Quadrafonie Nieuwe Datsuns 1600 en 1800 Coöperatieve structuur geeft optimale inspraak bij reuzefusie m WEGWIJS Vijfenzeventig jaar Boerenleenbanken Aan stroom nieuw Europese auto's komt nog geen ein Muziek per plaat krijgt dimensie erbij: C: WOENSDAG 26 APRIL 1972 HET BINNENHOF PAGfy 9 Links: De nieuwe Datsun 1600. Rechts: Mercedes Benz he-'" nog geen behoefte he -rlijk van haar mo dellen grondig te wijzi gen. Men beperkt zich voornamelijk tot het in wendige van de auto. Op de foto het 280 E mo del. Datsun heeft vorige week haar nieuwe 1600/1300 middenklassers geïntrodu ceerd. Datsun denkt dit jaar ongeveer 17.000 wagens te verkopen. De groot ste belangstelling gaat uit naar de Cherry 100 A en het 1200 model. De belangstelling is zo groot dat Datsun in de eerste drie maanden van dit jaar concurrent Toyota voorbijstreefde op de lijst van de meest verkochte au tomerken en met een marktaandeel van vier procent op de tiende plaats prijkte einde maart. Vorig jaar per gelijke datum was het marktaandeel van Datsun in Nederland nog slechts 1,5 procent. De 1600/1800 wagens van Datsun zijn fraaie, vierdeurs middenklassers, waarvan het 1600-model alleen is te le veren in een sedan, en een sedan de luxe-uitvoering. De 1800 serie kan worden geleverd als sedan, coupé en als stationwagen. Voor de 1600 heeft Datsun gebruik ge maakt van de 1595 cc watergekoelde 4-c linder motor uit de oude 1600 serie. Voor de 1800-modellen is een nieuwe 4-cilinder krachtbron ontwikkeld, waarmee een topsnelheid kan worden bereikt die iets boven de 170 km/u ligt. Voor de 1600-versie ligt die top rond de 160 km/u. Het weggelrag van deze op de achter wielen aangedreven auto's is redelijk goed. In snel aohltereen genomen bochten bestaat er voor zover wij dat aan de hand van het 1600 model kon den beoordelen mogelijk enige neiging tot dribbelen. Hinderlijk was dat ove rigens niet. Het goedkopste model, de 1600 sedan kost 10.400 gulden. Voor het de luxe model van deze serie moet 10.850 gul den worden betaald, de 1800 de luxe kost 11.550 gulden, 1800 hardtop 11.990 gulden e.i de 1800 stationcar (vijf deu. ren) 12.490 gulden. Binnen enkele maanden verwacht Dat sun al weer nieuwe modellen. Dat zijn de kortgeleden in Japan geïntrodu ceerde tweeliters. De prijzen van de twee later Sedan (vier deuren) en tweedeurs hardtop zal in Nederland rond de 14.000 gulden liggen. ONDER REDACTIE VAN GUIDO HALLEEN Renaults 15 en 17 nu ook in ons land De vorig jaar september in Frankrijk geïntrodu ceerde Renaults 15 en 17 zijn sinds kort ook in Nederland leverbaar. Deze nieuwe sportieve coupé-modellen zijn in zes verschillende versies verkrijgbaar, die al naar gelang de uitvoering in prijs varieren van 11.400 tot 19.650 gulden. De modellen range van de Renault 15-17-serie is op gebouwd uit combinaties van drie verschillende carrosserieën en drie verschillende motoren. Het goedkoopste renault 15-model heeft een 1300 cc- motor van 68 pk, de R15 TS beschikt over een 1600 cc-anotor van 102 pk. Deze kraohtbron is ook gemonteerd in de R 17 TL. De R 17 TS heeft een 120 pk injectievensie van de 1600 cc-motor, in combinatie met een vijf-versnellingsbak. Alle modellen hebben een tweedeurs carrosserie met een derde omhoog scharnierende deur welke toegang geeft tot de royale bagageruimte. Verder hebben alle 15- en 17-modellen voorwielaandrij ving, waarbdj de motor vóór de vooras is ge plaatst. EINDHOVEN Een hoge kantoorflat egenover het Eindhovense sta tion. Beneden de nijvere bedrijvigheid aan weerszijden van de ba lie, zoals elk bankkantoor dat vertoont. Daarboven: twaalf verdie pingen Boerenleenbank. Het hart van de Centrale Coöperatieve Boe renleenbank, waar alle draden in- en uitgaan, die dit gebouw ver binden met de 576 aangesloten (zelfstandige) plaatselijke Boeren leenbanken. Op een van die verdiepingen, in een riante kamer, al thans op de dag die we anet hem afgesproken hebben: professor dr. G. J. M. Vlak, een der topmannen van het landbouwkrediet in Ne derland. Op andere dagen is hij te vinden in Amstelveen, waar de Coöperatieve Raiffeisen Boerenleenbank gevestigd is. Nu nog de plaats, waar het samengaan van Boerenleenbanken en Raiffei- senbanken voorbereid wordt. Straks een van de drie hoofdkantoren van wat naar men hoopt binnenkort één organisatie zal zijn. Dan zal, na driekwart eeuw, de cirkel weer gesloten zijn. Het volgend jaar viert de Centrale Boerenleenbank het 75-jarig be staan, maar die viering wordt ongetwijfeld gecombineerd met de feestelijkheden ter gelegen heid van het gelijkluidende jubi leum van de Centrale Raiffei- senbank. Want niet alleen zijn beide groeperingen even oud, ze werken nu al zo nauw samen, dat een afzonderlijk feest on denkbaar lijkt. Die gelijke ouderdom is heel be grijpelijk. Professor Vlak: ,,Je kunt op twee manieren een Boe renleenbank oprichten. Op grond van de coöperatiewet van 1875 of van de wet op de Ver enigingen van 1855. De tweede manier was eenvoudiger en goedkoper. Bij de besprekingen over het oprichten van een cen trale bank kon men het over de opzet niet eens worden en na tuurlijk speelden ook persoonlij ke zaken een rol. Zo kwam het tot twee clubs. Zuiden eerst In 1886 hadden de landbouwmaat- schappijen al laten onderzoeken, hoe het met het landbouwkre diet in Nederland stond. Het bleek dat dit nergens behoorlijk geregeld was. Maar toch duurde het tot 1897 dat is nu dus 75 'jaar geledan) eer er Boeren leenbanken werden opgericht. Het zuiden ging voorop. De bank in Geldrop, die officieel op 18 augustus startte, had zelfs al in december van het vooraf gaande jaar het eerste krediet uitgeleend. Overigens gebeurde het allemaal op het voorbeeld van Duitsland, waar Raiffeisen ale een kwart eeuw eerder met dit werk begonnen was. ïe Nederlandsche Christelijke Boerenbond vooral zat er ach teraan en ook de r.k. eeesteliik- heid stimuleerde krachtig deze zaak, die de ho-^nstand (door de landbouwc-'-'s voor een deel op de rand van het paunerdom gebracht) er weer hnvenoo zou moeten helnen. Boeren, meer ook veel onderw^rTs. treden als kassiers on van de aanvan kelijk zeer besc^e'd-m plaatse lijke banken On de veemarkt ontmoetten z!l e'kaar en ach,ar het borrelglaas'e werden de plannen voor eem centraal appa raat gesmeed. let werden tenslotte dus twee centrale apparaten, met respec tievelijk hun zetels in Eindho ven en in Utrecht. Nog geen tien jaar geleden heetten de bij beide centrales aangesloten plaatselijke banken: „Boeren leenbank". In de praktijk had het verschil in vestigingsplaats er wel toe geleid, dat Eindho ven het katholieke, Utrecht het protestantse stempel opgedrukt had gekregem. En verder was er dan het ver schil, dat de bij Utrecht aange sloten banken alle coöperatief waren. Terwijl Eindhoven zowel coöperaties als verenigingen be dient. Sinds een jaar of zeven is er dam nog het onderscheid dat Utrecht de naam Raiffeisenbank heeft ingevoerd, al is dat niet voor honderd procent door alle aangesloten banken gevolgd. Hoe stond het nu met de samen werking tussen beide centrales? Samenwerking Professor Vlak: „Voorzover ik weet. was daar voor de oorlog vrijwel geen sprake van. Na 1945 kreeg je natuurlijk contac ten in het kader van de over heidsbemoeiing met de land bouw en ook van het monetaire toezicht door de Nederlandsche Bank. Bovcindien bleek het voor de clientele, vooral de groten, zoals veilingen, gewoon te inge wikkeld om met twee instellin gen zaken te moeten doen. Daarom is toen het gemeen schappelijk bankkantoor in Den Haag opgericht, waarin ieder van de beide centrales voor de helft participeerde. Er groeiden steeds meer contacten en op za kelijke overwegingen werden die meer en meer verstevigd. De doelstellingen van beide in stellingen waren immers gelijk: het financieren van de agrari sche sector. Als je keek naar wat Utrecht of wat Eindhoven deed, dan zag je hooguit accent verschillen". Onder deze omstandigheden kon het niet anders, of verstandige mensen stelden zichzelf de vraag: moeten we zo doorgaan? „Het antwoord lag voor de hand: het gescheiden werken kostte veel geld en dat geld kwam niet ten goede aan de clientele. Dit alles leidde dam op 16 september 1970 tot een ge meenschappelijk bericht. Strek king: we moeten de fusiege dachte gaan uitwerken. Dit was dan weer gebaseerd op een ves- tigingsregeling, die in mei van hetzelfde jaar overeengekomen was. Een afspraak tot overleg bij het opflnen van nieuwe kan toren. Utrecht heeft daar toen al met nadruk bij gezegd dat men dit als een goede aanzet zag, maar als niet meer dan een begin van een verdergaande samenwerking". Prof. Vlak legt er de nadruk op, dat de samemwerkingsgedachte Het bankgebouw van de Boerenleenbank te Eindhoven PROF. DR. G. J. M. VLAK overal in het land een heel gun stig onthaal vond. Het leidde tot een stroomversnelling en daar uit kwam dan de coöperatieve Raiffeisen Boerenleenbank voort, die de nadrukkelijke opdracht heeft om een fusie voor te be- reidefn. Twee commissies van partitaire samenstelling, hebben zich over de juridische, resp. de sociale gevolgen van een samengaan gebogen. De concept statuten zijn in ring- en kringvergaderin gen (dat ene lettertje K is een voorbeeld van het subtiele ver schil tussen beide organisaties) uitvoerig besproken en aange vuld en dit jaar verwacht men dan dat ze door de algemene vergaderingen worden vastge steld. Prof. Vlak: „Ik heb de indruk, dat men in het land zeer posi tief staat tegenover de voorstel len, zoals die nu geformuleerd zijn. Ik moet ook zeggen, dat er een fenomenale inspraak is ge weest voor iedere plaatselijke Boerenlenbank. Het is dus de bedoeling dat alle banken zich straks bij een centrale zullen aansluiten, die dan drie hoofd kantoren krijgt: in Eindhoven, in Utrecht en in Amstelveen". Dp zelfstandigheid van de plaatse lijke banken verandert niet. Ook de medezeggenschap in het cen trale apparaat, via kring- en cnfntrale kringvergadering met uiteindelijk een algemene ver gadering blijft zoals ze bij de afzonderlijke centrales was. MAmmopfisering Wekt een dergelijke ..mammoeti- sering" nu niet in de hand. dat de gewone man het gevoel heeft minder bij de zaak betrokken te zijn en het geheel niet meer te kunnen overzien? Het is een probleem, dat bij de schaalver groting. dip de wereld van de landbouwcoöperaties -in beroe ring brengt, een rol speelt. Prof. Vlak: ..Nati'urliik is de groeiende afstand tussen he- st-uirdo en bestuurd"-- een s"o'o- tomsoh nrW»pm Ik vind dat de coö->prafieve stmotuur een vnnr^eoid <s ho° Ie het zou moe- trn d-v»n b*.» er om in pen niet te overziene soms onzieht- barp w'ize van bedrlfsvoprmg een ontima'e insnraak te bemer ken. Ik geloof, dat het ^oeililk op een betere man-er kan ge beuren dan zoals de coöperatie het doet". De Boerenleenbanken, zoals die driekwart eeuw geleden op en om de veemarkten gegroeid zijn, beperken zich al lang niet meer tot de agrarische sector. Ze zijn en willem ook bewust zijn „Banken voor iedereen". De bedragen waarmee zij bin nen de agrarische sector wer ken zijn weliswaar fors ge groeid. maar relatief is het aan deel ervan minder géworden. Prof. Vlak: „De groei ven de organisatie was groter dan de groei van de financiële behoef ten van de landbouw". Hij ver klaart dat uit twee factoren: „Wat vroeger dorp was, is nu stad. Het aantal boeren vermin derde en de particulier diende zich aan. Dam moet je antwoord geven: Ja of nee. Wij hebben ja gezegd. In de dorpen had je vroeger geen handelsbanken. Wij werken daar ook voor de plaatselijke middenstand en voor particulieren. Deze laatste groeo wordt nu door de banken steeds nadrukkelijker aange sproken. Wij waren daar zelfs eerder mee dan de anderen. Wat begriipeliik is gezien vanuit onze ontwikkeling". Zal deze uitdijing van werkzaam heden steeds verder eaam? be wegen de banken zich niet op terreinen die de hunne niet zfin? We denken aan het verko pen van vakamtiereizen. Prof. Vlak: „Wij willen de totale behoefte van de klant aan finan ciële service bevredigen. Als hij geld nodig heeft voor een eigen woning, waarom zou hij dan zijn hrnmdvorzekerine niet bil ons sluiten? Als hii reisdeviezen kooot. wae-om dan niet tevpns de reis zelf. Maar we doen al leen dm^en. die apn'eunen te gen on*e tvnische d'onstverie- n'ng. Wil verkonen bl'voorbeoM n'pt Wij zijn gein touropera tors", F1" Z'ln d"s, om mpt C'"h ven De Europese automobiel fabrieken, die zich tot nu toe toch al niet on betuigd lieten wat be treft de nieuwe model len (Rekord II, Ford Consul-Granada, Re nault 5. Vauxhall) zul len dat ook de komen de maanden niet doen. Nieuwe modellen zijn te verwachten uit on der meer Duitsland, Italië, Frankrijk en Groot-Brittannië. pskprtSM hm da» pp hup j len vieren? ADRIAAN BUTFR Eind deze maand intro duceert Mercedes-Benz vier nieuwe modellen. Het zijn da 280, 280E, 280C en de 280CE. Alle vier de nieuwe model len hebben zes cylin- dermotoren met twee bovenliggende nokken- assen, die zowel als carburateur- en als in- spuitmotor is te leve ren. Deze nieuwe Mer- cedes-serie zal niet voor augustus lever baar zijn in uns land. Naar verluidt wordt mo menteel bij Daimler- Benz ook driftig ge sleuteld aan een twee de nieiSwe „lichting". Het zou hier gaan om Bijzonderheden De 132 zal voor de zo mermaanden wei niet in Nederland te koop zijn, want Fiat pro beert meestal de nieu we modellen eerst en kele maanden in eigen land uit, voordat ze voor de export worden vrijgegeven. Bij Fiat zou ook gewerkt worden aan eer nieu we sportwagen voör- zien van een midden motor. Dezelfde con ceptie treffen we ook aan bij de VW Por sche. Van dit midden motor model zouden eerlang twee uitvoerin gen op de markt ko men, een model met rolbeugel en een cou- een model dat bedoeld is te zijner tijd de plaats te gaan inne men van de huidige 280/300-modellen. Begin mei presenteert Fiat te Turijn de nieu we 132, een midden klasser welke naar keuze gekocht kan worden met een 1600 cc of 1800 cc motor. De 132 moet het „gat" opvullen tussen de 125 Special cn de 130. Veel bijzonderheden over de 132 zijn er nog niet be kend. Wel. dat de wa gen rondom onafhan kelijk geveerde wielen krijgt en vootwielaan- drijving. Daarmee Italiaanse fa- kleine 126 blijven bijzonder schaars. Nog steeds wordt aangenomen dat de 126 zijn debuut zal maken op de dit na jaar te houden ten toonstelling te Turijn. Van Fiat-dochter Lancia, het merk dat da laat ste Rallye de Monte Carlo zo verrassend won, wordt eveneens een nieuwe midden klasser verwacht. Het zou hier gaan om een 1600 cc wagen, uitge rust met een lijnmotor van Fiat ?n plaats van de bij Lancia gebrui kelijke V-motor en met de aandrijving op de voorwielen. briek verder op de Het Italiaanse ctaatsau- weg, welke met de 128 tomobielbedrijfAlfa werd ingeslagen. Romeo komt volgende maand uit met het TQE 116 Alfetta. De Alfetta moet de opvol ger worden v&n de huidige Alfa 1750. i september is uit Duitsland een Audi 80 te verwachten. Tradi tiegetrouw krijgt dit nieuwe model voorwie- aëndrijving Kracht bron 1300 of 1500 cc, viercylinder in lijn, bo venliggende nokkenas. Insinders achten het niet uitgesloten dat de Audi 80 model zal staan of reeds heeft gestaan, voor een nieuw onder de naam Volkswagen uit te brengen auto. De VW 1600 wordt zo langza merhand ook een dag je ouder en enig „fris" bloed in deze lijn zou VW waarschijnlijk geen kwaad doen. BMW grijpt (uiteraard) de dit jaar in de Beierse hoofdstad München te houden Olympische Spelen aan om de aandacht te vragen voor een nieuw model. Het wordt de 2004, een vierdeurs middenklasser met een tweeliter motor (115 din pk). De 2004 wordt de opvolger van de huidige 1800-20GP serie. Deze serie zai, zo is algemeen de verwach ting, aanvankelijk nog naast de nieuwe lich ting in produktie blij- Na de Renault 5 is een tweede kleine Franse wagen in september te verwachten. H, Peugeot 104, et die al lang j „pen" is maai van tot op dit niet veel meer is dan dat de zijn lengte v< meter de kleins deurs wagen welke momenfc West-Europa wa maakt. De 104 krijgt eet die qua cylindt net iets onder cc ligt en die bij de 204 het i dwars onder de kap komt te lig 104 heeft drijving e zer zijn uitgevo de R5. De prijs 104 zal die dan ook overtre' Van de R5 is nog deze heri opgevoerde vej verwachten. H' hier gaan om 4 SS voorzien v. 1,3 liter motor voor een tops van 160 km per< British Leyland plannen om no^ herfst te kome een opvoiger \f huidige Austin/, 1300. Ook hier; wielaandrijving,, knotte" achterki luchtvering in van vloeistof! Rover, nm mr oer-Britse merki sluiten, werkt ér teel aan een r 2000/3500-serie. ,.Mary had a little lamb" klonk het in 1878 uit de grote toeter van de van een wasrol voorziene grammofoon van Thomas Alva Edison. Krakerig, moeilijk te verstaan, maar het was voortaan mogelijk geluid te „conserveren", het op te nemen en later weer ten gehore te brengen. Daarna veroverde de gram mofoonplaat de wereld. Pas na de Tweede Wereldoorlog echter heeft de grammofoonplaat revolutionaire ontwikkelingen door gemaakt. In de late veertiger jaren verscheen de langspeel plaat en tien jaar later sloeg de stereo-bom in. Nagenoeg alle platen zijn nu stereo, het systeem dat het geluid van overal kan laten komen tussen twee luidsprekers. Intussen hebben de onderzoekers niet stil gezeten, en met succes. Er is nu Quadrofonie, muziek die niet van één of twee kanten komt, maar van overal rondom je, geproduceerd door vier gelulds- Het resultaat is een groot ver schil met stereo, evengroot als tussen stereo en mono. Je hebt het idee dat die vier kamermuren er niet meer zijn, dat je op de voorste rij in de concertzaal zit alsof je het middelpunt van alle ge luid bent. Een geluid dat veel rijker en voller is dan zelfs een goede stereo-instal latie kan brengen. Het quadrafoniesysteem gaat er van uit, dat iemand die in een concertzaal zit een zeer groot gedeelte van het geluid niet rechtstreeks vanuit de orkestbak of van het podium hoort, maar gereflecteerd via wanden en plafonds. Dat gereflecteerde geluid biedt quadrafonie door de twee ex tra boxen, opgesteld achter de muziekgenieter, waardoor een verrassend ruimte-effect geschapen wordt. Het quadrafonisch systeem heeft het voordeel, dat men het kan verwezenlijken met een be-'aande goede stereo apparatuur. Wat men extra nHig heeft is een decor der", die circa 600 gulden k-st. en twee boxen. Die boxen mogen van mindere kwaliteit zim dan de twee al aanwezige boxen. Voor quadrafonie worden spe ciale grammofoonplaten ge maakt, die niet veel duurder zijn dan stereoplaten. De meeste kosten circa 25 gul den, de duurste 40 gulden. Er is al een honderdtal qua- drafonieplaten verschenen en in korte tijd hebben al diver se maatschappijen appara tuur op de markt gebracht, zodat er al een speciale qua- drafonie-catalogus versche nen is. Overigens is het ook heel goed mogelijk „oude" stereoplaten quadrafonisch af te spelen. Het effect is dan niet hetzelf de, maar er komt toch een ruimte'iiker muziek uit de plaat. Verder is het ook mo gelijk quadrafmische platen op „oude" stereo-apparatuur af te spelen, wat dan ech'er niet meer dan het bekende stereo-effect oplevert. Er zijn twee soorten quadrafo- nie-svsfemen: het disc-ete en het matrixsysteem. Discreet be'ekent. dat uit de vier boxen vier volstrekt gesrhei- ?elu!kcp'~"a>n k-men. Daardoor Is het moge'iik het effect te bereiken dat men zich midden in een orkest waan', of dat het geluid ronddraait, wat vooral bij populaire of experiment muziek toegepast kan den. Deze techniek is ecW niet mogelijk bij een gri mofoonplaat, waarvan groef maar twee zijd heeft. Discrete quadrafcr kan worden gerealiseerd r de vier sporen van een bat recorder. Een dergelijke! stallatie gaat dan wel gauw enkele duizenden f dens kosten. Goedkoper is oen platenspe) De twee extra geluidskal. len worden in de groef t. de plaat gebracht door tv tegengesteld werkende ,.dk belspiraal modulatie^ men", die gebruik mal van een andere freouentie1 met de aan te schaffen dé der uit de plaat gehaald w den. Zij geven een achtei luid, een tegengeluid of je het noemen wilt, waarm de weerk'ank van de certzaal in de kamer (of de auto!) gebracht wol Velerlei soorten muz) staan al op de quadrafd sche plaat: van Bark Streisand tot de Reauir van Verdi, van John Ma;> tot Leonard Bernstein, 1" Lil Anderson tot Ray C niff. Stereon'aten word trouwens al lang opgenoi op 8, 12 en zelfs 24 kanal die echter weer verwi werden tot de twee gelui kanalen voor de stereopli Met de „oude" opnamen echter zonder veel prol men een nieuwe quadrofi sche plaat gemaakt Het quadrafonie-effect is drukwekkend suggestief. 1 vallen weg. E' als bij stereo is het effl het sterkste bij een flink lume, wat niet iedereen ziJ in verband met de verstaf houding met de buren, pi mitteren kan. Het basis steem voor quadrafonie comn'eef. A'leen de gra mof-onoi^at zelf legt nog pp-k;"gen op, omdat "—ef nu eenmaal "een v ''"•gen beeft. Dot wil gen dat pna'Vnfonie warhi on de laa'ste stao, vo-vimak'-g van de pla waar hard aan gewei wordt. Haast tigjar De bi boren Hilleg De br gen li De brui bedrij Jaren stiel, na ja bloem ren d wel al in een werkt langsl 's ave trum

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1972 | | pagina 4