Brugge:
Heilige bloedprocessie: Het grootste
religieuze buitengebeuren van Europa
EEN STAD
DIE
ZIJN GAST
SPRAKELOOS
MAAKT
WAT, WAAR EN HOE...?
ZATERDAG 15 APRIL 1972 f
Voor de Heilige Bloedprocessie worden beelden, reliekerr en schilderijen uit de kerken van Brugge gehaald om
meegedragen te worden in de stoet. Leken, priesters en nonnen zorgen ernstig en eensgezind voor het vervoer.
Een stad om hardop van te dromen.
Om gulzig van te houden. Een stad,
waaruit men vertrekt om er zo spoe
dig mogelijk met een hart vol heim
wee naar terug te keren. Je dwaalt
over de markt drinkt het klokgelui
uit het witte Belfort op, je speelt
het kruip-door-sluip-door-spel mee in
het grijze labyrinth van stegen en
zacht geurende reien, die als krom
me ellepijpen in elkaar passen. Bo
ven je maken de stokoude trapgevels
een hoofse révérence naar elkaar,
verduisteren de hemel, maken de
schemering permanent.
Je slaat een kruis in alle kerken en
kapellen, waarover een rector is aan
gesteld, je drinkt een pint in alle
kroegen, waarover een waard is aan
gesteld. De wijzers op de torens ma
len traag. De tijd staat stil, is facul
tatief geworden. „Gebruik haar
snel", waarschuwt het spreekwoord,
maar jij weet beter. De beste manier
om in Brugge de tijd te gebruiken is
hem te negeren. Wat moet je im
mers beginnen met ambities, plan
nen voor de toekomst in een stad, die
een grote anti-chambre van de mid
deleeuwen is? Je staart voortdurend
in gebarsten spiegels, die alleen een
voltooid verleden tijd prijsgeven. De
pakhuizen kunnen elk moment ge
opend worden voor de specerijen uit
verre wingewesten, de kantklossen
worden nog steeds bewogen in het
razende ritme, waarmee verdampte
voorouders hun patronen hebben ge-
Vogelaar
Sta stil en bewonder. Probeer de
drommen toeristen te vergeten, de
potverterende vrouwenbonden en col-
lectencolleges, die per bus uit de re-
formatische moerassen zijn aange
voerd. De gids voorop, een benige
vogelaar met stadsbrevet, die blind
zijn weg weet door het klokhuis,
maar toch de ogen open houdt om
onverlaten te verbieden de voorwer
pen aan te raken. De Amerikaan, die
een uur geleden in Brussel is geland
en nu verloren zijn derde oog op de
borst het kijk- en denkwerk laat ver
richten. Wacht liever tot de avond,
want dan zijn de vrouwenbonden en
collectanten inmiddels opgeslokt door
de restaurants, die in hun achterza
len de schalen met friten en de kote
letten hoog hebben opgetast. Dan
Spelevaren bij het Begijnhof niet voor middeleeuwers
zijn ook de Amerikanen verdwenen,
want zij doen Brugge in twee uur en
zijn alweer vertrokken met de illusie,
dat ze Brugge hebben gezien. Mijn
God, wie leert hun eindelijk braille?
De avonden in Brugge zijn voor de
echte liefhebbers. Zij hebben dan het
stille rijk alleen, de godshuizen, de
kerken, de murmelende reien, de
pleinen en de hofjes,/waar begijntjes
en kwezelkens nog steeds niet dan
sen. Zij schuiven zwijgend aan de
tap in de schaduw van de Jeruzalem-
kerk, die als een kloek op zijn doden
zit, ze gaan door dezelfde houten
poort, waar eens Guido Gezelle door
heen ging op weg naar zijn eerste
communie. Het orgel speelt, de kaar
sen branden en buiten in het lood
grijze water maken nerveuze libelles
Gezelle's gedichten opnieuw af.
Adem halen
Het lijkt, alsof in Brugge de stenen
voortdurend ademhalen voor een ge
sprek. Ze verdringen zich om de ver
dwaalde gast een verhaal te vertel
len. Het kan een gebed zijn van een
begijntje, dat te oud is geworden om
nog door de dood serieus te worden
genomen. Ze lacht hem vriendelijk
uit vanachter haar kanten gordijn.
Het kan ook de donderpreek zijn van
één van de bisschoppen, die in de
oude abdij vanaf de muren op de be
zoekers neerkijken. Eén hand aan
het kruis, de kin omhoog, het hart
verborgen onder vier, vijf lagen pur
per. Zo is hun geloof, dat door de
eeuwen heen bergen, maar helaas
geen mensen heeft verzet.
Gezwets
Soms is het alleen maar het gezwets
van een dronkaard in een staminee.
Of het verhaal van Memlinc, de
zachtaardige, die uitlegt, waarom hij
zijn Madonna's zo vertederend romig
heeft geschilderd. Je kunt ook de
geest van Simon Stevin tegenkomen
op een onverlichte hoek. Voetstappen
op de kasseien, ,een kanten kraag,
een hoofse blik. Hij heeft weinig tijd,
want Prins Maurits van Nassau ver
wacht hem voor een laat souper.
Op de oude vestingwal staan de laat
ste molens met hun wieken roerloos
in de lucht. Ook zij weten, dat de
molens van de tijd te langzaam malen
om de wereld te verbeteren. Ze heb
ben daarom de strijd opgegeven.
De weg terug naar de markt, over
het Minnewater en het Begijnhof en
vandaar over de Walplaats, de Sinte
Katelijnestraat, de Mariastraat en de
oude Burg tot aan het Belfort. Dan
send boven de straat, hangend aan
de wolkenballon.
En bij de escargots in De Gouden
Aap pas merken, dat Brugge een
stad is, die de bezoeker sprakeloos
maakt.
Een stad om hardop van te dromen.
Om gulzig van te houden.
Brugge, ik kom er aan.
De Heilige Bloedprocessie vindt dit jaar plaats op 11 mei (Hemelvaartsdag).
Ter voorbereiding wordt om elf uur 's morgens een Pontificale hoogmis opge
dragen in de kathedraal. De eigenlijke processie wordt gehouden van drie uur
tot half zes 's middags. De doortocht op elk punt van de route duurt ongeveer
anderhalf uur. Men kan gereserveerde zitplaatsen (tribunes en banken) huren
voor 50 franken. Deze kunnen besteld worden bij de Dienst voor Toerisme,
Brugge. Op de dag van de processie worden langs de gehele route ook pro
grammaboekjes a 10 franken per stuk verkocht. Stelt men geen prijs op een
zitplaats, dan kan men de stoet gratis gadeslaan op elk gewenst punt van de
route (met uitzondering van de markt).
Brugge is vanuit Nederland het makkelijkst te bereiken via de snelweg Den
HaagRotterdamBredaAntwerpen en Gent. Men komt in de Randstad op
de autoweg en verlaat deze pas op anderhalve kilometer voor Brugge. De af
stand Den Haag-Brugge bedraagt 202 kilometer. Wanneer men een gemiddel
de snelheid aanhoudt van zeg 110 kilometer per uur dan is men in goed twee
en een half uur vanuit de Randstad in het hart van Brugge. De wegen zijn
meer dan voortreffelijk, ook in België, waar alle oude verkeerszenuwknopen
ainds fest vermeden kunnen worden. Extra voordeel is, dat de autoweg van
AiwW^rpcft tot Brugge 's avonds verlicht wordt door duizenden natriumlam-
pen. Men heeft daardoor het gevoel, dat het ook in het holst van de nacht
stralende dag is.
Wie zich tevoren wil oriënteren doet er goed aan bij de Dienst voor Toerisme
in Brugge de voortreffelijke gids „Brugge, portret van een stad" te bestellen.
Hij is samengesteld en geschreven door de actieve directeur van de dienst,
Raf Dusauchoit,
r>
Laat de kleinen tot mij komen:
worden uitgebeeld
BRUGGE Tweeduizend burgers
van de Westvlaamse stad Brugge
zuigelingen, hippe vogels, schone
deernen en grijsaards zullen op He
melvaartsdag 11 mei aantreden
voor het grootste religieuze buitenge
beuren van Europa. Tezamen met 50
blatende schapen, 6 lastdieren en 8
rijpaarden geven ze op die dag
kleur- en klankrijk gestalte aan de
eeuwenoude Heilige-Bloedprocessie,
die opnieuw en moeiteloos meer dan
honderdduizend pelgrims en zo
maar-dagjes-mensen naar de mooiste
stad van België zal lokken.
Tientallen grimeurs en kleedsters
zullen in de zenuwslopende uren vóór
de ommegang de klok eeuwen terug
zetten en het leger van eigentijdse
Vlamingen transformeren tot bijbel
vaste gelovigen. Met vlaggen en
wimpels, speren en lansen, praalwa
gens en pruiken zullen de 2000 uitver
korenen daarna hun weg door het
stokoude hart van Brugge zoeken. De
gildeleden van Sint Joris en Sint Se-
bastiaan voorop met hun voet- en
handbogen, daarachter de schermers
en de makelaars, de kleermakers,
schoolmeesters, metselaars, steen
houwers en de kooplieden van de
Duitse Hanze-stad Keulen. Daartus
sendoor mobiele bijbelse taferelen:
de uitverkiezing van Abraham en de
uittocht naar Kanaan, Mozes, Elias
en de koninklijke profeet David rond
om de ark van het oude verbond. En
de schone Salome zal wederom verlei
delijk over de kasseien dansen om
wegbereidster te zijn voor de dolende
drie koningen.
De Heilige Bloedprocessie, een peper
duur prestigeobject van de Brugse
burgerij (de stad geeft ook dit jaar
gul een subsidie van anderhalf
miljoen frank) biedt naast een
uniek bewegend bijbels prentenboek
ook een gaaf doorkijkje op de gouden
jaren van Brugge, toen de stad de
belangrijkste zeehaven aan de
Noordzeekust was en honderden sche
pen zich voor het Zwin verdron
gen om hun rijke buit uit de winge
westen te kunnen lossen. In die tijd
keerde de onverschrokken Diederik,
graaf van Vlaanderen, terug van ééo
van zijn kruistochten met een kost
bare relikwie, die hem door de pa
triarch van Jeruzalem geschonken
was. Als passende entourage voor dit
kostbaar bezit liet hij naast zijn resi
dentie in Brugge een schemerige k.
pel bouwen, waar sindsdien de ede
len en poorters op kerkelijke feestda-
per Arno Buys een authentiek middel
eeuwse sfeer hebben gekregen. Ove
rigens heeft Buys met opzet niet ge
streefd naar volledige authenticiteit
van vlaggen en kleding. „Als ik de
kostuums der middeleeuwen klakke
loos zou imiteren", zegt hij, „zou het
resultaat naar alle waarschijnlijkheid
een teleurstelling zijn voor de moder
ne mens van 1972. Wij leven immers
in een tijd, waarin de kleur steeds
belangrijker wordt en waarin het raf
finement in ontwerpen vele malen
groter is dan eeuwen terug. Ik heb
me dan ook doelbewust aangepast
aan onze eigen tijd, kostuums ont
worpen in de geest van toen, maar
met het koloriet en de lijnen van
nu".
Buys, die zijn sporen als ontwerper
reeds verdiende in de praalstoet van
de Gouden Boom, de Albrecht Ro-
De gekroonde Christus draagt het
loodzware kruis van de oude stad
Damme de kilometers lange weg
door het hart van Brugge. Voor
deze rol wordt het aantal gega
digden elk jaar groter.
gen bijeenkwamen om de gouden
schrijn te vererèn. Daarna werd het
heilig bloed van Christus, dat vol
gens overleveringen in de relikwie
verborgen was, aan het samenge
stroomde volk getoond.
Uit deze nobele traditie groeide in la
tere eeuwen de ommegang rond de
stadswallen. Een processie, die zui
ver religieus begonnen langzaam
veranderde in een bonte, folkloristi
sche optocht, waarbij de godsdiensti
ge intenties niettemin behouden ble
ven. De oude tradities worden ook in
1972 voortgezet en de spreekwoorde
lijke ernst, waarmee de 2000 deelne
mers zich van hun taken kwijten is
daar een zichtbaar en overtuigend
bewijs van.
Het eerste deel van de ommegang
laat de belangrijkste gebeurtenissen
uit het bijbelverhaal opnieuw tot le
ven komen. Het overspant een perio
de, beginnende bij Abraham en ein
digend bij de uitzending der apostelen.
Er wordt gereciteerd, gezongen en
gespeeld in een opeenvolging van
kleurige figuren, groepen en wagens,
die door de meesterhand van ontwer-
TWEEDUIZEND
BIJBELVASTE
BURGERS VAN
BRUGGE DOEN
MIDDELEEUWEN
HERLEVEN
denbachstoet in Roeselare, het Ro
me-spel in Italië en de Godelieve-pro-
cessie in Gistel heeft de Heilige-
Bloedprocessie sinds 1970 verrijkt
met vele nieuwe groepen en creaties:
onder meer de Hanza van Keulen, de
Engelse Natie, pelgrims, wenende
vrouwen, koren, bazuinblazers, ven
deliers, Israëlische priesters en ho
gepriesters en dit jaar met vertegen
woordigers van de Smalle Steden, die
in de middeleeuwen economisch af
hankelijk waren van het steenrijke
Brugge. Voor elke representant heeft
men uit de kaartenbakken speciale
typen opgedoken, die passen bij de
sfeer van elke smalle stad. Een on
gelooflijk karwei, dat een geweldig
resultaat heeft gehad.
Arno Buys, burger van Oostende,
maar sinds enkele jaren woonachtig
in Brugge, tekent ook voor het twee-
de deel van de stoet; waarin de
triomfale intocht van de graaf van j
Vlaanderen met zijn bereden gevolg
wordt uitgebeeld. Dit is het meest i
spectaculaire stuk van de omme-
gang, culminerend in de aanbidding J
van de relikwie van het heilig bloed.
De gouden schrijn die sinds zevan
eeuwen door de edele confrérie van
Brugge in de kapel op het Burgplein
wordt bewaard, wordt dan voor één
keer letterlijk op handen door de
stad gedragen. Daaromheen dringen
het juichende volk en de zangers van
de grafelijke kerk.
De organisatoren van de ommegang
worstelen overigens al enige jaren
met een bijna onoplosbaar probleem
de oudere burgers van Brugge zijn
nog steeds con amore bereid om op
hun vrije Hemelvaartsdag een pruik
op te zetten en in de bombazijnen
broek te stappen. Voor de rol
Christus, die op zijn kilometers lange
weg het loodzware kruis van Damme
draagt, zijn zelfs elk jaar meer gega
digden. Men beschouwt deelname
aan de bloedprocessie als een heilige
erezak, waarvoor alle geneugten
der aarde moeten wijken.
De jeugd van Brugge denkt er echter
duidelijk anders over. Schepen
Traen, die verantwoordelijk is voor
het toerisme en de schone kunsten in
zijn stad, kan er wel inkomen, maar
hij blijft het niettemin een verdrietige
zaak vinden, dat enkele weken vóór
de start van de ommegang 1972 nog
steeds tientallen plaatsen in de stoet
onbezet zijn. „De jongeren gaan opj
die dag liever naar de kust om bruin
te bakken", zegt hij zorgelijk,
hebben kennelijk lak aan tradities.:
Wij proberen dat probleem nu c
lossen door hele gezinnen te int
seren. Als we vader en moeder zover
kunnen krijgen, dat ze „ja" zeggen,
slepen ze misschien.automatisch hun
kinderen mee".
We helpen het de actieve schepen
Traen hopen. En dat tot meerdere
eer en glorie van een kostbaar spek
takel, dat het verdient om nog jaren
de gouden eeuwen van bijbel en
Brugge springlevend te houden.
WEGWEZEN
onder redactie van
LEO THURING
