Kerk beschermt
nstituut beter
dan haar mensen"
)osmas Desmond over
ituatie in Zuid-Afrika
Actie als
appèl
FOCKE&
MELTZER
Picasso niet Amusements-
op volksfeest
Kunst en
kunstenaars
„Zul ook hij
ooit president
worden?" (27)
INSDAG 26 OKTOBER 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 131
In het Zuidafrikaanse Johan
nesburg werd enige tijd te
rug de Franciscanerpater
Cosmas Desmond onder huis
arrest geplaatst. Dat ge
beurde nadat hij internatio
naal de aandacht had geves
tigd op het beleid van de
Zuidafrikaanse regering om
Afrikanen over te plaatsen
naar verlaten gebieden in de
binnenlanden. In zijn boek
„De Afgedankte Mens" schil
dert hij het lot van de armen
en minder bevoorrechten in
Zuid-Afrika.
De familie van pater Desmond
in Londen, heeft erover ge
klaagd dat de kerk niet
scherp genoeg op zijn huisar
rest heeft gereageerd. In bij
gaand artikel bekritiseert pa
ter Desmond zelf het dubbel
zinnige standpunt dat de
kerk in Zuid-Afrika inneemt.
iihannesburg Er worden geen officiële
redenen opgegeven voor de uitwijzing uit
Zuid-Afrika van talloze priesters en ande
re religieuzen. Evenmin worden er rede
nen opgegeven voor de voortdurende be
stoking en vrijheidsbeperkingen van gees
telijken in dit land. Het enige dat deze
mensen gemeen hebben is dat zij door
hun woorden of daden hebben aangetoond
dat de ideologie van de apartheia onver
enigbaar is met het christelijk geloof en
de christelijke praktijk,
un lijden onder de handen van de rege
ring is slechts een milde vorm van de
vervolging waaraan de Kerk blootstaat;
maar door haar betrekkelijk stilzwijgen
over deze uitwijzingen vergoeilijkt de
Kerk zelf de apartheid en schikt ze zich in
de definitie die de regering van religie
geeft. Wanneer anderen openlijk de
apartheidsideologie aanvallen en aldus tot
nog grotere vervolging aanleiding geven,
zal de Kerk zich misschien gaan realise
ren wat er gebeurt en weer trouw worden
aan haar principes.
orig jaar werd ik hevig aange
moedigd door het standpunt dat
rooms-katholieke bisschoppen
Rhodesië innamen toen de
Rhodesische regering haar voor
stellen voor een nieuwe grond
wet publiceerde. De bisschoppen
veroordeelden de voorstellen
openlijk als „in vele opzichten
volkomen in strijd met de chris
telijke leer". Ze drongen erop
aan dat ze zouden worden ver
worpen. In een latere verkla
ring zeiden ze dat de geheie toe
komst van de Kerk op het spel
stond, „aangezien de missiona
ris, die is uitgezonden om alle
Inaties te onderwijzen, van nu af
aan zijn apostolische taak mis-
jschien alleen zal kunnen vervul
len waar, wanneer en zo lang
hem daar door de Staat toe
stemming voor is gegeven.
Het is zeer wel mogelijk dat ons
tegen ons geweten in ook het
recht zal worden onthouden om
wie we ook maar willen in onze
scholen op te leiden. We zullen
misschien zelfs per verordening
gedwongen worden om zieken
huisbedden te weigeren aan een
ieder diee in een gebied niet tot
het juiste ras behoort. Priesters,
nonnen en onderwijzende broe
ders zullen in hun gemeen
schappen misschien naar ras
van elkaar gescheiden moeten
worden".
Gehoorzamen
)e bisschoppen besloten: „We
zijn nu gedwongen te verklaren
dat „wij meer dan dat wij de
mens moeten gehoorzamen God
moeten gehoorzamen". Enige
beperking van onze vrijheid om
ons in te laten met alle mensen,
onverschillig wat voor ras zij
hebben, kunnen wij in ons ge
weten en zullen wij in de prak
tijk niet accepteren
Helaas heeft de Rhodesische hiër
archie ingebonden en op de
een of andere wijze haar gewe
ten tot bedaren gebracht. Zij is
dezelfde weg gegaan als de
Zuidafrikaanse katholieke hiër
archie, die weliswaar stelt de
apartheid volgens haar geweten
niet te kunnen accepteren,
maar desondanks de consequen
ties van de apartheid in de
praktijk heeft aanvaard.
De Rhodesische bisschoppen de
den een poging om op hun prin
cipes te staan. Dat bracht hen
in directe confrontatie met de
regering. Ze zeiden eerder be
reid te zijn om hun scholen, zie
kenhuizen en andere instellingen
te verliezen dan om zich te
schikken in een systeem dat in
diepste wezen a-christelijk is.
Ze slaagden er niet in om aan
hun woorden trouw te blijven en
hebben zich evenzeer geschikt
als de Zuidafrikanen.*
De situatie die de Rhodesische
bisschoppen vreesden is al lang
geleden in Zuid-Afrika gelegali
seerd. De Zuidafrikaanse hiër
archie heeft uit principe her
haaldelijk de apartheid veroor
deeld en verklaringen afgelegd
als: „Laat er onder ons geen
twijfel over bestaan dat het een
christelijke plicht is om alle
wettige middelen te gebruiken
om een meer billijke en harmo
nieuze verhouding tot stand te
brengen tussen de verschillende
gx'oepen die tezamen onze Zuid
afrikaanse samenleving vor
men".
Compromis
Tot zover haar woorden. Maar de
Kerk wenst te overleven als dat
reusachtige instituut dat zij is.
Zij betaalt daar de prijs voor
het compromis. Hier in Zuid-
Afrika gaat men soms verder dan
het compromis en wordt het uit
drukkelijke samenwerking.
De Kerk in Zuid-Afrika probeert
wanhopig om iedere confronta
tie met de regering te vermij
den en om de beschuldiging van
betrokken te zijn in politiek te
ontgaan. Tegelijkertijd staat zij
de regering echter toe, dat die
zich zozeer in de godsdienst be
trekt dat zij aan de Kerk gaat
dicteren wat haar rol in de sa
menleving is. De regering be
weert vrijheid van godsdienst
toe te staan, maar zij behoudt
zichzelf het recht voor om te
bepalen wat godsdienst is.
Politiek houdt zich bezig met be
trekkingen tussen mensen in
een samenleving; datzelfde doet
het christendom. Bijgevolg
overlappen beide elkaar en
gaan ze in een bepaald opzicht
gelijk op. Ik meen echter ook
dat de Kerk meer recht heeft
om uit te maken wat het chris
tendom over de samenleving te
zeggen heeft dan de regering.
Bedenkend dat de meerderheid
van haar leden zwart is (iets
wat veel blanke katholieken
vergeten) is het me duidelijk
dat de Kerk er in de eerste
plaats in geïnteresseerd is om
haar eigen institutionele belan
gen te beschermen en niet de
belangen van haar mensen.
Deze houding ben ik voortdu
rend tegengekomen toen ik door
het land reisde om hervesti
gingsdorpen te onderzoeken.
Priesters zwijgen over het on
recht dat ze zien en over de on
menselijke omstandigheden
waaronder mensen leven, uit
vreesd dat het hen onmogelijk
zal worden gemaakt om hun
geestelijk ambt te vervullen.
Maar wat voor betekenis heeft
dat geestelijk ambt als het niets
anders te bieden heeft dan
„brave mensen komen in de he
mel?" Deze houding is gedeelte
lijk gebaseerd op angst en ge
deeltelijk op een volkomen ver
keerde voorstelling van de rol
en het doel van de Kerk.
Inzicht
Gewone Afrikaanse mensen tonen
meer theologisch inzicht in hun
verwachtingen van de Kerk dan
de meeste bisschoppen en pries
ters. Ten eerste verwachten ze
dat de Kerk zelf geheel vrij is
van de apartheid die ze veroor
deelt. (Veel Afrikanen menen
zelfs dat de Kerk de apartheid
heeft geïntroduceerd. Stellig
bracht zij de apartheid al lang
in praktijk voordat die door de
wet werd voorgeschreven). Ten
tweede verwachten ze niet al
leen dat de Kerk hun toestand
verlicht door te zorgen voor
voedsel en andere diensten,
maar ook dat zij door haar da
den laat blijken dat zij het poli-
tiek-sociaal systeem, dat feite
lijk de oorzaak is van veel van
de ontberingen die de Kerk pro
beert te verlichten, volledig ver
werpt.
Daar tegenover zien de meeste
priesters en bisschoppen de
Kerk als een instituut om ziel
tjes te redden en „barmharti
ge" arbeid te verrichten; als
een instituut dat ten koste van
alles moet overleven. Hun rol
daarin is om ervoor te zorgen
dat het in leven blijft en het le
dental toeneemt. Een dergelijke
„theologische" visie staat toe
dat vroomheid „verenigbaar
wordt met het tolereren var
moede, racisme en ander so
ciaal onrecht".
De primaire taak van de Kerk ii
getuigenis afleggen tegenover
Christus; doen wat Hij in deze
situatie zou doen. Zou Hij, ten
einde gedaan te krijgen om in
een reservaat of een naturellen-
wijk een gebouw neer te zetten,
in de gunst trachten te komen
bij ambtenaren die een in
reel systeem ophouden? De
prijs voor deze pluimstrijkerij is
het door de vingers zien van de
ontmenselijking van 70 procent
van de bevolking. Dit is wat de
Kerk doet en veel Afrikanen
zien dat de Kerk dat doet.
Als de Kerk de christelijke princi
pes in acht zou nemen, zou zij
onvermijdelijk met de regering
in conflict komen. Daar zij de
onontkoombare consequenties
zijn van het trouw blijven aan
de christelijke principes beho
ren de uitkomsten van een der
gelijk conflict het verlies
scholen en andere instellingen,
de uitzetting, misschien wel
banning of gevangenzetting van
priesters en anderen van
geen relevantie te zijn.
Als deze principes zo absoluut
zijn als christenen beweren, dan
moeten ze ongeacht de prijs ge
schraagd worden. Zo niet, dan
zal de Kerk niet alleen als irre
levant gezien worden, maar
men zal ook vinden dat zij uit
drukkelijk steun geeft aan een
volkomen immorele levenswijze.
De geschiedenis zal dan nog
minder reden zien voor vriende
lijkheid jegens haar dan jegens
de Kerk in het Duitsland van de
Nazi's.
COSMAS DESMOND
(Copyright The Guardian)
(ADVERTENTIE)
Het bergdorpje Saint Louis bestaat al sjnds 17CT_
kollektló.
het kristaL
stijlvolle model
Saint Louis uit de F&M-
Vraag onze uitgebreide brochure In prachtige kleurendruk. =E
I Kalverstraat 152, tel.020-231944
Lijnbaan 102, tel.010-146855
I GeleRflderspleln 39,tol.085-430005/1
Cannes (RTR-DPA) Met een
groot volksfeest, waarbij ver
scheidene beroemdheden aanwe
zig waren, heeft de bevolking
van het pottenbakkersstadje
Vallauris aan de Franse Riviè-
ra, zondag Pablo Picasso
geëerd, die gisteren 90 jaar
werd. Maar de meester zelf liet
zich niet vermurwen en bleef in
zijn kasteeltje in het naburige
Mougins.
Meer dan 10.000 mensen waren op
de been in Vallauris, dat door
Picasso beroemd is geworden.
De straten waren versierd met
Franse en Spaans-republikein
se vlaggen, en er werd een gro
te openluchtvoorstelling gegeven
waaraan deelnamen sterren van
het Bolstoiballet, Flamenco-dan
sers uit Spanje, de Griekse zan
ger en componist Mikis Theodo-
rakis en de Franse schrijver
Luis Aragon.
musici
bij honderden
het vak uit
Den Haag (ANP) In de laatste
jaren hebben enige honderden
Nederlandse amusementsmusici
hun beroep verlaten, voorname
lijk als gevolg van technische
veranderingen en van wijzigin
gen in de smaak en de behoefte
van het publiek.
Minister Boersma (Sociale Zaken)
schrijft dat als antwoord op
vragen van het PvdA-Kamerlid
Wieldraaijer. De teruggang van
het aantal beroepsbeoefenaren
in deze sector acht de minister
een normaal verschijnsel dat
geen speciale maatregelen no
dig maakt.
(ADVERTENTIE)
HET WERKELIJK GOEDE JtflPWERK
KOMT UIT DE SALONS VAN: KURVINK-COIFFURES
NATIONAAL- en INTERNATIONAAL met GOUD BEKROOND
Soestdijksekade 675-685 - tel. 36 25 34 - Den Haag
Koningin Julianalaan 152 - tel. 86 55 93 - Voorburg
Sir W. Churchilllaan 245 - tel. 98 77 22 - Rijswijk
De pianist Kees van der Ben zal
op zondag 31 oktober te 20 uur
een recital geven in de Ameri
can Procestant Church aan de
Esther de Boer van Rijklaan 20
te Den Haag. Hij speelt werken
van Pijper, Beethoven, Ravel
en Chopin.
De historische afdeling van het
Rijksmuseum te Amsterdam
heeft in het afge'open weekein
de bijna 10.000 bezoekers ge
trokken. Deze afdeling is zoals
men weet, pas heropend.
Een nieuw stuk van Eric Schnei
der zal op 20 november in de
Rotterdamse Schouwburg in
première gaan „Rinkel rooien"
zal door de auteur zelf geregis
seerd worden. Het stuk is geba
seerd op „Reigen" van Schnitz-
ler.
De bekende dansleraar Peter Leo-
neff viert zijn 50-jarig jubileum
als danser terwijl hij 40 jaar
dans-pedagoog is. Op zondag 7
november is er ter gelegenheid
van dit dubbele jubileum een
receptie in zijn balletacademie
aan de Prinsegracht 53 van
15.00 tot 18.00 uur te Den Haag.
(ADVERTENTIE)
Slaapruimte moet ook LEEFRUIMTE
bieden. Meer sfeer, meer komfort voor
mensen van nu.
GROENMARKT
Waar toch mocht ik Edward Kennedy wel en
ik was geïnteresseerd in wat hij te zeggen
had, maar ook in het observeren, terwijl
hij sprak; van de tekenen die ik zo goed
herken door mijn ervaring met mijn eigen
drie zoons: de strijd om positie binnen ie
der gezin. Edward Kennedy was duidelijk
de jongste zoon. Hij toonde een zekere
spanning; ongetwijfeld het gevolg van het
wedijveren met zijn oudere en misschien
briljantere broers, een handicap waar ik al
eerder over sprak.
Dat waren mijn gedachten terwijl ik naar de
jonge senator luisterde en zijn gezicht be
studeerde. Tenslotte onderbrak ik hem om
het doel van mijn komst uiteen te zetten.
Hij zweeg nauwelijks om naar me te luiste
ren, weer een verschil tussen hem en zijn
broers. Zij waren ouder, zekerder van
zichzelf, ze vonden het minder nodig hun
eigen belangrijkheid te bewijzen.
be kunst om te luisteren naar wat een ander
te zeggen heeft, de belangen, gezichtstpun-
ten van iemand anders onderkennen is een
teken van rijpheid, waarbij de eigen posi
tie niet in het geding komt. Het jongste
kind in een gezin moet ratelen, redetwis
ten, schreeuwen, aandringen, en zo nodig
een driftbui krijgen om zijn zin te krijgen.
Ik heb een kleinzoon van vijf jaar, een won
der van talent en ondeugendheid die, als
zijn vader in een staat van onbedwingbare
ergenis de liniaal opheft om een gerecht
vaardigde straf uit te delen, zijn microsco
pische rechterhand opheft en op de pontifi
cale manier van 'n geroutineerde o voCaat
zegt: „Wacht nu eens evèn, pappie. Laat
me eerst uitleggen waarom precies.." en
dan legt hij het ad finitum uit tot hij zijn
zin heeft gekregen.
Die zelfde kleine jongen ziet kans, alleen
door onophoudelijk te praten, in de grote
familiekrifig de aandacht te monopoliseren
en daardoor de sympathie van iedereen te
wekken. Dat zijn eigenschappen van jong
ste zoons en door die middelen ontkomen
ze aan de discipline en de maatstaven
waaraan de oudere zoons gehouden wor
den.
Ik heb bijvoorbeeld nooit een jongste zoon
gekend die geen roekeloos chauffeur was.
Mijn eigen jongste zoon, nu een gezeten
burger, in een bepaalde periode van zijn
leven een wildeman achter net stuur ge
weest. Toen hij in Harvard studeerde heb
ben zijn studieresultaten zelfs te lijden ge
had onder zijn hartstocht voor race-auto's.
Ik kan daarom de neiging van de jonge se
nator om hard te rijden wel begrijpen. Het
overschrijden van de maximumsnelheid is
in zekere zin een blijk van onzekerheid,
van de behoefte om zichzelf te bewijzen.
Wanneer men tot rijpheid komt bestaat die
noodzaak niet meer en wijst de snelheids
meter weer een normale stand aan.
Men zou de vraag kunnen stellen hoe lang
dit duurt. Het antwoord is dat het verschilt
naar gelang van degene om wie het gaat.
In het geval van Edward Kennedy zou het
wel eens langer kunnen duren dan anders,
omdat hij drie oudere broers heeft gehad
die uitzonderlijk briljant waren en uitzon
derlijke capaciteiten bezaten. Zelfs zijn
zusters hebben de kracht en de charme
van de Kennedy's. Hij heeft een zware
strijd moeten leveren.
Ir z'n kamer bewonderde ik 'n tamelijk klein
met de hand gebeeldhouwd bureau, 't blad
is met leer bekleed, 'n metalen plaatje ver
meld: Voor J. P. Kennedy III. Er staan ook
initialen op, „JBK". Die initialen staan
voor Jacqueline Bouvier Kennedy. Het bu
reau behoorde toe aan Joseph Kennedy jr.,
de oudste zoon van de familie. Het plaatje
is bestemd voor de oudste zoon van Ro
bert Kennedy. Robert Kennedy heeft het
bureau zelf gebruikt. Nu werkt Edward er
aan, maar op zekere dag zal het aan de
jonge Joe toebehoren.
Aan de muur hangt ook een ingp'i'st schooi
rapport met allemaal hoge cijfers, slechts
één onvoldoende. Dat werd eens uitgereikt
De Kennedy-
vrouwen
door Pearl
S. Buck
aan Rose Kennedy en, vertelde Edwart}
Kennedy me, door zijn broer Jack die,
door zijn ouders aangespoord op school
wat beter zijn best te doen, wraak nam
door een oud rapport van zijn moeder op
te scharrelen. Zij, die gewoonlijk alleen
maar hoge cijfers haalde, met een onvol
doende? Op Jack's schimpscheut had ze
geantwoord dat hij moest doen wat ze zei,
niet wat zij gedaan had.
Mijn bezoek aan Edward Kennedy eindigde
die dag in het teken van warme genegen
heid voor de familie. We spraken over zijn
moeder en het was duidelijk dat hij uiterst
trots op haar is. Hij had een sterk ontwik
keld familiegevoel dat zich uitstrekte tot
alle kinderen, neven en nichten.
Toen ik wegging vroeg ik me af: „Zal deze
man ooit president worden?"
".Ve hebben de principes van de democratie
tot de onze gemaakt, we leven volgens de
wetten en de idealen van de democratie. In
een dergelijk idealistisch stelsel zou alles
goed moeten gaan, ware het niet en dat
is men zich niet voldoende bewust, dat een
democratie rivaliteit met zich meebrengt.
Iedereen heeft, althans in theorie, gelijke
kansen om te slagen. Theoretisch is ieder
een net zo goed als ieder r' 'er en heeft
hij dezelfde rechten en dezelfde kansen om
te proberen rijk en machtig te worden.
De kink in de kabel wordt veroorzaakt door
dat de één in de onvermijdelijke concur
rentiestrijd meer succes heeft dan de an
der, door aangeboren talent en wilskracht.
Zij zijn van het begin of aan c'e winnaars.
In onze generatie zijn in de Verenigde Sta-
Ted Kennedy, de enige overgebleven
zoon van Joseph P. (hier met Ethel
en een aantal van haar kinderen bij
het graf van Robert).
ten de Kennedy's van het begin af aan de
winnaars geweest. Ze hebben rijkdom, een
knap ':;k, stoutmoedigheid, aangebo
ren i vastberadenheid in zich ver
enigd. Len dergelijke overvloed van zege
ningen kan alleen tot moeilijkheden en ten
slotte, zoals we gezien hebben, tot de dood
leiden. Ons volk kan een zo verbluffende
combinatie eenvoudig niet verdragen. On
der welk voorwendsel dan ook moeten der
gelijke mensen, die „alles meehebben" uit
geschakeld worden. Frederic Wertham, de
bekende psychiater, noemt het „magnicide,
het doden van een groot mens". „Democra
tie", zegt David Riesman, socioloog van
Harvard, „werpt de vraag op: waarom
ben jij zo groot en ben ik zo klein?"
Deze zwakke plek in ons concurrentiestelsel
kan niet gecompenseerd wqrc'en door re
pressieve maatregelen van hogerhand. Die
zouden de grondslagen van het democrati
sche stelsel juist aantasten. Wat met de fa
milie Kennedy gebeurde is een volmaakt
voorbeeld van een afschuwelijke misdaad
die de democratie zelf aantast. De geweld
dadige invloed van massale en individuele
jaloezie op de begaafde en geslaagde mens
kan dergelijke mensen zelfs beletten de
taak die ze zich gesteld hebben te vervul
len.
Toch hebben, we begaafde mensen dringend
nodig. We hebben ze nodig op ieder ni
veau. Zij het op veel bescheidener wijze,
heb ook ik de ervaring opgedaan die d$
Kennedy's bijna vernietigd Wa*?L
