HUN
Zacht water
uit de kraan
en slechts
één uniforme
zeepsoort
grootste riool
van Europa
Strijdbare dames trekken aan de (zeep)bel
Fosfaten moeten om zeep worden gebracht
TOEKOMSTMUZIEK
De wasmiddelenfabrikanten zijn be
hoorlijk geschrokken van de acties
van het comité „Anti witter-dan-wit",
waarvan mevrouw Vonk-Turkstra uit
Groenekan de grootste gangmaakster
is. Het advies van de strijdbare da
mes aan de Nederlandse huisvrouwen
om zeepmiddelen te gebruiken, die
geen vervuilende fosfaten bevatten, is
nogal aangeslagen. En dat konden de
fabrikanten van de „witte tornado'*"
en andere „witter-dan-witte" waspro-
dukten goed aan hun omzet merken.
Deze fabrikanten haastten zich dan
ook in de dagbladen een geruststellen
deadvertentie te plaatsen, waarin werd
verklaard, -dat ook zij de mlilieu
verontreiniging als probleem nummer
één zien. Hierop schreef het comité
weer een open brief, waarin gevraagd
werd de daad bij het woord te voe
gen; of de fabrikanten nu maar eens
willen stoppen met het toevoegen van
fosfaten aan hun zeep. Die fosfaten
echter zijn nodig om het water minder
hard te maken. In grote delen van het
land stroomt immers hard water door
de leidingen. En daar zijn nogal wat
nadelen aan verbonden. Ondertussen
heeft een commissie van de Neder
landse waterleidingbedrijven een rap
port uitgebracht, waarin wordt gead
viseerd het leidingwater centraal te
ontharden. Het ziet er naar uit, dat de
waterleidingbedrijven dit advies zul
len opvolgen, maar voordat de nood
zakelijke maatregelen zijn getroffen,
zullen we wel een paar jaar verder
zijn. Milieugevoelige hutsvrouwen als
mevrouw Vonk-Turkstra hebben geen
zin om zolang te wachten.
Het is natuurlijk een afschuwelijke toestand, dat steeds meer open water zo vervuild is, dat het gevaar oplevert voor de gezondheid.
HAAG In de toekomst
l ons land slechts één uni-
t zeepsoort gemaakt behoe-
le worden. Dit werd gezegd
introductie van het rap-
over de centrale ontharding
het leidingwater. Die zeep-
weinig of geen fosfaten
Iten, waarmee de verontrei-
g van ons oppervlaktewater
een niet onbelangrijk deel
erminderen.
uniforme zeepsoort moet
ieaal zijn van de anti wit-
n-witte huisvrouwen. Ze
ren immers nu al zich nog
te laten meeslepen door
nes die „witte tornado's",
superglimmende aanrechten en
huishoudbacterievrije gootstenen
als onmisbaar voorhouden. Zij
vragen zich sterk af of met het
wegtrekken van grauwsluiers
het algemeen belang werkelijk
wordt gediend.
Waarom doen die wasmiddelfa-
brikanten nu eigenlijk fosfaten
in hun wasmiddelen?
Volgens de zeepfabrikanten be
vatten de huidige wasmiddelen
naast de eigenlijke detergenten.
(afbreekmiddelen) als voor
naamste bestanddeel fosfaten,
die dienen als onthardingsmiddel
en als reinigingsmiddel. De was
middelen, die in ons land wor
den geleverd, zijn afgestemd
op een waterhardheid van 6,5
milli-equivalenten per liter
(meq/1); één meq/1 komt over
een met 20 mg/1 calciumionen
en met 12 mg/1 magnesiumio-
Om overal in het land met het
wasmiddel een goed wasresul-
taat te krijgen hebben de fabri
kanten zich gebaseerd op de ge
bieden met de hoogste water
hardheid. Zou de hardheid van
het water overal in het land
even hoog zijn (öf laag), dan
zouden de wasmiddelen daaraan
aangepast kunnen worden.
In het rapport over de centrale
ontharding van het leidingwater
wordt een maximale hardheid
genoemd van 2 meq/1, waardoor
de hoeveelheid fosfaten in was
middelen aanzienlijk terugge
bracht kunnen worden.
Dit betekent niet alleen, dat de
fabrikanten hun wasmiddelen
goedkoper kunnen maken, maar
bovendien, dat de huisvrouw een
kleinere hoeveelheid wasmidde
len hoeft te gebruiken om toch
hetzelfde wasresultaat te krij
gen. De waterleidingbedrijven
hebben berekend, dat dit jaar
lijks per gezin een besparing op
levert van 20 gulden.
De verwachting is dat bij cen
trale ontharding van leidingwa
ter de hoeveelheid fosfaten in
wasmiddelen met 1/3 terugge
bracht kan worden, hetgeen de
totale vervuiling door fosfaten in
ons land met tien procent terug
brengt. Dit percentage kan ver
der opgevoerd worden tot 30
procent als er een goede metho
de gevonden wordt om de fosfa
ten, die via wasmiddelen in het
afvalwater komen, terug te win
nen en te gebruiken voor bemes
ting van het land.
De fabrikanten van wasmidde
len hebben er alle belang bij
met hun maatregelen te wach
ten tot het leidingwater centraal
is onthard. Zouden zij nu al
minder fosfaten in hun produk-
ten stoppen, dan zou dat ten
koste gaan van de waskracht.
Voorlopig ziet het er naar uit,
dat het merendeel van de huis
vrouwen een superwitte was op
prijs stelt, alle acties van an
dersdenkende huisvrouwen ten
spijt.
De hardheid van leidingwater
manifesteert zich door 'c vor
ming van neerslagen r zeep.
Hardheid manifesteert i ook
nog door de vorming van neer
slag bij het koken van water.
Hard water leidt daarom tot een
hoger gebruik van zeep en was
middelen. verhoogt de slijtage
aan textiel door de afzetting van
kalkzeep op de weefsels, is on
aangenaam bij de lichaamsver
zorging (meer kans op huidirri
tatie en droge huid), maakt
extra onderhoud noodzakelijk
aan waterverwarmingstoestellen
zoals geisers, wasmachines,
stoomstrijkijzers, koffiezetma
chines door neerslag op leidin
gen en overige apparatuur.
Bij vaatwasmachines wordt dit
euvel dikwijls ondervangen door
het bijleveren van een onthar-
dingsapparaatje. Zo'n apparaat
je kost doorgaans 100 gulden.
Erger is het, dat deze apparaten
met zout werken en zodoende
het water extra verontreinigen.
Samenvattend kan gesteld wor
den, dat hard water leidt tot een
grotere verontreiniging en tot
hogere kosten. Het centraal ont
harden van het leidingwater zal
de kostprijs van water met 10
procent verhogen. De vele reeds
genoemde voordelen staan daar
tegenover.
De toenemende verontreiniging
van het water doet op haar
beurt ook de hardheid van het
water toenemen. Dit wordt geïl
lustreerd door het Rijnwater,
dat ons land de grootste hoe
veelheid vuil water bezorgt. Dit
water had in 1945 een hardheid
van 3.9 meq/1, terwijl die in
1970 al tot 5,4 meq/1 was opge
lopen.
Het begint al aardig op een vi
cieuze cirkel te lijken. Centraal
ontharden van leidingwater kun
meehelpen die cirkel te doorbre
ken. Als de wasmiddelenfabri
kanten er dan ook nog in slagen
fosfaatvrije zeep op de markt te
brengen, dan is een belangrijke
bijdrage geleverd in het bestrij
den van de gevreesde milieu
verontreiniging.
De fabrikanten van wasmidde
len /.eggen al Jaren naar een
goede vervanging van fosfaten
voor zeep te zoeken. Een zeepfa
briek in Deventer, de NV Senso-
ra. meent zelfs de oplossing al
gevonden te hebben en is deze
week met een fosfaatvrij en bio
logisch volkomen afhreekbaur
waspoeder geko.men, dat voorlo
pig nog getest wordt in twee
wasserettes, één in Kampen en
één in Zwolle. De eerste reacties
van gebruiksters zijn positief.
Zij vonden hun was schoon, de
vlekken waren eruit en het was
goed had nu het wassen een
goede tint. Als de proef slaagt,
dan zal het nieuwe fosfaatvrije
waspoeder nog voor het eind
van het Jaar op de markt ge
bracht worden.
Uiterlijk valt het nieuwe was
poeder niet van de andere wns-
poeders te onderscheiden. Het
ruikt alleen anders, omdut een
under „parfum" is gebruikt. In
het poeder is de fosfuutvervan-
ger ,.NTA" verwerkt. Het Insti
tuut voor Gezondheidstechniek
TNO in Delft heeft het waspoe
der getest op biologische af
breekbaarheid en hiervoor een
certificaat afgegeven. De fos-
faatloze zeepbel zal niet uiteen
spatten.
GUI DO HALLEEN
DEN HAAG Erg grote pessi
misten zien in de stinkende slo
ten voorbodes van het totale af
sterven van het leven op aarde.
Zover is het nog niet en als we
met z'n allen een beetje verstan
dig zijn, dan zal het ook nooit
zover komen. Het besef, dat de
optredende verontreiniging van
het milieu een bedreiging vormt
voor het menselijk welzijn, heeft
echter mede door alle sombere
voorspellingen de laatste jaren
snel ingang gevonden. De ver
ontreiniging van het oppervlak
tewater is een belangrijk facet
van de milieuverontreiniging.
Die vervuiling van het opper
vlaktewater kan op den duur
dusdanige vormen aannemen,
dat het zijn geschiktheid voor
de drinkwatervoorziening en de
recreatie verliest.
De stoffen, die het water vervui
len zijn van zeer verschillende
herkomst. Zij komen van de in
dustrie en landbouw via afval-
wu er, van de riolen met afval
uit keukens en toiletten en van
he: grootste riool van Europa:
de Rijn.
logische zelfreiniging van het
water wordt overbelast en niet
meer functioneert. Het gevolg is
zuurstofarm, stinkend water.
De in het water levende pionten
(flora) kunnen de kwaliteit van
het water eveneens aantasten.
Deze flora, waaronder de algen
een belangrijke plaats innemen,
kan zich onder bepaalde omstan
digheden zodanig ontwikkelen,
dat ..waterbloei" optreedt. Dan
ontstaan grote aantallen algen,
die het biologisch evenwicht
ernstig kunnen verstoren. Zo'n
„bloeiperiode" wordt op den
duur gevolgd door een massaal
afsterven. De biologische of-
braak van de zo ontstane dode
organische stof onttrekt veel
zuurstof aan het water, hetgeen
weer leidt tot vissterfte, rotting
en smaakbederf.
De algen hebben naast koolzuur
eenvoudige minerale stoffen no
dig ais voeding. Deze laatste
stoffen worden in het water gfe-
vormd als eindprodukt van de
biologische afbraak van afval
stoffen. De problemen ontstaan
als het water te veel van deze
voedingsstoffen gaat bevatten en
de algengroei onmatig gestimu
leerd wordt.
De mooie Rijn is
Europa.
veel bezongen rivier. Nu wordt hij gedoodverfd als hef grootste liool
De geleerden zijn het er niet
over eens welke stoffen nu pre
cies tot massale algengroei lei
den. Toch zijn velen tot de con
clusie gekomen, dat vooral fos
faten en daarnaast nitraten een
hoofdrol spelen. Vandaar de het
ze tegen de fosfaatbevattende
wasmiddelen.
Diverse onderzoekingen hebben
aangetoond, dat foslaten voorko
men in de lucht, de grond, het
rioolwater en de rivieren. De
aanwezigheid in lucht en grond
is te verwaarlozen.
Een mens brengt jaarlijks via
urine en uitwerpselen 1.25 kg
fosfaten in het rioolwater, via
huishoudelijk n/volwutcr nog
eens 0.25 kg en via vuil afwas-
water 1.75 kg. Op het ogenblik
wordt dus meer dan de helft
van de fosfaten in de riolen ge
bracht door het gepruik van
wasmiddelen. In 1950 was deze
laatste hoeveelheid nog te ver
waarlozen.
Van het huishoudelijk ofvulwa-
ter wordt 5 procent rechtstreeks
In zee geloosd en de rest op zoet
oppervlaktewater. Totaal een
derde van het afvalwater wordt
biologisch gezuiverd, waardoor
10 procent van de fosfaten eraan
wordt onttrokken. Samenvattend
wordt derhalve 95 procent van
de fosf aten op oppervlaktewater
geloosd.
Zouden de fosfaten uit de was
middelen verdwijnen, dan zou
dat dc vervuiling met fosfutcn
voor de helft verminderen. Een
verdere vermindering zal be
reikt kunnen worden door de
zuivering van afvalwater. Voor
al dat laatste is een kostbare
zaak.
Ondertussen zorgt de Rijn voor
de grootste hoeveelheid vuil wa
ter in ons land, zodat internatio
nale aanpak minstens zo wense
lijk is als maatregelen op natio
naal niveau.
G.H.
