Popcultuur
voor Oost-
Europa te
revolutionair
Schade door
hard drugs
[ikilra1
Q99
&1
JasonCheese
endekaasbomopNedl
SAPP0R072
Hou het scherm in 't oog
TERUGBLIK
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 11 FEBRUARI 1972
Belgrado Milos, de discjockey in wat eens Praags meest modieuze
discotheek was, keek neer op het gebeuren voor hem dat een gro
teske parodie scheen op wat in het westen een vertrouwd beeld
was. Gekleurde lampen flikkerden aan en uit, rook kringelde om
hoog naar het lage plafond en maakte de atmosfeer haast ondoor
schijnend; en jonge Tsjechen worstelden en kronkelden op het ge
luid van donderende popmuziek. „Ik heb deze platen gekocht tijdens
een bezoek aan de Verenigde Staten", vertelde Milos boven het ge
raas uit. „Ik verkocht al mijn bullen en inijn kleren in New York
om het geld bijeen te krijgen. Maar het is een goede investering ge
bleken. Vandaag aan de dag zijn oe op de zwarte imarkt 300 kronen
(ruim 170 gulden) waard
Dat
vele maanden geleden.
De Club in de vroegere Stalino-
va Straat, tegenover Praags
door kogels gehavend radiosta-
i tion, is sindsdien verbouwd en
i van een hard nodige air-condi-
i tioning voorzien. En er zijn vele
I nieuwe discotheeks "en studen-
i tenclubs uit de grond gestampt,
alle onder auspiciën van de So-
cialistische Jeugdorganisatie die
kennelijk heeft besloten maar
met de stroom van de westerse
popcultuur mee te gaan in
i plaats van haar
Men hanteert er nu een nieuw
woord. „Popsocialisme", om de
effecten van de infiltratie der
westerse massacultuur in Oost-
Europa aan te duiden. En hoe
wel het geenszins een nieuwe
trend is. lij'kt ze nu aan stuw
kracht te winnen.
De volledige draagwijdte van de
emigratie van populaire trends
naar de Oosteuropese landen
wordt in het westen waarschijn
lijk onderschat. De mode (je
ziet er hot pants in overvloed)
en de films weerspiegelen de in
vloed van westerse genres. On
danks al deze tekenen van cul
turele ontspanning valt het het
socialisme nogt niet al te gemak
kelijk om met de massacultuur
samen te leven. De orthodoxe
Tsjechische partijmachine, die
andermaal kritiek heeft gele
verd op lang haar en decadente
muziek, herinnert zich goed dat
een nummer van popzangeres
malied was van het verzet te-
Marta Kubisova in 1968 het the-
gen de invasie door het War
schau Pact: „Lied van Marta",
gebaseerd op een 17e eeuws ge
bed. De Poolse censoren houden
Moeilijkheden
De regimes zijn ook duidelijk op
hun hoede voor de persoonlijk
heidscultus die rond een aantal
sterren is ontstaan. Voordat de
bekende Tsjechische zanger Ka-
rel Gott afgelopen mei naar
West-Duitsland verhuisde, werd
hij door de bladen van het regi
me beschuldigd van „sentimen
taliteit" en slechte uitspraak.
„Wij ontmoeten geen echte moei
lijkheden. omdat we op de jonge
mensen als een soort verdovend
middel werken", zei een Poolse
discjockey en liedjesschrijver
kort voor de val van Wladys-
law Gomoelka verleden jaar
herfst. „Wij vormen geen ge
vaar vor het regime. Integen
deel zelfs. In Polen zijn de jon
ge mensen niet idealistisch. Ze
zijn geïnteresseerd in geld ver
dienen en en auto kopen. Wij
houden ze gelukkig totdat ze dat
kunnen".
Dezelfde redenering over het pop
socialisme bevat het Hongaarse
boek „Beat". De twee auteurs
van het boek troffen in de pop-
scene niets „politieks" aan en
ze menen dat concerten een
goede manier zijn om „spannin
gen te ontladen". Een andere
Hongaarse schrijver stelt dat
TELEVISIE
HEDEN
NEDERLAND
Olympische Spelen
Fabeltjeskrant
Journaal
uur: De wind blaast waar
heen hij wil
uur: Oude meesters
uur: Kenya
uur: Ten slotte
uur: Journaal
Brandpunt
Wie zonder zonden ii
Pianoconcert van
Mozart
Ik weet nog steeds
niet of ik beter ben
(documentaire)
Journaal
NEDERLAND II
Ook Oost-Europa kent openluchtconcerten
„beat" niet perse politiek" hoeft
te zijn, „maar het kan voor po
litieke doeleinden worden mis
bruikt".
Als dat ook het denkbeeld is van
de meer schrandere geesten in
de communistische partijen,
verklaart dat misschien waarom
de tientallen jeugdclubs en dis
cotheeks die na de invasie in
Tsjecho-Slowakije in Praag en
elders zijn geopend onder offi
ciële auspiciën vallen. Maar er
zijn overvloedige bewijzen van
dat zowel Oost als West erken
nen welke politieke en propa
gandistische implicaties de mas
sacultuur heeft op bevolkings
groepen die nog sterk van de
westerse ideeën zijn geïsoleerd.
„Dit is de enige manier waarop
wij ons vrijelijk kunnen uitdruk
ken, op een wettige manier die
iedereen tolereert", zei een om
streeks 35 jaar oude Oostduitse.
„Wij kunnen niet demonstreren
of onze oproepingskaarten ver
branden. Maar we kunnen wel
hot pants dragen en de twist
dansen".
Kritiek
Het antwoord van de communisti
sche regimes loopt nogal uiteen.
Sommige kritiek doet denken
aan de opmerkingen van wes
terse volwassenen die zich zor
gen maken over het verschijn
sel hippies. Radio Praag liet
kortgeleden een felle veroorde
ling horen van de gehele pop
scène: „Een zinloze imitatie van
onbetekenende bourgeoisvoor-
beelden". En daarop volgde een
verdoeming die iedere klein
steedse ouder zou hebben kun
nen uitspreken: „Dit goedkope
gefonkel misvormt het beeld dat
de jeugd van het leven heeft,
het houdt de jonge mensen af
van de werkelijke problemen en
zet ze er tegen op".
De reden die communistische
functionarissen opgeven is dat
„popsongs en de ideologie van
schoonheidskoninginnen de tra
dities van de revolutie omver
stoten". Het spreekt echter van
zelf dat het de „revolutionaire"
aard van de protestsongs, beat
en soul is wat de zorg opwekt
van de communistische functio-
die de jeugd koest wil
len houden en moeilijkheden
willen vermijden.
Waarschijnlijk in een kortstondige
dwaling van de geest verklaar
de een Roemeense culturele
functionaris dat het ons is
gebleken dat popmuziek de
jeugd te revolutionair maakt".
Wat hij misschien bedoeld heeft
is dat popmuziek de jonge
ren die onder het communisme
leven aanspreekt omdat het een
vorm van vrije expressie is.
Wat het geheim ook is, de regi
mes hebben nog geen doelmati
ge! manier gevonden om het te
beteugelen en sommigen laten
het daarom maar bij een actie
ve coëxistentie.
(Copyright The Guardian)
Mary Tyler Moore
show
Vlieg er niet in
Journaal
Elizabeth R
Voor de vuist weg
Uit de kunst
Journaal
Den Haag vandaag
Een van de vier jonge mensen die
door het gebruik van harddrugs
ernstig in moeilijkheden is ge
raakt.
Tankred Dorsts toneelstuk over
Ernst Toller, een der leidende
figuren van de Beierse Raden
republiek in 1919, is o.m. ook in
ons land met gemengd gevoelens
ontvangen. Toller wordt er in
voorgesteld als de Idealist die ge
loofde revolutie te kunnen ma
ken en er de handen bij schoon
te houden. Revolutionair wiens
ideaal mislukken moest.
De Duitse TV-versie, die gisteren
-door de VPRO werd geboden, is
geroemd en zelfs bekroond. We
kunnen ons zowel het een als
het ander voorstellen, zonder
overigens met roem en kroon dn
te stemmen. Dorst, Peter Zadek
en de TV-vormgevers maakten
er inderdaad iets uitzonderlijks
van. Nagenoeg het gehele spel
werd in sterke overbelichting
gebracht. Dat gaf een grafisch
effect dat wonderwel aansloot
bij het effect van flakkerende
oude journaalfilms die ook in
het spel waren genomen.
Dorsts onduidelijke stellingname
ten opzichte van rijn „held"
werd er nog onduidelijker door.
De karakters werden er derma
te mee ontvreemd dat we ons
de hoofdpersonen nauwelijks als
mensen van vlees en bloed kon
den voorstellen. Interessant was
de vormgeving nagenoeg slechts
in zoverre, dat ze totaal af
wijkend was van wat gemeenlijk
wordt geboden.
Maar op zich vinden we dat geen
feit dat tot bekroning moet lei
den. „Rotmord" ervoeren we
als een „hele zit" met slechts
een enkele maal de bevinding
dat de afwijkende vormgeving
duidelijk een dramatische winst
betekende. Dit gold bijvoorbeeld
bij het opruimen van lijken van
vermoorde gijzelaars. Dat werd
in de „grafische" versie even
gruwelijk als een gruwelijke ets
van Goya.
VPRO-interviewer Van Tijn pleegt
zijn taak op hoog niveau uit te
oefenen. Hoe hoog dat niveau
ligt bleek gisteren in „Berichten
uit de samenleving". Hij sprak
er met de Amerikaanse Demo-
kratlsche presidentskandidaat
Eugene McCarthey.
We vonden het een voortreffelijk
gesprek. Omdat Van Tijn zijn
vragen voortreffelijk formuleer
de. ook omdat hij daarin niet
suggestief was. konden tal van
problemen de revue passeren.
Merkwaardig was dat uitgerekend
in een VPRO-programma daar
door de mening werd gewekt
dat het onzin is om te menen
dat Amerika door-en-door-zlek
is. McCarthy ging bepaalde
ziekteverschijnselen bepaald
niet uit de weg, maar bleek vol
vertrouwen voor de toekomst.
Het systeem veranderen? Daar
voelde hij niets voor, alleen het
systeem beter toepassen.
Vg.
In de late avond zendt de KRO-
t.v. onder de titel „Ik weet nog
steeds niet of ik beter ben" een
documentaire uit die de ware
verhalen bevat van vier hard
druggebruikers, bij wie de
drugs grote schade hebben aan
gericht. Dat zijn vier jonge
mensen uit Rotterdam, één
meisje en drie jongens, die door
het gebruik van hard drugs in
ernstige moeilijkheden zijn ge
raakt. Het meisje gebruikte
LSD, als gevolg waarvan ze nu
last heeft van vallende ziekte.
Zij zegt van zichzelf: „Ik ben er
definitief door veranderd". Een
van de jongens gebruikte opium
en raakte daardoor in de gevan
genis. De derde is een jongen,
die speed slikte en reeds ver
schillende malen in een kliniek
is behandeld. De vierde ge
bruikte zowel opium als speed
en Is daar nog steeds aan ver
slaafd.
De documentaire gaat over enkele
mensen uit de kleine groep
voor een aantal Rotterdamse
over het hard-druggebruik. De
film werd vervaardigd door de
thans 22-jarige Dick Rijneke
voor een aantal otterdamse
jongerencentra, waaronder de
Rotterdamse Raad voor Jeugd
en Jongeren, die de film tevens
verhuurt, en de A.M.V.J. Het
opvallende van deze films is,
dat de jeugd de problemen
rondom het hard druggebruik
niet hoort van deskundige maar
van een aantal gebruikers zelf.
De gesprekken met de drug
gebruikers worden voorafgegaan
door een kort interview met de
Rotterdamse psychiater dr. J. F
Caljé, die o.a. de leiding had
van het z.g. drugteam bij het
Kralingse Popfestival.
Ned. I 22.25 uur.
Kenya
De eerste aflevering van een se
rie van drie programma'
het werk van de Gereformeerde
zending in Kenya. Vanavond
maken we kennis met een aan
tal arbeiders die op dc zending
werken.
Ned. I 19.30 uur.
Wie zonder zonden is—
In de tweede aflevering, met de
titel „De tweede moeder" het
verhaal over de oudste dochter
van een gezin met drie meisjes,
Joan. Na de dood van Joan's
moeder vraagt haar vader haar
een „tweede moeder" te willen
zijn voor haar zusjes Kitty en
May. Joan stemt daarin toe,
maar dat betekent wel. dat er
het een en ander verandert: zij
gaat uiteraard heel anders op
treden tegen haar zusters, die
nogal gemakkelijk van aard
zijn, hetgeen aanleiding geeft
tot spanningen in het gezin, en
ook een ingreep betekent in het
leven van Joan, die wat snel
„ja" heeft gezegd tegen het ver
zoek van haar vader.
Ned. I 21.10 uur.
Pianoconcerten
Een nieuw concert uit de serie
„Planoconcerten van Mozart".
Ditmaal wordt uitgevoerd het
pianoconcert in A KV 411 door
het Omroeporkest o.l.v. Leo
Driehuys. Solist: Johan Otten.
Ned. I 22.00 uur.
w m
MORGEN
NEDERLAND I
NOS
6.00 uu
Olympische Spelen
10.00 uu
Teleac
15.00 uu
Olympische Spelen
16.00 uu
Journaal
VARA
16.02 uu
Rumoer rond een rol
16.55 uu
Hoedjesstad
NOS
17.30 uu
Olympische Spelen
18.45 uu
Fabeltjeskrant
18.55 uu
Journaal
VARA
19.05 uu
r Coronation Street
20.00 uu
Journaal
20.21 uu
Een van de acht
22.10 uu
r Achter het nieuws
22.35 uu
Mannix
23.25 uu
Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 uu
r Fabeltjeskrant
18.55 uu
Journaal
NCRV
19.05 uu
r Zo de ouden zongen
19.30 uur Dier en vriend
20.00 uu
r Journaal
20.21 uur Bijtende honden
blaffen niet (tv-spel)
21.20 uu
In kleinere bezetting
21.45 uu
r De migrants
22.35 uu
(documentaire)
r Het woord
22.45 uu
Journaal
HEDEN
Socialistische
Nws. 18.41 Aclualielen. 18.5
kenning. 1S.58 Marktberichten
.■t-rzoekplatenprogr. 22.C
indaag. 22.50 (9
Goal...(sport) programma met
muziek. 23.55—24.00 Nws.
ülversum II: 18.00 en 20.00
NOS: 20.30 (S) muziek uit de Barok
VARA: 21.00 (S) Omroeporkest
solist. 22.30 (S) hoe later op dt
avond: lichte muziek. 22.55 Medede
lingen. 23.00 Nws. 33.10 ActuallttV
ten. 23.20 Muziek van Nederlan
moderne muziek. 33.55—24.00 Ni
el 324 m Nedorlands: 18.00
r de soldaten. 18.30
K>rt. 18.56 Taal
nuzlek.
18.05 Voc
wenken. 19.00 Nw
gevarieerde muz
Engels. 19.45 Boekbei
Nwe en
de Zevc
i klass.
kun
iek. 23.00 Scler
lualllcitc
10 -10 Keuttt
ireking. 22.01
22.00 Nws es
22.20 Caslnonw
23.30 Voordracht. 33.45—23«
Glenda Jackoson als de 69-jarige koningin Elizabeth. De grimeur had
drie uur nodig om dit resultaat te bereiken.
(ADVERTENTIE)
Zijn wereldberoemde snor trilt
Wie heeft daar afluisterapparatuur
verstopt in dat brokje kaas?
Snel rukt hij het gouden hapje
van Tanja's golvende fippen...
WHAM! Buiten ontploft twee ton jong
belegen Goudse. Jason's list heeft gewerkt:
uiteengespat in duizenden stukjes
verzegelt die kaas uit 't vuistje de monden
van de Hatzeflatz bende voorgoed.
'Mmm', zoemt Jason, 'verrukkelijk stuk.'
'Ik?' vraagt Tanja.
'Nee.' mompelt Jason
en bijt in 't andere
blonde brok. The end.
Jan Schoonhoven vanavond In het programma Uit de kunst
Mary Tyler Moore-show
Mary krijgt medelijden met de
nieuwkomer Allen Stevens die
alsmaar overhoop ligt met de
grote baas. Ze nodigt hem uit
voor een dineetje wat hij ang
stig van de hand wijst. Later
hoort ze dat Allen een neefje is
van de grote baas.
Ned. II 19.05 uur.
Elizabeth R
De aflevering van vanavond gaat
over de vele complotten die
Mary, de oudste zuster van
Hendrik VIII tegen Elizabeth
smeedde. Mary en haar aanhan
gers vonden dat Elizabeth geen
recht had op de troon. Men ziet
tevens de gewetensbezwaren die
de vorstin had om dit vrouwe
lijk familielid, dat zij nooit ont
moette, op aanraden van raads
mannen in de Tower te laten
vermoorden. Tenslotte stemt ze.
als het landsbelang gaat mee
spelen, toch toe.
Ned. II 20.21 uur.
Uit de kunst
Naast een film die op de Cinema-
nifestatie werd gemaakt over de
ontvangst van de Franse acteur
Michel Simon, aandacht aan het
werk van Han Schoonhoven.
Ned. II 23.00 uur.
Zaterdagmiddag
Rumoer rond een robot
Als de vader van Eitje een robot
laat slingeren maakt hij daar
gebruik van.
Ned. I 16.02 uur.
Lotje in de dierentuin
Lotje is de beste maatjes met de
oppasser en de beesten uit de
dierentuin.
Ned. I 16.55 uur.
op tv en radio
TELEVISIE: 06.00 07.00 Ned.
I: 3000 m hardrijden dames.
15.00 16.00 Ned. I: Herhaling
3000 m dames, ijshockey, 4-
mans bob en slalom heren.
17.30 18.45 Ned. I: IJshockey,
4-mans bob, slalom heren.
RADIO
00.00 07.00 Hilv I: Nachtuitzen
ding met muziek en rechtstreek
se reportages van de 3000 m
hardrijden voor dames (aan
vang 02.00 uur). Om het uur op
de halve uren een uitzending
van de Radionieuwsdienst.
07.50 08.10 Hilv I: Olympisch
Journaal met o.m. samenvat
ting 3000 m hardrijden voor da
mes.
13.50 14.00 Hilv I: Reportages
en beschouwingen.
(ADVERTENTIE)
MORGEN
r Winter
spelen met regolmatlg uitzend'
van de Rudlo-Nlemvsdlenst. T
7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijt
(Soos)llchto srnmmofoonmi
reportages en berichten. (7.30
7.41 Actualiteiten; 7.50—8.10 Sapporo
'72: Olvmptseh Journaal; 8.30 Nws;
8.41—8.50 Actualiteiten). 10.00 Lub
ter uit...en thuis: verzoekplntonr~
gramma voor dc militairen, (lt...
—10.32 NWs). 11.55 Mededelingen
bied: 12.26 Mededelingen t.b.v
en tuinbouw: 12.30-12.41
18.50—14.00 Sapporo '72 ReportnftW
on beschouwingen over de Olympr
sche Winterspelen). 14.00 (S) StclE«
B: Radln-shr,\v. (14.03—K*
Sporlkompas; 15.30-15.32 en 17.3
voorpagina;
re dag: om I
lualltelton: or
i; om 10.05 V
10.20 Belasting
1.35 Plus:
OS: 15."
Nederlar.
Frans - Duits - Engels:
**ws)-
een progm»
;lsche murlej
PBBmi i« de mefli'
programma van de Chrlsllnn Sc!»
ce. 17.30 Geweldloze weerbnarhelj
alternatief voor mtlltnire defensk
(X), VARA: 17.55 Mededelingen.
Jilversttm III- NCRV7.00 Nw», "f
p.^ct Mion .8 00 Ntvs O OO^N^
ziek bi! de k >flèP ('bOO Nws) lij
y,ve mne rioee Pop. 13 00
(14°oo en15.no Nws.'n iïïr Meld»
V-O- en n.-ht ynrnmtnl s»;.'
rtntormeT-o vnn tszz muziek). I6"
Nws. 16 os—is 00 Sportshow
muziek. (17.00 Nws).
ïrussel 324 m. Nederlands: 12.00 N"
12 03 Actualiteiten-programma, i-
Buitenlands persoverzicht. 13.00 NJ
en weerbericht. 13.20 Licht mud»
programma 14.ro en 16.00
15.55 Hoorspel i. 17.00 Nws en nu™
delingen. 17.10 Nieuwe tophit». 1"-*
Weegschaal.
