HOLLAND FESTIVAL 1972
cerebrale potsenmakerij
(ieuw stuk van Mulisch
„OIDIPOUS, OIDIPOUS
Muzikaal Carnaval
in De Doelen
i Maniiestatie van
m^nuzikaal amateurisme
FALSTAFF
triomf van de regie-
de muziek kwam achteraan
Tokyo Kid Brothers met frisse Japanse „Hair
NI ijjjAANDAG 19 JUNI 1972
LLIIXE COURANT
PAGINA 5
De opvoering van Harry Mu
lisch' langverwachte toneel-
ieuwgeborene „Oidlpous, Oidi-
pous" die eerder dit seizoen in
Amsterdam niet mocht lukken,
tijdens het Holland Festi
val voor elkaar gekomen. Maar
het zit het Amsterdams Toneel
niet mee. Ditmaal is met man
macht, inclusief alle beschik
bare „grote krachten" getracht
een op hoog peil staande mani
festatie te brengen, en ditmaal
is het de auteur die voor een
peilloze afgrond zorgt.
Mulisch bewerkte de twee Oidi-
pousstukken van Sophocles „Ko
ning Oidipous" en het late „Oi-
dipous in Kolonos". Hij voegt
daar een nieuw thema aan toe:
de tijd, de eeuwige herhaling
van Oidipous' erfzonde. Daartoe
grijpt hij op diverse (in het pro
gramma volledig verduidelijkte)
manleren in de stof in. Belang
rijkste wijzigingen: De blinde
ziener Teiresias is de na zijn
verdwijning uit Thebe in de tijd
teruggekeerde Oidipous die het
hele drama no» eens doormaakt.
Bovendien is Oidipous' moeder
en vrouw Jokaste te kwader
trouw. Ze weet dat de man die
haar stad redt haar zoon is en
ze trouwt hem bewust om einde
lijk de man die Laios niet was
(verkapt homoseksueel) in bed
te krijgen.
er voer voor psychologen uit
Mulisch' schrijfkoker is geko
men. Een stuk dat door de
„dubbelheid" van de Oldipous-fl-
guur wel mogelijkheden tot dub
bele dramatische werking zou
kunnen hebben, ware het niet
dat de auteur z'n bewerking ver
drinkt in cerebrale potsenmake
rij die de acteurs voor onoplos
bare problemen stelt. Bijna nie
mand kan in de indrukwekkende
opzet van Lodewijk de Boer's re
gie zijn rol waarmaken, al
brengt ieder wel een moment
van herkenning mee. Guus Her
mus weet door zijn inzet zelfs
de zaal (Koninklijke Schouw
burg, zondagavond) niet te laten
lachen ondanks de ridicule tekst
(„Jij bent de dans ontspron
gen". „Er ls geen dans die ik
niet gesprongen heb, of zal sprin
gen".) Ellen Vogel lukte dat
minder binnen het mengsel van
realisme en gestyleerdheid
waarmee haar rol gestalte
kreeg. Frank Raven's decor (de
reusachtige rafels van een ra
derwerk van tijd) is knap en het
geluidsdecor door Michel Wais-
visz op het toneel ten gehore ge
bracht achter een geluidsorgel
(Putney) soms effectief maar
meestal niet in verhouding tot
de tekst. De momenten waar-
op„Oidipous, Oidipous"wél boei
de, waren de ogenblikken waar
op Mulisch vergeet van Sopho
cles af te wijken.
BERT JANSMA
Zeg meneer,
met die moeilijke huid van u
moet u dat ellendige scheren
eens besluiten met
DDB Medicated After Shave
Voor als u pukkels, puistjes, een moeilijke of een vermoeide huid hebt.
en 3.;
I: 'Van alle markten thuis
Wat te vertellen over de mani
festatie van muzikaal amateuris
me onder de naam „Van Alle
Markten thuis" zaterdagavond
door Bernard van Beurden een
intens meelevend auditorium za
terdagavond in het Concertge
bouw geboden?
troep Het concert was zéér geva-
2. rieerd, daarom zéér lang. Ernst
werd betracht, in muziek van
Josquin des Prez en Ton de
Leeuw, verantwoord door het
2.' R.K. Hoofdstadkoor en de Ope-
Wal-j rette Zangers Groep geserveerd;
J amusement volgde, in een frag-
alle! ment uit Smetana's „Verkochte
aan- Bruid", gecombineerd met ,,tok-
laar- kelmuziek" van Beethoven, Vi-
a de, valdi, Dekker en Breuker
gro-| was hier Cecilia, door Wessel
Dekker geleid, niet het meest
- j geporteerd voor het laatste, van
m 1969 daterend, stuk muziek?
j Bernard van Beurden, trad niet
I alleen op als organisator; tevens
1 deed hij zich gelden als dirigent
in „Daaglijks" compositie, die
tijdens de reproduktie tot stand
moest komen met volledige deel
name van de mensen in de zaal,
gesteund en gestimuleerd door
het Jeugdharmoniekorps „Jong
Excelsior".
En tot stand kwam, dank zij het
feit, dat elkeen zich bij het sla
gen ervan ten nauwste betrok
ken voelde: kloof tussen zaal en
podium werd (tijdelijk) gedicht.
Wat nog verder te signale
renHet'" optreden van de
popgroep Beautiful Idaho uit
Middelburg, die wel heel luid
ruchtig een pleidooi hield voor
een kipwaardig bestaan van
drieduizend hennetjes? Goed be
doeld waarschijnlijk, doch niet
direkt van goede smaak getui
gend!
Na de pauze: alle hens aan dek
om in een compositie van Mies
Bouhuys/Bernard van Beurden
afbrekende kritiek te leveren op
Iret muziekonderwijs op de mid
delbare school.
Wel amusant, maar ook wel
goedkoop, na afloop veel enthou
siaster doch ook enkele boe-roe
pers.
B. R.
(Van onze muziekredactie)
Rotterdam Rotterdam's speci
fieke bijdrage aan het festival
'72 werd zaterdag geleverd: de
„Dag van de Amateurkunst".
Slot en hoogtepunt daarvan von
den plaats in de grote hal van
de Doelen, voor deze gelegen
heid ingericht als een stadion
voor artistieke festiviteiten.
Drumband met majorettes, ac
cordeonorkest, harmonie, volks
dans, jazzballet, toneel en het
eerste optreden van het Rotter
dams Jeugd Symfonie Orkest
hielden een menigte van soms
onder soms boven de duizend
belangstellenden aangenaam be
zig.
Dat Heyerman's éénakter „Arti
kel 188" het ideale stuk voor
zo'n avond is, menen we te mo
gen betwijfelen. Dan was de
keuze voor het debuut van het
symfonisch jeugdorkest gelukki
ger. Het Beestenkwartet door
Jurriaan Andriessen in opdracht
geschreven, is een carnavalesk
stuk, op de juiste maat voor een
beginnend orkest van amateurs.
Met de vier kwartetspelers die
uitmaken wat en door welke or-
kestgroep gespeeld wordt, is het
een beetje totaaltheater, waar
Andriessen zijn collega-compo
nisten vriendelijk in de maling
neemt. Niet zoals Élgar in zijn
Enigma-variaties verholen,
maar met initialen en al gepu
bliceerd, zodat we allemaal bijv.
weten dat „kamerolifant" broer
Louis Andriessen, „Huismus"
Wouter Paap en „Kloothommel"
Peter Schat muzikaal uitbeel
den.
Het is een geslaagde muzikale
grap welke evenwel, zoals
meestal bij dit soort muziek, op
den duur voor de spelers leuker
is dan voor de toekijkers. Maar
voor de jeugdige Rotterdamse
musici was het een aangename
start.
G.v.L.
Bach's „Hohe
Messe" goed
gebracht door
Toonkunst-
Leiden
Leiden's inbreng voor het Hol
land-Festival bestond dit jaar
weer uit Bach's „Hohe Messe".
Zondagavond trad het Toon
kunstkoor Leiden daarvoor met
een ensemble uit het Residentie
Orkest in de Pieterskerk aan.
Onder leiding van Gerard Ak
kerhuis is het een respectabele
uitvoering geworden.
Niet in de eerste plaats vanuit
het gezichtspunt van de koor
techniek; want ook het Leidse
Toonkunst lijdt aan onderbezet
ting van da herengroep (in het
bijzonder van de tenoren), wat
in een 'sterk fugatisch werk als
de Hohe Messe natuurlijk af
breuk doet aan de structurele
weergave van Bach's werk.
Hiertegenover staan dan als
pluspunten een enorme toewij
ding en een goed stijlbegrip. Ge
rard Akkerhuis heeft bij zijn
koorleden de partijen er rotsvast
inzitten en het zijn slechts zeer
kleine onderdelen waar wel eens
even iets hapert.
Opvallend wa? verder de goede
samenwerking welke Akkerhuis
tot stand wist te brengen tulssen
koor en Instrumentalisten;
waar de dirigent in kleur, tempo
of volume nuanceringen aan
bracht. bleven koor en orkest
een éénheid vormen.
Rina Cornellssens, Elisabeth
Cooymans, Dieter Ellenbeck en
Henk Smit maakten gevieren
het kwartet: de tenor Ellenbeck
was het best op dreef, terwijl de
beide dames vooral in het twee
de deel op hun niveau kwamen.
G. v. L.
Verdi's Falstaff is zaterdag in
het Circustheater geëindigd met
een bijna surrealistisch tafereel,
dat eerst trekken vertoonde van
Jeroen Bosch maar sloot in dol
le pret met de benen van de so
listen bungelend in de orkest
bak. Muzikaal was de unieke
siotfuga niet puntgaaf, maar de
regie voerde voor de toeschou
wers een grandioze triomf.
Dat is de trend van deze tijd:
de operaregie domineert de mu
zikale leiding. Friedrich, uit de
school van Feiscnstein, maakte
de helft van diens credo waar:
mijn zangers zijn mijn acteurs.
Het compliment: mijn acteurs
„The Tokio Kid Brothers",
oftewel het Japanse filiaal
van La Mama, is geen on
bekende gast in Nederalnd.
Ik zag ze zaterdagavond in
het HOT-t!heater voor het
eerst in het kader van het
Holland Festival met hun
opvoering van „The moon is
east, the sun in west".
Het stuk ls een mengsel van ex
pressie door middel van ion eel
■m muziek zoals veel „Mickery-
groepen" te zien geven, met dat
trerschil dat het hier om een
Heer „afgeronde" musical gaat
.n de stijil „Hair". Niet opval
-end door nieuwigheden, soms
zelfs wat te beperkt door hun ei-
jen kleine toneelplatform. Nau
welijks nieuw wat thema be
reft: Voor zover te volgen dn
aet half Japans, half Engels van
de Kids, een jongeman op zoek
daar vrijere mogelijkheden, dan
-leze wereld hem biedt, tussen
Hoop en wanhoop in op zoek
daar een ideale versmelting van
Oost en West. En toch: Ga dat
den. Want de soms ontroerende
''risheid waarmee de Japanners
tun spektakel (tje) brengen is
tniek. Niet groots, maar leuk.
Wet een soms erg 'knappe musi-
'cale begeleiding (ook de plaat is
'n het HOT verkrijgbaar) en als
lijzonderheid het jongste lid van
leze theatercommune: een
h eis je in kimono van nog geen
Inderhalf jaar dat even verwon
derd in deze wereld rondstapt
l'.s de hoofdpersoon. Tot en met
li juni in Den Haag.
BERT JANSMA De Japanse „theatercommune"„The Tokyo Kid Brothers" deze week in Den Haag met „The moon is east, the sun is west"
zijn mijn zangers was veel min
der overtuigend. In elk geval
liet Friedrich acteren van je
welste, te grof vaak, te zwaar
aangezet, herhaaldelijk bepaald
overdreven, zeker in de titelrol
en in de vrolijke vrouwtjes van
Windsor. Ook in het huis van
Ford, regelrecht gooi- en smijt
werk, maa* beiaas niet muzi
kaal.
Daar kwam de muziek zelfs in
een pijnlijke situatie. Gielen had
de Rotterdamse Filharmonie,
die vijf, zes jaar geen opera
speelde, technisch uitstekend op
peil gebracht, maar zijn musice
ren was te Duits, te stram, voor
de Italiaanse Verdi te weinig
soepel van beweging, te weinig
romantisch van coloriet.
Erger was dat Gielens macht
beperkt bleef tot de orkestbak.
Zijn invloed op het toneel was
zeer beperkt. Het vrouwenkwar
tet in scène II was suggestief
van spel, maar de stemmen wa
ren niet bij elkaar gebracht, de
klank was niet gemodelleerd,
het orkest kwam een tei te laat.
Ook in andere ensembles lag
Gielen op Friedrich achter, en
toen de dirigent In scène IV zo
onverstandig was het orkest een
riterdando te laten maken, werd
hij tegen da vangrail gedrukt en
overspoelde het massaverkeer
op het toneel hem.
Wat de bezetting betreft: er wa
ren kosten noch moeite ge
spaard, maar het leek alsof de
regie typen had mogen uitzoe
ken, geen karakteristieke stem
men. Al chargeerde hij gewel
dig, de Franse bariton Gabriel
Bacquier kan spelen, maar voor
de ideale Falstaff mist zijn stem
sonoriteit in de laagte en in de
hoogte glan9 en omvang. Ook de
Griekse sopraan Antigone Sgour-
da acteerde meer dan dat zij
vocaal als mevrouw Ford tot
ontplooiing kwam. Hetzelfde
moet gezegd worden van de
Duitse alt-mezzo Ruth Hesse
(Dame Quickly) en de Duitse te
nor Herman Schnok (Cajus).
Een echte stém hoorde men van
Jan Derksen die van Ford een
heldenpartij maakte, maar de
intelligente Sophia van Santé,
toch al geen Verdi-zangeres,
kwam niet tot haar recht.
Voiuit vocaal én dramatisch ont
wapenend waren de Zweedse te
nor Ha raid Ek en de Ameri
kaanse sopraan Joanna Bruno
a's Fcnton en Nanetta. Ook Nico
Boer en Herk Smit voldeden als
Bardo'.fo en Pistola uitstekend.
De aankleding? Alsof men niet
wist waar het om ging, stond in
koeien van letters op het pros
cenium „Alles in de wereld is
schets", en daartegenover een
oude, vertekende mandollnespe-
ler. Alles overbodig en zinloos.
De herberg-taferelen voltrokken
zich in de steigers van het intus
sen al weer ouderwetse Sovjct-
avant-garde toneel van Piscator,
waarin de goede kostuums van
Skalicky niet pasten. Voor de
woning van Ford werd een rede
lijk compromis bereikt, maa
slotscène sloot helemaal niet bij
het voorafgaande aan. Zeker,
die scène „mag" in een andere
wereld spelen maar moet ver
band hebben met wat daartoe
leidde: dat vergat decor-ontwer
per Zimmermann, bepaald geen
sterk stylist.
Slotconclusie: het is een groot
risico de Falstaff, prototype van
een ensemble-opera te geven als
men geen ensemble heeft. Frie
drich móékte een dramatisch
ensemble, maar Gielen kon er
niet voldoende een muzikaal en
semble van maken. Bovendien
staan deze Duitsers, neigend
naar zwaar expressionisme, in
hun stijlbesef anders tegenover
Verdi dan Italianen. Niettemin:
Falstaff is vitaal muziektheater,
Friedrich is een bezeten regis
seur, er was mooi materiaal i
veel vakmanschap. Zodat men
werd gefascineerd, ook door de
fouten. En het was duidelijk dat
het publiek werd overrompeld.
J. KASANDER.
Amsterdam floriade
70 ha parken en kassen
In glinsterende schoonheid
bovendien: 9,30-22.30 uur
o, in de (Voorhof)
"V Amstelhal-RAI
de orchideeën
Iroln'looqnn^dkoart
Holland
Festival
op de radio
Vanavond op de radio het
Holland Festival om
20.00—22.30 u., Hilversum
I: Concertgebouw Amster
dam. Het Amsterdams
Filharmonisch Orkest on
der leiding van Anton
Kersjes (rechtstreeks).
Opname van Legon macabre
van Bernard van Beurden,
uitgevoerd tijdens de ma
nifestatie 'in het Concert
gebouw Van alle mabkten
thuis op 17 juni.
Pure Spaanse
volksdans
Dat volksdans in wezen een open
luchtaangelegenheld is, kwam
zondagmiddag In het Zuiderpark
treffend tot uiting. Wat wind,
wuivende boomkruinen, een wis
seispel tussen zon en regen, hel
hoort er allemaal bij, evenal;
de lokkende danskleppers en hef
ritmisch hakgetrappel, d«
schroeiende keolzang en de allu
re, hoofsheid, grandezza et
kuisheid.
Een uitstekend ensemble, dit Bal
let Espagnol. dat 12 jaar gele
den door Manolita en Rafaë
Aguilar werd opgericht. Mer
handhaaft bij alle kleurigheid
een minimum aan beweging bi;
een maximum aan expressie,
Daarbij kregen de verschillende
streekdansen toch de typische
sfeer: gevoel'g en elegant vooi
Castilië, speels en sensueel bij
Valencia, hoofs en ingetogen bij
Catalonië, vitaliteit bij Andalu-
sië. En altijd (gelukkig nog nel
niet te veel van die scènische
opmaak, waardoor de dansen
den er uit zien als vermomde
edellieden en madonna's. Een
klemmende vraag voor hel
Openluchttheater: wanneet
komt nu eindelijk eens een mo
biel dak? D-Y
Record voor
„Anatevka"
NEW YORK - De musical Ana-
tevka" heeft zaterdag een re
cord gevestigd, doordat er op
Broadway inNew York 3.225
voorstellingen van zijn gegeven.
Het record stond tot dusver op
naam van het toneelsteuk „Life
with father" dat van november
1939 tot juli 1947 in totaal 3.224
voorstellingen beleefde.
„Anatevka" werd op 22 septeber
1964 voor ht eerst op Broadway
uitgevoerd. De musical heeft
een winst van bijna duizend
procent opgeleverd.
Kinderen Moskou
verken als goed
geoliede machine
Het zang-, dans- en muzickcnscm-
ble Loktew, dnt onder de titel
Kinderen van Moskou dinsdag
avond optreedt in do PWA-zaal
van het Ned. Congresgebouw te
Den Haag, heeft in zijn premiè
re in Rotterdam niet nagelaten
een diepe Indruk te vestigen.
Deze groep wordt gevormd door
125 kinderen, die ofwel de zang
ofwel de (folkloristische) dans
ofwel de muziek tot ln de per
fectie beheersen. Tcsamcn en In
vereniging geven zij een show
zo compleet van techniek en zo
gaaf van uitvoering, dat men
als toeschouwer verbijsterd ach
terblijft.
Het ls tot op zekere hoogte niet
zo'n kunst om een dergelijk ge
zelschap to formeren. Alles wat
Rusland telt aan wal men won
derkinderen zou mogen noemen
is naar Moskou gehaald en in
Loktew ingelijfd. En voor het
overige worden alleen die kinde
ren toegelaten, die qua mentali
teit en aanleg als een radertje
blijken te passen ln deze ge
smeerd lopende machine.
Het ls inderdaad niet overdreven
van een machine te sproken. Er
zit in het hele programma, dat
als een wervelwind van muziek
en kleur en bewoging de zaai
inkomt, niet één faux pas, vals
nootje of vergissing. Zelfs de
spontaniteit van deze kinderen
tussen 7 en 17 jaar, die in do
schitterendste costuums zijn ge
stoken, lijkt keurig In het gelid
van het systeem gezet, iets kan
hartverwarmend goed zijn. Lok
tew Is zo goed, dat men het er
bijna koud van krijgt.
Men komt ogen en oren tekort om
alles op te kunnen nemen wat
over het voetlicht komt, dansen
uit Rusland en alle andere we
relddelen, zelfs een klompen
dons; populalr-klassleke werk
jes en ook het goudgekeelde
koor, vijftig Heintjes en Wil-
ma's schouder aan schouder, zij
het met aanzienlijk zwaarder
repertoire. Kortom een gekund-
heid die verbijstert. Een optre
den ook dat men niet mag mis
sen, omdat men hier alle jeug
dig Russisch talent bijoen ziet
en omdat hierin zichtbaar en
hoorbaar wordt de systemati
sche discipline, kenmerk van
eon regime.
DEN H\AG De gistermorgen
op het parcours ln het Zunier
park gehouden wielerwedstrijd
tussen leden van Sparta en hel
I.eldse Swift heeft een klein*
zege opgeleverd voor de Lelde*
naars. Swift bereikte een totaal
van 39 punten, terwijl Sparta
zich met 37 punten tcvredea
diende te stellen.
De uitslagen waren: Amateurs: 1.
C. van der Hulst, 2. B. van dei
Hulst, 3. T. van der Valk.
Nleuwe'ingen: 1. E. de Pauw, 2
C, van Laar, 3. H. van Duren.
