MARILYN
MONROE
r
f
Tien jaar
geleden stierf
een tragische
Venus
AUGUSTUS 1972
PAGINA Ji
Op 5 augustus a.s. Is het
tien jaar geleden dat
Marilyn Monroe stierf.
Tien jaar waarin de
vrouw die eens de glorie
en dc ellende van de
stcrrenfabriek Hollywood
personifieerde, van le
gende veranderde in een
vaag fenomeen. Nadat
het hardhandig regime
van de tijd z'n meedo
genloze werk gedaan
heeft, is het een nauwe
lijks haalbare zaak ge
worden aan de hand van
oude filmfoto's nog eens
een portret op te roepen
van de vrouw die op 36-
jarige leeftijd op 5 au
gustus 1962 om half
vier 's middags dood in
bed werd aangetroffen,
de hoorn van de telefoon
in de hand geklemd.
Marilyn Monroe werd
opgevolgd door anderen.
Door de Brigittes, de So
phia's, de Raquel
Weich-en, maar op één
of andere manier blijven
dat filmsterren die mooi,
begerenswaardig of al
leen slechte actrices
zijn. Maar Marilyn. Mon
roe was het Hollywood-
meisje dat je liet voelen
dat er onder het gouden
vergulsel iets ongrijp
baar menselijks zat: Het
drama van de vrouw die
van filmster die het
grootste deel van haar
acteerwerk met haar
heupen deed, een echt
actrice wilde worden. De
vrouw die het goud van
Hollywood wilde laten
schieten voor het werk
aan de Actors Studio in
New York, maar die er
niet in slaagde haar
image te veranderen. De
tragische Venus, die
zichzelf in de weg stond.
Norma Jean
Marilyn Monroe werd
geboren als Norma Jean
Mortensen. Die naam
staat althans op haar
geboortebewijs, maar ze
werd ook Norma Jean
Baker genoemd. Ze was
het kind van een onge
trouwde moeder, beland
de na diens dood heel
jong in een weeshuis en
wisselde daarna het ene
stel pleegouders na het
andere af. De verhalen
die ze later over die er
varingen deed, zijn bit
ter en haar huwelijk op
16-jarige leeftijd was
dan ook voornamelijk
een vlucht uit haar lief
deloze jeugd. Na de
tweede wereldoorlog
scheidde ze van haar
man en kwam in een
vliegtuigfabriek te wer
ken.'Daar begon ze pa
rachutes te inspecteren,
tot dat werk niet meer
door vrouwen gedaan
mocht worden en ze
verfspuitser werd. Na
een paar dagen ziekte
kwam ze terug in de fa
briek en een aantal le-
gerfotografen van de
Hal Roach Studios wa
ren bezig technische fo
to's te maken. De ver
schijning van Norma
Jean, toen nog een don-
M.M. met tandenborstel en hamer op weg n
in „The seven year itch"
De drie dames uit „Some like it hot": Marilyn
Monroe, Jack Lemmon en Tony Curtis
kerharig meisje, ver
duisterde blijkbaar de
glans der techniek, want
de fotografen hadden ai
gauw haar menselijk
element ontdekt. ,,Heb
je geen truitje bij je?"
was de vraag en Norma
Jean kreeg speciale per
missie van haar direc
teur om zich uit haar
overall te hijsen en haar
truitje uit haar kleren-
kastje te halen. Op dat
moment werd na Lana
Turner opnieuw de
sweater-girl" geboren.
Norma Jean begreep dat
ze meer geld kon verdie
nen met poseren dan
met verfspuiten. Via de
voorpagina's van diverse
..bladen voor mannen"
viel haar verschijning
(maten 98-60-93) op bij
de filmmaatschappij
Twentieth Century Fox.
Daar werd de donkerha
rige Norma Jean via de
meisjesnaam van haar
moeder Marilyn Mon-
M. M.
Veel te acteren viel er
nog niet voor haar. De
studio gebruikte haar
voor honderden verschil
lende foto's die naar
kranten en tijdschriften
werden gestuurd. Haar
eerste film werd „Scud-
da Hoo! Scudda Hay!"
in 1948, maar behalve
dat haar naam ergens
tussen de filmtitels
staat, viel ze er na de
montage alleen maar
even van de rugzijde te
bezien.
Vanaf 1950 gaat het be
ter met Marilyn. Ze
speelt zeer kleine rolle
tjes in zo'n 6 films en
haar eerste rol van eni
ge importantie mag ze
spelen in ..ATI about
Eve" van Joseph Man-
kiewicz. Tussen be
roemdheden als Bette
Marilyn Monroe in haar enige „kostuumfilm" als lichte juffrouw naast Charles
Laughton in „Henry's Full House".
Davis en George San
ders springt ze in het
wit gekleed in het oog
als een oogverblindend
mooi meisje dat door
Sanders binnengebracht
wordt op een feest met
de kreet „Sla je slag
meisje. Daar zit een Le
vensechte Filmprodu
cer". En terwijl er
even later in de film
een dramatische scène
losbreekt zit Marilyn
nog onder aan een trap
met de producer (Geor
ge Ratoff) te praten:
Een en al onschuldige
blondheid, vastberaden
om bij de film te komen
en zich nauwelijks be
wust van de wereld vol
haat om haar heen.
Daar wordt dan de
fiim-Marilyn geboren.
Het soms domme, soms
onschuldige blondje. Het
meisje dat spelen moet
dat ze zichzelf speelt.
Marilyn Monroe wordt
M.M. Via films als
„Niagara" ('met Joseph
Cotton), „Gentlemen
prefer Blondes" (als gla
mour-girl naast die an
dere om meer dan één
ding beroemde filmster
Jane Russell) wordt ze
bekend. „Marilyn-look"
en de „Marilyn-walk"
worden publiekelijk bezit
van Amerika. Haar nau
welijks te omschrijven
manier van wiegend lo
pen introduceerde Mari
lyn al via een klein rol
letje in „Asphalt Jung
le", die Marilyn-blik is
een wazig kijken vanon
der wat neerhangende
oogleden en een altijd
een beetje geopende
mond. Er dreigt een
schandaal in Hollywood
als bekend wordt dat er
een kalender in omloop
is waarop Marilyn in
Eva-kostuum de wereld
toelacht, maar als Mari
lyn de pers niet wil wijs
maken dat ze spijt van
die pose heeft laat de
filmmaatschappij het
maar zo. De kalender
die tot dan één van de
vele is geweest, vliegt
plotseling in diverse her
drukken de winkels uit.
Niets kon Amerika weer
houden M.M. in 1953 tot
de populairste actrice te
benoemen.
noteerd en of ze ze zelf
bedenkt of haar publici
teitsagenten ze voor
haar schrijven, de
„Monroe-ismes" halen de
showpagina's en de „co
lumns". Vraag aan Ma
rilyn: „Wat draag je in
bed?" Antwoord: „Chan
nel nummer 5". Na een
opmerking van een cur
siefjesschrijver of haar
stem nu een „slaapka-
mer^stem" was: „Nee,
ik praat nief in bed".
Waar? Niet waar? Po
gingen een nieuwe Mae
West van Marilyn te
maken? Het'is niet dui
delijk meer. De mythe
heeft zich teveel met de
echte Marilyn verweven.
Het publiek volgt haar
op de voet. Het weet dat
Marilyn een moeilijk ac
trice is geworden. Ze
komt alsmaar te Iaat
voor de opnamen. Stuurt
werkschema's in de war
en brengt haar bazen tot
wanhoop. Maar de suc-
naar haar
keken, in „The seven
Year Itch" rolt ze met
Tom Ewell van de pia
nokruk op de grond zon
der dat ze doorziet dat
hij haar wil verleiden.
Maar Marilyn-privé weet
best beter. Ze wil van
die rollen af, wil 'werke
lijk acteren. Ze gaat les
sen nemen bij de geeste
lijke vader van het Sta-
nislavski-naturalisme op
het Amerikaanse toneel,
Clark Gable en
Montgomery Clift. Een
rol die wél aansluit bij
haar werkelijke karak
ter, maar dat zo haar
scherp en genadeloos
doet dat Marilyn naak
ter achterblijft dan ze
ooit in een film geweest
Tragiek
verplichtingen. De actri
ce Lee Rernick moet
haar rol overnemen,
maar dan springen di
verse acteurs voor haar
in de bres. Tegenspeler
Dean Martin protesteert
hevig en besluit zonder
Marilyn niét met de film
verder te gaan. Maar
filmmaatschappij Fox
houdt het been stijf. De
film gaat niet door. Di
recte aanleiding tot haar
ontslag is het feit dat ze
Driemaal vergane glorie in „The misfits"Maryli
Montgomery Clift
tafel met Yves Montand in de gelijknamige
Monroe-isme
Marilyn Monroe is een
ster, of het nu om een
serieuze film gaat (Otto
Preminger's „River of
cals en komedies („The
re's no business like
showbusiness" en „How
to marry a millionai
re"). Haar leven is pro-
vé-bezit. Heel Amerika
juicht als ze trouwt met
honkbalheid Joe Dimag-
gio, en blijft met een
verstoorde droom achter
als het huwelijk binnen
het jaar weer ontbonden
wordt.
Haar uitspraken worden
door de pers gretig ge-
cesfilms blijven verschij
nen. In 1956 maakt Billy
Wilder met haar „The
seven year itch".
Tante Minnie
Ook regisseur Wilder
wordt gevraagd wat hij
van de gewoontes van
Marilyn vindt, en of hij
niet beter een actrice
zou kunnen nemen die
wél op tijd komt. Ach,
zegt Billy Wilder, mijn
tante Minnie uit Massa
chusetts is altijd op tijd,
maar wie wil geld neer
tellen om mijn tante
Minnie te zien? Maar
Marilyn's rollen veran
deren inmiddels nauwe
lijks. In „Monkey Busi
ness" was ze de domme
secretaresse die maar
niet begreep waarom de
Lee Strasberg die met
zijn vrouw Paula de
„Actor's Studio" in New
York beheert, Iaat weten
dat ze haar „geestelijke
achtergrond" gaat ver
diepen door middel van
goede boeken en ernsti
ge muziek, maar het
bioscooppubliek lacht
maar wat. Ze speelt een
ernstige rol in „Bus
Stop", komt in aanra
king met toneelschrijver
Arthur Miller met wie ze
tot veler verbazing in
1956 trouwt. Het lijkt
een onmogelijke verbin
tenis tussen deze „to
neel-prins" en de show
girl, en het blijkt al
gauw dat de wankelmoe
dige Marilyn er nog
meer door uit evenwicht
wordt gebracht. Miller
creëert voor haar een
rol in „The misfits"
M.M. is dan ook in een
scheiding uitgelopen. Het
publiek wil de tragiek
van haar leven niet zien
en lacht nog steeds om
haar rol van enkele ja
ren daarvóór, toen ze
(weer onder regie van
Billy Wilder) samen met
Jack Lemmon en Tony
Curtis als zangeres bij
een damesband een
ideaal comedy-team
vormde. „I wanna be lo
ved by you" is haar hit
en iedereen wil best van
haar houden, maar nie
mand kan haar helpen.
Na „let's make Love"
volgt ..Something's got
to give", maar Marilyn
laat het afweten. Ze ver
schijnt niet op tijd op de
„set", blijft ziek thuis,
en de filmmaatschappij
ontslaat haar wegens
niet nakomen van haar
wel op een feestje ter
gelegenheid van de ver
jaardag van de Demo
cratische president Ken
nedy verschijnt, maar
niet op de filmset. Fox
roept dat het reden ge
noeg is om iedereen al
daar Republikeins te
maken en Marilyn staat
alleen tegenover een eis
tot schadevergoeding
van zo'n half miljoen
dollar.
Onthullingen
De handvol opnamen
voor „Something's got to
give" zullen de laatste
zijn van Marilyn Mon
roe. Ze zal geen film
meer maken. Haar val
is definitief. Ze sterft in
haar huis in Brentwood
bij Hollywood in een ka
mer die een apotheek
van slaappillen,
tabletten en drank is. Ze
heeft een te grote dosis
van haar dagelijkse hoe
veelheid genomen. Zelf
moord luidt de conclusie
van een geschokte we
reld. Velen in Amerika
geloven er niet helemaal
in, en dag- en weekbla
den pluizen alle gebeur
tenissen rond haar tragi
sche dood na. In 1971
verschijnt het boek „The
showbusiness nobody
knows" en daarin wor
den zelfs negen jaar na
haar dood nog onthullin
gen gedaan. De dag
voor haar dood telefo
neert Marilyn met ac
teur Peter Lawford.
Haar stem klinkt vreemd
en Lawford Iaat naar
haar informeren. Haar
psychiater heeft haar
die dag nog gezien en
niets bijzonders ge
merkt. Toch iaat Law
ford nog bellen met een
soort verpleegster die
bij Marilyn Monroe in
huis woont, maar die
vertelt dat Marilyn in
haar slaapkamer is ter
wijl de deur op slot zit.
De pick-up speelt. De
volgende dag om half
vier 's middags wordt
de deur geopend. Mari
lyn ligt dood in bed, de
telefoon in haar hand.
Er is later nog veel over
haar dood geschreven.
In 1967 verschijnt het
boek „Wie vermoordde
Marilyn Monroe?" met
een citaat uit het Ita
liaanse blad ,,I1 Tem
po". „Wij mensen heb
ben Marilyn Monroe ge
dood. Wij hebben altaren
van celluloid opgericht
de moordende nacht
merrie van een openba
re cultus op 's wereld
zwakste schouders gela
den". Arthur Miller
schrijft de epiloog van
haar leven in zijn stuk
„Na de val". Maar Ma
rilyn Monroe, de blonde
Venus die zichzelf met
haar lichaam in de weg
stond is niet meer. Haar
laatste film wordt onder
de titel „Move over dar
ling" afgemaakt met
Doris Day en James
Garner. The show must
Hollywood werkt verder
om de wereld van dro
men le voorzien. Maar
Marilyn Monroe is tien
jaar na dato een bleek
blonde mythe geworden.
BERT JANSMA
