WEER WONEN ROND ORANJEGRACHT
CLUB- EN BUURTHUISWERK IN
LEIDEN-NOORD ONONTBEERLIJK
Plan stadsvernieuwing uniek in Nederland
DONDERDAG 17 AUGUSTUS 1972
LEIDSE COURANT
PAGINA 3
Het bebouwingsplan van Projekt 5". Ter oriëntatie: 1. Kon. Ned. Grofsmederij; 2. Meelfabriek ,(,De
Sleutels"; 3. Drukkerij LOl; 4. Begraafplaats; 5. Minnehuis, Kaarsemakerstraat; 6. Eengezinswonin
gen langs Waardgracht; 7. „Viermeter-flatjes" langs Oranjegracht; 8. Bejaardenwoninkjes (42); 9. Oos-
terkerk10. Gewestelijk Arbeidsbureau; 11. Zuidsingel en 12 Verzorgingsflat voor 69 bejaarden (Groen-
oordstichting).
LEIDEN. Er is een nieuw bebouwingsplan voor de „Havenwijk-zuid", dat is het gebied
tussen Herengracht en Zijlsingel. Het plan, ontwikkeld in samenwerking tussen „Projekt
5" te Utrecht, ir. H. Klarenbeek te Rijsenhout en de N.V. „Grontmij" te De Bilt, voorziet
in een geheel nieuwe woonbuurt. Het is het eerste plan in Nederland, waardoor een
volledig kaalgeslagen woonwijk opnieuw een woonbestemming krijgt. Daarom is het
ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening vol belangstelling voor wat in
Leiden gebeurt. Wethouder A. J. Kret verklaart dat: „Lukt dit in Leiden, dan lukt het
elders ook. Maar gaat het niet, dan kan je de stadsvernieuwing waar iedereen over
praat wel vergeten". Het nieuwe plan HerengrachtZijlsingel wordt vanavond aan
de raadscommissie voor stadsontwikkeling gepresenteerd.
Sinds 1963 bestond er een bestem
mingsplan („komvoorschriften",
in termen van de toenmaals gel
dende wet voor het gebied, dat
een oppervlakte heeft van 6 ha.
Dat bestemmingsplan beoogde de
ontwikkeling van een wijk van
gemengde bebouwing van wo
ningen, ambachtelijk bedrijven,
„schone" industrie en toeleve
ringsbedrijven. De beperkte om
vang van het plangebied in aan
merking genomen, was de be
bouwing zeer fors: er waren
tamelijk dicht opeen ge
bouwen gedacht van vijf of zes
lagen op onderhuis/bedrijfs
ruimte.
In de loop der jaren bleek het
oorspronkelijke plan niet uit
voerbaar: 1. Financieel was het
nauwelijks rond te breien; 2. De
ontruiming van de bestaande
panden bleek langer te duren
dan verwacht was; 3. De wijk,
zou ontsloten moeten worden
door grote wegen, waarvan er
o.a. een aansluiting moest ge
ven op het toch al zo drukke
Leven daal; 4. Bij het voort
schrijden van de jaren rees
steeds sterker de vraag: past
de voorgenomen schaalvergro
ting wel in oude stadswijken als
het plangebied?
Begin 1971 waren de opvattingen
over renovatie van stadswijken
zover gewijzigd, dat vaststond,
dat het gebied tussen Heren
gracht en Zijlsingel opnieuw een
woonfunctie moest krijgen.
„Projekt 5"Mij tot ontwikke
ling van bouwprojekten te
Utrecht nam initiatief en
coördinatie op zich bij het uit
werken van de uitganspunten;
stedenbouwkundige vormgeving
en beschrijving kwamen in
oktober 1971 op naam van
het bureau voor architektuur en
ruimtelijke vormgeving ir. H.
Klarenbeek te Rijsenhout. „Pro
jekt 5" en de Grontmij zorgde
voor de financieel-economische
begeleiding van de plannen. Op
6 juli jl. werd het resultaat
voorgelegd aan staatssecretaris
Buk (Volkshuisvesting en Ruim
telijke Ordening); heden wordt
het aari de raadscommissie(s)
gepresenteerd; van 14 augustus
tot 17 september komt het pu
bliekelijk in bespreking bij de
Adviesraad voor de Binnenstad,
waarna de gemeenteraad er
zich in zijn vergadering van 20
november a.s. over zal uitspre
ken.
Hoewel driekwart van de bebou
wing gesloopt was, hebben de
plannenmakers gedaan, alsof
het de renovat van de wijk
gold: Alles wat er nog staat
hebben ze in hun ontwerp be
houden. Bovendien gingen ze er
van uit dat de grachtjes (o.a.
de eerder bedreigde Oranje
gracht) bepalend zijn voor de
identitie van de buurt. Binnen
die beperkingen hebben ze ge
zocht naar een bouwwijze
„waarvan je denken zou dat de
tijd er iets mee te maken had"
aldus ir. Klarenbeek „Des
ondanks zijn er wel enkele ex
perimentele elementen in ge
bracht. Maar die zijn niet zo he
melbestormend, dat je er over
tien jaar spijt van zou hebben".
De Oosterkerkstraat is met z'n
grotere bebouwing - GAB, Gara
ge Kempeneers en ht naburige
bejaardentehuis duidelijk de
dwars-as. Het wordt ook de eni
ge straat met twee-richtingver-
keer. Maar aan de Oranjegracht
is de typische maatslag van
vier meter behouden: er komen
daar etagewoninkjes om en
om 2- en 3-etages, die in elkaar
haken met een gevelbreedte
van vier meter, „aanleunend aan
wat het vroeger was". We heb
ben een interieur bedacht bij de
plattegrond die we wilden heb
ben. En zelfs de boompjes langs
het water komen weer terug".
Aan de stadszijde van de Oran
jegracht komt een groep „hof-
jes-achtige" bejaarden woninkjes
en aan de Kaarsemakerstraat
ook gewone gezinswoningen met
kleine, geconcentreerde par
keerruimten en stukjes speel
straat voor de jeugd. Het bebou
wingplan voorziet in de bouw
van circa 330 wooneenheden.
Door de aanwezigheid in het plan
gebied van het Oudeliedenhuis en
door de voorgenomen bouw van
42 bejaardenwoningen en een
verzorgingsflat met 69 plaatsen
door de Groeneveldstichting aan
de Minnebroersgracht, zal het
aantal mensen dat de vernieuw
de wijk uiteindelijk gaat bewo
nen niet veel meer dan 600 be
dragen. Ondanks de „symbiose"
tussen 65+ en jongeren mensen,
die de ontwerpers hebben nage
streefd.
Wanneer de procedure zich voor
spoedig afwikkelt, kan de „Ha
venwijk-zuid aan het eind van
19975 weer een levend stadsdeel
zijn.
Gouden paar
hoopt op
stukje muziek
van de
kinderen
ZOETERWOUDE Op 24 au
gustus vieren de heer en me
vrouw L. de Boer-Buskermo-
len hun vijftigjarige bruiloft,
samen met hun negen kinde
ren en 26 kleinkinderen. De
dag er voor wordt het gouden
bruidspaar gehuldigd in be
jaardenhuis „Emmaus" in
Zoeterwoude, waar bruid en
bruidegom nu ruim een jaar
Ze hebben alle reden om feest
te vieren, want de heer en
mevrouw De Boer kunnen te
rugzien op een niet gemak
kelijk maar heel gelukkig le
ven. „Ze begonnen hun eer
ste huwelijksjaren op een
grote boerderij in het Bra
bantse peelland. Maar het
ging in de zware crisistijd
niet over rozen en na het
nog een tijdje geprobeerd te
hebben in Berkel heeft de
familie De Boer het landle
ven vaarwel gezegd en is
een kruidenierszaak begon
nen. De laatste tien jaar
voor zijn pensioen is de heer
De Boer melkcontroleur ge
weest. De echte band met
het vroegere landleven kon
hij niet loslaten. „Nu noj
hij dol op vee", zegt de oud
ste dochter van het jubile
rende echtpaar, mevrouw
Bakker uit Oegstgeest.
Heimwee naar vroeger heeft
meneer De Boer niet zo erg.
„Als het zo slecht gaat, wil
je er wel uit". „Maar on
danks alles hebben we
prachtig leven gehad. Zelf
altijd gezond nog steeds
nu en een gezellig gezin.
De jongens maakten alle
maal muziek en hadden zelfs
een bandje. Dat is de mooi
ste tijd van mijn leven ge
weest", verzucht mevrouw
De Boer. „Ik hoop dat ze op
het feest nog eens een stukje
muziek maken. Verder v
ik helemaal niet wat er gaat
gebeuren. Ik mag me
tuurlijk nergens mee be
moeien"..
In hun woninkje in de Emmaus
wachtten ze vol spanning op
de dingen die komen gaan
en genieten samen alvast
van een voorproefje van de
grote dag.
LEIDEN Wie mocht menen, dat alles in het van bedrijvigheid gon
zende club- en buurthuiswerk van een leien dakje gaat, heeft het
mis. Zo werd vorige week vrijdagavond in Het Honk in Leiden-
Noord een traan weggepinkt. Mogelijk ettelijke tranen. Mejuffrouw
Joke van der Voort, beroepskracht in de Honk-staf sinds drie jaar,
nam afscheid van het clubhuiswerk. Voortgekomen uit de onderwijs
wereld, keert zij daar weer terug. Ze wilde 's avonds wel weer eens
vrij zijn. Een zeer redelijke wens, maar daar moet je in het club-
en buurthuiswerk niet mee aankomen; de actieve zwaartepunten
liggen juist in de avonduren als de mensen, voor wie je werkt vrij
zijn. Welnu, Joke kreeg haar zin en pater M. G. de Ponti al tien
jaar de spil van het katholieke clubhuiswerk in Noord luidde
haar uit; „We zullen haar vooral bij de handenarbeid missen".
De staf van Het Honk blijft na
het vertrek van Joke van der
Voort met twee beroepskrachten
over. Reden waarom het team
een beetje met de handen in het
haar zit, vooral omdat het goed
lopend clubhuis bij het reilen en
zeilen geen stuurkracht kan ont
beren. Op deze wijze zijn emo
ties ontstaan die weer aanlei
ding werden tot misverstanden.
Uit de woorden van pater De
Ponti dacht men hier en daar te
kunnen opmaken dat juffrouw
Van der Voort het slachtoffer
was geworden van bezuinigin
gen bij de gemeente en bij het
ministerie van CRM. „Ik heb
me'misschien een beetje onge
lukkig uitgedrukt, maar in elk
geval is het niet waar, dat juf
frouw Van der Voort noodge
dwongen weg ging. Zij is ook
van niets een slachtoffer gewor
den. Als er sprake zou zijn van
slachtoffers, geldt dit alleen
maar de buurt zelf en „Het
Honk", zo corrigeert de pater
andersluidende berichten.
Honk-team is
optimistisch
ondanks ver
lies van Joke
„Wat ons alleen prikt is dat er
geen ander voor in de plaats
komt", vult jeugdleider André
Backx, al weer vijf jaar pater
De Ponti's rechterhand in Het
Honk aan: „Aan een full-time
kracht hoeven we niet te den
ken en wat een vakkracht voor
een aantal uren betreft, daar
moet CRM toestemming voor
geven. Daar zullen we eerst
over moeten praten. Ook zou
een mogelijkheid zijn de teamle
den van De Zevensprong, die in
de wijk werkzaam zijn, te inte
greren. Zoiets is een kwestie
van beleid. Daar zit je nu een
maal mee. Maar beleid zegt de
buurt niet veel; de mensen kij
ken alleen naar wat er voor
hun gedaan wordt", meent An
dré Backx, en pater De Ponti,
die nodig toe is aan een dag of
vier vakantie (en die ook néémt
om in Didam het 62-jarige hu-
'welijksfeest van zijn ouders ie
kunnen meemaken) zegt; „We
zijn geen diplomaten maar
straatwerkers".
Hoe de buurt over het club- en
buurthuiswerk van Het Honk,
opgenomen in de Stichting De
Zevensprong, denkt is het be
langrijkst. Sociaal contactman
De Ponti, die de vitale verbin
ding tussen buurt en clubhuis
vormt, weet dat de mensen erg
goed denken over Het Honk.
„Iedereen is bij ons welkom en
daarbij speelt geloofsopvatting
geen enkele rol. Een beetje van
de oude mentaliteit is bij de ka
tholieken hier wel blijven han
gen. Nog steeds huldigen som
mige de opvatting, dat clubhuis
werk er alleen maar is voor de
„schoffies" van de straat. Non
sens. Men zou beter moeten we
ten. Het Honk staat ten dienste
van alle mensen; we plegen
club- en buurthuiswerk met het
accent op de buurt. Er is be
hoefte aan deze activiteiten, die
saamhorigheid kweken. Dat is
pas nog weer 'ns gebleken op
de kermis die we gehouden heb
ben. Jongens, wat een feest was
dat".
Pater De Ponti rechtsen André Backx honkvast bij het begin van een nieuw seizoen; zo te zien geen
clubhuisstaf op een kruitvat
Het feest van afgelopen week
vrijdag deed de vakantiedeur
dicht met vreugdedansen en po
lonaises op het plein. En dan
moeten we nog veel gezelligheid
ongenoemd laten.
Laat men niet denken, dat Het
Honk het nu rustig heeft. De on
geveer 400 ingeschrevenen kun
nen er elke week de handen vol
hebben. Het gemiddelde bezoek
per maand ligt rond de 2000
personen. Honk I bruist elke
avond bij soul en pop en bij een
zeer redelijk in prijs liggend
drankje; een ontmoetingscen-
wel", zegt ze, geleund tegen het
propere aanrecht in haar blin
kend keukentje: „Voor bejaar
den en kinderen wordt veel ge
daan. Fijn hoor, want ik hoop
ook eens een prettig oude dag
te hebben. Maar wij huisvrou
wen hangen er wat tussen. Een
naaikransje is zo gewoon. Is het
nou zo gek om eens per jaar
een dagje uit te willen? Na 15
september gaan we er mee be
ginnen; we zoeken, samen met
de dames van het tegen die tijd
gesloten zwembad, de Zangeres
zonder Naam in Geleen op. Die
hebt het nodig. Ik tenminste
wel. Ik dacht zoiets als aan
vrouwen tot 50 jaar. Niet ouder.
Meid, héérlijk. roepen som
migen al, als ik erover praat.
Eens per maand is al mooi zat
om zo'n stel bijeen te hebben.
En in pater De Ponti hebben we
een reuze steun".
Franciscaan-maatschappelijk wer
ken De Ponti en André Backx
vinden het tof: „Ons hebben ze,
hoor; gpef ze maar eens de
vrijheid". De jeugd en de vol
wassenen die de beide Honken
alle eer aan doen hebben de
dit gebied zou in samenwerking
met anderen veel bereikt kun
nen worden, maar de coördina
tie met andere clubhuizen in
Leiden noemt Backx vrij slecht.
„Eigenlijk zou er eens per
maand een uitwisselingsbijeen-
komst moeten zijn. Helaas staat
de communicatie met clubhui
zen, wijkcomite's, speeltuinver
enigingen en andere organisa
ties die zich met de jeugd bezig
houden nog op een laag pitje.
Met onze wijkagent hier hebben
we goede contacten. Hartstikke
leuk is dat. Als je voor iets een
vergunning nodig hebt, is dat
via die man zó voor elkaar."
Het club- en buurthuiswerk kent
ook al z'n fusies. Het samenhok
ken onder De Zevensprong m
daar een voorbeeld van. Vol
gens de heren De Ponti en
Backx hebben dergelijke fusies
uiteraard hun voordelen, finan
cieel en economisch. „Muar er
zijn ook nadelen aan verbonden.
Als je jarenlang in dit work
meedraait, zie je ze zo zitten",
vertelt Backx; „zo krijg Je een
té grote staf en je moet mee
denken over andere buurten,
ook waar je zelf niet werkzaam
in bent. Elk stukje wijk, iedere
flat zelfs, is anders. De oude
Kooi en de nieuwe lijken niet op
elkaar; er is gewoon een mentu-
liteitsverschil. Elkaar leren be
grijpen is een heel proces. Dut
inag je nooit forceren".
Voigcnue week guul ue Honk-staf
looi een enquire een Kieiuo aud
gezinnen in ue nieuwe tvooi pel
ten. nei teuui Oeeit een puiutel
aan ucuvueiun aan te uieuen.
op i
:t>piO
Het Honk heeft de laatste weken
van de vakantie best besteed.
Honderden kinderen en volwas
senen hebben ervan genoten.
Met bussen vol ging het naar de
Efteling, naar Surea in N.-Bra-
bant, naar Duinrel; men ver
maakte zich volop op de Lin-
neaushof, tientallen meisjes en
jongens gingen naar de film of
keken naar de Conny Vink-show
in de Stadsgehoorzaal. Dan was
er nog de wedstrijd straatteke
nen, meer daden dan woorden
werden gewijd aan de grote
schoonmaakactie, die de buurt
weer een helder aanschijn gaf.
trum, dat al tien jaar succesvol
functioneert. Kern van prakti
sche clubactiviteiten is Honk II,
waar de handenarbeid hoogtij
viert en geregeld ook dames
druk doende zijn met allerhande
manuale bezigheden en cursus
werk.
Toch hebben de vrouwen nog niet
helemaal hun draai. Met name
de huismoeders achten zichzelf
„een vergeten groep". M.vrouw
C. Groen-Pijnakker is daar een
exponent van. Actief in de buurt
kwam zij op een lumineus idee,
ze hoopt er vele medestandsters
voor te vinden. „U weet het zelf
komt zelfs uit Leiden en vindt
het vast prachtig als ze een stel
Leidsen over de vloer krijgt.
Nou ja, en dan zie ik ook wat in
een avondje sjoelen of kaarten,
dingen waar de vrouwen zelf
zin in hebben. Op die manier
kun je contact houden met an
dere moeders. Het staat ons
best aan. zo eens een keer uit
gaan zonder man. zonder de
kinderen die je toch altijd om je
heen hebt, Ook zouden we het
'ns kunnen proberen met een
excursi.".
ruimte, althans in figuurlijke
zin. André Backx: „Een eigen
gebouw voor wijkcomité en
Honkwerkers zou voor de Kooi
natuurlijk het mooist zijn. De
ruimtes onder de flats, daar
zijn we zo zoetjes aan uit ge
groeid. In samenwerking met
De Zevensprong zou dit moeten
kunnen, ik denk bijvoorb eld
aan de barakken van de Be-
drijfstechmsche School, als die
vrij komen".
De Honk-staf werkt met de mid
delen ontspanning, service, vor
ming, actie en ontmoeting om
een stuk doel te bereiken. Op
i.jn
jonge
Via p.u
ue suil mogenj*-
iicwcu oieuen voor ue jeugu. uie
raau uo.t het prima, nun je
truuwens wel nagaan; jongens
die we drie jaar geleden zijn
kwijtgeraakt, komen nu vaak
weer terug".
U ziet zo maar, in Noord heerst
de overtuiging: Oost, west Honk
best. En dat moet zo blijven.
TON PIETERS
Het plangebied, in juli 1971 gezien vanaf de Tweede Looierstraat naar de Oosterkerk: de afbraak sluipt nog steeds voort
