Parijse kerk
voorbeeldig
Wachters van
de poort
brengen onrust
in Israël
Slag Lepanto
vier eeuwen oud
„Römischer
Beobachter99
Muziek op
alle toeren
Heenan
denkt
aan
opvolger
Kerk
en wereld
DINSDAG 5 OKTOBER 1971
LEIDSE COURANT
t A
PAGINA 15
De schermutselingen tussen de Haredim (hebreeuws voor
Godvrezenden) en de Hiloni'im (wereldsgezinden) in
Israël doet vele Israëli's vrezen voor een openlijke
oorlogvoering tussen beide groepen. De fel orthodoxe
joden brengen hun sabbath door met het gooien van
stenen naar rijdende auto's en bussen, die volgens hen
de rustdag ontheiligen. Maar het wereldsgezinde publiek
betaalt hen met gelijke munt terug.
Er is meer, dat de gemoederen
in beweging brengt. De ge
middelde Israëli is het in
het geheel niet eens met het
feit, dat studenten van or
thodoxe scholen vrijstelling
van militaire dienst kunnen
krijgen. De orthodoxe ge
meenschap daarentegen ver
zet zich weer tegen het ver
richten van sectie in de zie
kenhuizen, die zij ziet als
ontering van het menselijk
lichaam.
In één geval zijn militante jo
den een ziekenhuis in Jeru
zalem binnengedrongen en
hebben een stoffelijk over
schot meegenomen, dat zou
worden ontleed. Dokters
zeggen dat zij dreigbrieven
hebben ontvangen en ook
per telefoon zijn bedreigd.
In de hoofdstraten zijn leu
zen tegen de secties ge
kalkt.
Rellen
De ergernis van de wereldsge
zinde Israëli's richt zich
echter voornamelijk op het
verzet tegen het vervoer op
sabbat. Velen hebben geen
auto's en de bus is het enige
middel om zich te verplaat
sen. Sinds juli zijn de zater
dagen gekenmerkt door aan
oproer grenzende rellen,
botsingen met de politie en
het stenigen en afranselen
van buschauffeurs.
Het meest opruiende element
achter de daden van geweld
is „Netoerei Karta" (de
wachters van de poort) een
ultra-orthodoxe groep, die
de staat Israël feller haat
dan de meest extreme Ara
bier. Deze groep, die naar
schatting vijfhonderd volge
lingen heeft, erkent de jood
se staat niet, en stelt het
zionisme op één lijn met het
nazisme, verbrandt Israëli
sche vlaggen en weigert
door de regering uitgegeven
persoonsbewijzen bij zich te
dragen.
Netoerei Karta laat zich uit
sluitend leiden door de bijbel
volgens welke er geen Is
raëlische staat kan zijn vóór
de messias komt en 't jood
se volk verlost. Voor Netoerei
Karta heeft het zionisme
het voorrecht van de messi
as aan zich getrokken en de
bijbel ontwijd door een
staat in het leven te roepen,
diè niét getrouwelijk leeft
naar de voorschriften van
de bijbel.
Afgezonderd
De leden van Netoerei Karta
houden zich verre van al
wat Israëlisch is, spreken
geen hebreeuws maar uit
sluitend jiddisch en leven bij
na afgezonderd in een en
clave van Jeruzalem, Mea
Sjeerim genaamd.
Velen weigeren de klaagmuur,
het voornaamste heiligdom
van Jeruzalem te bezoeken
omdat deze in de oorlog in
het midden-oosten van 1967
door Israëlische strijdkrach
ten is veroverd en daarom
een zionistische verovering
is.
Netoerei Karta, waarvan de
aanwezigheid te Jeruzalem
uit de middeleeuwen da
teert, ontvangt haar geld
middelen van medestanders
in de Verenigde Staten en
Een beroemde zeeslag viert
donderdag 7 oktober zijn
vierhonderdste verjaardag
en wel de slag bij Lepanto,
een plaats aan de ingang
van de Golf van Korinthe.
Daar stootten de verenigde
Spaanse, Venetiaanse en
pauselijke eskaders op de
Turkse vloot in een gevecht,
waarvan de afloop voor de
godsdienstige en politieke
ontwikkeling van Europa
van uitzonderlijk belang is
geweest.
Het Is de verdienste van paus
Pius V geweest, dat de
Zuideuropese landen niet in
handen van de Turken en
de Islam zijn gekomen. Hij
sloot een verbond met Span
je, Venetië en Italiaanse
vorsten, dat leidde tot de
uiteindelijke krachtmeting
met de Turken. Voor de
verenigde vloot zee koos,
baden de Christenen samen
met de paus knielend de
rozenkrans, terwijl op elk
schip van de vloot een af-
weigert dingen, zoals pensi
oen en steun van de staat
Israël te aanvaarden.
Er bestaat geen vrouwene
mancipatie in Netoerei Kar
ta, waarvan de cohorten nog
elke dag bij het morgenge
bed God danken, omdat zij
niet als vrouwen geboren
zijn.
De nieuwe structuur van de Parijse kerkprovincie kan naar de
mening van paus Paulus ook andere grote steden tot
voorbeeld dienen, waar het de herstructurering betreft van
de kerkelijke organisatie.
Tijdens een ontvangst van de bisschoppen uit de Parijse
kerkprovincie zei de paus: „Wij dragen de pastorale last van
het diocees Rome, en daarmee in zekere zin ook de zorg
voor alle kerken. Dat neemt niet weg dat we ook aan die
grote steden moeten denken waarvan de bevolkingsdichtheid
en de missionaire taken onze krachten opeisen".
De paus sprak de hoop uit dat de nieuwe structuur elders ook
navolging zou krijgen. Deze nieuwe structuur in de Parijse
kerkprovincie houdt in dat er verschillende nieuwe diocesen
ontstaan zijn, terwijl de samenwerking van die bisdommen
op personeel- en financieel gebied werd geïntensiveerd.
Met ingang van deze maand
verschijnt er nu ook een
wekelijkse uitgave van de
Osservatore Romano in de
Duitse taal. Als doél van
deze editie noemt de Osser
vatore het bijeenbrengen
van de belangrijkste docu
menten, akten en» uitspraken
van het hoogste leergezag
en van de bisschopsconfe
renties, die in de loop van
de week in de Osservatore
Romano gepubliceerd zijn,
evenals berichten over de
activiteiten van de H. Stoel,
de curie en na-conciliaire
instituten en nieuws over de
wereldkerk".
Naar de mening van de Osser
vatore is een dergelijk bul
letin steeds noodzakelijker,
om de activiteit van het
leergezag en het leven van
de kerk uit haar volledige
en echte bronnen bekend te
maken en „de gaten van
een summiere, fragmentari
sche, zo niet tendentieuse
berichtgeving te dichten".
Er zijn nu wekelijkse uitgaven
van de Osservatore in het
Italiaans, Frans, Engels,
Spaans, Portugees en
Duits.
Kerk als
toevlucht in
Derde Rijk
Van de auteur dr. Lutz-Eugen
Reutter is bij Paulus-Verlag
Recklinghausen-Hamburg
het boek verschenen: de ka
tholieke kerk als helper van
vluchtelingen in het Derde
Rijk. Het wetenschappelijke
werk is ontstaan op basis
van een historische disserta
tie over het thema „De
hulpvaardigheid van katho
lieke organisaties en kerke
lijke instellingen voor de
vervolgden in nationaal-so-
cialistisch Duitsland".
Daarvoor was een jarenlange
studie nodig in binnenlandse
en buitenlandse archieven
en gesprekken met talloze
mensen, die in de oorlogsja
ren hulp kregen of nauw bij
de hulpacties betrokken wa
ren. Paus Paulus heeft deze
week uit handen van de au
teur een exemplaar van het
boek aangeboden gekre
gen.
Paus vraagt
hulp voor
Pakistan
EN WERELDPaus Paulus
heeft een beroep op de we
reld gedaan om hulp te bie
den aan de meer dan acht
miljoen Pakistaanse vluch
telingen. Hij riep alle hul
porganisaties in de wereld
op om geld, medicamenten
en voedsel te geven.
Voorts drong hij er bij alle
kerken op aan op zondag 10
oktober speciale aandacht te
schenken aan de Pakistaan
se vluchtelingen. Hij vroeg
om gebed en vasten uit soli-
dairiteit met de vluchtelin
gen, om zo persoonlijk iets
hun lijden
beproevingen.
Geza Anda
speelde op
12 elpees
25 concerten
van" Mozart
In de overvloed van onze welvaart
presenteert de Deutsche Gram-
mophongesellschaft in z(jn inte-
kenactie voor dit najaar de kla
vierconcerten van Mozart in een
magnifiek uitgevoerde casette
met twaalf langspeelplaten en
een fraai en interessant toelich-
tingsboek. De cassette is nu te
krijgen voor f175,- maar gaat
over een paar maanden f 294,-
kosten. Het prijsverschil is dui
delijk en hoewel het buiten
kijf is, dat u waar en kwaliteit
voor u geld krijgt, moet u toch
niet dadelijk gaan kopen, want
er z(jn meer van zulke casset
tes, en u moet niet alleen
prijs- maar zeker ook muzikaal
bewust zijn. Dat laatste is niet
zo gemakkelijk want u moet
voor uzelf uitmaken wat en op
welke manier u Mozart het
liefst hoort.
Anda, de temperamentrijke en
toch emotioneel beheerste Hon
gaar, is niet de eerste die, zoals
dat heet, alle klavierconcerten
van Mozart vastlegde, en hij
zal ook de laatste niet zijn.
Wel deed hij er lang over: een
jaar of tien, en hoewel hij
zorgvuldig te werk ging, be
waarde hij zijn groot enthou
siasme. In 1968 evenwel publi-
ceerdé Philips al een soortgelij
ke cassette met opnamen van
de typisgh Oostenrijkse Ingrid
Haebler, en toen werd ook de
verzameling van vier cassettes
gecompleteerd met Epic-opna-
men van vertolkingen van de
cosmopolitisclie Lili Kraus. En
als u weten wilt wat u in de
naaste toekomst nog zult kun
nen kopen: Daniel Barenboim,
de muzikale Israëliër, werkt
voor EMI óók aan alle Mozart-
klavierconcerten.
COMPLEET
Keus genoeg inderdaad, maar
kiezen is moeilijk, zo niet bijna
onmogelijk. Laten we het eerst
hebben over het betrekkelijke
begrip „compleet". Toen Mozart
nog heel jong was, maakte hij
als een soort proefwerk vier
klavierconcertjes naar onderde
len van sonaten van tijdgeno
ten. Köchel nummerde die con-
certjes in zijn catalogus 37, 39,
40 en 41. Verder schreef het
wonderkind, met zijn vader op
reis, in Londen of in Den Haag
drie concertjes naar sonates
van Johann Christian Bach,
verzameld in K. 107. Welnu,
deze drie concertjes K. 107
vindt u niet in de cassettes van
Haebler, Kraus en Anda, maar
de eerste vier concertjes, die
dus óók transcripties zijn, wer
den wel vastgelegd door Kraus
en Anda maar weer niet door
Haebler die overigens andere
troeven meebracht. Met colle
ga's speelde zij de concerten
voor twee en drie klavieren, en
ook twee rondo's die alterna
tieven zijn voor finales van
eerder gecomponeerde concer
ten. Dit dubbel- en tripelcon
cert en deze rondo's zitten al
léén in de cassette van Haebler
en ontbreken bij Kraus en An
da.
De verdere verschillen betreffen
de musiceertrant, de artistieke
opvatting, de begeleidende or
kesten en de cadensen. Over
die verschillen zou een dik
proefschrift te schrijven zijn,
waarin dan ook ter sprake zou
moeten komen of de moderne
concertvleugels, die door de ge
noemde pianisten werden ge
bruikt, voor Mozart ideaal ge
noemd moeten worden. Mozart
immers schreef deze concerten
voornamelijk voor eigen ge
bruik en voor het hamerklavier
van zijn tijd: hij was op dét
instrument een van de beste
klavierspelers van zijn dagen.
Wat dat betekent, kon men niet
zo lang geleden gaan bevroeden
toen Jörg Demus bij een tele
visieconcert een Mozart-kla-
vierconcert speelde op een in
strument uit de tijd van de
componist. Afgezien van be
paalde nadelen, sprongen ook
de voordelen duidelijk in het
oor. Maar goed, de complete
Mozart-concerten op hamerkla
vier zijn er voorlopig nog
niet.
Ook op de andere aangeduide
kwesties kan niet worden inge
gaan. Als we, met alle gevaren
daarvan, proberen de gesigna
leerde vertolkingen naast el
kaar te zetten, moeten we er
van uitgaan dat alle betrokken
pianisten instrumentalisten en
uitvoerende kunstenaars van
de eerste rang zijn, en dat
alles afhangt van subjectieve
smaak- wie de voorkeur krijgt,
al valt daar wel dégelijk op
een zinnige manier over te
twisten. Haebler: gaaf, helder,
warm van toon, is voor ons
soms wat popperig, wat al te
egaal en ingetogen van expres
sie, in sommige vroege concer
ten onnavolgbaar, maar met
name in de grote, late meester
werken dynamisch wat be
perkt. Kraus: wat minder gaaf
en meer wisselend van niveau,
maar veel levendiger spiritue
ler, vaak ronduit subliem, zo
wel in de lyriek als in de
dramatiek. En nu Anda: inder
daad mannelijker, krachtiger
dan de beide dames, niet histo
riserend maar zeker stijlbewust
en blijvend binnen het kader
van Mozarts componeertrant,
ook in de cadensen die hij niet
altijd van Mozart overnam
maar wel in diens opvatting
zelf componeerde.
ERELID
De Camerata Academica des Mo-
zarteums, door wijlen Paum-
garten voor de Salzburger
Festspiele in het leven geroe
pen, staan Anda terzijde maar
zijn op zichzelf geen eerste
rangs ensembles. Het grote voor
deel is echter dat Anda de
musici zelf instrueerde en diri
geerde en dat er daardoor on
afgebroken een sterke eenheid
ontstond, met name ook in de
vaak heel wezenlijke dialogen
tussen solist en strijkers of
houtblazers. Terwijl de begelei
dingen bij Haebler variëren
tussen prachtig en routineus,
staat Lili Kraus daar tussen in.
Haar Wiener Festival Orkest is
kennelijk net als bij Anda,
door de solist beïnvloed, veel
meer dan bij Haebler. Dat zal
ook het geval zijn in de casset
te van Barenboim, want reeds
gepubliceerde losse platen
maken duidelijk welk voordeel
het is dat Barenboim evenals
Anda h-t orkest zelf in de
hand houdt. Alleen is het Eng
lish Chamber Orchestra, waar
Barenboim mee werkt, beter
dan de Camerate.
Ziehier wat informatie, die het er
voor u niet eenvoudiger op
maakt, vooral niet als we er
bij vertellen dat wie er moeite,
tijd en geld voor over heeft,
natuurlijk ook een privé collec
tie kan samenstellen en er ja
ren boeiend mee bezig kan zijn
de ene gekozen opname te ver
vangen door een andere, die
nog beter lijkt. Er zijn immers
nog ettelijke pianisten die Mo
zart prachtig op de plaat heb
ben vastgelegd, al waren het
maar Kempf en Ashkenazy om
twee sterke uiteenlopende ar
tiesten te noemen.
Dan maar geen cassette kopen?
Toch beslist wél, want al groeit
geen enkele boom tot in de
hemel, door zo'n cassette, als
hij goed is, leert u diep door
dringen in een wereld die voor
u een openbaring zal zijn. Pas
als u die wereld goed kent, komt
u toe aan het persoonlijke on-
derscheidingsvex-mogen dat no
dig is om te weten of voor u
Haebler, Kraus of Anda de ideale
bemiddelaar is. Gaat het dan
om de veelzijdigheid en de door-
leefdheid van Mozarts expressie
dan maakt Anda zeker niet de
minste kans.
J. KASANDER
beelding van Maria werd
aangebracht of haar banier
in de mast werd gehesen.
Ma een bijna vier uren duren
de slag, waarbij zeer verbit
terd werd gevochten keerde
de verenigde Christelijke
vloot zegevierend terug. De
Turkse vloot was een ver
nietigende slag toegebracht.
Men schreef het succes toe
aan het rozenkransgebed,
dat sindsdien een zeer ge
liefde gebedsdevotie is ge
weest.
Kardinaal Heenan, aartsbis
schop van Westminster heeft
zijn clerus gevraagd hem
namen te geven van pries
ters, die in aanmerking zou
den kunnen komen om hem
op te volgen. Kardinaal
Heenan is zeventig jaar en
hoewel hij het afgelopen
jaar een tijdje rust heet
moeten nemen, betekent
zijn verzoek nog niet, dat
hij om gezondheidsredenen
zich terug wil trekken.
In Washington heeft het idee
geopperd om priesters, regu
lieren en leken mee te laten
helpen om de meest ge
schikte persoon te zoeken
voor de functie van aarts
bisschop van Washington.
De huidige aartsbisschop
van Washington, kardinaal
Patrick O'Boyle is in de af
gelopen zomer 75 jaar ge
worden en heeft zijn ontslag
aangevraagd bij de paus. De
vereniging heeft aan de
priesterraad van het aarts
bisdom gevraagd hun idee
op de volgende vergadering
te bespreken.
Rome, priesterzwart en kardinaal-rood
NAGEKOMEN FAMILIEBERICHTEN
MARTINUS JOSEPH FAES
echtgenoot van Elisabeth Wilhelmina Rcdcgeld
op de leeftijd van 67 jaar.
Leiden: E. W. FAES-Redegeld
C. J. M. JEUSTER-Faes
C. M. JEUSTER
Amstelveen: J. C. M. GRIFFIOEN-Faes
J. TH. GRIFFIOEN
Leiden: E. M. M. VAN DER ZEE-Faes
J. J. A. M. VAN DER ZEE
en kleinkinderen
LEIDEN, 4 October 1971
Van der Duijnstraat 24
- Thuis geen bezoek -
i Begrafenis Associatie
ïr waarna gelegenheid
Wij vieren de H. Eucharistie voor zijn zielerust, donderdag
7 October a.s. te 14.00 uur in bovengenoemde kerk, waarna de
begrafenis plaatsvindt te circa 15.00 uur op de begraafplaats
„Rhijnhof" (R.-K. gedeelte).
Heden nam de Here tot Zich, mijn lieve man, onze zorgzame
vader, behuwd-, groot- en overgrootvader, broeder, behuwd-
broeder en oom
HENDRIK VAN DER MAAS
Leiden: G VAN DER MAAS-den Hollander
M. KLINKHAMER-van der Maas
A. M. FILIPPO-van der Maas
D. FILIPPO
G. DEVILEE-van der Maas
G. DEVILEE
Alphen aan den Rijn: G. VERGUNST-van der Maas
A. G. VERGUNST
Leiden: W. A. VAN DE WEIJDEN-van der Maas
K. VAN DE WEIJDEN
G. HENSING-van der Maas
Leiderdorp: C. K. HENSING
H. BODRIJ-van der Maas
J. PH. N. BODRIJ
Leiden: J. VAN RIET-van der Maas
P. VAN RIET
I. DEVILEE-van der Maas
B. DEVILEE
Leiderdorp: H. G. VAN DER MAAS
A. E. VAN DER MAAS-Gressie
Leiden: G. VAN DER MAAS
F. VAN DER MAAS-v. den Nieuwendijk
Katwijk: M. VAN DEN OEVER-van der Maas
C. VAN DEN OEVER
klein- en achterkleinkinderen
en verdere familie
LEIDEN, 4 oktober 1971.
Marijkestraat 4.
De overledene is opgebaard in het Rouwcentrum Van der Luit,
Haagweg 31, Leiden Bezoek dinsdag van 19.0019.30 uur en
woensdag van 16.0016.30 uur.
Thuis geen bezoek - geen bloemen
De rouwdienst is bepaald op donderdag 7 oktober a.s. om 13 uur
in de aula van de Algemene Begraafplaats a. d. Hoogmadeseweg
te Leiderdorp, waarna de begrafenis zal plaats vinden.
Op 92-jarige leeftijd na een gelukkig huwelijk van 68 jaren,
is na het Sacrament der Zieken te hebben ontvangen, tot onze
diepe droefheid van ons heengegaan mijn lieve man, onze dier
bare vader, behuwd-, groot- en overgrootvader
HENDRICUS ANTHONIUS MATHÖT
Hoewel wij dankbaar zijn dat wij hem zo vele jaren in ons
midden mochten hebben, blijft het voor onze hele familie
moeilijk ons in te denken hem thans te moeten missen.
De plechtige H. Mis van Requiem zal worden opgedragen op
donderdag 7 October om 10.30 uur in de kapel op het R.-K.
kerkhof, Gooweg, Noordwijk-binnen, waarna de begrafenis zal
plaatsvinden.
Voor de zielerust van de overledene zal er op woensdagavond
om 19.30 uur een heilige mis worden opgedragen in de ge
noemde kapel.
- Aan huls geên bezoek -
Gelegenheid tot condoleren na de teraardebestelling in de kapel.
Diep bedx'oefd, maar dankbaar voor wat -zij altijd voor ons
is geweest, geven wij u kennis van het overlijden van onze
lieve moeder, schoonmoeder en oma,
CORNELIA ANNA JUFFERMANS
geboren van der Velde
weduwe van Casparis Henricus Anthonius Juffermans
Castricum: H. JUFFERMANS
M. C. JUFFERMANS-Delescen
Lisse: N. JUFFERMANS
C J. JUFFERMANS-Blommers
C. P. DUIVENVOORDEN-JuffermanS
TH. DUIVENVOORDEN
W. JUFFERMANS en
verloofde ANTON MENS
ANNEKE JUFFERMANS
Den Haag: C. JUFFERMANS
P. H. JUFFERMANS-Slop
Roelof arendsveen: C. JUFFERMANS
M. JUFFERMANS-Nieuwenhuyzen
Voorhout: TH. JUFFERMANS
G. JUFFERMANS-van der Zon
en kleinkinderen
De plechtige Eucharistieviering zal plaats hebben op vrijdag
8 oktober a.s. om 10 00 uur in de Parochiekerk van de H.H.
Engelbewaarders te Lisse, Beekbrug, waarna de begrafenis zal
plaats vinden op het Parochiële kerkhof.
Donderdagavond 7.00 uur Avondmis voor de overledene in
voornoemde kerk.
Gelegenheid tot condoleance-bezoek, dinsdag- en woensdagr
avond van 8.009.00 uur.
