De jager Berchtold
Mill
Z
5iÊ
1
Speelgoedsoldaatjes veroveren
nog steeds de kinderwereld
éy^Ê)
Fransman bestudeert
mens in eenzaamheid
DE AVONTUREN VAN PIET POTLOOD
1
jj^s
2
3
B20-7Z d
ZATERDAG 27 MEI 1972
LEIDSE COURANT
120
B Zo-72.
Vlak bij de grens tussen Oosten
rijk en Duitsland, ligt tussen
bergen en bossen een plaatsje
dat Berchtengaden heet. Dit is
geen sprookje maar heus waar
en dat weet iedereen. Maar hoe
die plaats is ontstaan en waar
aan de naam te danken is. dat
weten niet zo veel mensen.
Oude grootmoeders verfellen het
daar nog aan hun kleinkinderen.
De een gelooft het, de ander
zegt: „Dat kan niet echt ge
beurd zijn".
Maar dit is de geschiedenis die
oude mensen nog kennen.
Er was eens een houtvester die
midden in het bos woonde met
zijn lieve dochter. De man deed
zijn werk nog goed, maar hij
voelde zich oud worden en had
wel graag een jonge, sterke
hulp gehad. Als hij toch eens
behalve een dochter, ook een
zoon had gehad
Op een dag kwam een jongeman
bij hei houtvestershuis. Het was
de jager Berchtold die vrij en
ongebonden dwaalde langs ber
gen en door bossen omdat hij
zijn hart had verpand aan de
jacht. Maar toen hij van de
houtvester hoorde dat die juist
naar zo'n flinke jonge snuiter
verlangde, dacht hij: „Het werk
van een houtvester lijkt op dat
van een jager en je kunt het
nog combineren ook. Laat ik
maar hier blijven". Dat deed
hij en hij hielp zijn nieuwe
meester vol ijver.
Hij vond de dochter wel bijzonder
lief. Misschien bleef hij ook
daarom wel in het houtvesters
huis en voelde hij geen verlan
gen meer langs bergen en ande
re bossen te dwalen
Het meisje vond de jager Berch
told ook bijzonder lief. Had de
oude houtvester nu maar eraan
gedacht om met zijn Heer te
prater en te vragen of deze aar
dige Berchtold zijn opvolger als
houtvester mocht worden, dan
zou de Heer vast wel „Ja, dat
is goed", geantwoord hebben.
En dan v/as alles anders ge
gaan.
Maar de oude vader stierf opeens.
Toen werd er een andere opvol
ger voor hem gekozen, want de
Heer die eigenaar was van de
bossen wist niet eens dat er een
Berchtold bestond. Het meisje
moest bij haar rijke familie in
de stad gaan wonen. En Berch
told, die zo arm was als een
kerkrat, kon niets anders doen
dan maar weer met zijn hond
op jacht gaan en de buit verko
pen om in leven te blijven.
Diep bedroefd verliet hij het huis
je waar hij zoveel uren had
doorgebracht met het meisje
van zijn dromen. Hij dwaalde
door het bos en stond opeens
voor een groot meer dat hij
nooit eerder gezien had. In het
donkergroene water weerspie
gelden zich de hoge rotsen en
een zwaan gleed langzaam over
het oppervlak. Toen de witte vo
gel met de slanke hals naderbij
kwam, veranderde de vorm van
de zwaan in die van een blanke
waternimf met lelies in de ha
ren en een blauwgroene staart
onder de waterspiegel. Toen zij
dicht bij de oever was gekomen,
vroeg zij aan de jager: „Waar
om ben je zo treurig?" De jon
gen antwoordde dat hij te arm
was om te trouwen met het
meisje dat hij zo liefhad, omdat
hij met de jacht niet genoeg
kon verdienen voor twee. Vol
medelijden vroeg de nimf:
„Kun je duiken?" O ja, hij kon
duiken en zwemmen als een
dig bij de gedachte aan de lieve
houtvestersdochter en hij dook.
Hij zwom naar de diepste
diepte en vond op de bodem een
ware schatkamer. Hij stopte
zijn zakken, zijn weitas, zijn
hemd, vol met wat hij maar grij
pen kon en bereikte de opper
vlakte als en cijke man! Dade
lijk wilde hij de nimf bedanken
maar zij was verdwenen. In de
verte gleed alleen de stille, sta
tige zwaan.
De jager haastte zich naar de
stad. Binnen de kortste tijd was
het jonge paar getrouwd. Maar
het meisje had bij haar rijke fa
milie voor het eerst kennis ge
maakt met het vrolijke leventje
van dansen en feest vieren, van
mooie kleren dragen en van
zich laten bedienen in plaats
van te werken. De jonge jager
vond er haar niet minder lief
om en feestte dapper mee. Hij
g'ng ook te paard op jacht met
vele vrienden.
Maar hoe rijk hij ook was, zulk
Toen beloofde ze hem rijkdom.
„Dit is het Koningsmeer en op
de bodem ligt een schat van
goud en juwelen. Daar, op die
plek. moet je diep duiken. Je
mag zoveel van de bodem mee
nemen als je in één keer dragen
kunt". Berchtold was wel ang
stig voor het geheimzinnige groe
ne water, maar hij werd moe-
Omdat we toch met dieren bezig
zijn, iets over de blauwe wal
vis. Dat is een enorm dier waar
van geleerde heren hebben
vastgesteld dat zijn hart zes
honderd kilo weegt, de nieren
zeshonderd en vijftig kilo en de
lever negenhonderd kilo. Wal
vissen. ook andere dan de blau
we, hebben zo'n tienduizend li
ter bloed en de longen kunnen
veertienduizend liter lucht be
vatten. Ter vergelijking: een
mens heeft vijf tot zes liter
bloed.
De oplossing van de vorige
luidt: Dit was het vijfde
mannetje.
een leven is duur en vóór het
jonge paar begreep dat er een
eind aan alles komt, was het
geld op.
Toen dacht de jonge jager Berch
told weer aan de waternimf, en
hij ging naar het Koningsmeer,
Weer gleed daar de statige
zwaan. Met wijd gespreide vleu
gels voer de vogel als een schip
over het diepe water, kwam
dichterbij en veranderde in de
lieve waternimf.
Eerlijk en vol berouw vertelde de
jager hoe al het geld was opge
raakt. Vol medelijden hoorde zij
hem aan. Nog éénmaal kon zij
hem helpen. Deze keer zou hij
niet meer mogen duiken naar
de schatkamer, maar de nimf
hielp hem op een andere ma
nier. Zij wees op een zoutlaag
in het gebergte en legde hem
uit hoe je met hard werken dat
zout uit de berg kunt halen om
hel te verkopen. Deze zoutlaag
kon een bron voor nieuwe rijk
dom worden.
Berchtold liet zich dit geen twee
maal zeggen. Hij toog moedig
aan het werk, kon al gauw hulp
krachten aannemen en ontsloot
de zoutlaag die welvaart zou
brengen in de streek. Al gauw
bouwde hij een huisje voor zich
zelf en zijn vrouw, met wie hij
even gelukkig leefde als in de
stad, maar nu met werken
plaats van feesten. De helpers
kwamen met hun gezinnen wo
nen in de buurt van Berchtolds
„gaden" en dat woord betekent
„huisje".
Zo kreeg de nederzetting bij de
zoutlaag en de berg de naam
Berchtolds-gaden. Maar de
mensen die helemaal niets meer
weten van de jager Berchtold,
de houtvestersdochter en de
ternimf hebben er „Berchtesga-
den" van gemaakt.
Je ziet weer vijf doorgesneden
dieren. Maar je moet ze deze
keer niet aan elkaar plakken.
Het gaat erom dat je aan die
ene helft ziet welk dier het is.
Volgende week kun je zien of
je het goed hebt gehad.
DEL RIO (Texas) (AP) De
Franse geleerde Michel Siffre
bevindt zich thans reeds drie
maanden diep in een grot in
Texas. Zijn hele „tijd" gaat zes
maanden worden. Siffre bestu
deert hoe het een mens gaat die
helemaal los van de wereld
leeft in volmaakte eenzaamheid.
Het valt niet mee, maar hij wil
het verblijf voltooien volgens de
plannen.
Hij is depressief en lijdt onder het
gebrek van zelfs een minimaal
comfort. Men heeft de medische
proeven voorlopig moeten sta
ken, omdat Siffre last kreeg
van zijn huid op de plaatsen
waar electroden waren aange
bracht: op het hoofd, het gelaat
en de borst. Daarmee wilden de
waarnemers op de begane
grond voortdurend op de hoogte
blijven van de temperatuur van
het bloed van de Fransman,
zijn hartslag, zijn bloeddruk en
zelfs van de bewegingen van zijn
oogleden tijdens de slaap.
Jacques Chabert, die de leiding
heeft van dé bovengrondse
ploeg, heeft verteld dat Siffre,
,die 33 jaar oud is, hier en daar
op zijn huid eczeem heeft. Zijn
oogleden zijn gezwollen en dat
maakt lezen tot een pijnlijke
taak.
Op 14 februari verdween Siffre de
grond in. Twee dagen later be
gonnen de officiële experimen
ten. Deze zullen eindigen om
streeks 1 september. Siffre wil
bewijzen dat een man die hele
maal van de wereld is afgesne
den, langzaamaan zijn tijden
van waken en slapen niet meer
zal aanpassen aan een cyclus
van 24 maar één van 48 uren.
Wat hij allemaal te weten komt
is van belang voor de ruimte
en de luchtvaart. De Franse zo
wel als de Amerikaanse autori
teiten hebben er belangstelling
voor. De „cyclus" van Siffre
wordt dus al langer en langer
en hij is nu al ongeveer drie
weken „kwijt".
Op 23 mei, dacht hij. dat het 1 mei
was. Hij is een tijdje overgegaan
op een cyclus van 48 uur, maar
nu duurt deze weer 26 uur. „Hij
deelt zijn dag zo precies in dat
je zou denken dat hij daar een
klok heeft die etmalen van 26
uur aangeeft", aldus Chabèrt.
De temperatuur beneden Is con
stant 21,5 graden, maar Siffre
woont in een tent en daar is
het, onder meer door zijn li
chaamswarmte, iets warmer
dan .buiten". Siffre eet als re
gel een maaltijd per dag, hij
drinkt daarbij uitgeperste si
naasappels, druiven of grape
fruit en soms ook thee of koffie.
Shotte (Schotland):-— Sol
daatje spelen is nog altijd
favoriet bij kinderen. Me
nig kind kan zich ook uren
vermaken met het spelen
met stoere cowboys en
krijgshaftige indiaantjes.
Het is daarom ook niet
verwonderlijk, dat de
grootste speelgoedindu
strie, van Groot Brittanië
de Timpofabrieken in het
Schotse Shotts, er wel bij
vaart. Daar in het noorden
maken 700 meisjes 's we
relds grootste leger in zak
formaat. Importeur in Ne
derland is de n.v. speel
goed industrie Overijssel
(Sio) te Vroomshoop, die
onlangs enkele honderden
winkeliers uitnodigde voor
een bezoek aan het giganti
sche complex in Shotts.
Eindelijk konden ze dan
eens met hun eigen ogen
aanschouwen, waar al die
miniatuurvechtjassen
voorzien van een complete
oorlogsuitrusting worden
gefabriceerd.
Enkele tientallen kilometers ten
oosten van Schotland's fraaie
hoofdstad Edinburgh, midden in
het ruige landschap, nabij het
grauwe mijnwerkersdorpje
Shotts zijn de fabrieken geves
tigd. Hier vandaan vinden de
produkten hun weg naar nage
noeg de meeste landen van de
wereld. In een record-tempo
worden in deze fabriek comple
te legers, die uitermate geschikt
zouden zijn voor bewakingstroe-
pen van Madurodam, in elkaar
gestampt. Het werktempo ligt
zo hoog, dat nieuw personeel
niet direct op de produktie
wordt losgelaten. Voor de nieu
welingen is een aparte afdeling
gecreëerd, waar ze gedurende
vier weken worden getraind. Na
deze periode krijgen ze een vol
ledige dagtaak in het bedrijf.
Aan het personeel worden tame
lijk hoge eisen gesteld. Dat
moet kennelijk ook wel, daar
voor miljoenen guldens is geïn
vesteerd in hypermoderne appa
ratuur. Timpo is wat men
noemt in een vergevorderd sta
dium van automatisering. Aan
de andere kant is er sprake van
een hoge arbeidsintensiviteit. Er
zijn nu eenmaal veel handen
voor nodig om al die plastic
armpjes, beentjes, onderdelen
van Indianententen, landingsbo-
ten e.d. die bij duizenden tege
lijk uit de machines komen rol
len, te sorteren opdat in het vol
gend proces het anatomisch
spelletje kan worden voortgeezt,
zodat uiteindelijk complete sol
daten van de verschillende
machtsblokken in de wereld uit
de machines komen rollen Zo
is er bijvoorbeeld een machine,
die uitsluitend het indianen-
hoofd, het haar en de veren
maakt en ze daarna bij honder
den tegelijk uitwerpt Een nogal
luguber gezicht.
Het bedrijf heeft een zekere ver
maardheid weten te verwerven,
omdat de collectie niet geschil
derd is. Alle onderdelen worden
in de betreffende kleur plastic
gespoten.
Dan is er de immense inpakafde-
ling, waar tientallen meisjes be
zig zijn in een razend tempo
alle gereed gekomen produkten
klaar te maken voor verzen
ding. Timpo heeft een belang
rijk aandeel verworven zowel
op de Engelse als op de buiten
landse markt. Van de totale om
zet die meer dan 10 miljoen
beloopt, wordt 67 pet. geëxpor
teerd. Er zijn nog meer dingen
waar men bij Timpox trots op is.
Zo is de verontreiniging van het
milieu als gevolg van het vrij
komen van afval drastisch ter
hand genomen. Kortelings is
een systeem ontwikkeld waarbij
meerkleurig plastic geregene
reerd kan worden in een van de
tevoren vastgestelde kleur.
Vroeger kon dat niet en kampte
men met het probleem van het
afval. Thans echter kan alle af
val worden benut.
Waarom de Timpo-fabrieken zo
ver verwijderd in het hoge noor
den, ruim acht uur rijden van
Londen, terwijl in deze stad het
hoofdkantoor is gevestigd?
Evenals de Nederlandse over
heid doet ook de Britse regering
aan regionale politiek. Hoewel
de meeste mijnen in Engeland
nog volop draaien, is met name
in Schotland een groot aantal
mijnen in de afgelopen jaren
gesloten. Engeland kampt al
met een hoge werkloosheid
(ruim 900.000 personen), maar
Schotland spant de kroon met
het hoge werkloosheidspercenta
ge-
Dit heeft de regering doen beslui
ten veel bedrijven uit het over
volle zuiden te adviseren naar
structureel zwakke gebieden te
verhuizen. Hier stond en staat
dan wel een interessante vesti
Een Schots meisje op de voorgrond in de Timpofabriek bezig paard en wagen fabrieksklaar te maken
gingspremie tegenover. Ook het
Timpo-concern heeft daarvan
geprofiteerd en is in 1964 ver
huisd naar de enigszins grauwe
mijnstreken in de omgeving van
Shotts.
nog in de enkele tientallen kilo
meters westwaarts gelegen mij
nen werkzaam zijn. Veel vrou
wen zijn bij Timpo in dienst en
de kinderen zitten of op school
of werken ook bij Timpo.
woonte getrouw, tot vijf uur
dicht. Lukt het je toevallig om
even voor vijf naar binnen te
lopen dan wordt je vriendelijk
verzocht nog enkele minuten
buiten te wachten, want anders
wordt „against the law" gehan
deld.
