Een leven vol herinneringen,
bijeen in woonmuseumpje
Mevrouw Woudstra
„bouwde" vier
nijverheidsscholen
Hoge eisen aan
waterzuivering
voor Hillegom
Louise
Koekoek
laatste telg
van
befaamd
schilders-
ffeslacht
Water Bollenstreek
bevat minder kwik
Leidse
bioscopen
PAGINA 4
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 11 MAART 1972 I
LEIDEN Elke dag sterven
temidden van ons brokjes
verleden tijd. Nu en dan
stuiten we in ons atoomtijd
perk, in onze gemeenschap
van open vitrages, lichte ka
mers, opengebroken keukens
annex bar, de afwasmachine
en kleuren-teevee, de orden
telijke kleinsteedse voortuin
tjes of in ons gelijkgescha
kelde flatleven, onverwacht
op een enclave van wat eens
wa$. Sommige gevels en mu
ren beschutten nog een aan
tal kubieke meters „vom
Anno dazumal"; donkerbrui
ne wereldjes, waar het da
glicht niet welkom lijkt. Hier
glijdt het vriendelijk, maar
tandeloos spook van olie
lamp, verguld omlijste spie
gel en crapaud door een
sfeer van pluche en Saksich
porselein. De plumeau wordt
er nog in een driftig ritme
gehanteerd. De met dit alles
corresponderende periode is
vervlogen maar een enkele
sterveling is er psychisch in
blijven steken, leeft van de
herinnering en kan er geen
afstand van doen. Zo zal het
altijd wel blijven. Nog steeds
doven er dagelijks lichtjes
die in het fin de siècle ont
stoken zijn. Over honderd
jaar zal men bij dromers
nog 1972 kunnen 'aantreffen.
„Dat heb ik allemaal nog
meegemaakt", zegt men
dan. Ondergangsstemming.
Het is een kwestie van door
lopen of stilstaan.
De laatste Koekkoek bi] het kneden
Niet verder komen dan giste
ren kan een bijzondere char
me hebben. Men kan er ook
mee leven. Ik heb dat gecon
stateerd bij Louise Hermina
(C.M.) Koekkoek („niet 'die
van de Tweede Kamer,
maar tweemaal koek"). Ze
moet nog 74 worden. Juf
frouw Koekkoek besluit een
beroemd geslacht, zomaar
ergens in Leiden. Als zij er
niet meer is, zijn er ook
géén Koekkoeks meer. De
grootste Koekkoek hangt in
overgeleverde vorm in het
Rijksmuseum te Amsterdam.
Dat was Barend Cornelis,
die in 1803 als Middelburger
werd geboren en in 1862 te
Kleef stierf als een begena
digd schilder uit de Romanti
sche school. Het palet van B.
C. voedde de glorieuze tafe
relen. Hij was de grootmees
ter van het romantische ei-
kenbos uit de jaren rond
1850. Zijn stammen zijn
knoestig en grof en hij liet
zijn boomtakken dramatisch
kronkelen. Een kapitaal bos
landschap van B. C. (Louise
zegt trots: „dat was my
great grand uncle") krijgt u
niet meer beneden de dertig
duizend gulden.
Lovermassa's bij B.C., verfijn
de stads- en dorpsgezichten
bij Manus Koekkoek, de
grootvader van Louise. Ook
Manus had allure. Opa is
eveneens onsterfelijk in zijn
tekeningen en gravures. Het
zelfde kan in niet mindere
mate worden gezegd van zijn
zoon Herman (H.W. Koek
koek), die als officier en mi
litair tekenaar heeft bijge
dragen tot Albions roem en
verrijking van een aantal za
den van het Legermuseum te
Leiden. Vader H.W. had het
als Koekkoek-telg helemaal
in de vingers, maar in Ne
derland werd deze omstan
digheid niet best gehono
reerd. De Koekkoeks waren
van zichzelf toch al weinig
honkvast (familieleden wer
den tot in China waargeno
men) en H.W. besloot over te
steken naar 't kapitalistische
Brittannië, dat eind vorige
eeuw op de tenen van zijn
roem stond; het had zich een
keizerrijk in Indië verschaft
en buitendien beheerste het
met veel wapengekletter alle
golven. H.W. kon zich een
prinsenbestaan veroorloven,
want zijn tekeningen van ge
helmde krijgers uit de Frans-
Duitse oorlog (van 1870), de
Zoeloe-oorlogen in Zuid-Afri-
ka en de khaki heldendaden
in Transvaal en de Oranje
Vrijstaat (war nieuwe dia
manten aan de Engelse
schatkist werden toege
voegd) brachten zeer redelij
ke sommen op.
Maar H.W. was ook werkelijk
een groot artiest. Wie bij
zijn dochter Louise in de
donkere kamer de mistig tu
rende Napoleon ziet hangen,
gezeten op een magnifiek ge
schilderd paard, begrijpt dat
Lakenhaldirecteur Wurfbain
er een begring oog op heeft
laten vallen. Vader H.W. re
gistreerde hinderlagen,
slachtpartijen, wapenschou
wen, uniformen, kurassen en
monsterlijke, primitieve
tanks met penseel en teken-
stift. Hij had er een scherpe
kijk op. De moderne oorlogs
fotograaf hoeft slechts posi
tie te kiezen en de gruwelij
ke beelden in een handsom-
draai op de emulsie vast te
leggen en kan dan weer weg
duiken. Reporters als H.W.
Koekkoek hadden er meer
tijd voor nodig. H.W. heeft
eens aan het Marnefront in
de voorste linie met doodsver
achting een punt aan zijn
potlood liggen slijpen.
Met Chris tegen een achtergrond van herinneringen
De Engelsen hadden veel
waardering voor zijn werk,
dat hij o.a. als illustrator in
Oorlog in Beeld leverde ge
durende de eerste wereldoor
log. Ook de Russich-Japanse
oorlog kreeg op papier artis
tiek en suggestief gestalte.
Veel van zijn conterfeitsels
bevinden zich thans in het
Legermuseum. Het meeste
dat dochter Louise van haar
vader bezat is ook naar dit
museum verhuisd. Voor de
eenzame vrouw op leeftijd
werd het te riskant om alles
thuis te houden. Er hebben
zich al kapers op de kust
aangediend. Het naambordje
heeft Louise van de voordeur
gehaald. Er is nog wel de
brave hond Chris, maar die
besteedt haar tijd liever aan
bedelen om koekjes.
Louise werd te Amsterdam ge
boren. Toen ze twee was
vertrokken de Koekkoeks (ze
had een Engels-Franse moe
der) naar Groot-Brittannië.
De Engelse opvoeding heeft
een stempel op haar gedrukt.
Ze is vóór de laatste wereld
oorlog naar Nederland terug
gekeerd, maar Louise bleef
Engels In merg en been. Ze
drukt zich onk het liefst in
die taal uit. Het is een stuk
vervlogen werkelijkheid dat
ze niet los wil laten. De laat
ste Koekkoek leeft en werkt
nu stil in haar eigen raritei
tenmuseumpje. De muren
gaan er schuil achter fami-
lieschatten en snuisterijen,
tegels, sculptures en plastie
ken, oude wapens en zadel
tassen, kastjes en tabouret-
jes, patronengordels en een
oude leren cowboybroek.
Boetseren heeft Louise veel
gedaan. Het is haar sterkste
kant. Haar doeken zijn over
het algemeen in de zondag
stijl, veelal dieren, honden
vooral. Ze heeft een voor
keur voor draken en Chinese
decoraties, de traptreden
heeft juffrouw Koekkoek er
kleurig mee beschilderd.
In het schemerdonker voert de
Koekkoek-erfenis een extra
vagant schouwspel op. Een
groene geglazuurde kikker
zit glazig te staren naar de
gebakken kop van Voltaire
(zonder gebit) aan de wand,
een ineengedoken derwisj zit
al jaren in dezelfde houding
te mediteren, een Hollands
boertje doet aan de kerm's
denken en een guitig sprok-
kelvrouwtje lonkt naar een
starachtig aardmannetje op
een paddestoel (alles van de
hand van Louise) in de scha
duw van een monumentale
olielamp. Een Franse trom
pet uit 1870 wordt geflan
keerd door Chinese zwaarden
en messen en daartussen
door ziet men overal H.W.'s:
soldaten in uiteenlopende
standen en uitmonsterring.
En veel paarden, prachtige
sterke dieren, want paarden
schilderen kón H.W.
Een hele tijd geleden legde
Louise in pastel twee bull
dogs vast, honden van vrien
den van haar. Er is een
moordenaar bij. Een van de
dieren beet eens de strot
door van een i nachtelijke
dief. Hij werd naast het lijk
gevonden, terwijl hij rustig
zijn poot likte. Het is een
stevige rechtzaak geworden.
Boven, op de slaapkamer, is
de portrettengalerij. Een
reeks ooms en tantes, groot-
en overgrootouders in de
ernstige bestudeerde statie.
Een medaillon toont een
beeldhouwer. ,,Die zag wel
wat in me, maar ik wilde
hem niet hpbben. Hij deed zo
gek. Later bedt hij zich op
gehangen". Nóg een medail
lon, met een ionne Pus, en
refugé. I.ouise mocht hem
rraag. Het zi'n kleine beel
den van de mannen in haar
Honden zijn alles voor haar.
Louise is een buitenbeentje.
Haar ouders wilden dat ze
talen ging studeren, maar
het zwarte schaap moest en
zou in de kunst. ,,Ik had
nooit een wijf moeten wezen.
Ik ben half a man". Ze heeft
van d'r leven niet in een rok
gelopen. Louise draagt een
bruine corduroy slobberbroek
onder een groene trui. De
brug van haar bril is om
woeld met elastiek. Ze is erg
gastvrij en vriendelijk, maar
kom haar niet te na, want ze
vloert je. Louise Koekkoek
slaapt in het ijzeren ledikant
waarin ze geboren is; een
„real old bed" opgeknapt
met koperwerk. „God bless
our home" hangt erboven,
evenals een crucifix, dat ze
eens aan haar moeder gaf.
Een rozenkrans heeft ze ook.
„Wij van de Church of Eng
land hebben alles wat jullie
ook hebben, behalve dan the
Pope".
Louise Koekkoek houdt niet
van stillevens, ook niet van
bloemen. Als schilderes is zij
daarin mislukt. Z<* schenkt
eerlHke Hollandse thee. want
aan he«t dooreesuddprde En
gelse brouwsel heefl ze een
broertje dood. Als ik wegga,
7-ït in onder de haren van
Chris Ik mocht hem geen
koekje geven.
TON PIETERS
LEIDEN Toen mevrouw drs.
D. Woudstra-Bergema van 1925
tot 1932 in Utrecht farmacie stu
deerde, vervolgens enige jaren
in Indonesië een met verlof zijn
de collega-apotheker verving en
daarna in Utrecht de leiding
kreeg over een van de twee
apotheken van haar vader, had
zij nooit kunnen dromen, dat zij
ooit ln Leiden de centrale figuur
zou worden in de stichting van
vier nijverheidsscholen, waaron
der drie christelijke. Herstel
lend van een nogal langdurige
bronchitus vertelde mevrouw
Woudstra deze week daarvan in
haar ruime, plantenrijke woning
aa nde Meyerskade.
„Door mijn huwelijk kwam ik in
1939 naar Leiden. Mijn man
(mr. C. J. Woudstra) werd se
cretaris van de in dat jaar op
gerichte „Vereniging voor
Christelijk Nijverheidsonderwijs
voor Leiden en omstreken".
Maar de oorlog brak uit en er
kon inliet veel gebeuren. Ook in
de eerste jaren na de oorlog
kon de vereniging nauwelijks
iets uitvoeren totdat er in 1953
meer mogelijkheden kwamen.
Om deze reden besloot het
„vooroorlogs" bestuur in ziijn
geheel af te treden. Nadat zij
mij hadden gevraagd of ik secre
taris wilde worden van het nieu
we bestuur en ik ja had gezegd,
werd een nieuw bestuur ge
vormd.
Dat werk leek mij wel wat. Dat
kwam misschien doordat ik,
made al door mijn opleiding,
mijn vleugels wat verder had
kunnen uitslaan. Het werk slok
te mij al gauw helemaal op en
dat beviel mij goed. In feite
werd ik gewoon een full-timer,
maar dan onbezoldigd zodat je
er vrij en enthousiast tegenover
bleef staan. Het was vaak wer
ken van 's morgens vroeg tot
's avonds laat.
In mijn centrale secretarisfunctie
heb ik de verwerkelijking van
vier scholen voor beroepsonder
wijs kunnen realiseren in sa
menwerking met de drie andere
leden van het dagelijks bestuur
en gesteund door het gehele be
stuur. Maar die andere be
stuursleden hadden er allemaal
volledige dagtaken bij, terwijl
ik in de gelegenheid was al
mijn tijd en energie aan het
christelijk nijverheidsonderwijs
te wijden".
,Vier scholen?", vragen we wat
verwonderd, daarbij alleen den-
MEVROUW WOUDSTRA
kond aan de in 1959 officieus ge
opend chr. nijverheidsschool
voor meisjes „Boshuizen" en de
drie jaar later begonnen chr. lts
in Zuidwest, die beide een enor
me groei meemaakten. Voor
mevrouw Woudstra zijn echter
nog twee scholen rond.
„Ik heb namelijk voor een deel
ook mogen meewerken aan de
gemeenschappelijke streek
school voor part-time-beroepson-
derwiis ('leerlingenstelsel), die
binnenkort in Leiden komt en
die zeker duizend leerlingen
gaat tellen. Mijn vierde school
is de chr. m.t.s., die in augustus
van dit jaar van start gaat en
die voorlopig wordt onderge
bracht bij de chr. lts in Zuid
west. Er moeten voor die tijd
alleen wat theorielokalen wor
den bijgebouwd op een terrein,
dat wij naast de lts hebben kun
nen huren. Er zijn besprekingen
gaande over een groot terrein
in Lc-iden, dat zowel plaats zal
bieden aan de streekschool als
aam de ohr. m.t.s.".
We praten nog wat na over de op
volging van mevrouw Woudstra,
geen eenvoudige maar wel een
goed opgeloste zaak. Het alge
meen bestuur is namelijk uitge
breid ,vam 13 tot 20 leden. Elke
school heeft nu een eigen be
stuur van zes leden en er is een
aparte afdeling bouwzaken in
het leven geroepen, bestaande
uit een voorzitter en een secre
taris. In deze afdeling blijft me
vrouw Woudstra voorlopig nog
de secretarisfunctie vervullen
zodat de vereniging blijft profi
teren van haar ervaring op ditl
gebied.
„Ik blijf dat, zolang ik het zeil
wil", zegt zij met nadruk,
„Deze reorganisatie is de oplos
sing geworden van een bran
dend probleem. Het werk is al
lemaal zo gegroeid, dat
mand het geheel meer
overzien en iedereen is nu erg
gelukkig met het nieuwe
steem.
Maar :n elk geval neemt me
vrouw Woudstra volgende week
vrijdagmiddag officieel afscheit
als secretaris. Het bestuur bied
haar hiertoe een receptie a
de chr. lts Zuidwest aan de Jo«
han Wagenaarlaan; aanvangj
half 5.
LEIDEN De nabijheid van
twee belangrijke recreatiewate
ren en van de kwetsbare bollen
streek maakt het noodzakelijk,
dat afvalwater in de zuiverings
installatie voor Hillegom en de
zuidelijke Haarlemmermeer tot
ongeveer 97 38 pet. zal wor-
zuurstofverbruik van het effluent
mag niet boven de 10 mg-liter
gedurende vijf dagen; het mag
bovendien niet meer dan 10 mg
zwevende stof per liter bevatten.
Deze eisen vloeien voort uit een
onderzoek van de verversings-
positie van de boezemwateren
Leidsevaart, Ringvaart en
Hoofdvaart, die bij een meer
verdeelde aanpak van het zuive
ringsprobleem voor het „ontvan
gen" van effluent in aanmerking
komen.
De conclusies uit dit onderzoek
zijn:
1) De Leidsevaart moet als plaats
voor lozing van effluent van zui
veringsinstallaties, bij gebrek
aan voldoende verversingsmoge
lijkheden, worden ontraden. De
kwetsbaarheid van het bollenge-
bied accentueert dit nog. Deze
conclusie pleit er dan ook
voor om geen aparte zuiverings
installaties te stichten voor Rui-
genhoek, De Zilk en Vogelen
zang
2) De verversingspositie van de
Ringvaart is gunstiger omdat
men er ze»ker van is, dat het
water in noordelijke richting
wordt afgevoerd terwijl, ook als
de gemalen niet in werking zijn,
een aanmerkelijke verdunning
zal optreden. Dat het (verdun
de) effluent op weg naar het
noorden recreatiewateren als de
Mooie Nel en de Zandput Schalk-
wijl passeert, moet aanleiding
zijn tot vergaande zuiverings
maatregelen.
3) De Hoofdvaart van de Haar
lemmermeerpolder ligt even
eens in kwetsbaar gebied. Als
het effluent in noordelijke rich
ting wordt afgevoerd, komt
hel in de omgeving van het ge
maal Halfweg op een voot re
creatie minder belangrijk stuk
van de Ringvaart. Hoewel het
water in de Hoofdvaart daar
vaker zal stromen dan in de
Ringvaart, zal de verdunning
gering zijn, als het stilstaat.
Concentratie van zuiveringswerk
is gunstig omdat daardoor min
der geschikte wateren als Leid
sevaart en Hoofdvaart niet met
het effluent belast hoeven te
worden. Omdat het water in de
Ringvaart niet steeds stroomt
en ter bescherming van de re
creatie moeten derhalve hoge
eisen aan de centrale zuive
ringsinstallaties gesteld worden.
LEIDEN Het kwikgehalte in de
oppervlaktewateren van de Bol
lenstreek is tussen november
1970 en oktober 1971 over het al
gemeen wat teruggelopen. Het
bevatte in oktober van het vorig
jaar hoeveelheden kwik die va
rieerden tussen 0,5 en 0,1 micro
gram per liter. Wel is dat nog
hoger dan de kwikgehalten, die
van nature in water kunnen
voorkomen. Deze lopen uiteen
van 0,01 tot 0,1 microgram per
liter. Het rijksinstituut voor de
Volksgezondheid heeft vastge
steld dat in het water van de
Rijn 0,5 tot 2 microgram kwik
per liter voorkomt. Omdat de
waarden niet op alle plaatsen
even hoog zijn, ligt het voor de
hand, dat het kwikgehalte plaat
selijk verhoogd is door het te
Dijkgraaf en Hoogheemraden van
Rijnland, die dit zeggen in een
antwoord aan de hoofdingeland
Vergeer, tekenen nog aan, dat
in 1959 in de bollenstreek gehal
ten van 10 tot 50 microgram
kwik p/1 werden gevonden en in
1969 ir de -ia Paulownapr.Her
in Noord-Holland („waar óók
veel bloembollencultuur is")
van 0,4 tot 5 microgram per li
ter In Anna Paulown tpol.'e
werd een ophoping van kwik in
snoek aangeto r.d, waarbij de
waarden opliepen tot 4,4 milli
gram per kilo vers gewicht. Op
snoeken uit de Westeinderplas-
sen werd 0,3 tot 0.4 milligram
per kilo kwik gevonden.
Bezoekuren
ziekenhuizen
Academisch Ziekenhuis: dagelijks,
halve op dlnsclag van 19.0019.15
uur: dinsdag van IJ.0014.00 uu
zaterdag en zondag van 14 30- 15.
Kliniek verloskunde: dagelijks v
15.30—17.00 en van 18.30—20.00.
dinsdag
bezoek. Voor
19.00-20.00 allee
ologle en zwt
JSP..,..» 10.00—11.30
5.00—20.00 behalve dinsdags. Voot
patiënten die op woensdag geor'
reerd worden: dLnsdags van 19.0(
20.00 uur.
Praemateurenafdellng (alleen voor
ders): ma. wn. vr. 13.30—18.45:
Psychiatrisch ziekenhuis EndeReei
dlnsuag en vrijdag 13 tot '4.30 ui
zondag 11 v it 12 en 2 tot 3.
Het Dlaconossenhuls: le klasse dage
lijks van 11.00-12.00 u.; 13.15-1'"
u.: 18.45-19.30 u.; He en me kli
dag. 13.15-14.00 u.; 18.45-19.30 u. Klit
dcrafdeling dag. 14.45-15.""
15—19 30 uur: 1ste klas, Alle da-
i vanai half twaalf. Kraamafdi
i3de klas: van 15-16 en va
45—19.30; 2d<
1 15- 15.30;
dl. en do. van 18—18.30 uur Klnrte
ren vanaf 4 Jaar alle dagen van
15—16 dl. en do. van 1818.30 uur.
16.4517 45 uur: zaïerdag 13-15
uur; zondag 11-11.45 en 13—16
13.45-19.30 uur. dagelijks Klasse
van 18.00—19.00 uur. Kraa.nafdelln:
Jelg'.Tj
«•mrdwljk, Solo Min: klassepaMën»
dngelllks van 3 tot had 5 cn
avonds van 7 tot 8: zaalpatiënle»
zondag van 1 tot 3. dinsdag
lot half 3 donderdag van nalf
en UT dagelijks: 13.15-14.00 uur en
14.00-14,45 uur: van 18.00--19 00!
uur. 3e klas: van 14.00—14.45 uur;,
lljks (ook ln het weekend) le en 2<,
Psrmanente agenda
GEBOUW STICHTING ONS
TRUM - Elke eerste woensdag
de maand voorlichting over de
ei al wetgeving van 17.00-19,00 u
u. iiiooc werk Man Vrouw A
s- h.-ii1 di 9 3(4—10.30 uur.
City
6
■nde Ji
initial - Veemarkt vrtjdal
Cl. Sno» voor kat
ilcensu.anden Gev
IT'M. Vrljd.
i 2u.0i
1.00 uur.
