dat pro
bleem geldt natuurlijk
niet voor de laagste Inko
mens. Daar zijn nog no
den"
Dus ook maatschappelijke
problemen in kinderboe
ken?
„Dat kan, maar dat kan
je niemand verplichten, 't
Hangt helemaal van de
persoon van de schrijver
af. in „Pjotr" heb ik de
Russische revolutie en al
les wat daarbij komt aan
gestipt. Een aanleiding
voor kinderen om te den
ken. In een boek dat vol
gend jaar verschijnt, spe
len terzijde huwelijks
moeilijkheden een rol."
Valt het schrijven te com
bineren met het Tweede
Kamer-werk?
,,'t Gaat moeilijker. M'n
verhalen vertellen schiet
er vaak bij in, omdat ik
minder tijd heb om thuis
te eten. De jongsten ko
men wat dat betreft wel
wat tekort. Maar ik pro
beer 't nog steeds. Ik geef
dan ook opdrachten. Ik
laat ze een zinnetje beden
ken waaromheen ik dan
een verhaal vertel. Maar
ook andersom: Ik zeg een
woord of zin en zij moeten
proberen dat functioneel
in een verhaal te gebrui
ken. Ik maak nu vaak no
tities van dingen die me
te binnen schieten, b.v.
onderweg in de auto. Over
al zit wel een verhaal in."
BERT JANSMA.
De kleine kapitein bouwt met Dikke Druif,
Bange Toontje en andere vrindjes z'n eigen
schip.
9 Het veelkoppige monster dat de stad
Smook vervuilt moet verslagen worden
door Stach, de toekomstige Koning van
Katoren.
„Koning van Katoren" (Lemniscaat,
f 10,90) van Jan Terlouw is een hand
boek voor jeugdige pragmatici. Of voor
kinderen boven de 10 Jaar die daar nog
niet aan toe zijn, gewoon een IJzersterk
verhaal. Stach is een door z'n pleegva
der anti-autoritair opgevoede jongen in
een land zonder koning. De vrolijke
oude koning is dood, zes zure ministers
regeren. Als Stach 17 is stapt hij bij de
hoge heren binnen en vraagt hoe hij ko
ning kan worden. De ministers stoppen
hem de 7 onoplosbaar geachte proble
men van hun land toe, maar Stach stapt
ze fris en onvervaard tegemoet. Hij be-
schouwt ze als kleine puzzeltjes, vindt
tussen de bedrijven door een vriendinne
tje en achtereenvolgens vernietigt hij
o.a. de milieuvervuilende draak van
Smook, brengt hij de schuifelende kerken
van Ukumene bij elkaar, ontmaskert hij
de nep-dokters van Afzette-Rijen en ver
helpt hij het lawaai van de vogels
van Decibel, Terlouw's stijl heeft af
en toe een tikje houterigs, maar z'n ori
ginaliteit vergoedt dat dubbel en dwars.
Een boekje dat ouders ook best stiekem
mogen opendoen. Terlouw is niet voor
niets politicus (D *66). En... Stach wordt
natuurlijk koning. B.J.
De fantastische
meneer Vos
De fantastische meneer
Vos van de Brits/Am-
serikaanse schrijver
Roald Dahl, uitgegeven
door De Fontein n.v.,
doet in niets denken aan
de bundel macabere ver
halen waarmee hij, voor
volwassenen, bekend
werd. En niet alleen,
omdat deze meneer Vos
voor kinderen is be
doeld. Wat men, op
grond van een eerder
kinderboek mocht ver
wachten, gebeurt niet.
Dit kinderboek eindigt
zonder overmaat aan
spanning. Meneer Vos,
belaagd door drie boeren
Bolus, Bits en Biet, van
wie Vos op zijn beurt de
kippen, eenden, ganzen
Drie boze boeren: Bolus, Bits en Biet
hem en zijn familie heb- te komen juist in de
ben ingesloten, door een voorraadschuur van een
schreven voor kinderen
van drie jaar en nóg ou-
De Pozzebokken
Bedroefde Pozzebokken wenden zich tot Bas en
Marjanneke met het dringende verzoek boze Poz
zebokken te mijden.
De Pozzebokken van Bouke Jagt vertelt het verhaal
van door kinderen getekende dieren, die een eigen
leven gaan leiden en uit een soort van dankbaarheid
daarvoor de kinderen meenemen op nachtelijke
avonturen. Die onstaan slechts bij toeval, zoals het
leven altijd weer vol verrassingen zit. Een jongetje
tekent toevallig een gemene Pozzebok, die met be
hulp van een vlakgommetje alle goede Pozzebokken
probeert uit te vlakken. De hieruit voortvloeiende
narigheden worden echter tijdig bezworen. Een leuk
boek voor kinderen van 8 9 jaar. Peter Vos voor
zag het van speelse tekeningen. Van Holkema en
Warendorf te Bussum gaf het verzorgd uit.
T. O.
Al kleven er volgens
Paul Biegel zelf nog w?.t
feilen aan, voor mij is
zijn „De twaalf rovers"
(U.M. Holland, 6.90)
een klein juw eitje. Het
doet wat sfeer betreft
denken aan de neo-ro-
mantische verhalen er
gens in de buurt van
Van Schendel, is sterk
Ce twaalf rovers
beeldend geschreven
met nogal wat overi-
g ns volstrekt aanvaard
bare neologismen en
kan het t gen heel wat
„echt" literair werk op
nemen. Dat moet dan
niet de indruk geven van
iets zwaar-op de-hands,
want dat is dit roverver-
haal allerminst. De
twaalf rovers gaan een
voor een op zoek naar
een schat (die geen
schat is) van de koning
(die onvindbaar lijkt).
Ze belev n elk een e gen
avontuur en komen uit
eindelijk tot een verras
sende ontdekking. Een
boekj om in één adem
uit te lezen, volkomen
leeftijdsloos geschreven.
B.J.
Noodlanding
„Noodlanding" van Ivan
Southall (Unieboek
N.V.-Bussum f 8.90) is
een boek voor jongens en
meisjes, die de geheide
jeugdboeken beginnen te
ontgroeien en nog te
jong zijn voor het grote
re werk. Het speelt in
Australië en verhaalt
van een gro pje jongens
en meisjes, dat na een
adembenemende vlieg
tocht tenslotte een nood
landing maakt op een
onbewoond eiland. Met
trefzekere lek ningen
van Rien Poortvliet en
een goede vertaling van
Alet Schouten.
K.B.
Uit „Noodlanding" van Ivan Southall. Tekening
van Rien v. Poortvliet.
Het huis tussen de bomen
Dat van „Het Huis tus
sen de bomen" van de
Amerikaanse schrijfster
Irene Hunt een herdruk
zou volgen, mag geen
verwondering wekken,
want dit door L. Salden-
Campfens vakkundig
vertaalde boek moet
voor de midden-tieners
wel meer betekenen dan
de doorsnee literatuur
voor meisjes van die
leeftijd. Het tekent de
ontwikkelingsgang van
eer meisje in de belang
rijke jaren tussen zeven
en zeventien en hoewel
de gebeurtenissen In het
boek boeiend genoeg
zijn, is het toch vooral
de wijze waarop de
hoofdpersoon op de ge
beurtenissen reageert,
die het boek waardevol
maken. Het is uitgege
ven bij Deltos Elsevier
in Amsterdam.
K.B.
9 „Mischa-mef-de-hou-
ten-poot": toeverlaat
van sterke Wanja.
De avonturen van sterke Wanja
Niets is sterke Wanja teveel om zijn opdracht uit te
voeren: het vinden van de wapenuitrusting van de
Tsaar. Heeft hij deze eenmaal gevonden, dan zal hij
Tsaar worden met alle luister vandien. Daarmee is
levens aangegeven, dat „de avonturen van Sterke
Wanja", geschreven door O.Preussier en uitgegeven
door Iemniscaat-Rotterdam, een in Rusland spelend-
verhaal is. Maar dan een verhaal, dat ook de Ne
derlandse jeugd zal boeien, omdat het een fijn boek
is. Sinds de vroege Middeleeuwen spelen avonturen
verhalen met de echte ridderlijke inslag een grote
rol in vooral de Nederlandse literatuur. Sterke Wan
ja, hoewel geen ridder, doet toch sterk denken aan
bijvoorbeeld de Ridders van het Gulden Vlies en aan
verschillende andere beschreven heldendaden van da
vroegere ridders. In het hele levensavontuur van
Wanja vindt men deze daden voortdurend terug.
Daarom misschien zal dit boek heel wat jeugdige le
zers boeien.
De Prins van
Mexico
Een boek, geknipt voor
de lange winteravonden,
is de kwalificatie, dlc
men kan geven aan het
bij Leopold Den Haag
uitgegeven boek „De
prins van Mexico" van
de Italiaanse schrijfster
Federica de Cesco. En
dat niet alleen vanwege
de tweehonderdzestig
met klein lettertype ge
vulde pagina's, maar
ook vanwege de boeien
de Wijze waarop deze
historische oudere-jeugd-
roman spelend gedu
rende de verovering van
Mexico door Cortez,
maar dan voornamelijk
gezien vanuit de wereld
der Azetoken Is ge-
Uit „De prins van Mexico" van Federica de Cesco
schreven. Verpakt In een
verzorgde uitvoering in
druk, illustraties (Dick
Stolwijk) en vertaling
(M. Mok). Prijs 15,90.
K.B.
Plek van
de Pctteflet
Pluk van de Petteflet is
(ren zeer eigentijds jon
getje, dat van de nood
van het wonen in een
flat een deugd weet te
maken. Hij bouwt er een
geheel eigen wereldje
op. sluit vriendschap
met dieren en gaat ook
aan de levens van flatbe
woners niet ongemerkt
voorbij. Dit vertelsel is
van Annie M. G.
Schmidt, die in hoge
mate de gave verstaat
om de humor te treffen
in wat wij een alterna
tieve leefwereld zouden
willen noemen. Fiep
W st ndorp voorzag dit
boek van levendige teke
ningen en de uitgeverij
en De Arbeiderspers en
Querido maakten er een
aantrekkelijk boekwerk
je van, dat men graag
in handen zal willen ge
ven van kinderen, die de
Als de sladslekenaar het park wil lalen verdwijnen
kom» er een duif die uit protest een smeerboel
maakt van de werktekening.
eerste leesmoe-ilijkhcden een moeder die van
achter de rug hebben, voorlezen houdt.
dan wel beschikken over T.O.
