Compost uit vuil is zo schoon
dat biggen het graag eten
„Als we het nil
eens worden 1
moet de zaak
maar barsten5
PAGINA 6
LEIDSE COURANT
MAANDAG 18 OKTOl
(Van een onzer verslag
gevers)
WIJSTER Elke nacht
rijden in het Drentse
Wijster die vuilnis
treinen het VAM-
terrein binnen. Zij
storten hun inhoud op
de belt en rijden leeg
terug, zodat in de
vroege morgen overal,
waar de overlaadsta-
tions gevestigd zijn,
de lege wagons weer
gereed staan om een
nieuwe portie stads
vuil in ontvangst te
groeiend aantal ge
meenten, want voor
de VAM (Vuil Afvoer
Maatschappij) lijkt
het leven bij veertig
te beginnen.
Biggencompost als staalpillenvoor bloedarmoedige varkentjes. Ze zijn er dol op.
schip vervoerd, nu verkoopt de
VAM een deel van haar pro-
dukten in zakken. Siertuincom-
post (met turfmolm en kunst
meststoffen vermengd), potaar
de en zelfs biggencompost,
waaruit bloedarmoedige pasge
boren biggetjes de sporen-ele
menten naar binnen slobberen,
die ze voor hun gezondheid
dig hebben: ijzer vooral;
„Staalpillen" voor biggen i
vorm van compost. Medicijn uit
huisvuil. In Amerika neemt
men nu al proeven om uit het
vuil ook proteïne (eiwitten)
voor veevoer te winnen,
gaat het steeds meer de kant
op van de volledige cyclus, de
enige oplossing van het milieu
vraagstuk.
Zou alle huis- en industriêvuil
van Nederland gelijkmatig
over ons land verspreid
den, dan betekende dit tot het
jaar 2000 een ophoging
twee centimeter. Dat zou
zijds wel goed uitkomen, want
het is ongeveer evenveel als de
daling, die ons land ten opzich
te van de zeespiegel ondergaat,
maar aangezien vuil nu ei
maal vuil is, zou op die man
de bevolking van Nederland
het jaar 2000 alleen uit ratten
en vliegen bestaan hu
dus maar goed, dat we
vuilverwerkingssystemen
schikken. De meer 'dan 1000
legale en de talloze clandestie
ne vuilnisstortplaatsen moeten
binnen de kortste keren
dwijnen, willen we ons land
bewoonbaar houden.
Vuilverwerking kan op verschil
lende manieren gebeuren.
Composteren (dat is nu met 15
procent van de totale hoeveel
heid in Nederland het geval),
verbranden (20 procent) en be
graven (10 tot 15 procent). De
helft van alle Nederlandse
vuilnis wordt dus nog niet
werkt en dit is een zaak, die
dringend om een oplos
vraagt. Het duurst is verbran
den en alleen de grote steden
kunnen zich dit permitteren,
waarbij zij te maken krijgen
met groeiende problemen
luchtverontreiniging en
werking van het restant.
Ziektekiemen
Veertig jaar geleden reed de eer
ste trein met Haags stadsvuil
naar Wijster. Nu zijn er al 46
gemeenten, samen met zo'n an
derhalf miljoen inwoners, die
de schoonste weg ontdekt heb
ben om hun vuil kwijt te ra
ken. Reinigingsdirecteuren zijn
maar wat content met dit
systeem: elke avond al het in
gezamelde stadsvuil weg uit de
gemeente, geen problemen met
opslag, vervoer of afwerking.
Die heeft de VAM voor hen
opgelost,
535 gemeenten
Van 535 gemeenten gaat het vuil
per trein naar Drente. Van de
overige wordt het per auto
aangevoerd. Uit omliggende ge
meenten en ook uit het stads
gewest Eindhoven, dat in het
„filiaal" te Mierlo verwerkt
wordt. Tot 1950 was het alleen
Den Haag, dat van dit systeem
(uniek in de wereld) profiteer
de. Toen kwam Groningen er
bij, waar een overlaadstation
voor vier gemeenten gevestigd
werd. In '51 volgde Zandvoort,
in '58 Amersfoort, in '67 Har-
lingen en van toen af (al is
Den Haag er in '68 mee ge
stopt) rees de vuilnisstroom al
meer en meer. Schiedam, Leid-
schendam, Zwolle, Delft, Hil
versum, Den Helder, Apeldoorn
en volgend jaar Deventer.
Een stormachtige ontwikkeling,
zodat die ene dagelijke vuilnis
trein uit Den Haag dan nu
ook vervangen is door uit alle
windstreken aangevoerde wa
gons, die in de nacht tot drie
treinen formeerd worden,
die na elkaar het 200 ha. grote
terrein in Wijster komen oprij
den. Viaducten brengen hen
hoog boven het „vuilnisveld" en
dan gaan de zijkleppen open:
uit elke wagon komt honderd
kubieke meter vuil omlaag rol-
Bromfiets
Het is nog niet zolang geleden
gebeurd, dat een arbeider uit
zo'n opengekiepte wagen een
bromfiets met het vuil mee zag
komen. Hij pikte het ding op,
verboog er wat aan en reed
ermee weg. Er zat nog benzine
in de tank. En nog elke dag
gaat hij ermee naar zijn
Wij leven in het wegwerptijd-
perk. Voor de compostering van
het huisvuil brengt dat zo zijn
problemen mee. Compostering,
wat is dat? Het is eigenlijk
weinig meer, dan de natuur
zijn gang laten gaan. Op het
gestorte vuil wordt water ge
sproeid en dan zet het broei-
proces in, waarbij miljarden en
nog eens miljarden in het vuil
aanwezige microben de organi
sche bestanddelen aantasten.
Grote grijperkranen zetten en
kele malen de hele zaak om,
en na een half jaar is vrijwel
alles, wat daarvoor in aanmer
king kwam, gefermenteerd.
Nu is het nog slechts een kwestie
van uitzeven van het onver
teerbare of te grove goed, van
verpulveren van glas en aarde
werk, om de „gepasteuriseerde"
compost (bij het broeiproces
loopt de temperatuur tot 80
graden op), vrij van ziektekie
men op te kunnen leveren.
Het onverteerbare (ook kiemvrije)
restant wordt gestort en later
met zand afgedekt. In Wijster
is daar de ruimte voor. De
VAM kan er nog tientallen ja
ren mee vooruit en na die tijd?
Nu al heeft men samen met de
Grontmij en Heidemij de vuil-
bank opgericht, die het vormen
van nieuwe landschappen pro
pageert. Een vuilberg kun je
laten begroeien en dan heb je
een park op een heuvel.
In de loop van die veertig jaar
zijn er vreemde zaken tussen
het vuilnis gevonden. De tang
van een tandarts, een gouden
oorijzer, zelfs de kies van een
prehistorische mammoet. Maar
dat waren bizarre uitzonderin
gen, spelingen van het lot. Die
bromfiets is van andere orde,
die symboliseert het wegwerp-
tijdperk.
Delft, Schiedam, Zwijndrecht,
Maastricht, Sneek, binnenkort
ook in Deventer zijn de plaat
selijke composteringsbedrijven
gesloten.
Toch is er een markt voor com
post. De VAM worstelt zelfs
met een chronisch tekort tegen
over de vraag naar haar pro-
dukten. Maar wel is het karak
ter van die vraag sterk veran-
Veertig jaar
Toen in oktober 1931 dus nu
veertig jaar geleden, het eerste
treintje uit Den Haag in Wijs
ter binnenrolde, was Drente als
vestigingsgebied uitgekozen,
omdat daar de grote ontginnin
gen lagen. Nu wordt er niet
meer ontgonnen in Nederland
en voor hun bouw- en grasland
beschikken de boeren door de
intensivering van hun bedrij
ven over veel meer natuurlijke
meststoffen dan vroeger. Al
sinds een jaar of vijftien gaat
r de niet-
Vorig jaar lag de verhouding al
dus: 75 procent naar de recrea
tie (plantsoenen, sportvelden),
20 percent naar de intensieve
tuinbouw en nog maar 5 pro
cent naar de landbouw. Voor
de boer is de compost veelal
ook te kostbaar. De VAM ver-
koopt zijn huid zo duur moge-
lijk, want al maakt zij als
overheidsbedrijf geen winst
(alle aandelen op één na zijn in
handen van het ministerie van
Landbouw dat ene berust bij
de provincie Drente een
kwestie van piëteit, zou je
kunnen zeggen), zij probeert
wel zo efficiënt mogelijk te
werken. Dat moet de boer ook
doen en met anderhalf miljoen
ton mestoverschot in de „bio-
chemische-industrie" kan de
VAM-compost niet concurre-
Dit te meer, waar we ook nog
zitten met een berg rioolslib
van (in 1970) ruim 300.000 ton
per jaar, terwijl nog maar 35
procent van ons vuile water
gezuiverd wordt. Dat rioolslib
wordt steeds meer een pro
bleem. Je kunt er ook compost
van maken, maar deze is niet
vrij van ziektekiemen, wanneer
er geen fermentatie plaats
vindt. Vandaar dat het slib van
het waterschap De Dommel in
Mierlo door het verse huisvuil
gemengd wordt. Door de daar
op volgende pasteurisatie wor
den wormen en paratyphusba-
cillen gedood. Ook op deze wij
ze draagt de VAM bij tot een
„schoon" Nederland.
Niet uniek
Voordat de kunstmest was uitge
vonden, schraapte de landbouw
alles wat maar organische
mestoffen bevatte, bijeen. Al in
de middeleeuwen verzamelde
men „stratendreck", omdat de
ei-varing geleerd had, dat de
gewassen daar goed op wilden
groeien. In de vorige eeuw
keerden de schepen, die de turf
van de veenkolonieën naar de
stad Groningen brachten, niet
leeg terug, maar voerden
stadsvuil al, waarmee de dal
gronden vruchtbaar gemaakt
werden. Ook in de grond kan
vuil tot compost gefermenteerd
worden. Dat is dan de zoge
naamde bi-oeimest, waar onder
andere paprika's zo puik op
willen groeien.
Composteren op zichzelf is dus niet
uniek, maar composteren zoals
het in Wijster en Mierlo ge
beurt wel. Wijster is bovendien
het grootste compostbedi'ijf ter
wereld. Veertig jaar oud nu,
met een nieuw leven voor de
Astijdperk
Toen de vuilnisemmer nog asem-
mer heette, in het astijdperk
dus, kon uit elke 100 kilo
stadsvuil 7 800 kilogram
compost ontstaan. 'Nu moet de
VAM tevreden zijn met 4 tot
500 kilo. De rest bestaat voor
Veertig jaar
geleden reed
eerste trein
met Haags
stadsvuil
naar Wij ster
het overgrote deel uit plastics,
nylon en andere kunststoffen.
Ook uit koelkasten en televi
sietoestellen. Onverteerbaar,
onbruikbaar voor land- en
tuinbouw.
Die veranderde samenstelling van
het stadsvuil is er oorzaak van,
dat de gemeentelijke composte
ringsbedrijven stuk voor stuk
het loodje leggen; tussen 1950
en 1960 zijn er heel wat opge
richt. Binnen een periode van
nog geen twintig jaar bleken
ze verouderd. Verouderd in die
zin, dat de gemeenten toch nog
wel een groeiende berg te stor
ten afval overhielden, naast
een kapitaal-intensief bedrijf,
dat relatief te duur werkte. In
Almelo, Hengelo, Enschede, in
PSP-VOORZITTER
PIETER BURGGRAAF
Voorzitter Pieter A. Burggraaf
zei kort voor de verkiezin
gen vol optimisme: „Vele so
cialisten zijn teleurgesteld in
de P.v.d.A., deze stemmen ko
men bij ons". Misschien mag
men dit verkiezingsoptimisme
als een gelegenheidsuitspraak
opvatten, feit is, dat Pieter
Burggraaf zo vlak voor de
verkiezingen toch wel enige
reden tot tevredenheid had.
De scherpste tegenstellingen
waren verdwenen, de anti-
en pro-PAKkers hadden zich
wat verzoend, omdat er geen
sprake van een PAK met de
PSP zou zijn. En bovendien,
de partij had zich tegen een
gemeenschappelijk optrekken
met de progressieve drie ver
klaard. Nee, er leek geen
vuiltje aan de lucht.
En toch smeulde het revolutio
nair-socialistische vuur in de
PSP-gelederen. Eind mei werd
het zelfs een uitslaande brand.
Dat gebeurde in het vor
mingscentrum De Klencke te
Oosterhesselen in Drente,
waar partijbestuur, fracties
en het bestuur van de partij-
raai bijeen waren om zich te
bezinnen op de grondslagen
van het pacifistisch-socialis-
me. Het was een goed week
end, vertelde Pieter Burg
graaf. Maar de tweede dag
kwam Proletarisch Links
aanhanger Verdoorn met zijn
inmiddels beruchte discussie
nota: de PSP was morsdood
en moest worden veranderd
in een revolutionair-socialis
tische voorhoede partij. Toen
kwam de confrontatie. Die
was hard. Het partij bestuur
wees de discussienota in een
niet voor misverstanden vat
bare verklaring duidelijk van
de hand. Volkomen onaan
vaardbaar.
Het vuur in de PSP bleef knet
teren en enkele weken ge
leden bemoeide fractievoor
zitter Wiebenga zich met de
affaire, door in het blad Ra-
dikaal de linkse aanhangers
onomwonden de voet dwars te
zetten: Discussie over pacifis
me best, een gesprek over de
inhouderlijlce kant van het
socialisme akkoord, maar af
schaffen van het pacifisme:
nooit."
partijbestuur onder
Pieter Burgg
evaren voor de partijB
groot op zich afkoif
PSP dreigt te worde
genomen door trotskil
ninisten, aanhangei's 1
Vierde International»
vorig jaar al met del
Rotterdam gebeurde).!
zich met alle mogelijj
delen daartegen
Resoluties
In Radikaal werden ana
een beleidsplan van 1
tijbestuur opgenomei
lang verhaal met moo
nemens, maar het ve
in de staart: twee re
De eerste stelt vast,
PSP zich moet blijvi
ten voor structuur
mingen in anti-kapita
zin, met inachtneming
vaststelling dat de
strijd moet voei-en in
tisch-socialistische zii
In resolutie twee staat
PSP bij herhaling doo
als platform is gebrul
strijdige ideologieën enoli
mee het democratisch i
tiemodel van de partij
storen. Omdat dit ni s
met de beginselen e t,
gangspunten van e'~
„draagt het congres
ontwerpresolutie) het
bestuur op onverwijld
nen te schorsen die zie
het oordeel van het pt"
stuur hebben schuldi
maakt of maken aan hép3
boven genoemde".
Niet thuis
De beer was los. Waar gaat het
heen met de PSP? Pieter
Burggraaf: „Wij wensen geen
exclusieve, elitair-sectarische
opstelling. Het grote profijt
van de PSP is juist, dat ze
getuigend en praktisch werk
zaam is geweest en nog is. Wij
behoeven niet per se kamer
zetels te hebben om te kunnen
blijven bestaan of te willen
blijven bestaan. Maar revolu-
tionair-socialisme zoals Snee
vliet voor de oorlog beleed of
zoals sommige groepen, met
duidelijke banden met het
trotskisme of leninisme en de
Vierde Internationale willen,
nee, daarvoor is het partij
bestuur niet thuis. Wij willen
de PSP best veranderen, acti
veren, we willen ook praten
over de inhoudelijke kant van
onze partij, die door de actu
ele politieke kwesties als het
PAK inderdaad wel wat in de
verdrukking zijn geraakt,
maar we willen niet funda
menten van onze partij aan
tasten.
Deze maand wordt het congres
van de PSP in Groningen ge
houden. De loopgravenoorlog
is natuurlijk al ïang aan de
gang en Amsterdam speelt in
dit spel een niet geringe rol,
daarbij dapper gesecondeerd
door Proletarisch Links. Het
Verzoener
Pieter Burggraaf, e
ner van allerlei tegensta
gen in de partij, nu:
het op die formule in
niet met elkaar eens
moet de zaak maar
Op basis van dit stuk
bereid de partij opnie;
poten te zetten. Wil rn
niet, dan is een aantal
dideerde of opnieuw
daat-gestelde bestuur
niet langer bereid
woordelijkheid te drag
haken af. Dan zijn
langer beschikbaar".
Van een bepaalde afdelii
worden pogingen
gesteld de zaak nog vo
congres te regelen. Trr
ultimatum met schorsi
voegdheid in, zo wordt
stuur geadviseéi-d, dan
discussiestuk van Prolefc -
Link9 de ijskast
Pieter Burggraaf: „Als
beurt, zit ik zelfs het
in Groningen niet meer'
Toekomst
„Onduidelijk. Wellicht ver
wij het in Groningen. Hi
cifistisch-socialisme
echter nog wel toekom
daarom is het jammer
gebeurt. Je kunt met e
tij, ook zonder parleme:
vertegenwoordigers
doen, zoveel mensen b
Met barricadepolitiek k
er niet. Dat heeft iets tf
ken met een stuk rorns
dat bovendien grote
groepen van je veivre
Het grote profijt van de
is haar socialistische
slag, waarbij wij de m
nooit een rad vooi
gedraaid hébben".
Pieter Burggraaf, de vera
tweemaal voorzitter v®
partij, wil nu de partij
stellen: „Het maximum,
toe wij willen gaan is bj
Meer vragen is er niet i
