KWART EEUW
OORLOG VIETNAM
BI
I „Beheerste
escalatie
totaal
mislukt"
H. J. Neuman
(wflfc
ZATERDAG 18 DECEMBER 197!
wiji[# Amerikaanse patrouille in het Vietnamese land: geen Idee van
de vastbeslotenheid van de tegenstander.
DOOR
(DIRECTEUR NED.
INSTITUUT
VOOR VREDES
VRAAGSTUKKEN)
Johnson en Westmoreland: „Resolutie 30 ruim als grootmoeders nachtjapon"
ii het najaar van 1946 kwamen de leiders van het Franse koloniale
Bo Indochina tot de slotsom, dat de inheemse nationalis-
ische beweging die zij eerder hadden getracht te paaien, de Viet-
ih, hèèr deel van de gemaakte afspraken niet nakwam. Zij beslo-
- ten de legendarische leider van die beweging, Ho Tsji-minh, een les-
's te geven. Op een kwalijke dag in november gingen ze daarom
Tjjover tot een bombardement uit zee van de noordelijke havenstad
aifong, waarbij volgens sommige berichten zesduizend mensen om
t leven kwamen. Ho Tsji-minh achtte een oorlog met Frankrijk nu
ivermijdelljk.
Bj gaf opdracht aan de bevelhebber van zijn geregelde strijdkrach-
i, de in zijn soort geniale generaal Giap, om met rijn mannen de
'ietnamese steden te verlaten. de bergen van
kin in te trekken en daar, overeenkomstig de guerrilla-theorieën
Mao Tse-toeng, steunpunten te bouwen. Deze Vietminhsoldaten
en het, die in de avond van 19 december 1946 in dichte golven
Franse garnizoen te Hanoi aanvielen. Men kan dit het begin
SSpoemen van de Vietnamese oorlog, al was het dan voor Ho en Giap
nc igeen erg fortuinlijk begin. Hun plannen waren namelijk verraden en
f 4de Fransen slaagden er mede daardoor in deze eerste aanval af te
stomj6laan. Men kan echter ook, in navolging van de aanhef tot het Unes-
co-statuut, het standpunt huldigen, dat oorlogen hun oorsprong vin-
!rwou<Jclen in de geesten der mensen. En dan ligt het begin .van de Vietna-
strijd vermoedelijk ergens in de jaren dertig, toen Ho Tsji-
minh als 'n bekwaam medewerker van de Komintern z'n weg zocht
J van de ene samenzwering naar de andere, van 't ene boek van Mal-
eertraux naar de volgende gevangenis, en dat alles met slechts één doel
■vi Ivoor ogen: de vestiging van onafhankelijke socialistische republiek
5^2 Ifietnam.
iek.
tie
uit die periode vast te houden. Zo is allereerst opmerkelijk; dat het
de Fransen allengs is gelukt de Amerikanen voor hun strijd te inte
resseren. Als het aan president Roosevelt had gelegen, dan zou
Frankrijk na afloop van de Tweede Wereldoorlog nooit de kans heb
ben gekregen zijn koloniale macht in Indochina te herstellen. Van
hem moaht desnoods China in dat gebied een overheersende rol spe
len, zoals het dat ook vroeger al had gedaan. Maar na de dood van
Roosevelt werden de „policy makers" in Washington veel minder
stellig in hun opvattingen.
Zij raakten vatbaar voor hel argument, dat ook in Indochina de
rode vloedgolf van het wereldcommunisme moest worden weer-
itaan. Zou de Franse dam bezwijken, dan zouden wellicht heel Zuid-
oost-Azië, het Indische subcontinent en het Midden-Ookten
spoeld worden. Onder president Truman gingen de Verenigde Staten
belangrijke mate bijdragen in de kosten van de oorlog. En als
president Eisenhower geen ..neen" had gezegd, dan zouden de Ver-
3enigde Staten in mei 1954, op aanraden van de voorzitter van het
comité van stafchefs, misschien zijn overgegaan tot 't gebruik van
een of meer atoombommen om pp die manier het ingesloten Franse
garnizoen van Dien Bien Phoe te ontzetten. De conferentie van Ge-
nève, waar men overeenkwam Vietnam voorlopig te verdelen in een
communistisch noorden en een niet-communistisch zuiden en waar
Franse episode" min of meer werd afgesloten, kon zeker niet
rekenen op de enthousiaste medewerking van de Verenigde Staten.
Na verloog van tijd deed Eisenhower aan de „nieuwe sterke man"
van Zuid-Vietnam, Ngo Dinh Diem,' de toezegging dat hij hem zou
helpen bij het ontwikkelen en handhaven van „een krachtige
vensvatbare staat".!
Hij stimuleerde Diem in diens verzet tegen het houden van algeme
ne verkiezingen in 1956, zulks in strijd met hetgeen op de Geneefse
conferentie was overeengekomen. En geleidelijk-aan namen de Ame
rikanen de taak van de Fransen over om de Zuidvietnamese strijd
krachten op te leiden en uit te rusten. Toen president Kennedy stierf
was het aantal Amerikaanse militaire adviseurs in Zuid-Vietnam op
gelopen tot 16.000.
erbar.
onder
Tran*
grol
righe;
ppers
iplant
TONKIN-INCIDENT
Onder het presidentschap van Lyndon Baines Johnson speelden zich
In augustus 1964 de nog altijd niet volledig opgehelderde gebeurte
nissen in de Golf van Tonkin af, die in de berichten van de Ameri
kaanse regering werden aangeduid als een Noordvietnamesc aanval
op twee torpedojagers van de Verenigde Staten, de „Turner Joy" en
de „Maddox".
In de emotionele sfeer, die daardoor werd geschapen, verleende het
Amerikaanse Congres aan de president een blanco-volmacht om in
Vietnam alles te doen, wat hij voor de verdediging van Amerikaan
se belangen en de bescherming van Amerikaanse levens noodzake
lijk achtte. Johnson moet van deze resolutie hebben gezegd, dat ze
n?t zo ruim was „als grootmoeders nachtpon". Achter deze constitu
tionele dekking heeft hij in Vietnam Amerikaanse gevechtseenheden
geïntroduceerd, die in 1968-1969 een totale sterkte beliepen van meer
dan een half miljoen man. Uiteraard heeft de president voor deze
actie redenen aangevoerd cn zijn medewerkers hebben hun vernuft
ook laten werken: Amerika was in Vietnam om het communisme in
bedwang te houden, om agressie tot staan te brengen, om commu
nistische leiders duidelijk te maken dat agressie niet loont, om een
volk in staat te stellen zijn eigen regering te kiezen en om een hul
peloze natie voort te helpen op de weg naar welvaart en maatschap
pelijke vooruitgang. Minder officieel, maar niet minder illustratief,
was de uitlating, die aan president Johnson wordt toegeschreven.
Bommen en ontbladering.
dat h;j niet de eerste Amerikaanse president wilde rijn, die een oor
log verloor. Maar toch zat er nog wel wat meer achter. Onder de
presidenten Eisenhower en Kennedy was in Amerika het inzicht ge
rijpt, dat het kernwapen vooral sedert ook de Sowjet-Unie het be
zat geen aanvaardbaar middel zou kunnen zijn voor het voeren
van oorlogen, waarbij andere dan de meest vitale belangen op het
spel stonden. Vandaar, dat er naar middelen gezocht moest wor
den om oorlogen van beperkter kaliber te voorkomen en. als ze tóch
uitbraken, een nucleaire ramp te verhoeden. Bovendien had de me
ning postgevat, in Washington, dat de concurrentie met het commu
nisme zich zou verplaatsen naar de z.g. Derde Wereld, waar de
vroegere koloniale mogendheden zich in snel tempo terugtrokken cn
waar tal van national.stische verlangens en grieven bestonden .Het
voornemen van de Sowjet-Unie en van andere communistische lan
den om steun te verlenen aan „nationale bevrijdingsoorlogen" werd
in Amerika gezien als een regelrechte uitdaging aan de z.g. „con
tainment"' of indanumngspolitiek van de Verenigde Staten. Eerst
richtte de regering-Kennedy, in het licht van deze overwegingen,
met de nodige tam tam het „U.S. Strike Command" op, waarvan la
ter weinig meer Is vernomen, en vervolgens kwam zij ertoe de in
middels weer uitgebroken Vietnamese oorlog het bewind van Diem
was inmiddels zó autoritair geworden dat het alt het ware een bur
geroorlog uitlokte als hét schoolvoorbeeld te zien van de „beperk
te oorlog" waarmee zij in de toekomst te maken zouden krijgen. Met
deze strategische erfenis werd president Johnson belast, die ook. zon
der 't te weten, 't merkwaardige manco overnam, dat de regering-
Kennedy zich nooit had afgevraagd, of een van de belangrijkste in
grediënten van zo'n nieuwe strategie wellicht de Instemming zou
moeten zijn van de eigen bevolking.
OPKLIMMING
Wat zich vervolgens in Vietnam afspeelde, zal in de geschiedenis
van de strategie wel worden aangeduid als een poging tol „beheers
te escalatie". Dat wil zeggen, dat Amerika in een geleidelijk op
klimmingsproces steeds meer geweld toepaste tegen Noord-Vietnam,
met het doel om dat land tot concessies te dwingen, evenwel zonder
dat derde mogendheden (de Volksrepubliek Chinu of wellicht de
Sowjet-Unie) zich gedwongen zouden zien rechtstreeks ln te grijpen.
Dat geweld nam enerzijds de vorm aan van bombardementen uit de
lucht tegen doelen in Noord-Vietnam. Deze operatie droeg de code
naam „Rol ng Thunder" en ze nam een aanvang op 2 maart 1965.
De grote ommekeer kwam op 31 maart 1968, toen president Johnson
aankondigde, dat hij geen nieuwe ambUtermijn meer begeerde en
dat de bombardementen ten noorden van de 2de breedtegraad zou
den worden etopgezet. Het slot volgde op 31 oktober van datzelfde
jaar, toen er aan Alle bombardementen tegen Noordvietnamesc doe
len een einde kwam. Ten tijde van Johnson» verkJurlng van 31
maart had hij ook afwijzend beschikt op een verzoek van do bevel-
'hebbbcr van de Amerikaanse strijdkrachten In Zuid-Vietnum, gene
raal Westmoreland, om zijn numerieke sterkte van een half miljoen
nog eens te mogen vermeerderen met 206.000 man.
En dat brengt ons op de rol, die de Amerikaanae landstrijdkrachten
hebben vervuld In het kader van de beheerste escalatie. Sinds de
eerste bataljons Amerikaanse mariniers hun posities innamen in Da-
nang, is het de verklaarde toeleg vun de VOTHlfdo Staten gewee-.t
om door de Inzet van militaire middelen te voorkomen dat de rege
ring in Saigon ten val kwam (ln de periode tussen de vermoorde
Diem en de huidige president Nguyen Van Thieu ia de samenstelling
van die regering herhaaldelijk gewijzigd). Daarnaast hebben do
Amerikaanse militairen ook deelgenomen jttn de z.g, „search and
destroy"-operatles, die ten doel hadden de guerrilla-strijders van do
Vletcong af te matten op te decimeren. Door eon onbeperkt gebruik
van munitie en bommen (ruw geschat: 13 miljoen ton), door de toe
passing van ontbladeringsmiddelen (ten zevende deel vun het opper
vlak van Zuid-Vietnam is ermee bewerkt en ofschoon de Amerika
nen ermee zijn ge«topt, de Zoldvietnamese regeringsstrljdkrachtcn
houden nog hele voorraden In pe'.to) en door het afkondigen van z.g.
„free fire zones" hebben de Amerikanen geprobeerd de tegenstan
der zo ln het nauw te brengen, dat MJ „au" riep en het hoofd in de
schoot legde. Alleen al oan militaire z.ijde (dus van alle betrokken
partijen te zamej hebben de afgelopen zes Jaar een miljoen mensen
de dood gevonden. Maar de operatie „Rolling Thunder" noch de in
zet van een huif miljoen Amerikaanse militairen heeft het ver
wachte resultaat opgeleverd. De regering In Hanoi Is steeds bereid
geweest grotere verliezen te ondorguan cn te uccepteren dan do
Verenigde Staten haar wensten toe te brengen. Met undero woor
den: de beheerste escalatie is ln Vietnam mislukt.
VITALE BELANGEN
Daarvoor zijn allerlei redenen uan te voeren. Toen de Amerikanen
hun strategie ontwierpen, kenden zij hun tegonstander onvoldoende.
Zij beseften muar hall, hoe groot zijn zelfvertrouwen was, nadut hij
tot tweemaal toe van de daar behaalde resultaten was beroofd.
Men had aanvankelijk geen idee van de machtsverhoudingen binnen
het Centraal Comité In Hanoi en wist bijgevolg ook niet op wie do
beheerste escalatie In het bijzonder moest worden gemunt. Verder
was de vastbeslotenheid van de Vietnamese tegenstanders uiteraard
groter dan die der Amerikanen, die altijd moeite hadden zichzelf en
anderen duidelijk te maken, dut zij vochten voor vitalo nationale be-
langen. In het oktober-nummcr van Europa-Archlv" heeft Andrew
Pierre aangetoond, dat de beheerste eacalatie veel teveel aandacht
vroeg van de Amerikaanae politieke top (soms stelde president
Johnson persoonlijk vast, welke doelen de volgende dag gebombar
deerd zouden worden). Maar bovenal la de Amcrikuanse oorlog in
Vietnam vastgelopen omdat de eigen publieke opinie, verontrust
door de zware verliezen en door het uitblijven vsn duidelijke succes
sen of helder geformuleerde doelstellingen, niet langer bereid was
mee te doen. Het thuisfront stortte in.
WESPENNEST
Nog altijd zijn er Amerikanen ik denk uan prof. Frank C. Dar
ling in het augustus-nummer van „Asian Survey" die van oordeel
zijn, dat de politiek van hun regering in feite juist is geweest en nog
is. Prof. Darling heeft zelfs een hele theorie ontwikkeld over vijf
z.g. „schokgebieden" (quakclands) in de wereld, waar de Verenigde
Staten altijd geroepen zullen zijn de Sowjet-Unie en/of de Volksrepu
bliek China partij te geven.
Hij noemt LulIJns-Amerika, Europu, het Midden-Oosten, zuid-oost-A-
zië en dc beide Korea's. In het licht van de indo-Pukistaanse oorlog
zou men zich kunnen afvragen, of Darling misschien nog méér
sahokgebicdcn over het hoofd heeft gezien. Muar dc meerderheid
van zijn landgenoten heeft toch haar bekomst van dit soort inne
ming en alom wordt de leuze aungeheven „No more Vietnams".
Preeident Nixon heoft die leuze eigenlijk overgenomen In zijn be
faamde Goeam-doctrinc, die zegt dat Amerika voortaan nog wel be
reid is regeringen te helpen hun vrijheid te verdedigen, muar dat
zulks bij voorkeur niot zal geschieden door de Inzet van Amerikaan
se strijdkrachten. Maar voorlopig heeft hij het nog moeilijk genoeg
om zich uit dit wespennest te bevrijden. In snel tempo repatrieert
hij weliswaar <le Amerikaans.- militairen in Vietnam: maar omtrent
de uiteindelijke afloop hult hij zich in onduidelijkheden. Een auntal
staande houdt, is na de volledige terugtrekking van dc Amerikaanse
strijdkrachten niet te verkrijgen of te «oarborgen. En „volledige te
rugtrekking" is weer iets anders dan het handhaven van een ..resi
dual force", een overschot dat met naar huis zal gaan, zolang de
Noordvictnnmezen niet alle Amerikaanse kri)gsgevangenen hebben
vrijgelaten. Officieel staan I 623 leden van de Amerikaanse strijd
krachten geboekt als vermist of krijgsgevangen Onlangs publiceer
de het „New York Times Magazine" een interview met enkele echt
genoten van deze mannen. Toen een hunner werd gevraagd, of ze
tevreden was over de pogingen van de Amerikaanse regering om
haar man en zijn collega's weer vrij te krijgen, antwoordde zij: „Ik
ben niet verbitterd, Hc geef alleen iedere dag over".
