i
CONSUMENTEN-TIPS
Paus Adriaan VI
450 jaar geleden
gekroond
Nieuwe hobby:
klokken maken
IA1
pal
onb
Korte metten
Hervormde predikanten
„in de greep
het milieu"
van
En
di
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 1972
LEIDSE COURANT
mt
yOENSD/
Begin-klok van hout, die met één wijzer een redelijk nauwkeurige tijd
meter kan worden. Opengewerkt en aardig om te leren waarom er
zoveel raderen in een klok voorkomen.
HEEMSTEDE - Een nieuwe
hobby met rustgevende eigen
schappen heeft zich aangediend:
het maken en repareren van
klokken. Sinds korte tijd wor
den, nog op kleine schaal,
bouwpakketten ten verkoop aan
geboden, waaruit onder meer
imitatie-middeleeuwse klokken
kunnen worden samengesteld en
die na enige aandrang op nog
nét aanvaardbare wijze een re
delijk nauwkeurige tijdmeter
kunnen worden. De n.v. Hobby-
klok in Heemstede heeft een en
ander bijtijds zien aankomen.
Daar werd gedacht: reparatie
aan uurwerken wordt voor ve
len te kostbaar, het zelf-doen
raakt in.
Vandaar dat deze n.v. plotseling -
maar na een langdurige interne
aanloop - méér ging doen dan
bouwpakken aanbieden. Op aan
vrage wordt onder meer een ca
talogus verzonden waaruit het
kleinste onderdeeltje kan wor
den besteld, volgens voor de koek-
koeksklok, veren, wijzermoer-
tjes en tientallen wijzers, wij
zerplaten en cijferringen. sleu
tels en balansassen, ankerstif-
ten, wat dies meer zij en vele
stukken gereedschap, tot het
oogloepje toe.
Hobbyklok-woordvoerder:
"De meeste eerste aanvragen
krijgen we van mensen die een
kapotte klok hebben en die wil
len repareren. Ze vragen om
olie, een tangetje, bestellen voor
een paar dubbeltjes. Dan is de
zaak geklaard en horen we
niets meer van ze, of men blijkt
méér kapotte klokken te hebben
óf er een hobby van te hebben
Dat laatste lijkt het meest waar
schijnlijke. Niet alleen heeft
men iets onderhanden dat zeker
in het begin - géén handen vol
geld kost, men werkt ook aan
iets, dat heel langzaam - en des
te beter - tot stand kan komen:
dat bovendien lijkt op iets in de
winkel, maar daar aanzienlijk
meer kost.
Huisgereedschap
Men kan er inderdaad een hobby
van maken, omdat in het begin
kan worden volstaan met huis
gereedschap en uurwerkjes van
een paar gulden. Als wijzer
plaat kan een tekening van de
kinderen worden genomen
waarmee ook de bestemming
van de klok is bepaald.
Daarna kan men opklimmen tot
een kwartsgestuurd uurwerk
met grote nauwkeurigheid. Of
een Zaanse of Friese klok bou
wen, al dan niet uit bouwpak
ket.
Bij die pakketten levert Hobby-
klok een Nederlandse beschrij
ving en uitvoerige tekeningen,
zodat bijna niets mis kan gaan.
Wel blijken in de praktijk kleine
foutjes in die beschrijving voor
te komen, die het bouwen ech
ter ook spannender maken. Ver
geten wordt ook, dat niet ieder
een een pot zuivere bijenwas in
in de kast heeft staan, maar dat
daarvoor ook - met succes - ge
wone talkpoeder kan worden ge
bruikt.
Hobbyklok: "We krijgen ook veel
impuls-aanvragen, van mensen
die het een aantrekkelijk idee
vinden, maar achteraf bedenken
dat het hen aan tijd en geduld
ontbreekt. Anderzijds komen
ook veel aanvragen uit sanato-
Wanneer men zich eenmaal met
de klok heeft ingelaten, dan
blijkt de belangstelling vooral te
gaan naar slingeruurwerken
met gewichten en gong- of bel-
slag. Ongeveer 65 procent daar
van geeft de voorkeur aan het
in elkaar zetten van uurwerken
en het repareren ervan, de ove
rige 35 procent vraagt om com
plete bouwsels.
In het illustratiemateriaal geeft
de fabrikant met sterretjes aan,
in hoeverrp van de bouwer
geen, enige of meer klok-kennis
wordt verwacht. De hobbyklok-
woordvoerder: "Men hoeft hier
voor niet technisch te zijn".
Technisch
Maar daar kan men verschillend
over denken. Wellicht is Hobby-
klok - postbus 202 - ervan uitge
gaan dat iemand die klokken
wil gaan maken, toch al wel
iets technisch heeft. Dat zal ook
wel, wanneer men ziet welke
onderdeeltjes kunnen worden
besteld. Voor a-technici niet om
uit te komen.
Maar voor men zich daaraan
waagt, is het niet ongezond om
de klok te bouwen, die Hobby-
klok ook zelf adviseert als start
punt. Een houten geval - zonder
enig plastic - waarvoor geen al
te grots precisie nodig is. die
toch redelijk nauwkeurig loopt.
Van deze klok kan men gemakke
lijk leren hoe het mechanisme
werkt, wat elk rad doet, hoe de
lepeltjes aan een spil één voor
één het aandrijfmechanisme
beurtelings vasthouden en losla
ten. Opgepoetst met de was-ach-
tige beits maakt het geval een
middeleeuwse indruk en wordt
het een levend sieraad - al zal
men dat aanvankelijk niet op
maken uit de losse en onbe
werkte onderdelen in de doos.
FRITS BROMBERG
Ik krijg ladingen
pillen toege
diend, die me in
een sfeer van to
tale versuffing
houden. Het is
dus wel degelijk
zo, dat je met d?
pil voor het le-
hoeft te vrezen.
Een dag als alle
anderen. Alles
blijft derhalve
bij hetzelfde. Het
is een eindeloos
geprolongeerde
film, waar je al
gebroken binnen
komt.
In ziekenhuis
Leyenburg be
schikken ze over
snelliften, waar
iedere bezoeker
doodmisselijk uit
komt. Ook een
manier om dui
delijk te maken,
dat je in een
pakhuis voor
kneusjes bent
In een zieken
huis ziin alle da
gen onder dezelf
de
ge
bracht. Dat bete
kent exact de
zelfde tijden
voor eten, was
sen, doktersbe
zoek, koffie drin
ken en kussens
schudden. Op die
manier ga je wel
verlangen naar
.GRUIS...
het weekend,
want dan komt
er tenminste
geen dokter en
krijg je geen
schone lakens.
En
kli-
al
•deming.
Mensen, die op
knappen wordt
geadviseerd om
oen arbeids-
therapie te doen.
Zij worden dan
aangemoedigd
om van pitriet
mandjes te ma
ken en twee
masterbarken.
den, zouden de
familieleden on
gerust een be
vriende zenuw
arts bellen om
opheldering.
Voor een zizken-
huisbed gebrui
ken ze steekla-
kens. Waar
schijnlijk een
rijgsteek, want
anders is het
niet te verkla
ren, dat je zo
veel weken inge
regen zit.
V/ie zo dicht bij
de dood heeft ge
staan als ik
durft hem op-
Ieneve
IATA, d»
satle voo
een con
dat haar
overtuigii
„terroris
systemat
passaglei
k IAfA
sagiers
schenken
„onbeker
Wie wil, kan zich langzaam opwerken tot amateur-klokkenspecialisl.
de meest vreemdsoortige onderdelen zijn (afzonderlijk) te bestellen,
om ook zelf een klok te ontwerpen.
Kruideniers
Het blad Koopkracht heeft voor
haar jongste nummer een on
derzoek ingesteld naar de goed
koopste kruidenier. De cash-
and-carry bedrijven bleken een
enorme besparing op de dage
lijkse boodschappenlijst te bete
kenen. Over een heel jaar gere
kend kan dit op bepaalde le-
nsmiddel n zelfs meer dan
honderd gulden schelen.
Cp de tweede plaats van de goed
koopste top-tien komt V. en D.
Daarna volgen De Gruyter, Si
mon de Wit, Albert Heyn, A en
O, Co-op, Centra, Vivo en op <le
laatste plaats de Spar. Volgens
Koopkracht hebben cash-and-
carry-zaken als de Haagse Kon-
mar een goede toekomst. De za
ken zijn groot, netjes aange-
Stereo-tuners
Wie een tuner met veri mogelijk
heden en veel golfberei'k wil,
doet een goede keus met Grun-
dig RT 100a f848). Dat is een
van de conclusie die te trekken
zijn uit een onderzoek van de
Consumentenbond naar Stereo
tuners. De beste FM-ontvangt
biedt Acoustical' FT 104 (f 707,
Voor FM en AM-ontvangst
staan Sharp, Sony en Kenwood
op de lijst.
Steelstofzuigers
Consumentenbond en Koopkracht
lieten een onderzoek instellen
naar steelstofzuigers. Dit zijn de
stofzuigers, die geen apart op
de grond meerijdend motorstuk
hebben en derhalve direct ge
bruiksklaar in de kast staan.
Daartegenover staat dat deze
stofzuigers zwaarder zijn dan
de slangcollega's. Het lawaai is
over het algemeen groter en de
zuigprestaties minder. In deze
categorie kwam.n Holland Elec
tro Royal Sniffy (f 175,en
Si:mens VR 1549 (f 152,-) als
beste uit de bus. De Holland
Electro vraagt echter nogal wat
handkracht, waar tegenover
staat dat de Siemens minder
goed zuigt.
Gevelkachels
Ook weer samen met Koopkracht
stelde de Consumentenbond een
onderzoek in naar gevelkachels.
Alle onderzochte kachels waren
redelijk tot goed. Voor gebruik
toevallig
in de huiskamer is de Benraih1061"-
BT 32 T aan te b: velen (f 31
Voor gebruik in slaap- i
hobbvkamer is ook de Etna N
tro 2300 L (f 375,—)
koop. Voor bijverwarmi
Ie organis
de ontpl
heeft voc
i'feen vliej
i Ron
Us
Konsumenten Kontakt (voorhefj
het Consumenten Contact
gaan) maakte een prijsvergeljl
king van verpakt Consumptie-?,
op. Daaruit komt naar vors
dat de prijzen per 500 cc i
ren van f 0,70 (Jamin) tot f 1.'
(Ermi). Een prijsverschil o
koud van te worden. Het Konsyfyplr
menten Kontakt tekent hier n
drukkelijk bij aan dat er jee.
beoordeling van kwaliteit aantlDSKOU
pas komt. (verkeers
wege de
fhet dot
Op 31 augustus 1522 morgen,
4"»0 jaar geleden werd de uit
Utrecht afkomstige priester
en geleerde Adriaan Floris-
zoon in de St. Pieter te
Rome tot paus gekroond.
Een asceet volgde daarmee
de zeer geziene, hartstochte
lijke levensgenieter paus Leo
X uit Florence op. Een jaar
en enkele dagen na zijn kro
ning stierf paus Adriaan op
14 september 1523. Hij was
de eerste en tot nu toe ook
de laatste Nederlandse Paus,
niet alleen, maar ook de
laatste niet-Italiaanse paus.
Adriaan Flnriszoon studeerde
filosofie en theologie te Leu
ven en werd na zijn studie
deken van de Petruskerk in
Leuven en vervolgens hoog
leraar en rector van de uni
versiteit. In de veertig jaar.
die hij in Leuven verbleef,
verzorgde hij ook de vor
ming van de in Gent geboren
aartshertog Karei, de latere
koning van Spanje, en keizer
Karei V. Tijdens zijn zeven
jarig verblijf in Spanje,
waar hij zich bezig hield met
de godsdienstige vernieuwing,
werd hij achtereenvolgens
bisschop, inquisiteur en kar
dinaal.
In januari 1522 werd hij geko
zen tot opvolger van paus
Leo X. De argumenten voor
zijn keuze waren gemengd
politiek en godsdienstig. Men
kende hem vanwege zijn voor
beeldige levenswandel, maar
men kende hem vooral, om
dat hij een persoonlijke
vriend van Karei V was.
Eind augustus van dat jaar
werd hij gekroond.
Uitzuivering
Belangrijk in de vernieuwing
in de kerk was voor Adriaan
Floriszoon de uitzuivering
van de curie met haar cor
ruptie en losbandig leven.
Paus Adriaan „erfde" van
zijn voorganger Leo X een
reusachtige hofstaat, waar
van niet alleen kardinalen en
prelaten deel uitmaakten
maar ook dichters, toneelspe
lers, musici en narren.
Paus Adiaan wüde die kapita
len verslindende hofstaat
versoberen, maar dat had
tot gevolg dat de reeds vanaf
het begin bestaande antipa
thie tegen de „stijve Neder
lander" omsloeg in openlijke
haat. Paus Adriaan ging des
ondanks door en ontnam
kardinalen en hofbeamten
talrijke privileges. Van de
curie eistte hij dat ze niet al
leen eenvoudiger zou leven,
maar dat de leden ook alle
verdachte elementen uit
haar omgeving zouden ver
bannen. Hiermee bedoelde
de paus niet alleen de mai-
tresses van de kardinalen,
maar evenzeer de politieke
intriganten.
De Romeinse curie kon geen
begrip opbrengen voor de
noodzaak tot hervorming. De
oprechtheid en zin voor
rechtvaardigheid van paus
Adriaan vonden de curie
ambtenaren getuigen van
een overdreven idealisme.
Omdat hij de methoden en de
handigheid van de curie on
derschatte bleven zijn her
vormingsplannen voorname
lijk op papier. Bovendien
kreeg hij te weinig tijd om
ziin hervormingen door te
zetten. Hij besteeg de pause
lijke troon te laat om de Re
formatie tegen te houden en
paus adriaan
laatste niet-ltaliaan
Vruchten later
Oppervlakkig gezien heeft paus
Adrianus niets bereikt dan al
leen maar teleurstellingen en
tegenslagen. Tooh is hij on
danks alle intriges en neder
lagen. de weg blijven gaan,
die hij als de juiste zag. Hij
heeft in ieder geval waarde
volle initiatieven genomen,
ook al zouden de vruchten
ervan pas tientallen jaren la
ter blijken. In december 1545
begon in Trente het grote
hervormingsconcilie, dat de
vernieuwingsplannen van
Adrianus in verregaande
mate overnam en tot uitvoe
ring bracht.
9 Op 21 september zal het
vierhonderdvijftig jaar gele
den zijn, dat de Lutherse
vertaling van het Nieuwe
Testament werd voltooid. De
op de „Wartburg" gemaakte
vertaling was het eerste deel
der in 1534 volledi gvertaal-
de bijbel. Het nieuwe Testa
ment van Luther naar de
maand van verschijnen het
„septembertestament" ge
noemd werd met de illu
straties van Lucas Cranach
de Oude, het meest verkoch
te boek van zijn tijd.
9 Het aantal pc-sonen
dat in West Berlij c'
verlaat blijft een teruglopen
de tendens vertonen. Van ja
nuari tot juli traden dit jaar
10.257 personen uit tegen
12.850 vorig jaar. Het aantal
personen, dat terugkeerde
steeg in dezelfde periode van
1.026 tot 1.179.
De Friese raad van kerken
heeft besloten de uitgebreide
basisformule van de Wereld
raad van Kerken te aanvaar
den als zijn grondslag: „De
Friese raad van kerken is
een gemeenschap van ker
ken, die de Heer Jezus
Christus als God en Heiland,
overeenkomstig de H. Schrift
belijden, en die daarom hun
- schappelijke roeping
-• ïenF-jk v.illen vervullen
tot eer van de ene God. Va
der, Zoon en de Heilige
Geest". De voorzitter van de
raad, ds. P. P. Miedema uit
Burum noemde het een uni
cum, dat alle aangesloten
kerken (waaronder de rooms-
katholieke) akkoord waren
gegaan met de grondslag.
Binnen de landelijke raad
van kerken is dat nog niet
het geval.
Voor de tweede maal in de
geschiedenis van Zuid-Afrika
zal een bantoe de bisschops
wijding ontvangen. Het is
Peter Buthelezi. die is be
noemd tot hulpbisschop van
het bisdom Johannesburg,
het grootste diocees in Pan-
toe. De eerste zwarte bis
schop van Zuid-Afrika was
mgr. B. Diamini, die in 1954
tot bisschop van Uzimkulu
werd benoemd. Mgr. Buthe
lezi is tweeënveertig jaar.
Hij studeert op dit moment
in Rome.
9> De priesters, die lid zijn
van de progressieve Derde
Wereldbeweging in Argenti
nië hebben in een gezamen
lijke verklaring gezegd dat
er in hun land een situatie
van „geïnstitutionaliseerd ge
weld" bestaat. De verklaring
werd uitgegeven aan het be
gin van een bijeenkomst van
de beweging. On dit moment,
aldus de v ring, wordt in
Ar 'r"'ë een macht uit
geoefend, gebaseerd op de
macht van het geld en de
wapens.
Toenemende
ontwikkelings
hulp kerken
in Duitsland
De Westduitse minister voor
economische samenwerking
dr. Erhard Eppler heeft zich
lovend uitgelaten over de
ontwikkelingshulp van de
kerken in zijn land. De parti
culiere organisaties, waaron
der de kerken, hebben vorig
jaar hun inspanningen ten
behoeve van de ontwikke
lingshulp met 94 miljoen
mark opgevoerd tot 378 mil-
joen mark.
Het grootste deel hiervan is af
komstige van kerkelijke in
stellingen zoals -„Brood voor
de wereld" en „Misereor".
Minister Eppler constateerde
voorts, dat privaatrechtelij
ke organisaties, zoals kerken
of stichtingen, vaak bepaalde
bevolkingsgroepen beter be
reiken dan via de ontwikke
lingshulp van de overheid
gebeurt. Daarom ook heeft
de Duitse regering de subsi
die aan genoemde organisa
ties vorig jaar met twintig
procent verhoogd tot 144 mil
joen mark.
Het totaal bedrag aan ontwik
kelingshulp door de West
duitse regering is volgens
Eppler vorig jaar tot 3,3 mil
jard mark opgelopen. De
kredietverlening aan ontwik
kelingslanden is sterk verbe
terd.
KERK EN WERELD
den ove
van is h
nale on;
ken voo
aangena
'roeger
dergelijl
maken.
;cherme
iele rea
hoofd vi
in twee
epublie'
:ijfers
Dekraim
sen gez;
iO milji
wee tol
uigen,
het leve
lifornië,
notarise
eld hee
ils de
!ovjet-r<
lechts
'an het
Tijdens zijn bezoek aan
België heeft Jószef kardi
naal Mindszenty ook Kerk
in Nood/Oostpriesterhulp
bezocht. Hij werd in Tonger-
lo rondgeleid door pater
Werenfried van Straaten (I.),
die hij en in hem alle wel
doeners dankte voor de
hulp aan het Hongaarse
volk. De kardinaal is giste
ren weer naar Wenen terug
gekeerd.
Kardinaal pleit voor
houden O.S. in Derde wereld
„Ook landen in de Derde Wereld moeten in de gelegenheid wor
den gesteld om Olympische Spelen te organiseren. Reeds nu
moet er overleg worden gepleegd over de wijze waarop aan die
landen hulp geboden kan worden". Deze mening is de aartsbis
schop van MUnchen en Freising, kardinaal Julius Döpfner toe
gedaan.
"De kardinaal zei dit tijdens een paneldiscussie voor de Duitse te-
'evisie, waaraan ook medewerking werd verleend door de pre
sident van het internationele Olympische comité Avery Brunda-
ge. Deze wees erop, dat de suggestie van de kardinaal wellicht
verwezenlijkt zou kunnen worden in Djakarta, Indonesië. Ande
ren noemden ook Algiers m Marokko en Lagos, Nigeria als
plaatsen waar zeker mogelijkheden aanwezig zijn voor het hou
den van Olympische Spelen.
Willi Daume, president van het Duitse Olympisch Comité herin
nerde in dit verband ook aan de solidariteitsplannen van de in
dustrielanden om in de Derde Wereid sportvoorzienincen te
scheppen, die de aansluiting aan de hoge norm van de rijke
landen verzekeren.
„Om door te stoten naar de grondhouding van de mens in
door techniek en industrie betaalde samenleving", heeft de
hervormde raad voor overheid en samenleving in overleg met
de hervormde synode aan alle predikanten een publikatie over
het milieuvraagstuk aangeboden. Het betreft „In de greep van
het milieu", een speciaal themanummer van het maandblad
Kosmos en Oecumene.
In de aanbevelingsbrief aan de predikanten schrijft drs. J. van
Veen, namens de hervormde raad, dat het hier niet gaat om
een kerkelijke modieuze gril of het afleiden van de problema
tiek. Hij acht de heroriëntatie ten aanzien van de grondhouding
van de mens noodzakelijk en in dit licht zullen naar zijn me
ning ook de kerken zich moeten afvragen of zij door de inter
pretatie van de plaats en de taak van de mens in de geloofde
schepping Gods mee schuld treffen en zich dienen te corrige-
Soi
SKOU
ijftien
'nie w
In een inleiding op het dubbei-nummer van Kosmos en oecumene
merken voorzitter dr. H. de Lange en secretaris drs. Van Veen
namens de sectie voor sociale vragen van de landelijke raad
van kerken op dat bijna alle bijdragen in „In de greep van het
milieu", de oproep tot heroriëntatie van de mens. tot versobe
ring, en tót intèrnationale aanpak gemeen hebben, terwijl ook
een appel wordt gedaan om de bewustwording terwille van de
overlev ngskansen voor de wereld.
„In de greep van hel milieu" is los verkrijgbaar bij De Horst 1,
in Driebergen door storting van 2,50 op giro 801919 t.n.v. St.
Willibrordveremging met vermelding van: voor „ln de greep
van het milieu".
ntallen
oor 1st
ertrek
rengen
Jcomi
ovjet-L
tgrami
>ier Kt
eneraa
'aarin
che n
oor
