Pantomimekunstenaar
Rob van Reijn kreeg
al een tien voor pias
als schooljongetje
Euthanasie:
Toegestaan
of niet?
Twintig
manieren om
uw rijbewijs
kwijt te raken
PePijn herschapen in casino van
karakteristieke gebaren
TV
vanavond
Hou het scherm in 't oog
Terugblik
morgen
Radiol
vanavonc
Radio
morgei
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 15 OKTOBER
Een nul voor rekenen en een tien voor pias. Dit schreef jaren geleden
een schoolmeester even schertsend als raak op het rapport van het
jongetje Rob van Reijn, de latere pantonimische wonderman. Ge
woontegetrouw produceerde elke schoolmeester in de kolom „be
merkingen bestemd voos- ouders of voogden" jaarlijks enige dozij
nen van dit so<)rt uitspraken, maar ditmaal ontwierp hij met vooruit
ziend oog een schets voor de toekomst. Want het jongetje koos een
leven gebaseerd op grimassen, de kunst van de mime, het toneel
spel zonder woorden. Waar dit toe kan leiden, laat hij samen met
Nellie de Wekker in zijn nieuwe programma Compronvime tot 6 no
vember zien in PePijn, de Haagse speelzaal van het spitse woord,
die hij nu herschept in het casino van het karakteristieke gebaar.
Rob van Rijn: „Pantomime is
meer dan toneelspel zonder
woorden. Het is de muziek van
het lichaam, waarmee gedach
ten en gevoelens worden over
gebracht. associaties wekt, die
ieder voor zichzelf vertaalt en
in zichzelf werkzaam laat wor
den. Als ik speel zeg ik een
tekst, onhoorbaar, in mezelf.
Daarmee breng ik mezelf in de
stemming, die ik door middel
van gebaar en beweging naar
buiten breng. Dat is een gewoon
menselijk verschijnsel. Iedereen
doet dat de hele dag door. Heb
je weieens gehad, dat je in je
zelf over iets zit na te denken
en dat je het eens wordt met je
zelf? Dan knik je ja. Zo wordt
een gevoel door middel van een
beweging naar buiten gebracht.
Nu hebben de mensen er wei
eens moeilijkheden mee om een
mimische kunstenaar te volgen.
Dat is een kwestie van kunde,
maar ook van techniek. Marcel
Marceau bijvoorbeeld, de grote
Franse mimicus, last te weinig
rustpunten in zijn nummers in.
Dan ontstaat er één grote brei
van bewegingen, die chaotisch
aandoen. Ik zeg maar zo, dat
Marceau vergeet de leestekens
te plaatsen. Zodra ik een bewe
ging heb ingezet, stop ik altijd
even om de mensen aan de
weet te laten komen waar ik
het over heb. Dat doe ik ook als
ik van de ene beweging over ga
in de andere."
Zo ontstaat onder de bouwende
handen van Rob een muur met
een rustpauze na het leggen van
de eerste steen, een muur waar
je tegenop zou lopen als Rob er
niet snel ook een deur in zou zet
ten. Voor de minister van
Volkshuisvesting om jaloers op
te worden. Een soortgelijke ver
rassing heeft hij in petto voor
de minister van CRM, die op
papier alles afweet van de con
tra-prestatie en ook kan vertel
len hoe dit sociaal uitpakt,
maar het nooit gevisualiseerd
heeft gezien. Daarvoor kan hij
bij Van Reijn terecht in het
nummer Me and my shadow,
dat op de maat van dit overbe
kende muziekje tegengestelde
bewegingen in tegenlicht laat
zien, een soort contra-mime van
Rob en Nellie samen, typerend
ook voor de twee-eenheid van
dit duo.
Uit het niets groeit een dagdro
mer op, die met gratie meisjes
mint en zijn prozaïsche positie
als kassier afwisselt met een
vlucht naar de maan, waar zijn
gewichtloze armen bijna los van
het lichaam rondzweven in pot
sierlijke pogingen om de militai
re groet te brengen aan de
Amerikaanse vlag. Rob zet
glasharde en glasheldere ver
beeldingen neer, maar durft ook
buiten zichzelf en de strikt-mi-
mische wetten te treden, waar
door hij in vergelijking met
vroeger enorm wint aan thea
traal effect.
Door Wim Bijmoer en Lisette van
■Meeteren werd hij ruim in de
costuums en de attributen gesto
ken en technisch assistent Hans
Martinusse staat als onmisbare
derde man constant klaar met
licht, geluid, muziek, dia's en
changementen. Daardoor is, er
ruimte ontstaan voor de grap,
voor de zichtbare en hoorbare
humor, zoals in de pakkende
persiflage Carmen, Russische
dans en Reclame. Meer dan
eens schalt de lach luid door de
zaal, een bewijs dat Rob, wie
de pantomime op het lijf ge
schreven is, waar hij nooit meer
afkomt, toch met theatrale vol
treffers de roos weet te raken
van de appreciatie door het
publiek.
Rob van Reijn: „De mensen ko
men naar het theater om wat te
zien. om wat te beleven, om ge
raakt en ontroerd te worden.
Men lacht nu om de draken van
vroeger, maar ze hadden een
functie en die hebben ze nog
steeds. Daar moet iedereen aan
denken, die op het toneel staat.
En ik sta op het toneel, omdat
ik er altijd op heb willen staan.
De meester op school noemde
mij een pias, maar dan moet je
wel begrijpen, dat ik met een
spraakgebrek geboren ben en
dat ik me met gebaren soms
beter kon uitdrukken dan met
woorden. Ik ben er later aan
geopereerd. Het is nooit goed
gekomen. Ik moest en zou op
toneel, al heb ik nog een tijdje
op de latere Rietveld-academie
lessen gevolgd in beeldhouwen
en tekenen. Ik verzeilde in de
kringen van toneelspelers, voel
de me daar thuis en ontdekte de
pantomime, toen men mij erbij
haalde voor een toneelspel zon
der woorden. Daar verdiende ik
ook mijn eerste geld mee, een
rijksdaalder, waar ik direct
broodjes van heb gekocht voor
de honger. Met de schrijfster
Sara Lizzy May maakten wij
het pantomimische spel Pierrot
de gehangene, dat wij veel heb
ben opgevoerd, vaak zelfs in de
openlucht in het Vondelpark.
Als dat waar is, dat je voor de
pantomime geboren moet wor
den, dan mag ik zeggen, dat ik
er voor geboren ben, want ik
heb een dochtertje van twaalf,
dat zegt als je haar vraagt of zè
ook pantomimespeelster wordt:
„Nee, ik niet, want ik kan goed
praten". Dat kind heeft mis
schien wel gelijk, ofschoon hét
't besef mist hoe vaak ik me
heb lopen afvragen, waarom
juist mij dat spraakgebrek
moest treffen, ik die zo graag
het toneel op wilde. Ik heb er ja
ren over gedaan om het met hu
mor op te lossen. Langzamer
hand ben ik daarin geslaagd."
Nellie Ploeg, door haar huwelijk
een De Wekker geworden, liep
tien jaar geleden nog als jeugd
leidster in Den Haag rond. „Ze
moest zo nodig weer wat an
ders", vonden haar ouders toen
ze naar Amsterdam trok om er
toneellessen te volgen.' De
vrouw van Victor van Vriesland
vertelde haar daar, dat zij ge
schapen was voor de pantomi
me. Zij hield haar koetshuisje
aan de Wassenaarseweg aan en
verdiende het geld voor haar
studie met administratief werk
in de Openbare Bibliotheek.
In de mfme-groep Caroussel keek
zij jaren lang de kunst af van
de artistiek leider, Rob van
Reijn. Sterk genoeg om op ei
gen benen te staan trok zij eni
ge jaren geleden naar het bui-
i '^nd. Vooral de Zwitsers lie
pen met haar weg, ook al om
dat zij haar mimekunst lardeer
de met dansen, jazz, oosters en-
klassiek. Als soliste bracht zij
daar Funny Pantomime. Men
vrouw-alleen het aandurfde dat
begreep maar niet, hoe zij als
te doen, terwijl in de pauze de
kleine dochter Bianca haar
moeder op de Bühne onder le
vendige hilariteit naaapte.
Nellie: „Ik heb van Rob ontzet
tend veel geleerd, maar op ze
ker moment wil je toch je eigen
weg gaan. Je hebt je eigen op
vattingen over je werk en die
wil je rechtstreeks aan het pu
bliek kwijt. Lukt zoiets niet, dan
zie je wel weer. Toen Rob mij
onlangs voorstelde om samen
met het programma Compro-mi-
me door ons land op tournee te
gaan, heb ik dat graag gedaan,
omdat die man zijn vak door en
door verstaat."
Rob: „Nellie heeft het helemaal.
Je kunt uren werken op een de
tail, maar wat het eerst moet
zijn, het wederzijdse begrip,
daar hoef je met haar niet over
te praten. Ik ben uitgenodigd
voor een tournee door Amerika.
Ik zou Nellie graag meenemen.
Pantomime is een waanzinnig
moeilijk vak, omdat de benade
ring en de techniek zo sterk
steunen op persoonlijke inter
pretatie. Een partner in de pan
tomime vind je niet zo gemak
kelijk. Dat is de moeilijkheid".
Het zou niet Robs eerste buiten
landse tournee worden. Hij
heeft overal de clown uitgehan
gen en in het bijzonder herinnert
hij zich een reeks optredens in
de Parijse Crazy Horse Saloon
voor een formidabel bedrag.
Nochtans, voor de oorspronkelij
ke pantomime is het publiek in
ons land te klein, vooral ook
omdat het geen traditie heeft.
Ook daarom heeft Rob het op
de theatrale toer gegooid. Hij
NEDERLAND I
NOS
18.45 uur: Fabeltjeskrant
18.55 uur: Journaal
19.05 i
Links Rob van Reijn en rechts Nellie de Wekker
moet voortdurend blijven optre
den en kan zich de tijd niet
gunnen om een nieuw program
ma goed voor te bereiden. Zijn
programma's zijn op de groei
gebouwd en hij houdt de rek
erin door zijn talent tot improvi-
Hij kan zijn invallen niet in klad
aan een papiertje toevertrou
wen. Daarom zet hij ze gelijk in
bewegingen om. Deze moeten
wel ingepast worden in het beeld
van de figuur, die hij al van
stapel heeft laten lopen.
Rob heeft veel met groepen ge
werkt, maar heeft hierbij als
bijzondere moeilijkheid ervaren,
dat je er nooit helemaal in slaagt
om je intenties op anderen over
te dragen, daarvoor is pantomi
me te zeer een persoonlijke
kunst. Voor zijn typeringen
laat hij zich inspireren door de
literatuur. Je moet zo'n figuur
van binnen uit benaderen, daar
je eigen inlevingsvermogen in
stoppen en tenslotte zichtbaar
naar buiten brengen. Anders
word je niet begrepen. En in
zijn vak staat de mimische kun
stenaar toch al zo alleen. Alleen
voor Compro-mime plukte hij
met instemming enkele ideeën
van Nieuwe Komedieschrijver
Albert Maurits, namelijk met
een reeks dia's, die de verwor
ding van de wereld tonen.
Rob: „Een mimekunstenaar moet
kunnen ontroeren, door blijheid
en door de zachte tragiek, die
eigen is aan het menselijk be
staan. Ik ken een man, dié daar
in heel sterke mate aanleg voor
heeft, een geboren pantomimi-
cus, Johnny Kraaykamp. Hij
heeft het helemaal. Jammer dat
hij zich niet gespecialiseerd
heeft in de techniek van de
mime en dat hij zijn eigen tek
sten niet schrijft."
TON OLIEMULLER
Aan de reeks programma's die de
NCRV in de persoon van Henk
Mochel besteedt aan de proble
men van leven en dood wordt
vanavond een nieuwe uitzending
toegevoegd onder de titel „Een
milde dood".
De ontwikkelingen van de medi
sche techniek heeft er vooral de
laatste jaren toe geleid dat heel
schamel ménselijk leven einde
loos kan worden gerekt. Heeft
zo'n behandeling zin? Zo niet,
wanneer en onder welke om
standigheden moet die behande
ling worden afgebroken? Of
moeten wij nog verder gaan en
van de arts verlangen dat hij
onder bepaalde omstandigheden
op verzoek van de patiënten
en/of met toestemming van
diens familie, daadwerkelijk een
einde aan het leven van die pa
tiënt maakt?
Deze en andere vragen komen in
dit programma aan de orde.
Over ongeveeer anderhalve
maand wordt het volgende pro
gramma in deze reeks uitgezon
den.
Ned. II 21.25 uur.
(Van onze radio- en tv-redactie)
Vanavond volgt de tweede afleve
ring in de serie „Per ongeluk",
die de NCRV dit seizoen op het
scherm brengt.
Voor deze serie zijn zes verhalen
uit Henri Knaps bundel „Twin
tig manieren om Uw rijbewijs
kwijt te raken" in samenwer
king met Veilig Verkeer ver
filmd.
De serie is bedoeld als voorbeeld
van wat er allemaal kan gebeu
ren als mensen die zich om de
een of andere reden in een la
biele toestand bevinden, achter
het stuur van hun auto gaan zit
ten.
In een begeleidend artikel in de
NCRV-gids schrijft de auteur
onder meer over het onstaan
van het boek. De idee ontstond
op een moment dat hij „in een
provinciale krant een persoonlij
ke samenloop van omstandighe
den las, die er toe had geleid,
dat iemand 'n ernstig ve. .ee.s-
ongeluk had veroorzaakt". Om
dat dit slechts zelden gebeurt,
besloot Henri Knap een aantal
oorzaken van ongelukken aan
het licht te brengen.
basismateriaal kreeg hij ter
beschikking van mr. R. J. Po
lak, behalve advocaat te Am
sterdam ook privaat-docent in
het Wegenverkeersrecht aan de
Universiteit van Amsterdam.
„Aan de hand van elke be
schrijving heb ik een voorge
schiedenis samengesteld, zoals
die zou kunnen zijn geweest.
gezien de toedracht van het on
geluk", schrijft Henri Knap.
In de inleiding van het boek
spreekt prof. dr. W. Noordenbos
van de dwangmatige behoefte
van de mens zich steeds sneller
te verplaatsen.
Schrijft Henri Knap: ,,In mijn
boek heb ik gepoogd deze niet
te ontkennen dwangmatigheid
achtergrond te geven door haar
stimulansen te analyseren. Ik
heb dat gedaan als schrijver
dat wil zeggen, met als voor
naamste gereedschap wat de
niet-kunstenaar „fantasie"
noemt, maar wat in werkelijk
heid dit is: het vermogen de
stukken van de legkaart, die sa
men ons levensbeeld, ons maat
schappijbeeld vormen, telkens
dooreen te roeren en er andere
voorstellingen mee samen te
stellen.
De TROS presenteerde de eerste
aflevering van de quiz „Zeven
sprong". Het meest prijzens
waardig vonden we daarvan de
naam. Het bleek n.l. een „aan
geklede" versie te zijn van de
verkeersquiz die deze omroep
het vorige seizoen uitzond, aan
gevuld met elementen van an
dere „getallen"-programma's.
7-Sprong leende elementen van
„6-kamp" en van „Een van de
8". Getalsmatig lag ze dus tus
sen beide in. Kwalitatief niet.
De spelletjes waren flauwharti-
ger dan die van Zeskamp, de
presentatie leek een parodie op
Een van de Acht.
Dat parodie-karakter school voor
een deel in de presentatie
kleurloze Jan Theys. Een vlot
ter wauwelende t.v.-man kunnen
we ons niet voorstellen. Het
mag overigens gezegd dat het
„bijwerk" van het programma
tenminste redelijke kwaliteit
had.
De TROS lijkt overigens een club
van auto-fielen. Getuige het feit
dat naast de aangeklede ver
keersquiz er ook nog ruimte
was voor „Wereld op wielen".
Bij de VPRO was in de rubriek
„Namens Hans Hokke aan
het woord over processen in de
krantenwereld. Als krante-man
ben je geneigd daar een veel
voud aan kanttekeningen bij te
2 VOOr 12 maken. We geloven dat we ter
zake teveel partij zijn om dat
helemaal objectief te kunnen
doen.
Jeruzalem,
brandpunt der
geschiedenis
Enkele gesprëkken met belangrij
ke sprekers van de internationa
le conferentie in Jeruzalem, de
Jerusalem Conference on Bibli
cal Prophecy.
Ned. I 19.20 uur.
De wind blaast
waarheen hij wf
19.20 uur: Jeruzalem
19.50 uur: Tenslotté
•20.00 uur: Journaal
VARA
•20.21 uur: 2 voor 12
•21.00 uur: De ombudsman
•21.25 uur: Martin Brozius
22.05 uur: Een klein uur:
•22.45 uur: Journaal
NEDERLAND II
NCRV
18.45 uur: Fabeltjeskrant
18.55 uur: Journaal
19.05 uur: De koerier van
keizerin
19.30 uur: Per ongeluk
20.00 uur: Journaal
20.21 uur: Waar of niet
21.00 uur: Farce majeure
21.25 uur: Een milde dood
NOS
•22.15 uur: Journaal
22.20 uur: Den Haag vam
NEDERLAND I
NOS
09.30 uur: Engels, Teleac
10.00 uur: Het kan verken
10.30 uur: Elementaire eq
11.00 uur: Studeren, Telea
16.00 uur: Journaal
AVRO
16.02 uur: Rikkie en Slii
16.20 uur: Hot dog
16.40 uur: Stuif-es-in
18.45 uur: De Fabeltjeskr
18.55 uur: Journaal
19.05 uur: Mary Tyler Ma
show
19.30 uur: Poets
•20.00 uur: Journaal
•20.21 uur: Mounties op M
•21.10 uur: De versierders
22.00 uur: Sportpanoranu
22.50 uur: Journaal
NEDERLAND II IR
NOS W
18.45 uur: Fabeltjeskrant j
18.55uur: Journaal
KRO
19.05 uur: Felix dé Kat
19.12 uur: Reinaerde
20.00 uur: Journaal
20.21 uur: Bleeke Bet, fil:
21.30 uur: Brandpunt
•22.20 uur: Tot de dood
scheidt
22.50 uur: Epiloog
•22.55 uur: Journaal
HILVERSUM I
Nieuwe quiz, waarin twee maal
twee spelers aan de hand van
twaalfd vragen een woord moe
ten vormen.
Ned. 1 20.21 uur.
Martin Brozius
Gekke situaties vond de showfi
guur Martin Brozius. Situaties
waarin nierr- d verzeild raakt.
U ziet hem a's butler, automon
teur, golfspeler, televisiedanser,
tandarts en kantoorbediende.
Ned. I 21.25 uur.
Per ongeluk
Johan is met zijn meisje op weg
naar Nijmegen. In Arnhem
krijgt hij autopech en kijkt in
de motor. Juist als hij weer
achter de auto vandaan komt,
raast er een bestelwagentje
recht op hem af.
Ned. II 19.30 uur.
Slechts één kanttekening. Het pro
gramma bevatte duidelijk recla
me voor één bepaalde krant,
benevens anti-reclame voor een
andere (overigens erg goede)
krant. We vinden het een fout
van de VPRO dat ze dit onge
controleerd tot uitzending liet
komen.
De VPRO nam een stukje van de
„Dick Cavett-show" over, pro
gramma van een Amerikaans
presentator die op een ongun
stig tijdstip een marginaal-aan
tal Amerikaanse kijkers be
dient.
We kregen niet de indruk dat die
„show" voor Nederlands ge
bruik geschikt was. Het leeu
wendeel werd gevormd door een
gesprek met Groucho Marx, be
nevens door de hoogbejaarde
artiest gezongen liedjes.
Waar of niet? We vinden het prachtig dat die
Amerikaanse artiest op zo'n
hoge leeftijd nog tot zo'n presta
tie in staat is. Maar we werden
erdoor noch geamuseerd, noch
geboeid.
Een quiz voor kleine dorpen,
waarbij vertegenwoordigers van
een dorp geconfronteerd worden
met filmfragmenten waarvan
zij moeten zeggen of deze op
waarheid berusten. De winnaars
krijgen honderd gulden.
Ned. II 20.21 uur.
De Dagdromer voert als koning zijn bruid het paleis binnen
John v.d. Rest, een van de twee
directeuren van het Nieuw Rot
terdams Toneel, zal dit gezel
schap per 1 september 1972 ver
laten. Hij wil in het huidige to-
neelbestel geen leidinggevende
functie meer bekleden en zal
voortaan alleen maar regisse
ren, ook voor het NRT.
Een rechtstreekse uitzending van
het debat van de Tweede Ka
mer over de Troonrede zou ons,
bijvoorbeeld meer geboeid en
waarschijnlijk ook meer geamu
seerd hebben. Wiegels opmer-
kirg bijvoorbeeld (hij is de
VVD-fractteleider en als zoda
nig de jongste der geschiedenis)
dat hij overweegt om zijn taak
aan een jongere kracht over te
dragen vonden we een Marx-
mop in optima-forma.
en zending. 20.00
uw schrijven: v
(S) Voetlicht op:
nieuwtjes. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
VPRO: 18.00 Nws. 18.5
van D'66 en om 20.00
20.30 (S) Muz. uit de Bar
Israëlisch Filh. ork.
klass.muz. 22.55 Med.
23.10 Act. 23.20 Mod. koor
ned. componisten.
BELGIE 324 m (Nederli
fclLVERSUM I
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Or. L
(Soos): lichte gramm.muz.
(7.30-7.4X en 8.30-8.41 NWS.)
dat zou kunnen: verzoeï
(10.30-10.33 Nws) 11.55 W'
1.centrum Soc. Verzekerli
Med. t.b.v. land- en tuin
12 41 Nws.) 14.00 Steiger -1 1
HILVERSUM n
VARA: 7 00 Nws. 7.11 Ochtl
7.20 (S) Z.O: gevar.progr. D
de voorpag.; 7.54 VPRO: tL..
8.00 Nws.: 8.11 Act.: 9.**
soc. problemen.) 10.30
(11.00 Nws.) 13.0(
renC'luls'teriwogrf 15.30 De
week in het Ned. rmirlc',
VWS lfi.03 NOS-Jazz. 16;
jeoefêning. 17.00 Llchw
muz. DE VRIJE C-EDI
17.15 Wie is en wat wil d(
-:ers-omroep, lezing. VAl
:s) Melodieen Expres. 17 55
HILVERSUM IlTjjg"
18 00 Nws!) 9.00 Nws.' 9.03 Ptte
Nws.) 15 30 Meisieskoor V
toen en licht instrum. ai
P?nlre
de
Ma! p
bek*" n
He t.v-serie .Nerrtd t|
don" heeft in zün w L
een nieuw on^erkomë
den dat ..Pieke's Teiat'
doopt. Vanavond
Teiater een voorstellfof
pentheater Frank Ko1
rton Haae van „Astero
