In Oost-Flevoland nieuw
broedhuis voor pootvis
Han Siepman:
m
Goede Vrijdag
1729: geboorte
meesterwerk
Langs Delft en IS oordoost polder
terug naar Scandinavische natuur
Bloemen
bij
de
eieren
Honderd
jaar
geleden
verscheen
eerste
Standaard'
donderdag 30 maart 1972
NOORDOOSTPOLDER Een dorp van blokhutten ergens In Scandi
navië. Complexloze mensen, die daar leven tonder luchtvervuiling,
ronder haat en nijd, tonder auto's, «onder luxe of comfort, relfs
zonder enig persoonlijk bezit. Met dit ideaal voor ogen plaatste Han
Siepman uit Noordoostpolder enkele advertenties. Joeg hij een il
lusie ra? Een spookachtig Ideaalbeeld? Veertien gezinnen met in to
taal dertig volwussenen reageerden cp rijn advertentie. Zij komen
bij elkaar in nette burgermanshuisje in tie Noordoostpolder, vijf ki
lometer verwijderd van leder dorp, maar behoren bij Tollebeek. De
dertig gaan een brief storen «an fc'e regering ivnn een biet nader ge
noemd Skandlnavisch land, waarin Mordt gevraagd om medewer
king voor het aankopen van He grond, waar Han Siepan zijn kib-
boets-achtig ideaal lioopt te verwezenlijken.
Van onze hengelsportmedewerker
Op de viskwekerij van de „Organisatie Ver
betering Binnenvisserij" (O.V.B.) in Ooste-
lijk-Flevoland is dezer dagen de laatste
hand gelegd aan de bouw van een groot
broedhuis, waarin de komende jaren door
kunstmatige teeltmethoden de productie
van jonge pootvis belangrijk kan worden
opgevoerd. In dit broedgebouw kan voor
taan onafhankelijk van de buitentempera
turen jonge snoek, forel, karper en bij wij
ze van experiment zelfs Chinese graskar
per en meerval, worden gekweekt. Ver
wacht mag worden, dat medio mei minis
ter ir. P. Lardinois dit veelbelovende pro
ductie-centrum voor de verbetering van de
vaderlandse visstand zal openen. Het
broedhuis, dat 1000 vierkante meter groot
is, maakt kunstmatige bevruchting van di
verse soorten vissen-eieren en een opfok
van het jonge broed onder ideale omstan
digheden van voedseltoestand, water-tem
peratuur en zuurstofgehalte (binnenska
mers) mogelijk.
In P.963 kwam de nieuwe viskwekerij in Oos-
talijk-FIevoIand gereed. Tot nog toe heeft
Ifit opkweken van snoek van paarrijpe ou-
dsirdieren (dus de snoekeieren) tot jonge
psiotvis, altijd in de open lucht plaats ge
vonden. De opslagaccommodatie voor kar-
p«v, snoekbaars en forel is altijd gebruikt
v» ir het uitbroeden van snoekeieren en het
opkweken van het snoekbroed. Hoewel
deze productiemogelijkheden van de jonge
snoek beslist niet ideaal waren, hebben de
O.V.B.-medewerkers wel een goed inzicht
gekregen in de eisen, die aan een definitief
bedrijfsgebouw met broedhuis voor jonge
vis, moeten worden gesteld. De kweekme-
thode met de planktonvoedervijvers bleek
de hoogste snoekproductie te leveren.
Voor de uitbreiding van de snoekproductie is
de keuze echter gevallen op het bekkenpro
cédé. Vooral door het gebruik van nieuwe
kunststoffen, die deze bekkens eenvoudig
te reinigen maken, is de voorkeur aan
deze rondstroom-bekkens gegeven, die voor
diverse vissoorten als ideale kraam- en ba
bykamers mogen worden beschouwd.
Voor de Nederlandse sportvissers is de offi
ciële opening van het broedhuis in Flevo
land van groot belang. Er is een sterk toe
nemende vraag naar roofvis, vooral snoek.
De komende maanden gaan op deze vis
kwekerij ook de experimenten van start
voor de kweek van meerval en graskarper.
Enkele jaren geleden heeft de OVB een
aantal jonge meervallen uit de Balkan
geïmporteerd, waarvan er nog een hon
derdtal voor de voortplanting beschikbaar
zijn. Deze veelbelovende nieuwe sportvis
sen op het binnenwater zijn al 5 tot 6 kilo
zwaar (7 zomerige-vis) en 70 tot 85 cm
lang.
Introductie van de meerval op het binnenwa
ter, waar deze roofvis praktisch is uitge
storven, kan een belangrijke aanvulling
van de stand van de roofvis betekenen. Rp-
cente hengelproeven hebben bewezen, dat
de meerval een bijzonder vechtlustige ro
ver is, die in de rivieren in Hongarije en
andere Balkanlanden zelfs 100 tot 150 pond
zwaar kan worden. Voorlopig zijn de Ne
derlandse hengelaars in de toekomst tevre
den met kanjers van 10 tot 50 pond, die
heel wat sport kunnen leveren.
In het broedhuis in Oostelijk Flevoland, dat
dit voorjaar in productie komt, zullen ook
bevruchtings- en kweekproeven met Chine
se graskarpers gedaan worden. Dit wordt
een bijzonder ingewikkelde procedure, om
dat kunstmatige bevruchting van deze pe-
lagische eieren, nog heel wat problemen
oplevert. Dit nieuwe broedhuis maakt da
biologen in hun kweek van de jonge vis
voortaan onafhankelijk van de grillige bui
tentemperaturen in het Nederlandse kli
maat. De jonge vis, eieren en larven kun
nen onder ideale levensomstandigheden
wat temperatuur, waterkwaliteit en voed
sel toestand betreft, ter wereld komen.
Het broedhuis in Oostelijk Flevoland is in
feite een broedkas, waarin de voortplan
ting en kweek onder ideale laboratorium-
omstandigheden ter hand kan worden ge
nomen. Het nieuwe broedhuis kan de ko
mende jaren aan de toenemende vraag
van diverse soorten pootvis voldoen.
Krokussen kunnen in dichte bedden borders en gazons sieren
De narcis, paasbloem bij uitstek
LEIPZIG (AP) Na 760 jaar
is de St. Thomas Klrche,
waar Johann Sebastlaan Bach
van 1723 tot zijn dood In 1750
k.»»-"eigent was, ng steeds
w Isrokhöek je van rustige
creativiteit Maarten Luther
heefj in 1539 persoonlijk de
reformatie van de preekstoel
van de St Thomas afgekon
digd. Mozart kwam hier In
1798 het orgel bespelen waar
op Bach componeerde, en
Richard Wagner werd hier
In 1813 gedoopt.
Bach schreef hier de meeste
van zijn kantates en op Goe
de Vrijdag 1729 beleefde hier
zijn grootste werk, de St
Matth&us Passion, zijn pre
miere
Sinds 1952 is de herder van de
11.000 zielen die de kerk telt
ds. Herbert Stiehl die wijst
op de beperkingen welke
voor de kerk in het commu
nistische Ocst-Duitsland gel
den. ,,Wij kunnen bijv. geen
gebruik van radio en t.v.
maken.
Wat wij publiceren moet een
overeenstemming zijn met
de doeleinden van het re
gime. Natuurlijk weet het
public k dat wij tegen de
nieuw ingevoerde soepele
wet op de abortus zijn, maar
waarom is nauwelijks be
kend aan hen die niet naar
de kerk komen"
Op de vraag waarom een re
gime dat om arbeidskrach
ten verlegen zit de geboorte
beperking bevordert zegt de
grijze herder dat de regering
daarvoor oppervlakkige ar
gumenten gebruikt, zoals dat
zwangere meisjes niet zou
den kunnen studeren en dat
arbeidende moeders thuis
zouden blijven, maar dat het
regime zich niet bekommert
om de etiek.
„En speciaal voor Duitsland is
abortus een uiterst gevaar
lijk ding gezien het nazi ver
leden toen uitroeiing werd
gelegaliseerd. Toen niemand
wist waarop het allemaal zou
uitlopen", aldus Stiehl.
Buitenstaander Bach
Bach werd in 1685 geboren in
Eisenach in het aangrenzen
de Thiiringen, waardoor hij
een buitenstaander was te
midden van de nogal aan el
kaar hangende Saksers in
Leipzig.
Over het geweldige oeuvre van
Bach zegt ds. Stiehl dat niet
vergeten meet worden dat in
zijn tijd het de taak van een
kantor was om te compone
ren. ..Pas later werd het
scheppen van muziek losge
maakt van het ten gehore
brengen daarvan. En Bach
leeft in het barokke tijdperk,
een tijd welke zich kenmerk
te door een geweldige artis
tieke scheppingskracht. Pat
hij overvloedig componeerde,
was iets dat van hem ver
wacht werd. Anderen deden
hetzelfde".
In een boek dat hij schreef ter
gelegenheid van het 750-jarig
bestaan van de St. Thomas
noemt Stiehl de tijd dat
Bach aan de kerk verbonden
was „een gezegende voor
Leipzig". Zijn boek is pas
opnieuw bijgewerkt en op
nieuw uitgegeven en toont
een volledig gerestaureerde
St. Thomas.
De kosten hiervoor werden
hoofdzakelijk betaald uit
schenkingen waarbij de staat
ongeveer een zevende van de
restauratiekosten betaalde.
Dit aandeel werd vastgesteld
aan de hand van de kunst
werken welke de staat
waard acht bewaard te blij-
R.-K. interieur
Bij de restauratie welke van
196164 werd uitgevoerd,
werd het vroeg-gotische inte
rieur uit de R.K. tijd van de
kerk hersteld aangezien de
uitbundige barok uit de eeuw
van Bach onherstelbaar in
de oorlog beschadigd werd.
In 1943 hebben Britse bom
menwerpers in 20 minuten
het gehele centrum van
Leipzig in brand gezet. Grote
persoonlijke moed van kerk
gangers wist te verhinderen
dat de kerk volledig vernield
werd.
Op 17 april 1945 rekenden Ame
rikaanse troepen af met het
laatste verzet in het stadhuis
dat in de schaduw staat van
de geblakerde torenspits van
St. Thomas. Na de verove
ring lieten de Amerikanen
Leipzig aan het rode leger
over hetgeen de mensen hier
nog steeds vreemd vinden.
Laatste rust in
St. Thomas
Wal Bach betreft heeft het
lang geduurd voordat hij een
gedenkteken kreeg omdat zo
iets niet gebruikelijk was
toen hij op 65-jarige leeftijd
stierf. Eind vorige eeuw
werd de zwaar eiken kist
met zijn gebeente opgegra
ven en bijgezet in de St. Jo-
hann-kerk welke in 1943
werd verwoest
In 1949 werden zijn stoffelijke
resten tenslotte overgebracht
naar de St. Thomas Klrche,
waar hij het liefst compo
neerde vanwege de prima
akoestiek welke bewaard is
gebleven.
St. Thomas heeft twee orgels.
Eén dateert uit 1885 en
wordt gebruikt voor „roman
tische muziek uit latere
tijd". Het andere werd in
1966 geïnstalleerd speciaal
voor de heldere barokke to
nen uit de eigen tijd van
Bach. Zij dragen er zeer toe
bij om het bijwonen van een
concert in de kerk tot een
belevenis te maken.
Het opsieren van de paastafel
heeft dit jaar het weer mee. Er
is leven genoeg in de natuur om
het lentefeest in gepaste geur
en fleur te vieren. Allerlei kat-
J es bloeien, zelfs al enkele late
re soorten als zij beschut staan.
En dat maakt dat er keus en
variatie voldoende Is.
Zo kan de paarse kerstroos dit
jaai een prachtige combinatie
opleveren met gele narcissen,
de paasbloem bij uitstek. Forsy
thia staat overal in vol ornaat,
de wilgenkatjes zijn geel van
hot stuifmeel en ook de berk is
uitgelopen. Met de berk is even
wel voorzichtigheid geboden. De
sapstroom is al gauw zo sterk
dal de boom gaat bloeden. het
z.g. berkwater dat als grondstof
dient voor haarlotion.
Em tuin kan heel wat kleurigs
opleveren om binnenshuis voor
een feestelijk tintje te zorgen.
Met wortelkluit en al kunnen
vaste planten tijdelijk een
plaatsje op een schaal krijgen,
zoais winterbloeiende dopheide,
sleutelbloemen e.d. Narcissen
en hyacinten, misschien zelfs de
eeiste anemoontjes en botani
sche tulpjes kunnen in de
warmte in bloei worden getrok
ken. Bloesemtakken zijn er in
allerlei soort en kleur.
Ook bij de bloemist is er keuze te
over: van de uitheemse ana
nas-bloemknoppen tot aan de
ouderwetse narcissen, tulpen in
allerlei soort en zelfs de „na-
jaars"-chrysanten die overigens
allang niet meer uitsluitend na-1
jar.rsbloemen zijn. Ook rozen
zijn er, al vraagt men mis-1
schien nu liever wat anders dan
de koningin der zomerbloemen.
Bij het plaatsen van tulpen moet
erop gelet worden dat de vaas
niei lot bovenaan met water
wordt gevuld. Tulpen staan na
melijk veel beter rechtop bij
eer veel lager waterniveau, dit
in tegenstelling tot andere snij
bloemen. Ook mogen narcissen
en tulpen nooit bij elkaar in een
vaas, omdat de bloemen elkaar
kapot maxen door hun weder
zijdse gifafscheidingen. (De
blcemen trouwens ook weghou
den van de fruitschaal.) Het
water liefst voorzien van snij-
bloemenmest, anders minstens
om de andere dag verversen.
Dit kan het best 's ochtends ge
beuren, als de bloemen uit het
koele nachtverblijf worden ge
haald. Als de stelen worden bij
gesneden, dan kan de houdbaor-
heid van de bloemen aanzienlijk
worden verlengd.
Mitschien dat de ervaringen van
dit jaar ertoe kunnen leiden dat
volgend jaar het Paasfeest nog
meer van bloemen is voorzien
dan dit jaar. Zo is nu te over
wegen waar volgend jaar de
bloembollen hun beste plaats in
de tuin krijgen. Mogelijk kun
nen in hei najaar heel wat bol
len geplant worden op plaatsen
die vanaf de zithoek in de ka
mer zichtbaar zijn: aan de rand
van het gazon tegen de achter
grond van heesters. In het ga
zon Is een bollenbed ook fraai,
maar dat brengt de extra zorg
mee dat de biaderen niet wor
den afgemaaid eer zij verwelkt
zijn. Narcissen. wildtulpen,
sneeuwklokjes en krokussen
xermeerderen bovendien elk
jaar uitstekend, zodat na een
aantal jaren het lentegazon een
I bloementuin wordt.
Han Siepman walgt van onze
maatschappij, met mensen die
door de welvaart verzwolgen
zijn. Met stank en onpersoonlij
ke zakelijkheid. Hij wil temid
den van deze wereld een be
staan Inrichten waarin de men
sen weer zichzelf kunnen zijn.
het onbespoten is aan reform
huizen. Van de winst zullen we
collectief huishoudelijke artike
len en kleding moeten inkopen.
Luxe is er niet. De mensen, die
zesduizend jaar geleden leefden
hadden ook geen televisietoe
stellen.
biedt en elkaar waarderend als
medeschepselen onder de vrije
hemel. „Leven in de natuur en
niet tussen stenen en blik".
Drieendertig jaar, getrouwd,
twee kinderen, kantoorbediende
in Delft. Ontvluchtte hij daar de
stank, zoals tienduizenden met
hem de volle verzadigde Rand
stad ontvluchten. Hij streek
neer in de wijde wereld van de
polder. Een huisje, waarin hij
tot zijn dood zou kunnen blij
ven. Zonder televisie en met
een radio „die op instorten
staat".
de bodem hem Het klinkt paradoxaal,
Maar ook daar laat de beschaving Het is niet
gezinnen die een geldloze maut
.'■chappij zullen opbouwen moe-
ten wel een beginkapitaaltje
hebben. „Je moet grond kunnen
kopen. De deelnemers hebben al
bedragen tot in tienduizenden
guldens toegezegd. Er moet ech
ter meer komen. Er zijn al en
kele suggesties gedaan, bijvoor
beeld door de verkoop van over
tollige bezit als tv. auto, waar-
u-1 de opbrengst bij ons begin
kapitaal gevoegd kan worden.
Als we eenmaal grond en hui
zen hebben moet het belang van
kapitaal worden uitgebannen".
HAN SIEPMAN
hem geen rust. De straaljagers
gieren onophoudelijk over de
polder in hun ijver om de stad
te vermijden. Militairen uit de
legerkampen oefenen luidruch
tig in de vlakke velden. Dat
deea Han Siepman besluiten om
weg te gaan uit het welvaarts-
bestaan, waarin hij als bediende
in een Kamper boekhandel zijn
brood verdient. Hij plaatste een
advertentie om medestanders te
vinden voor zijn rijpend ideaal.
Een ideaal, dat hij het liefst in
Nederland zou verwezenlijken.
Maar in dit land worden de stil-
wilde ge-
wereldvreemde
zijn
dachte
man. Zeker er
die Han Siepmi
klaren, hij realiseert zich dat.
Niettemin zijn hij en zijn me
destanders druk bezig om hun
plan tot In details voor te berei
den. Annvankelijk zag het er
naar uit, dat het nog zeker drie
jaar zou vergen om zoveel bij
elkaar te krijgen dat hij een
start kon maken. Nu zijn er al
suggesties om op veel kortere
termijn te beginnen. Bijvoor
beeld komende zomer of anders
in de zomer van 1973.
Ie plekjes ook niet meer met „De eerste suggestie is met een
gelaten.
Wat hij wil is niet terug naar de
natuur. Wel terug naar het so
bere leven. „We willen een een
voudige leefgemeenschap die
helemaal voor zichzelf zorgt".
Samen met de gelijkgezinden
w.l hij grond kopen, waarop
dan huizen worden gebouwd,
zonder luxe en comfort.
Meer blokhutten, karig gemeubi
leerd, met een open haard en
houtvuren om op te koken. In
plaats van elektrische licht zul
len kaarsen en petroleumlam
pen hun schaduwrijke gloed in
d*i kamers verspreiden. Geld is
ut den boze, althans in persoon
lijk bezit. Hoewel ieder vrij
moet zijn om het te hebben.
„Natuurlijk levert het land meer
op dan wij allemaal op kunnen.
Dat wordt dan verkocht. Omdat
aantal gezinnen een com
tc stichten. In theorie is het mo
gelijk om vun één salaris te le
ver. en de .,verige salarissen op
zij te leggen voor de aankoop
van grond. Een tweede sugges
tie is een beroep te doen op de
betreffende regering om steun.
Dat is niet zo vreemd als men
beseft dat wij aan praktische
milieuhygiëne gaan doen".
Voorlopig moet het plan nog tot
de bodem worden doorgeprunt
met de briefschrijvers uit het
,Drie gezinnen is eigenlijk al vol
doende om te beginnen", zegt
hij, maar liever is het hem als
alle veertien meedoen, want
daarbij is alles wat nodig is. Er
zijn mensen bij met ervaring in
het bebouwen van het land. Er
zijn bouwvukkers bij, rnüdr ook
iemand die broden kan bakken.
En hoe paradoxaal ook in een
gemeenschapje, waar vlees eten
tuboe zal zijn, ook een slager.
gf™6.* Siepman ziet geen moeilijkheden,
d'.c kunnen ontstaan doordat
7i m geïsoleerde ideanl-ma.it-
schappij toch op alle mogelijke
manieren blijft vastzitten aan
de maatschappij. Wat te doen
als men een arts nodig heeft?
Siepman ziet niets in artsen.
„Onze huidige artsen werken in
het algemeen mei pharaceuti-
sche preparaten, die verdoven
alleen maar pijnen en kwulen.
Wij willen natuurgeneeswijze
toepassen,
Via de bekende kruidenkundige
Mellie Yylderl, die hij niet per
soonlijk kent, zou iemand die
natuurgeneeswijze toepast, zelfs
mee willen naar het dorpje zon
der geld. „Hoewel in een derge
lijke gemeenschap, waar men
volkomen natuurlijk leeft, op
den duur ziekten niet meer zul
len voorkomen".
Maar Han Siepman realiseert zich
volkomen, edat dez generati
daar nog niet veel van zal mer
ken. „Dat voordeel hebben pas
twee of drie generaties die na
hele land, uit Doetinchem, Lo- of het kibboetsachtige dorp in
chem, Velp, Breda, Rotterdum
en Groningen. Theoretisch Is
het mogelijk dat een aantal bij
nider inzien toch liever in de
comfortabele flat bij gashaard
en televisietoestel zal blijven.
Han Siepman houdt daar reke
ning mee.
Scandinavië ooit werkelijkheid
wordt? Voorlopig wordt er druk
gewerkt aun de voorbereidin
gen. „Als het niet lukt met
meer gezinnen ga ik met mijn
gezin alleen. Wij willen een
voorbeeld geven",
JOH. PAMEIJER
Bij de wet van 9 april 1869,
staatsblad nummer 60,
werd het zegelrecht op ge
drukte stukken en op de
advertenties in de nieuws
papieren afgeschaft. Dat
betekende voor de staats
kas een verlies van zeven
ton per jaar.
In onze tijd zou men dat niet He'
zo'n groot bedrag vinden
maar toen was het meer
dan het departement van
Buitenlandse-Zaken in die
tijd kostte.
gebouw van de Comecon, de economische organisatie
Oost-Europa, is in Moskou gereed gekomen. Links achter de
moderne wolkenkrabber von de Oosteuropese EEG een van de
duidelijkste voorbeelden van een vroege bouwstijl, het oude Co-
mecon-gebouw in de stalinistische zgn. „suikertaartenstijl".
Alleen al v
r het Handelsblad be- De baron heeft wel gelijk, al
tekende deze afschaffing een
jaarlijks voordeel van 120,000
gulden. Dit dagbladzegel maak
te het verschijnen van kleinere
bladen praktisch onmogelijk.
Elk exemplaar van de krant en
elke advertentie was aan zegel
recht onderworpen.
De vrijheid van drukpers was wel
in de grondwet gewaarborgd,
maar werd in de praktijk vrij
wel om hals gebracht. Natuur
lijk moest er voor de schatkist
compensatie komen en op de
zelfde dag 9 april 1869 werd dan
hij er blijkbaar echt niet blij
mee: door de afschaffing van
het dagbladzegel konden er over
al bladen en bluadjes verschij
nen die wat gingen zeggen over
de politiek. Maar bovenal
nog geen drie Jaar nadat dit
dagbladzegel was afgeschaft
en de accijns op gedistilleerd
was gebracht op 53 gulden per
vat. verscheen een nieuw dag-
bind. de Standaard, onder
hoofdredactie van een „politi
serende predikant", dr. Abra
ham Kuyper.
ook de accijns op gedistilleerd Met een onderbreking
vier
ia.'ir. 'Ie lijd
schap, is hij ruim 47 jaar hoold-
rednrteur gebleven. Zijn eerste
artikel schreef hij toen hl) 34
zijn laatste op s:; jarl-
Dat wil niet zeggen dat er In al
die plaatsen veel abonnementen
waren geplaatst. Vauk wus er
maar één exempluar, dat de do
minee, en de meester en het
hoofd van de school samen la
zen. Zij gaven de bopdschap wel
verder door. Dp meester was
voorzitter van de kiesvereniging
en hii deed het als een man die
dagelijks op de hoogte bleef van
wat er aan aktie en verzet, aan
samenspanning van de macht
hebbers een protest van ont
rechten aan de hund was
Kuyper schreef hoofdartikelen die
niet zelden een halve pagina be
sloegen. Maar daarnaast voorn'
„driestar", kleine artikeltjes,
kort en bondig, ZIJ fungeerden
als een prik. In totaal heeft hij
er 16.800 geschreven.
ge leeftijd. De Invloed en bete- Buitengewoon scherp kon hij zijn
verhoogd tot 53 gulden per va
Mr. Wilco Julius van Weideren
baron Rengers, die burgemees
ter van Leeuwarden is geweest,
heeft in zijn parlementaire ge
schiedenis van Nederland op
een eigenaardige wijze geschre
ven over de gevolgen. „Locale
blaadjes kwamen op als padde
stoelen. Door wie werden /e ge
redigeerd? Veelal door praktijk-
loze advocaten, politicerende
predikanten of onderwijzers".
En die blaadjes hebben er niet
weinig toe bijgedragen dat aan zijn en zich niet meer* in een Op 1 januari1872"verscheenhet
de onderwl)sstrljd het har'stoch- hoek te laten dringen en hij be- eerste nummer van de Stnn
telijk en alles pre- dominerend reikte ze In het gehele land. daard. Het blad is na de tweede
karakter werd verleend waar- Zelfs de meest afgelegen dorpen wereldoorlog niet weer van de
door die zich allengs begon te waar geestverwanten werden grond gekomen.
gevonden bereikte hij elke dag. h. ALGRA
kenis van de Standaard
enorm geweest. Kuyper is „de
klokkenist der kleine luyden"
genoemd. Hl| luidde de mensen
wakker en riep ze telkens weer
op om aktief te zijn. Hij gaf ze
informatie en instrurtx.-. Hij
spoorde ze aan om dapper te
werd hij persoonlijk,
wunt een afwijkende mening er
voer hij meer dan eens als on
trouw. Maar er was ook iets an
ders. hij kende het volk en wist
de weg naar het hart van het
volk. En daarom was hij een
journalist bij de gratie gods.
kenmerken.
