Bomans bekijkt
buurman Belg
fi.
TV p
vanavond B
Schuchtere Vijanden
van Hugo Claus
Hou het scherm in 't oog
morgen
Radio
vanavonc
Vier man van VPRO
staken medewerking
morgen
Terugblik
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 15 DECEMBER
Godfried Bomans heeft met Willy van Hemert gemeen, dat
hij zodra hij radio of tv met een bijdrage heeft verrijkt
door bemiddeling van een uitgever hoopt, dat een breed
publiek zijn activiteiten in duplo of zelfs in triplo zal ho
noreren. We danken daar de uitstekende door hemzelf be
dachte titel Bomans-in-triplo aan. Voorts heeft dit nu
weer geleid tot de weelde van een bepaald niet overbodig
boekwerkje; niet overbodig omdat het de complete tek
sten bevat van dertig interviews met vooraanstaande Bel
gen, die Bomans maakte op uitnodiging van de Belgische
radio en tv (BRT), maar waarin door diezelfde BRT da
nig werd geschrapt als de uitspraken wat al te kritisch
uitvielen.
In deze paperback, getiteld Een
Hollander ontdekt Vlaanderen,
maakt Bomans ons deelgenoot
van de feilen en verrukkelijkhe
den van buurman Belg. Met
beide is hij niet zuinig. Hij loopt
soms over van lof, maar schuwt
de zere plekken niet. In zijn.
voorwoord zegt hij: ,,Ik weet
niet wat er uit de uitzendingen
is weggelaten.
Naar mij ter ore kwam moet dit
veel geweest zijn en juist die
passages, wara zowel gastheer
als bezoekers iets geriskeerd heb
ben".
De auteur Paul de Wispelaere
laat hij o.m. zeggen: ,,Wat de
pers, radio en televisie betreft,
je hebt het woord censuur ge
bruikt en dat is een zwaar gela
den woord. Laten we in ieder
geval toegeven, dat zij de over
heid naar de mond spreken,
veeleer dan op te treden als kri
tische instanties".
Bomans vult hierop aan, dat voor
aanstaande Belgen een cumula
tie van functies vervullen. De
man van de radio heeft iets in
de krant te betekenen. Een be
stuurslid van de televisie heeft
elders een vinger in de pap.
Heel België is één groot stam
café. Er is geen kritiek, omdat
kritiek geven hier altijd bete
kent, dat men een vriend ver
raadt.
Als men dan weet, dat er in ver
schillende Belgische kranten
nogal wat kritiek is geweest op
de uitzendingen van Bomans,
mag men concluderen, dat Bo
mans in België niet als een
vriend wordt beschouwd.
Nochtans laat hij zich in dit boek
kennen als een vriend van de
Vlaamse beweging, het behoud
van het Vlaams als eigen taal
en als voedingsbodem voor de
eigen cultuür. Bij de studenten
constateert hij een verflauwing
van de belangstelling voor deze
beweging, welke zich laat ver
klaren uit de betrokkenheid van
de studenten met bredere socia
le problemen. De Gentse hoogle
raar Verhulst meent, dat alleen
in het Waals-Vlaamse conglome
raat Brussel nog een harde noot
moet worden gekraakt, maar
ook daar leeft het Vlaams op, al
is de strijd nog lang niet gestre-
De volksvertegenwoordiger Frans
Grootjans noemt het een pro
bleem van zelfzekerheid voor de
Vlamingen. Zij moeten niet te
veel rekenen op wetten en in
schikkelijkheid. Het is op de
eerste plaats een sociale strijd.
Vlaanderen moet eerst econo
misch sterk zijn. Dan hoeft de
Vlaming in Brussel geen Frans
meer te spreken om bij zijn
meerderen in het gevlij te ko
Verschil
In discussies gaat Bomans diep
op deze en andere zaken in, zo
ruim georiënteerd ook dat er
een afzonderlijke studie over te
Bomans verstaat In hoge mate de
kunst om de essentie van het
besprokene te treffen in korte
Inleidingen die aan de inter
views vooraf gaan.
In het gesprek met Mark Eys-
kens, hoogleraar te Leuven,
komt het verschil tussen Neder
land en België aan de orde:
Bomans: ,,Ik heb gehoord dat de
Belgische industrie zich gaande
weg naar de kust verplaatst, in
die zin dat het lijkt of het land
schuin staat".
Eyskens: „Dat is waar, maar jul
lie staan ook schuin".
Bomans: „Ik protesteer in naam
van een onberispelijke natie".
Eyskens: „Ik bedoel industrieel,
maar weet u hoe het komt dat
Nederland zo'n plat land is?
Omdat jullie een volk zijn van
theologen. Het geloof heeft bij
jullie de bergen verzet".
Bomans: „Daarom is België zo
heuvelachtig gebleven. Een Vla
ming voelt zich dorpser en
meer verbonden met de bodem.
Een Vlaming heeft zijn wortels
in de grond. Een Nederlander
in het water. Wij varen dan ook
graag uit. Zelfs wanneer een
Vlaming in diplomatieke dienst
is, geeft hij al gauw aan de mi
nister de wens te kennen niet
verplaatst te worden naar het
buitenland en in België te blij-
Met figuren als Walschap, Gijsen,
filosoof Dondeyne en minister
Lefèvre ondergraaft hij vooroor
delen als de rol van de Vlaming
van guitige krullebol in de Eu
ropese familie. Zo zou ook de
Vlaamse literatuur alleen maar
boers, leutig en sappig zijn. Dit
is een even dwaze legende als
de kaas, de klompen en de
windmolens in Holland.
Kwalen
Een kwaal van de Belgen fo hun
voorliefde om de wet te ontdui
ken. Dit heeft Bomans bij diver
se gelegenheden kunnen vast
stellen. Deze behoefte vloeit
voort uit minachting voor de
overheid, welke weer een ge
volg is van het feit, dat Vlaan
deren eeuwenlang door vreem
delingen overheerst is geweest.
Belasting dient om te ontduiken,
niet om bij te dragen in de
bouw van wegen en bruggen en
het treffen van andere noodza
kelijke voorzieningen. Men ont
duikt ook de wetten inzake ste-
debouw. In elke straat zijn de
sporen hiervan zichtbaar.
Hoe vrijmoedig en vol bonhomie
dit volk met elkaar verkeert
maakt het volgende verhaal dui
delijk uit het gesprek dat Theo
Lefèvre, minister van Weten
schapsbeleid. Deze is aan het
woord: ,,Ik werd tot minister
van staat benoemd en moest mijn
opwachting maken bij de koning.
Deze zei: „Ik feliciteer u, meneer
de minister, omdat u sedert 1830
de jongste zijt, die tot deze
functie werd geroepen. Was u
niet verwonderd toen u ervan
hoorde".
„Met een stalen gezicht antwoord
de ik: In het geheel niet, dat is
mijn lot. Toen ik de eerste keer
werd verkozen als kamerlid,
werd de nacht zelf mijn oudste
kind geboren. Vier jaar later
werd ik voorzitter van de Chris
telijke Volkspartij en binnen de
veertien dagen werd mijn twee
de kind geboren. En nu is mijn
derde kind reeds een paar da
gen ter wereld en er was nog
niets voorgevallen. Maar zie, nu
ben ik minister van Staat".
Toen antwoordde de koning:
„Wel, meneer de minister, dan
geen vierde kind, alstublieft,
.want ik wens absoluut te blijven
Bomans: „Ook ik ben u erkente
lijk voor deze zelfbeheersing.
Anders zou ik nu ruggelings dit
vertrek moeten verlaten".
TON OLIEMULLER
NEDERLAND I
NOS
10.45 uur: School-tv
KRO:
17.00 uur: Wop en Flop
17.20 uur: Kijk zelf maar
NOS
18.45 uur: Fabeltjeskrant
18.55 uur: Journaal
19.05 uur: Van gewest tot
west
19.50 uur: Toeristische tips
i.OO uur: Journaal
Bomans in gesprek met de Belgische voetballer Jef Jurion
Reeds in 1967 werd een schuchtere poging ondernomen om te komen tot een Nederlands-
Belgische speelfilmproduktie. De grote animators waren producent Jan Vrijman en Hugo
Claus, die voor het scenario zorgde en zich ook met de regie belastte. In een der hoofd
rollen, als bange Duitse soldaat, stond Fons Rademakers, die dit jaar met „Mira" slaag
de, waar Claus met zijn „De vijanden" faalde. Want dit verhaal, zich afspelend tijdens
het Ardennen-offensief in december 1944, kan op geen enkele wijze overtuigen. Claus'
bedoelingen zijn nobel. Hij wil bewijzen, dat men een onzichtbare vijand wel kan doden,
maar dat het veel moeilijker zo niet onmogelijk is een vijand, waar men enige tijd mee
optrekt te doden. Want dan doodt men een mens.
Daartoe laat hij een Amerikaan, een jonge Belg en een gevangen genomen Duitser enige
tijd in de ijzige kou door niemandsland zwerven. Tenslotte sneuvelen zij alle drie.
Erg overtuigend klinkt het allemaal niet en de enscenering toont duidelijk dat het nog
moeilijker is om gedachten in beelden om te zetten. Na de Amsterdamse première ver
dween de film dan ook geruisloos naar de plank, om pas jaren later een weekje in Krite-
rion-Den Haag te mogen worden vertoond. Misschien, dat het kleine T.V.-scherm de
film, die ook klein van opzet is, ten goede komt. In de bioscoopzaal bleefl het bij een dap
pere poging met mager resultaat.
Graag gedaan
Egbert van Soest van de Vuurto
ren in Amsterdam, jeugdcen-
.trum van sociaal werk, komt
vanavond aan het woord als een
van de mensen van wie men an
ders niet hoort.
Ned. I 22.45 uur.
MIK
MIK komt ditmaal uit Vlaardin-
cyclaam en begonia. Anton
Huiskes «praaat verder
schaatsen door kinderen en Ca
rolina Kaart maakt een scène
met Heintje. Kees Schilperoort
is er met Raden maar en voorts
wordt getoond een nieuw pro-
dukt van de'doe het zelf-markt,
t.w. Japanse sierpleister.
Ned. II 20.21 uur.
Kenmerk
gen met als gasten het Cocktail Aan de orde komen de pogingen
Trio, Drika, The Freelanders,
de Jantjes etc. Tal van schla
gers van weleer zullen door de
ether ruisen.
Ned. II 19.05 uur.
de wereldraad
om de heilloze strijd i
te beëindigen.
Ned. II 22.05 uur.
Studio vrij Studio Sport
Weer een bonte kaleidoscoop van
vrijetijdsbezigheden. Tips voor
de verzorging van de auto en de
zorg voor bloemen en planten
van dit jaargetijde, kerstster, Ned. I
In dit programma vanavond een
overzicht van het wereldkam
pioenschap zaalhandbal in
Utrecht.
Caroline Kaart en Heintje maken samen een scène in Studio Vrij
lodfried Bomans in gesprek met minister Lefèvre
Ev. Omroep
heeft minder
leden dan
opgegeven
Van onze
radio- en tv-redactrice
HILVERSUM Naar is
gebleken beschikt de snel
in omvang groeiende
Evangelische Omroep niet
over de 135.000 leden, die
zij zegt in de boeken te
hebben genoteerd. Toen
voor een aanvraag als C-
omroep een accountants
verklaring moest worden
opgesteld kwam een aan
tal van 95.000 te voor
schijn. Voor C-omroep
heeft men minstens
100.000 leden nodig. De
40.000 leden, die de Evan
gelische Omroep meer
zegt te hebben dan op de
accountantsverklaring
voorkomen, behelst inge
schrevenen, die de betaling
van minimaal 5 gulden
nog niet hebben verricht
en derhalve niet als leden
aangemerkt mogen wor
den.
(ADVERTENTIE)
Dit is het recept:
Kaasfonduevan
Nedetiandsekaas.
Caquelon inwrijven met wat
knoflook. Dan 4 dl halfdroge
witte wün in do pon verwarmen
tot de wijn gaat bruisen.
Nu 500 gr fijngesneden Jong
goed
brengen. Binden met maïzena
afmaken met
nootmuskaat
20.20 u
20-30 u
21.55 u
22.10 u
l 22.35 i
22.40 li
I 22.45 i
Vai
EID1
Pol. partij GPV W
De vijanden, fiugtan
Socutera
Studio Sport
Journaal
Den Haag vandairati»
Graag gedaan, |Scho
tret.
\eid
NEDERLAND II
KRO
18.45 uur: Fabeltjeskrant
18.55 uur: Journaal
19.05 uur: MIK, show
20.00 uur: Journaal
20.21 uur: Studio Vrij
IKOR:
22.05 uur: Kenmerk
22.30 uur: Journaal
NEDERLAND I
lOOg
10.45 uur School-t.v. reth
KRO
14.00 uur Op weg naar Ker Jena
14.25 uur School-t.v. om'
i 18.45 uur Fabeltjeskrant
118.55 uur Journaal
VPRO
19.05 uur Popeye
i 19.12 uur Programma overl
fornië
i 20.00 uur Journaal
20.21 uur Berichten uit
menleving
20.35 uur Laurel en Hardy I
20.55 uur Have fun with Fef
21.45 uur Joop van Tijn
sprek met
22.20 uur Eddie Duchin
orkest
IKOR -
22.30 uur Paulus, buitenge!
gezant
23.00 uur Journaal
NEDERLAND II
TROS
18.45 i
18.55 v
19.05 v
19.30
Fabeltjeskrant
Journaal
Zorro
De laatste sporei|
i.OO uur Journaal
20.21 uur Dubbel en dwanj
(«F"2)
20.50 uur Mission impossilj
(t.v.-serie)
21.40 uur TROS-sport
NOS
22.40 uur Journaal
22.45 uur Ter visie
'tó.OMS) Aperitief: licht
gramma. 18.30 Nieuws. 18.4
gevraagde gewilde muziek,
kerk vandaag nieuws
mentaar. NOS: 19.10 Pro)
voor blinden en slechtzi<
Openbaar Kin
22.30 Wereldkampioenschap
handbal voor dames. Bond
Naam: 22.25 In geen ge'
val, lichtflits van de
22.30 Nieuws. 32.40 Den
daag. 22 50 (S) Zln-Tulg
kunstkroniek. 23.20 (S) Sip
muziek van eigen tijd (opn.l °S
24.00 Nieuws.
PHI
Haa lp/ie
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Naar aanleiding van het ontslag op staan
de voet begin november van twee free-lance medewerkers
van het radioprogramma VPRO-vrijdag, hebben vier van
hun collega's het VPRO-bestuur laten weten na 1 januari
niet meer aan het programma te willen meewerken.
Een aantal free-lance medewerkers had gedreigd per 1 ja
nuari hun medewerking aan het radio-programma te
beëindigen, als het ontslag van de twee collega's (John
Jansen van Galen en Rogier Proper) niet zou worden in
getrokken. Op vier man na zullen alle free-lance mede
werkers hun bijdragen aan VPRO-vrijdag blijven leve
ren. Het ontslag was een gevolg van openhartigheden
over directionele zaken in een interview.
18.00 Nieuws. 18.01 Actualiteit»
Uitzending van de Partij van
beid. 18.30 (S) Klink Klaar
nonsens. 19.30 (S) Licht orta
zangsoldsten. 20.00 Nieuws. 2'
karwei: gevarieerd regional
srrnjnma uit Apeldoorn. 21.1
.smuk: licht platenprop
t toelichting: 22.30 (S) Ks
kest Pleter Hellendaal en
klassieke muziek. 22.55 Mei
gen. 23.00 Nieuws. 23.10 Act
ten. 23.20 (SI Radio Jazz Mr
33.55-24.00 Nieuws,
trusxel (324 m.) Nederlands
8.00 Nieuws; 18.03 Uitzending
soldaten. 18.15 Lekenmoraal-
sofle. 18.45 Sport. 18.55 Taak
18.57 Intermezzo. 19.00 Nleuf
actualiteiten. 19.40 Keurig
19.43 Lichte muziek; 20.00
klassieke muziek. 22.00 Niet
De zeven kunsten. 32.20 Ste
muziek. 23.00 Nieuws. 23.10
Radio. 33.40-23.45 Nieuws.
Hilversum I
vJCRV: 7.00 Nieuws. 7.02 Het
woord. 7.07 (S) Preludium Iki
sleke muziek (gr.» 7.30 Nieu« e'
Preludium
(gr). 8.1(
II: seml-k
Te De um j
iizlek; 8.30 Nleuv
sleke
Her
VARA's Achter het Nieuws is,
wat zijn commentaar op de bin
nenlandse politiek betreft, te
ruggezakt tot de zure rol van
kritiek leveren op alles wat de
regering doet, zonder in feite
zelfs op de merites van welke
maatregel dan ook in te gaan.
Achter het Nieuws heeft er een
slechte naam door gekregen. NCRV'
Het is daarom goed te consta-
teren dat de dinsdagse aflevering
Den Haag vandaag, opvolger
partijen kregen gelijkelijk het
woord en .stoorzender'. A. L.
Constandse werd zelfs het
woord ontnomen toen hij al te
stoorzenderig werd.
KRO's Vanavond in Nieuws
poort, zich richt naar de regel
van haar voorganger en tot nog
toe een keurige objectiviteit ten
toonspreidt.
Gisteren was «defensie' aan de
orde. De PvdA heeft daar eigen Toch kreeg dit onderwerp
Hier en Nu ging een
beetje de mist in doordat het
belangrijkste onderwerp ziel
zorgers in bedrijven door sto
ring werd uitgeschakeld. Op
merkelijk was de rubriek in een
eigen interview met Jorge Be-
renbaum, rijke Uruguees die
een tijdlang gegijzeld is geweest
door de Tupamaros.
meningen en een eigen nota
over. Maar het gesprek dat in
„Den Haag vandaag" werd ge
voerd was volkomen objectief.
De minister kon kwijt wat hij
wilde, regerings- en oppositie-
zweverige aanpak. Mag men
misdrijf (onderdrukking van so
ciaal-zwakkeren) bestrijden met
misdrijf (ontvoering en afper
sing)? Hier en Nu hield zich op
de vlakte...
Met plezier keken we naar de
show van Van Kooten-De Bie in
de Teleac-cursus Esperanto.
Omdat het zo leuk werd gedaan.
We geloven overigens niet in
die kunsttaal, zien er hoogstens
een plezierige vrijetijdsbeste
ding in die bovendien tot plezie
rige internationale kontakten
kan leiden.
Dat zijn dan kontakten van hob
byisten onder elkaar. Want er is
geen land ter wereld waar er
meer esperantisten zijn dan bij
voorbeeld engels-sprekenden. Er
is ook geen taal ter wereld
waar zo gemakkelijk boeken,
tijdschriften, grammofoonplaten
e.d. beschikbaar zijn dan in het
Engels. We gunnen esperantis
ten hun hobby en hun Teleac-
cursus. Voor degenen die echt
willen communiceren met Rus
sen, Chinezen of Albanezen ad
viseren we Engels...
Vg.
;wijde n
Podium v JMHHi
ke muziek (gr). 10.00 G« ap.
liederen. 10.04 Schoolradio.
Nieuws. 10.33 (S) Samen l 'Chi
T mee^moeUIJke^ situatie! 'feJ
Gewijde muziek Innn en B r
Hier en Nu:
Populaire kli
111.53 Mededel...-
gevarieerd programma. (13
Kunst- en vliegwerk
tzio" Nieuws12.41
Nu: actualiteiten13.OO-13.04
fel van drie). 13.10 "I
13.30 Zingen
mofoomnuzlek.
(S) Jeugdland. i/.OO (S) 1
17.30 Nieuws. 17.32 Hier
mal i
ziek. 13.50 (S) Moder.
14.30 (S) Rljkspolttlekapei
Voor dc •"-*
zieken 16.00 N!ei
kunstprogramma l_
Mobiel- beweeglijk program!
beweeglijke mensen, met ®r
.-an Gelder
leuws. 9 03
10.03 Ribt
11.00 Nieuw
KRO: 12.
Raden maar.. (13.00 NleuJ
Nieuws 14.03-18.00 KRO UtE
<15.00.. 16.00 en 17.00 Nlcu^Krel
LlV
