SANEER DE TAAL
VERLENG UW LEVEN
(tnofc
PAART EN PAARTJE
HONTEN EN HONTJES
Zuiver Nederlands schri n is zo moei
lijk dat iedereen wei eens fouten
maakt. Bovendien besteden schoolkin
deren, en hun onderwijzers, al te veel
tijd om verouderde spellingsvoor schrif
ten erin te hameren. Vier onderwij sver-
enigingen hebben zich nu ingezet om te
komen tot een radicale vereenvoudiging
van de spelling. Voorstander van die ver
andering is de schrijver van dit artikel,
dr. P. C. Paardekoper, hoogleraar aan
de katholieke universiteit van Leuven.
„De hont prate met het paart". Ja
meneer, zó willen die linkse nieuw
lichters onze taal nou gaan vermin
ken. Misschien moeten we ook nog
diere, mense, appele gaan schrijven,
en savonds, smorgens en swoens-
dags. Is het niet ontzettend?
Ja het is vreselijk. Laten we hopen
dat de Kamer straks die onzinnige
voorstellen met grote meerderheid
verwerpt en dat alles bij het oude
blijft. Al die veranderingen leiden
maar tot taalbederf. Die langharige
jongeren spellen tegenwoordig pre
cies zo idioot: Sosjale Joenit, kritiese
leraren. Nee, ik weet wel uit welke
hoek de wind waait. Aan mijn lijf
geen anarchie. Ik hou het bij de wij
ze regels van onze voorouders.
Zei u: wijze regels? U wilt hont niet
met een t schrijven, ofschoon je die t
wel hoort. Waarom zet u daar een d?
Vanwege het meervoud honden na
tuurlijk, waarin je die d hoort.
(Waarom spelt u eigenlijk niet hon-
ten met een t omdat .je in het énkel-
voud een t hoort?) Waarom spelt u
eigenlijk niet daak en hooi? Je hoort
in het meervoud toch een aa en een
oo in daken en holen?
Hebt u wel eens gehoord van dat slim-
ne jongetje uit de vierde klas? Hij
had net geleerd hoe je hond en web
(vanwege honden en webben) moest
spellen en schreef de volgende dag in
een opstel: „De diev stal de prachti
ge vaaz." Twee dikke rooie strepen
van de meester. Foei, jongen. Hoe
kun je zo dom zijn!
Maar meester, ik heb gedaan wat u
gezegd had: het meervoud dieven en
vazen hebben een v en een z, en
daarmee heb ik nou diev en vaaz ook
versierd, net als u het gedaan hebt
met hond en web.
De meester stond paf, liet de kinde
ren vlug naar de speelplaats gaan en
belde meteen z'n oude kweekschool
leraar op. „Hoe zit dat?" Die leraar
wist het ook niet en belde de profes
sor op bij wie hij gestudeerd had.
Die antwoordde: „Het is inderdaad
een onzinnige regel. Ik snap niet dat
jullie de nieuwe voorstellen van de
Vereniging voor Wetenschappelijke
Spelling en de samenwerkende orga
nisaties niet met alle kracht steunen.
Honderdduizenden manuren verspil
len we elk jaar met die onzin aan te
leren. Honderdduizenden kinderen en
volwassenen worstelen elk jaar met
hij laadt en hij laat, met word je en
wind je toch niet zo op. Jullie zouden
je es heel erg op moeten winden over
zóveel domme verspilling, over zulke
asociale regels, die 99% van de men
sen niet goed kunnen beheersen, die
hun ten onrechte een minderwaardig
heidsgevoel bezorgen. Het wordt
hoog tijd dat onze spelling gesa
neerd wordt."
Geen letter c die de ene keer als s
de andere keer als k uitgesproken
wordt, maar sent, sosiaal, sinies en
daartegenover klup, kontribusi, kon-
sert enz.
Het is een lieve lust om te zien hoe
vlug kinderen deze verstandige en
eenvoudige regels goed toepassen, en
hoeveel verdriet hun dan bespaard
wordt. Eindelijk is dat geworstel met
die domme moeilijke regels afgelo
pen, eindelijk hebben ze het gevoel
dat ze die spelling èènkunnen, einde
lijk zijn ze van dat minderwaardig
heidsgevoel, van die moedeloosheid
verlost.
Weddenschap
Eenvoudige regels
Op het ogenblik kan niemand goed
Nederlands spellen, als hij niet zoals
een kangoeroe het groene boekje dag
en nacht in een buidel bij zich heeft.
Dat is natuurlijk te gek.
Eén a, één e, één o in open letter
greep (apen, geven, lopen), dat kan
iedereen zó onthouden. Maar waarom
nou liter naast gieter? En 'waarom
financiën naast knieën? Eén i in
open lettergreep is konsekwent en
makkelijk te onthouden voor ieder
een, ook voor kinderen uit een een
voudig milieu.
Geen th meer (behalve natuurlijk in
Eindhoven, Delft en Twente), maar
teater, tuis, tee. Geen uitgang -tie
meer zoals in vakantie, statie enz.,
maar -si: vakansi, stasi enz.
De volwassenen trouwens ook. Want
behalve dom en moeilijk, zijn veel
regels te moeilijk voor bijna ieder
een. Ik ben bereid om met ministers
en Kamerleden, met lektoren en
hoogleraren (niet de Neerlandisten
natuurlijk) te wedden dat ik ze voor
beelden van gewone Nederlandse zin
nen kan geven, waarin ze de werk
woordsvormen niet goed kunnen spel
len, omdat ze de regels niet toe kun
nen passen. Want om dat te kunnen
moet je wat van spraakkunst afwe-'
ten, en dat is de laatste tientallen ja
ren het slechtst onderwezen vak op
de meeste Nederlandse scholen. In
België doen ze dat veel degelijker.
Wendier
„Alweer geknutsel aan onze spelling.
Is die ellende nou nóg niet afgelo
pen? Hebben we de laatste vijftig
jaar al geen vier wijzigingen achter
de rug? Toen ik op de lagere school
zat"enz. Helaas: u hebt gelijk.
Maar het is niet de schuld van de
taalkundigen.
Veel kritiek op nieuwe voorstellen tot
sanering komt namelijk van leken
Jong geleerd, oud gedaan. Behalve dikwijls met de taal, die allerlei problemen verbergt.
In het verschiet:
Gouden Eeuw van
zuivere lucht
O zuivere aarde
zuiver water en
zuivere spelling
die zich gekwetst voelen omdat er
iets moet veranderen. Het konserva-
tieve sentiment is in Nederland veel
en veel sterker dan sommige mensen
wel denken.
Ze hebben moord en brand gegild
toen den hond van den melkboer een
ennetje moesten verliezen en loopen
een ootje. Wat staat dat gek: ik zie
de hond lopen. Maar binnen twee we
ken waren ze aan de hond en lopen
gewend.
Precies hetzelfde gebeurt er nu: wat
staat dat gek: di konserte dure vrei
kort. Afschuwelijk lelijk. Ja, dat is
waar. Maar binnen veertien dagen
bent u eraan gewend.
Als u nou wéér begint met zo konser-
vatief te reageren, is het resultaat
dat al die verstandige eenvoudige re
gels die het wendier in ons zo kwet
sen, voor de helft ongedaan gemaakt
worden, dat er weer een kompromis
komt en dat binnen tien jaar de vol
gende spellingsanering voor de deur
staat waarbij die andere helft van de
oude saneringsvoorstellen herhaald
wordt.
Leg het wendier het zwijgen op, aan
vaard de eenvoudige en verstandige
regels en er komt rust. Wees op een
verstandige manier progressief.
Nadelen
Weinig dingen hebben enkel voor- en
geen nadelen. De mensen met het
grootste wendier in zich die ook de
kleinste verandering niet kunnen ver
dragen, schamen zich natuurlijk om
te zeggen: „Ik wil die nieuwe spel
ling niet, want ik ben oerkonserva-
tief." Ze zoeken dus maar smoesjes,
en daarin zijn ze soms heel knap.
Misschien doorzien ze zichzelf niet
Een veelgebruikt argument tegen
spellingsanering is dat van de onkos
ten. Hoeveel miljoenen moeten we
daar nou weer voor neertellen? En
dat in een tijd dat we voor alles
aan bezuinigen moeten denken.
Wat dat laatste betreft: we moeten
m.i. altijd aan bezuinigen denken
omdat wij Nederlanders als ik me
niet vergis, de meeste belasting beta
len in de EEG, en dus erg onaange
past zijn.
Maar ter zake: onderwijzers en lera
ren verspillen zo waanzinnig veel tijd
aan het instuderen van dwaze spel
lingsvoorschriften, dat daar een be
zuiniging van ongeveer 80% te berei
ken is. Iedereen die moet schrijven -
en dat zijn we toch praktisch alle
maal - bezuinigt op z'n tijd, z'n in
spanning en z'n papier als hij voor
taan met minder letters toe kan ko
men en als hij minder hard na hoelt
te denken over elke werkwoordsvorm
met d, t of dt.
De zetter heeft minder letters nodig,
de drukker minder papier en de bin
der minder brede banden. Eenzelfde
tekst kunnen we voortaan in kortere
tijd lezen; we houden dus meer tijd
voor andere dingen over.
U ziet: saneer de spelling, verleng
uw leven!
Natuurlijk moeten we vooral onze
schoolboeken opnieuw gaan zetten,
maar als we een termijn van vijf
jaar in acht nemen voor de definitie
ve invoering verplicht is, hebben we
de gebruikelijke vernieuwingstijd
voor alle schoolboeken aangehouden.
Door weinig geld uit te geven, be-
Dr. P. C. Paardekoper: taalzuiveraar uit overtuiging.
sparen we in de toekomst dus veel
geld. Datzelfde beginsel geldt bij ie
dere sanering: de aktie-rechtshouden
in Zweden heeft geld gekost, de ak-
tie-muntsanering in Engeland, Au
stralië enz. heeft geld gekost. Maar
gelukkig hebben de Zweden en
zelfs de konservatieve Engelsen
doorgezet.
Plaatsnamen
Wel moeten we ervoor zorgen dat
alle onderdelen tegelijk gesaneerd
worden, dus bv. ook de plaatsnamen.
Op dat punt zijn we verschrikkelijk
konservatief. Terwijl in Vlaanderen
alle oude spellingen al tientallen ja
ren verdwenen zijn (Geen Audenaer-
de maar Oudenaarde bv.) is in Ne
derland de toestand op dit punt nog
middeleeuws. Ierseke heet bv. offi
cieel nog Yerseke en Bresjes nog
Breskens. Daardoor ontstaan misver
standen bij mensen uit een andere
provincie, die in ernst denken dat
Breskens met een k uitgesproken
moet worden, en Ooitjesplaat met
een g (Ooltgensplaat) Als ik in
een trein zit die in Oosterwijk stopt,
herken ik vreemdelingen altijd aan het
feit dat ze Ooisterwljk zeggen. Er
komt geen vrouwelijk schaap aan te
pas, geloof me.
Schuilplaatsnamen
Het is zelfs zo erg dat sommige
plaatsen bij ons onder schuilnaam le
ven. Voor Den Haag en Den Bos is
dat 's-Gravenhage en 's-Hertogenbos.
Er was es een buitenlander die in
Gorkum een spreekbeurt moest hou
den en nergens kon ontdekken hoe hij
moest reizen. Ten einde raad belde
hij een inboorling op, en die wees
hem op het dat Gorinchem de
schuilnaam van die plaats is. Zo heet
Kuilenburg Culemborg, Deutekom
Doetinchem en zo zal het missi
niet lang meer duren of Den He
zal van onze kaart verdwijnen
plaats maken voor 's-Grootherto
nenhelder. Als je begint met dfl
te doen, waar is dan het eind?
Ook hier valt dus heel wat dom
weg te snoeien.
Elite-spelling
Ruim vijftig jaar geleden ver
een bekende taalkundige zich
spellingsanering omdat de toe
ge voorschriften je zo heerlijk d<
legenheid gaven om door je spe
te laten blijken hoe slim (en ook
dom) je was. We hadden een J
spelling!
In mindere mate geldt dat nog a
Maar gelukkig is sinds een
eeuw de mentaliteit bij de
mensen wel zover veranderd
inzien dat ook de spelling
funktie heeft. Daarom moe
gels eenvoudig zijn. We zullen 1
maal even schrikken van
woordbeelden, maar binnen twee
ken is het wendier in ons weer
rust gekomen. Zonder een rad
wijziging blijven we doorkwakki
ook met de dwaasheden van
plaatsnamen. U laat een buiki E
ontsteking toch ook niet tien
opereren als het meteen helel i
goed kan met iets meer pijn?
Even flink zijn dus, even de tai vS
op elkaar. Denk aan uw eigenny
lang, aan alles wat we op dezejf
nier besparen, denk aan
Alleen door onze wijze beslisst
kunnen zij komen te leven in
Gouden Eeuw van zuivere lucht,
vere aarde, zuiver water
vere spelling.
P. C. Paardek»
