Voor beter onderwijs
Dok meer zelf betalen
lutorijden en
itreinreizen
eel duurder
Glastuinbouw moet attent blijven
SCHOOLGELD VOOR MIDDELBAAR
ONDERWIJS NAAR DRAAGKRACHT
Tal van gevaren bedreigen welzijn
MINDER
GELD
PREMIE
SPAREN
Planbureau ziet
hoge lonen en prijzen
Werkende
16-jarigen
één dag
onderwijs
5DAG 21 SEPTEMBER 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
onze parlementaire redactie)
HAAG Minister Van
n (Onderwijs) en zijn collega
De Brauw (Wetenschap-
I willen een nieuw onder-
sbeleid. Daarbij moet vol-
hen vooral tot uiting ko-
j>, dat zij, die van beter
erwijs profiteren, daaraan
moeten meebetalen. Als
olg daarvan gaan de colle-
"felden omhoog (waarvoor
een wetsontwerp inge-
ind wordt), moet bij het voort-
l'et onderwijs meer schoolgeld
aald worden, terwijl „het
11 ;esloten is om in de toc-
ist aan alle eisen te vol-
n", aldus beide bewindslie-
in hun begroting-1972. Al
^le maatregelen brengen een
10 iwe planning met zich mee,
'Armee de ministers nu reeds
'a onnen zijn.
der geval moet, aldus de
isters Van Veen en jhr. De
uw de samenhang tussen de
chillende onder wijsvernie-
gen bevorderd worden,
at echter onmogelijk in
tijdsbestek aan alle eisen
wensen voldaan kan wor-
i± moet gekozen worden uit
^eiriteiten. Doel is een zo
lVMjg mogelijk onderwijskundig
dement te bereiken".
wat het hoger onderwijs
eft is de „belangstelling uit
de lagere inkomensgroepen en
uit de milieus met sociaal-cul
turele achterstand teleurstel
lend langzaam toegenomen",
aldus minister De Brauw van
Wetenschappen. „Voor de ze
ventiger jaren zijn daarom
nieuwe structuren en nieuwe
gereedschappen nodig". Hij
gaat in ieder geval de, wat hij
noemt, onbeheerste uitgroei
en scheefgroei aanpakken.
Om te beginnen is eenheid tussen
het wetenschappelijk en hoger
beroepsonderwijs noodzakelijk
ter herstructurering van het
wetenschappelijk onderwijs. De
minister neemt daarom in gro
te lijnen het ontwerp-Veringa
over de studieduurbekorting
De minister beraadt zich nog op
de voorstellen van de commis-
sie-Andriessen over de studiefi
nanciering en studietoelagen
van het hoger onderwijs. De
verhoging van de examen-, in
schrijf- en collegegelden hangt
hiermee volgens de minister
ten nauwste samen. In ieder
geval moet de „inkomstenheve-
ling naar de financieel sterke
ren ingeperkt worden", stelt
jhr. De Brauw in de begroting
van O. en W. vast.
Middelbaar onderwijs
Minister Van Veen wil schoolgeld
gaan heffen bij het gehele
voortgezette onderwijs. Dit geldt
ook voor leerlingen die nog
leerplichtig zijn en daarom tot-
nutoe van schoolgeld vrijge
steld zijn. Tegelijk worden de
schoolgelden die via de belas
tinggelden geïnd moeten wor
den verhoogd. Een nieuwe
schoolgeldwet zal deze materie
moeten regelen.
Verkorting van de schoolweek bij
het middelbaar onderwijs is
volgens de bewindslieden even
eens noodzakelijk vanwege de
bezuinigingen. Vanaf augustus
1972 krijgen leerlingen van
m.a.v.o, h.a.v.o., atheneum en
gymnasium twee uren minder
les. De schoolweek zal 30 uren
en 50 minuten tellen. Voor het
avondonderwijs worden de
nieuwe schoolweken 13 lesuren
bij v.w.o. en 12 bij m.a.v.o-
h.a.v.o.
Dit alles gebeurt niet om onder
wijskundige, maar om finan
ciële redenen. De bewindslie
den willen meer ruimte schep
pen voor nieuwe activiteiten.
Basisschool
De klassen bij het basisonder
wijs worden volgend jaar niet
kleiner, niet omdat er geen
geld is, maar vanwege het te
kort aan onderwijskrachten. De
spanning tussen vraag en
aanbod in deze sector zal na
melijk volgens de bewindslie
den niet afnemen. Ook eind
1972 zal het aanbod van onder
wijzers „beduidend lager" zijn
dan de vraag.
Kleuterschool
Bij het kleuteronderwijs kunnen
Kleuterscholen: eindelijk kleinere klassen.
de klassen iets kleiner worden.
Per 1 augustus 1972 mogen in
de kleuterklassen maximaal 37
kinderen zitten.
LTS-EN
Het lager technisch onderwijs
komt voor bepaalde problemen
te staan. Bepaald is namelijk,
dat de klassen van de l.t.s. iets
groter moeten worden. In het
schooljaar 1972-1973 moeten er
20 leerlingen per klas zijn,
daarna 21 leerlingen. Dit komt
door de uitbreiding van de l;t.s.
naar vier jaren, waardoor 70
miljoen gulden meer not^ig is
en meer leraren algemene vak
ken aangetrokken moeten wor
den, terwijl op deze leraren
ook al een extra beroep gedaan
moet. worden in verband met
onderwijsmaatregelen voor wer
kende jongeren.
Middenschool
Minister Van Veen wil de mid
denschool als mogelijke toe
komstige ontwikkeling van de
onderwijsintegratie aan 11 tot
15-jarigen aanvaarden. Studie
en experiment zijn voor deze
integratie de aangewezen mid
delen, meent hij. Maar de in
voering van een middenschool
noemt hij een complex vraag
stuk. De belangrijkste voor
waarde is namelijk een docen
tenkorps, dat op de invoering
van de middenschool voorbe-
DEN HAAG Er wordt minder
gebruik gemaakt van de spaar
regelingen, waarbij de overheid
een premie verstrekt, dan in
het verleden werd aangeno
men. Om die reden heeft mi
nister Boersma voor de pre
mieverstrekking voor 1972 rond
15 miljoen minder uitgetrokken
dan dit jaar is gebeurd.
Andere „voordeeltjes" voor de
minister van Sociale Zaken
zijn een lagere raming van
ruim 20 miljoen voor de bijsla
gen krachtens de kinderbijslag
wet voor kleine zelfstandigen,
zulks op grond van de beschik
bare gegevens en het wegval
len van de bijdrage aan het
Europees Sociaal Fonds als ge
volg van een wijziging in de
financiële relatie tussen Neder
land en de E.E.G.
Niettemin heeft minister Boersma
volgend jaar 315 miljoen gul
den meer nodig, waardoor zijn
budget op bijna 2'/a miljard zit.
Het grootste deel van de stij
ging (197 miljoen) komt door
verhogingen van lonen en sala
rissen; voorts wordt meer bij
gedragen aan de ziekenfonds
verzekering voor bejaarden en
de vrijwillige ziekenfondsver
zekering (62 miljoen), moet een
vermogentekort in het invalidi-
teits- en ouderdomsfonds wor
den gedekt (9,6 miljoen meer),
is meer geld nodig voor com-
pletaire sociale voorzieningen
(58 miljoen) wegens toenemen
de werkloosheid, alsmede voor
aanvullende werkgelegenheid
en bevordering, van arbeidsmo
biliteit.
Verwacht wordt, dat gemiddeld
20.000 personen voor een werk
loosheidsuitkering in aanmer
king komen.
DEN HAAG De instelling van
een apart ministerie voor Volks
gezondheid en Milieuhygiëne
komt voort uit 't besef dat 't be
houd van een gezond leefmi
lieu van wezenlijke betekenis
is voor de toekomst van ons
land. Hoe langer hoe meer
wordt beseft dat de technologi
sche hoog ontwikkelde maat
schappij bedreigingen voor het
welzijn meebrengt. Aldus mi
nister Stuyt (Volksgezondheid
en Milieuhygiëne) in de toe
lichting op zijn begroting voor
volgend jaar.
Bijzondere aandacht is geboden
voor de coördinatie van de mi
lieuhygiëne. Een slagvaardig be
leid is dringend nodig. Een ef
ficiënte samenwerking van
landelijke en lagere overheden
en een intensief overleg tussen
overheid en maatschappelijke
groeperingen moet worden ge
stimuleerd.
Dr. Stuyt acht het wenselijk dat
er meer bundeling komt bij
verenigingen, stichtingen en
actiegroepen die zich met een
gezond leefmilieu bezighouden.
Versnippering van krachten en
geld dient te worden tegenge
gaan. De minister is nu bezig
richtlijnen te ontwerpen voor
het beleid van de regering pp
het terrein van de milieuhygië-
Hij vraagt grote aandacht voor
het voorkomen van ziekten.
Gezondheidsvoorlichting- en -
opvoeding zijn hiervoor van
waarde, alsmede de opsporing
van ziekten en oorzaken daar
van. In voorbereiding is een
preventieplan, in het kader
waarvan het bevolkingsonder
zoek op het vroegtijdig opspo
ren van ziekten zal worden
versneld.
De begroting van volksgezondheid
en milieuhygiëne raamt de uit
gaven in 1972 op ruim 420
miljoen, een stijging van rond
80 miljoen in vergelijking met
de begroting van het lopende
jaar. Hiervan is 31 miljoen het
gevolg van loon- en prijsmaat
regelen. Verder zijn hogere
uitgaven geraamd voor de be
strijding van de luchtvervui
ling, het wetenschappelijk on
derzoek en de subsidies (9 mil
joen) voor instellingen ten be
hoeve van de maatschappelijke
gezondheidszorg.
Het Centraal Planbureau heeft de economische verwachtingen voor
1972 in het volgende staatje verwerkt:
stijging loonsom werknemers 13,5 percent
toeneming particuliere consumptie 4,5 percent
groei goederenuitvoer 8,5 percent
groei goedereninvoer 5 percent
stijging particulier prijspeil 7 percent
groei arbeidsproduktiviteit 3 percent
stijging reëel vrij beschikbaar inkomen 4 percent
uitbreiding investeringen woningbouw 1 percent
werkloosheid 80.000 man
belastingdruk 29,7 percent
sociale premiedruk 18 percent
Worden deze cijfers met die van het lopende jaar vergeleken, dan valt
nauwelijks wijziging in de hoge loon- en prijsstijgingen waar te
nemen. De invoerprijzen zullen iets minder stijgen, voor 1972 even
veel als de uitvoerprijzen. De overheidsinvesteringen nemen sterk af.
Dit geldt ook voor de investeringen in bedrijven.
Zowel de uitvoer als de invoer neemt iets minder toe. De arbeidspro
duktiviteit vermindert. Desondanks wordt verwacht dat de welvaarts
positie van de werknemers iets meer zal toenemen dan in het lopen-
Het tekort op de betalingsbalans zal iets kunnen verminderen. De
voorraadvorming in het bedrijfsleven neemt iets toe. De besparingen
geven een vermindering van een percent te zien.
De druk van belastingen en sociale, premies tezamen bedraagt 48,1
percent van het netto nationale inkomen tegen marktprijzen, een
drukverzwargin van 1,6 percent in vergelijking met 1971.
DEN HAAG. Vanaf augustus
volgend jaar moeten ook de
16-jarige werkende jongeren een
dag per week naar school of
vormingsinstituut. Dat betekent
dat de 15-jarige werkende jon
geren. die dit schooljaar onder
de nieuw ingevoerde „partiële
leerplicht" vallen, daar ook vol
gend jaar onder blijven vallen.
De vormingsinstituten en leer
lingstelsels zullen daardoor voor
deze groep een tweejarig pro
gramma kunnen afwerken.
Door de nieuwe maatregel zal het
aantal jongeren dat onderwijs
geniet met ongeveer 56.000 wor
den uitgebreid. Om toch in het
kader van het zuinige beleid de
groei van het aantal vormings
leiders beperkt te kunnen hou
den. zal het aantal directe vor
mingsuren per leider enigszins
worden uitgebreid. Over uitbrei
ding van de groepsgrootte bij
het vormingswerk wordt niet
gerept.
Op de onderwijsbegroting is twee
miljoen gulden gereserveerd
voor extra-kosten van projecten
van samenwerking tussen vor
mingswerk en beroepsbegelei
dend onderwijs in zogenaamde
streekcentra. Bij de stuurgroep
streekcentra, die deze projecten
gaat begeleiden in samenwerking
met enige wetenschappelijke in
stituten, zijn dertig projecten
voor streekcentra aangemeld.
Matiging van
rijksbouw met
400 miljoen
DEN HAAG De Rijksgebou
wendienst moet volgend jaar
sterk bezuinigen. Ondanks de
grote sty ging van de bouwkos
ten zullen de uitgaven vrjjwel
op hetzelfde niveau van 1971
worden gehandhaafd. Hierdoor
zal een bclangryk deel van het
programma voor 1971 en waar
schijnlijk het hele program voor
1972 moeten worden opgescho
ven tot na dat jaar. Hierdoor
kon voor 163 miljoen gulden
worden bezuinigd.
Het opschorten van een groot aan
tal projecten houdt in, dat voor
een lange tijd niet zal kunnen
worden voldaan aan de bouw-
wensen van ministeries, rijks
diensten enz.
Het totale pakket van werken en
aankopen, dat in 1971 en 1972
moet worden opgeschort, be
draagt rond 400 miljoen. In
1973 zal moeten worden afgè-
wogen wat het eerst moet wor
den uitgevoerd.
Bedrijven betalen
voor gastarbeider
DEN HAAG De regering heeft
besloten de sociaal-culturele be
geleiding van de in Nederland
verblijvende gastarbeiders met
ingang van 1972 te financieren
uit een daartoe aan de werk
gevers op te leggen heffing. De
sterk stijgende uitgaven voor
deze activiteit worden aldus
gedekt door een overeenkomsti
ge middel cnopbrengst.
Voor wat belreft de in ons land
verblijvende rijksgenoten (Surl-
namers, Antillianen) van over
zee wordt de sociale begeleiding
met ingang van komend jaar
onder de ontwikkelingssamen
werking gebracht.
AAG Met ingang van 1
mri 1972 moet de motorrij-
jnbelasting aanzienlijk om-
L De verhoging kan varië-
gulden tot 67 gul-
li afhankelijk van het ge-
Voor auto's tot 600 kilo-
12 gulden meer bc-
worden. Voor auto's tot
kilogram 42 gulden, tot
)i| kilogram 53 gulden en tot
kilogram 67 gulden meer.
's het gevolg van de verho-
1 van de opcenten op de
rrijtuigenbelasting met 60.
tantal opcenten dat nu be-
worden bedraagt
Dit blijkt uit de wijziging
rijkswegenfonds die
Drees (Verkeer en
rstaat) en minister Nelis-
(Financiën) binnenkort zul-
particuliere
hang gezien moeten worden en
dat de hogere uitgaven voor het
openbaar vervoer gepaard moe
ten gaan met de temporisering
van uitgaven in andere sectoren,
met name de wegenbouw. Per
1 januari 1973 komt er een alge
meen verkeersfonds om deze
samenhang te benadrukken. Dit
verkeersfonds zal een aanzien
lijk ruimere werkingssfeer heb
ben dan het rijkswegenfonds. Bij
dit fonds zullen niet alleen de
uitgaven voor wegen, maar ook
voor het openbaar vervoer wor
den betrokken, ten einde tot een
meer geïntegreerd beleid op het
gebied van verkeer
te komen.
zullen vrijgesteld
iijvan het betalen van op-
I- Zij behoeven ook da tot
betaalde 174 opcenten
e betalen. Dat bete
en aanzienlijke ver-
de motorrijtuigen-
r Drees schrijft in de toe-
[°g op zijn begroting dat
Vanaf januari 1972 zal het exploi
tatieverlies op het personenver
voer van de Nederlandse Spoor
wegen volledig door het rijk
worden gedragen. Aan een ta
riefsverhoging bij de Spoorwe
gen valt daardoor in 't komende
jaar niet te ontkomen.
Tot 1 januari 1975 zal het rijk
staatsgaranties verlenen op kre
dieten om bepaalde investeringen
in de zeescheepvaart te stimu-
Integratie particulier en open
baar vervoer wordt nood
zakelijk. Een verkeersfonds is
daarom nodig.
Het luchtvervoer, zo vindt minister
Drees, vereist als gevolg van de
sterke groei voorzieningen voor
de infrastructuur. De problemen
spitsen zich toe op de vraag of
Schiphol met een vijfde baan
dient te worden uitgebreid en
op de vraag waar de tweede
nationale luchthaven gevestigd
dient te worden. Met spoed
wordt thans gewerkt aan de be
slissing over de plaats van de
tweede nationale luchthaven.
Een belangrijke plaats heeft minis
ter Drees toegekend aan de be
strijding van de waterverontrei
niging. Het bedrag dat voor 1972
wordt uitgetrokken voor bijdra
gen in de kosten van zuiverings-
technische maatregelen wordt
opgetrokken van 22 miljoen in
1971 naar 28 miljoen in 1972.
Algemeen geldt, zo verduidelijkt
de heer Drees in de toelichting
op de begroting, dat het prin
cipe van de vervuiler die betaalt,
gehanteerd mo t worden.
Voor de lozing van afvalwater in
rijkswateren moeten heffingen
worden betaald. Uit de zo be
schikbaar gekomen fondsen zul
len uitkeringen worden verleend
voor het tot stand brengen van
zuiveringstechnische maatrege
len. In de jaren 1971 tot en met
1973 zullen uit deze heffingen
bijdragen worden verleend tot
een totaal van circa 95 miljoen
gulden.
Wat de PTT betreft, merkt minis
ter Drees in zijn begroting op:
„Het ligt in de bedoeling zo
spoedig mogelijk een wetsont
werp in te dienen tot wijziging
van de rechtspositie van de PTT,
waarmee wordt beoogd de moge
lijkheden van kapitaalvoorzie
ningen te verruimen en een
grotere slagvaardigheid van het
te voeren beleid te bevorderen.
Pensioenplicht
DEN HAAG Bij de Tweede
Kamer is een wetsontwerp in
gediend. waarin de fiscale be
geleiding van verplichte deel
neming in een bedrijfs- of be
roepspensioenregeling wordt
geregeld. Het voorstel houdt in.
dat ingaande 1 januari 1972 bij
zulk een verplichte deelneming
de verplichte premiebetaling
ten laste van de winst komt en
de daarmee verband houdende
pensioenaanspraken niet in
aanmerking worden genomen
bij de winstberekening.
Hiermede wil de regering een
parallel trekken met de voor
loontrekkenden geldende rege
ling, die erop is gericht in de
belastingheffing pas te doen
plaatsvinden als pensioenbedra
gen worden uitgekeerd. Dit
wordt bij loontrekkenden be
reikt door de verplichte bijdra
gen ingevolge een pensioenre
geling in mindering te brengen
op het loon en de aanspraken,
die berusten op een pensioen
regeling niet tot het loon te
rekenen.
„Groene ruimte"
DEN HAAG De bescherming
van de centrale open ruimte
tussen de beide vleugels van de
randstad en de Brabantse ste-
denrlj is één van de hoofdlijnen
van het nationaal ruimtelijke
beleid. Dat schrijft minister
Udink Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening) in een
toelichting op zijn begroting
voor 1972.
De minister deelt mee, dat de
stadsvernieuwing versneld ter
hand zal worden genomen. Voor
stadsreconstructies en sane
ringsplannen zal 240 miljoen
gulden worden uitgetrokken.
Voor verbetering van woningen
en woonbuurten staat 45 mil
joen op de begroting.
DEN HAAG De toekomst van de glastuin
bouw is niet zonder meer gunstig. De export
van kasgroenten stagneert, de Westeuropese
markt vertoont lichte verzandingsverschljn-
selen. Voor de harde concurrentiestrijd
heeft Nederland met zyn krachtige tuin
bouwcentra. geconcentreerd afzetapparaat
en eerste aanzet tot verticale integratie
evenwel volgens min. Lardinois sterke troe
ven in handen. Het verlangen van de Balkan-
landen (Roemenië, Bulgarye) naar harde
valuta is echter een onzekerhcidslactor. Wel
verwacht ir. Lardinois een positieve impuls
voor de afzet wanneer Engeland e.a. by de
E.E.G. komen. By de omschakeling van
groente- op bloementeelt, vooral in het
Zuidhollandse glasdistrict, moet ervoor ge
waakt worden dat de produluicslyging niet
gaat vooruitlopen op de toename van de
De boeren hebben een uitgesproken slecht
jaar achter de rug. Het totale landbouw
inkomen daalde in het oogstjaar 1970-'71
met liefst vijftien procent. Voor vrijwel alle
bedrijfstypen de een meer, de ander
minder daalde het arbeidsinkomen per
ondernemer. Minister Lardinois (Landbouw)
becijfert dit in de toelichting op zijn begro
ting voor volgend jaar.
Overigens is de minister niet pessimistisch.
Onder meer door de bijstelling van de
E.E.G. landbouwprijzen zullen de op
brengsten in het lopende oogstjaar „aan
merkelijk gunstiger'' wordui. Overig/ris
hadden de agrariërs twee iets vettere jaren
achter do rug, toen het zeer magere oogst
jaar *70—'71 begon. Recien van de matige
inkomensontwikkeling is de sterke kosten
stijging die onvoldoende door stijging van
produktiviteit en produktievolume kon wor
den opgevangen.
De schommelingen in het totale landbouw
inkomen worden vooral veroorzaakt door
sterke prijsschommelingen bij produkten die
niet sterk onder invloed van het Europese
marktbeheersingsbeleid staan, en dus een
overwegend vrije prijsvorming hebben, zo
als consumptieaardappelen, varkensvlees
en eieren. Juist deze drie produkten maak
ten het afgelopen oogstjaar lage tot zeer
lage (eieren)-prijzen. Maar het lopende
oogstjaar belooft con beter evenwicht tus
sen vraag en aanbod.
Ook de toekomst van de zuivelmarkt ziet er
weer rooskleurig uit. Komend jaar zal in de
E.E.G. als geheel de melkproduktie weer iets
afnemen, terwijl de zuivelconsumptle ver
der zal stijgen. Alleen in Nederland als
enige E.E.G.-land steeg in 1970 de melk
produktie en daalde het hoofdelijk verbruik
van melk en melkprodukten.
