)olfijn meermalen slachtoffer
ran dolende showbusiness
J'
Weekend-
retour
Koningschap verdedigen
met nuchtere
lESNOODS IN EEN CEMENTBAK
fl.
Arrupe via
Rusland naar
Verre Oosten
KIJKLUSTIG
PUBLIEK KAN
ER NIET GENOEG
VAN KRIJGEN
Zeven mensen
bedwelmd
door chloorgas
Moeder dood
gevonden baby
buurmeisje?
Burgemeester
Thomassen:
„Gaat u maar'
Week gratis
vakantie voor
bejaarden
Israëliërs
bezoeken
Rusland
T'JSfRIJDAG 27 AUGUSTUS 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA I
ARDERWIJK „Het publiek is te weinig
fitisch. Als de mensen maar een paar
resten zien springen en een speaker met
iel overtuiging een mooi verhaaltje horen
steken, dan vinden zij het al gauw mooi
snoeg. En je leert een dolfijn gauw een
lar trucjes, want het zijn intelligente
eren. Maar het gevolg is, dat er veel te
lel „Dolflnaria" bestaan, met bij wijze van
reken twee beesten in een tonnetje. Je
rdt ze in ons land, in Duitsland, in Torre-
jlinos en in de Italiaanse vakantieoorden.
Tot in de Londense Oxfordstreet toe. Soms
permanent, maar ook semi-permanent. Het
gevaar is, dat de eigenaren redeneren: „Ik
koop zo'n beest in maart en als ie septem
ber maar haalt, dan is het mooi. Volgend
jaar een nieuwe, dat kost me in de winte-
ook geen voer".
Aan het woord is dr. W. H. Dudok van Heel,
curator van het Dolfinarium Harderwijk, de
grootste overdekte en overigens ook een
van de grootste dolfijnenshows ter wereld.
Met niet minder dan 22 tuimelaars.
s geen superprobleem om tuime-
te houden. In de grote en de
ïi grote dolfinaria lukt dat met rede
tot goed succes. Wij hebben er
Is de opening in 1965 maar twee
loren. Maar bij die kleine, vaak
:ende showtjes, is de sterfte groot.
kan de eigenaars vaak niets sche-
de goeden niet te na gesproken",
us dr. Dudok van Heel.
zijn nog heel wat dolfijnen in de
:eld. Je kunt niet met goed fatsoen
houden, dat het een bijna uitge-
ide diersoort is, zoals bijvoorbeeld
de blauwe vinvis (walvistraanle-
ancier bij uitstek) het geval is,
irvan er volgens dr. Dudok va.n
;1 nog hooguit zo'n 600 rondzwem-
i. Maar toch maken de praktijken
dom de dolfijn een zekere bescher-
ig wenselijk. In Rusland, zo bleek
ings uit een tv-film, mogen ze niet
gevangen worden. Nu zet dat
nig zoden aan de dijk, want .voor
ïr dan 90 procent komen de dolfij-
uit Florida. Gelukkig is daar nu
van een zekere bescherming spra-
Dr. Dudok van Heel is een van de
iatiefnemers geweest. In 1938 werd
'"'.-Augustin ,,Marineland of Flori-
geopend, een zeewateraquarium
It onder andere ook dolfijnen. Na de
Jog startte men er opnieuw, maar
pas in 1954 werd de eerste getrainde
dolfijn getoond. Een jaar tevoren was
men begonnen het dier te trainen,
nadat opgevallen was, dat de dieren
zich zo speels gedragen.
Dit was de start van een ontwikke
ling, die tot een enorme business is
uitgegroeid, vooral in Amerika, Japan
en Europa. Maar „echte" dolfinaria
zijn er niet zoveel. In feite was Har
derwijk in 1965 het eerste. Ook de
naam is hier uitgevonden, om later
een internationaal begrip te worden.
De meeste shows gaan niet verder
dan het laten zien van een stuk of
twee, drie dieren, die in een cementen
bak van zo'n tien tot twaalf meter
doorsnee wat kunsten vertonen. Zo
heeft Engeland er wel een stuk of
zeventien. Bij de oktober Festspiele in
München zal men dolfijnen kunnen
zien springen, getoond door een Ame
rikaan, die onder andere ook in Val
kenburg het publiek met een paar
van deze dieren vermaakt. Tel je dit
soort reizende circusjes er bij (het is
eigenlijk hetzelfde, wat voor onze
grootouders de berenleider op de ker
mis was), dan kom je alleen in Neder
land al tot vijf „dolfinaria''.
Het dolfinarium van Harderwijk laat
niet alleen zijn dolfijnen hoog sprin
gen (hij brengt het tot vijf meter
boven de waterspiegel), maar gooit
zelf ook hoge ogen. In zijn combinatie
van show „aquarium" en expositie
met wetenschappelijk onderzoek op de
achtergrond is het zelfs uniek. De
expositie wordt alleen door die van
het British Museum in Londen over-,
troffen. Maar daar toont men geen
levende dieren.
Die expositie in Harderwijk laat veel
zien over walvissen en walvisvaart.
Dolfijnen behoren immers tot de wal
visachtige zoogdieren en wel tot de
tandwalvissen. Binnen die groep vor
men zij de grootste familie. De soort,
die vooral voo? de dolfinaria dienst
doet, is de tuimelaar, maar ook de
Orka of zwaardwalvis (die in de vrije
natuur zijn Britse naam „Killerwhale"
geen onrecht aandoet) is een heel
bruikbare kunstenmaker, die het goed
met zijn verzorgers weet te vinden.
„In het algemeen", aldus dr. Dudok
van Heel, „is de kennis die de exploi
tanten van dolfinaria van de dieren
bezitten, erbarmelijk laag. Daardoor is
de gemiddelde levensduur van een
dolfijn in gevangenschap maar acht
maanden. Dit geldt dus niet voor de
22 tuimelaars in Harderwijk, Wel
heeft men hier ook een Orka verlo
ren, maar dat beest bleek allerlei
afwijkingen te hebben en een zeer
ongelukkige medische voorgeschiede
nis, toten het hier aankwam. Het was
dus geen wonder, dat het de gevan
genschap niet lang overleefde.
Je moet er natuurlijk wel rekening
mee houden, dat van de gevangen
dieren een zeker percentage al ziek is
en misschien wel daarom gevangen
kon worden. Een uimelaar is een
betrekkelijk sterk dier, maar het
vraagt toch wel veel zorg."
Tonijnendood
i Heel kijkt toe bij de verzorging v
Hoe belangrijk voor de betrokKen die
ren een goede behandeling ook is,
voor de dolfijn als zodanig bestaan er
grotere gevaren dan de dolfinaria. Eén
daarvan is de moderne vangstmethode
van tonijnen. Zestig procent van de
tonijnenscholen zwemt samen met en
kele dolfijnensoorten. Het is de we
tenschap nog niet gelukt om uit te
zoeken wat daar de oorzaak van is,
maar sinds enkele jaren maken de
vissers dankbaar gebruik (in feite
misbruik) van dit verschijnsel. Tonij
nen kun je niet zien, dolfijnen wel,
omdat ze telkens boven water komen
om adem te halen. Wordt nu een
school dolfijnen gesignaleerd, dan is
de kans groot, dat er ook tonijn zit.
De dolfijnen hebben geen enkele eco
nomische waarde en die gaan dus na
de vangst weer overboord. „Niets aan
de hand, zou je kunnen denken, maar
de praktijk", aldus dr. Dudok van
Heel, „is dat ze vrijwel allemaal de
zogenaamde tonijnendood sterven.
Voor elke zestig ton tonijn, die gevan
gen wordt, offert zo'n veertig ton dol
fijn het leven. Hoofdboosdoeners zijn
de tonijnenvissers van Amerika, Japan,
Korea en Rusland, om maar de alfa
betische volgorde aan te houden. Het
gebeurt allemaal in open zee, dus kan
niemand er iets tegen doen. Het ge
volg is intussen, dat volgens rapporten
van de Ivoorkust in anderhalf jaar
tijd het aantal dolfijnen tot de helft
verminderd is. De enige hoop voor
deze beesten is, dat door deze grove
wijze van bevissing ook de tonijnen
dusdanig gedecimeerd worden, dat de
vangs op de duur. niet meer lonend
Op dezelfde wijze zijn de Groenlandse
walvis en de Noordkaper in stand
gebleven. Twee beroemde soorten, die
toen ze beschermd werden, reeds als
uitgestorven werden beschouwd, zodat
die bescherming eigenlijk een slag in
de lucht leek. Toch blijken ze nog te
bestaan en zich tussen de ijsvelden
van de noordelijke Poolzee langzaam
als soort te herstellen.
Een veel groter gevaar is volgens dr.
Dudok van Heel de vervuiling van de
zee. „Ik geef mijn beesten nu al geen
vis meer, die in de Noordzee of de
Oostzee gevangen is. Het staat nu
vast, dat. wie per dag meer dan 2,1 kg.
Noordzeekustvis eet, aan kwik- en
andere vergiftiging doodgaat. Geen
mens eet zulke hoeveelheden, een dol
fijn wel, dus dat risico neem ik maar
UTRECHT—ARNHEM
Treinen gaan
40 km/u rijden
RECHT (A.N.P.). De modemi-
g van de spoorlijn UtrechtArnhem
irt snel. Eind november is het ge-
e tussen Lunetten (bij Utrecht) en
n gereed. De voor het publiek be-
'ijkste veranderingen die de moder-
ing tot gevolg zal hebben, zijn, dat
einen tussen Utrecht en Arnhem in
oekomst 140 km per uur kunnen
rijden en dat zeven overwegen
en uitgerust met automatische be-
[ingsinstallaties. In Ede komt de
ste door automatische halve over-
omcn (ahob) beveiligde overweg in
rland. De verkeerslichten zullen
aan de ahob worden gekoppeld.
i
GELBERG De Rus Nikolai
1:oek heeft gisteren de eerste etap-
in de Grote Prijs Wilhelm Teil, een
^wedstrijd voor amateurs in Zwit-
nd gewonnen. De Rus won de 118
meter lange rit van Luzern naar
'ilberg met 29 seconden voorsprong
e Fransman Ovion, die tweede werd.
(ADVERTENTIE)
Extra voordelig.
x voordelig
V. uit met NS
ROME (DPA) Het hoofd van de
jezuïtenorde, de Spanjaard Pedro Ar
rupe, is gisteren uit Rome naar Brus
sel gevlogen, van waaruit hij, na een
kort onderhoud, naar de hoofdstad
der Sovjet Unie zal doorreizen
it is het eerste bezoek van een
generaal der jezuïten aan de Sovjet
Unie. Tijdens zijn verblijf van vier da
gen zal Arrupe contact opnemen met
prelaten van de Russisch-Orthodoxe
kerk. Na zijn verblijf in de Sovjet
Unie gaat hij naar Indonesië, de Ca-
rolinen-eilanden, Hongkong en de Fi
lippijnen. Met een verblijf in Japan,
ir Arrupe lang als missionaris
werkzaam is geweest, wordt zijn reis
op 23 september besloten.
liever niet. Er zijn in Zweden dolfij
nen gestorven, die een dodelijke dosis
vergif binnen hadden. Ze waren daar
nog maar drie weken. Het is daarom
niet uitgesloten, dat ze het vergif al
in Florida opgedaan hebben. Ik ben
nog aan het uitzoeken waar de bron
zit."
Dr. Dudok van Heel, al heeft hij dan
mede de leiding van een stuk showbu
siness, is in de eerste plaats de bioloog
gebleven, die hij was, toen hij zich
voor walvissen ging interesseren en
promoveerde op hun merkwaardige
gehoororgaan. Met een arts en een
veearts vormt hij een team, dat de
conditie van de dieren nauwlettend in
de gaten houdt. Maar ook worden er
in Harderwijk zuiver wetenschappelij
ke onderzoekingen verricht, onder an
dere over het gezichtsvermogen en
over de samenhang tussen de bouw
van de dolfijn en zijn fantastische
zwemprestaties.
Het kan nu nog, want er zijn nog tal
van dolfijnen op de wereld. Maar het
is wel een teken aan de wand, dat je
tegenwoordig aan de Nederlandse kust
nooit meer een bruinvis ziet, die zo'n
kwart eeuw geleden nog een vrij tal
rijke vertegenwoordiger van de wal-
visachtigen in ons land was. „Als u mij
de komende vijf jaar een aangespoel
de bruinvis kunt brengen, krijgt u bij
wijze van spreken een speldje". En de
buitenlende tuimelaars, die je vroeger
van de veerboot naar Texel in het
Marsdiep kon zien spelen, zijn ook al
lang verdwenen. Alleen in het dolfina
rium buitelen ze nog naaf hartelust.
ADRIAAN BUTER
DORDRECHT (ANP). Het Sport-
fondsenbad in Dordrecht moest gister
morgen hals over kop worden ontruimd
omdat chloorgas was vrijgekomen ten
gevolge van het feit dat na het aan
koppelen van een nieuwe gasfles, de
oude, waarin zich nog vloeibaar gas be
vond, open was bijven staan; 67 kinde
ren kregen op dat moment zwemles. Toen
de machinist van het bad merkte wat er
aan de hand was, nam hU direct maat
regelen, maar het was al te laat.
Vijf kinderen bleven last houden van
het ingeademde chloorgas. Ze werden
evenals de machinist en de waarnemend
chef-instructeur in een ziekenhuis in
Dordrecht opgenomen.
99
Pleidooi voor Nederlandse monarchie
(Van t
parlementaire redactie)
„In beginsel is de erfelijke monarchie in een democratisch bestel iets onnatuur
lijks". Zo besluit dr. E. van Raalte, kenner van het Nederlands staatsrecht en
nestor van de parlementaire publicisten, zijn beschouwingen in het boek „Staats
hoofd en ministers". Hij voegt er aan toe dat de voorstanders van een republikeinse
staatsvorm in Nederland maar een zeer minimale groep uitmaken. „De Nederlandse
monarchie verdient, zoals hij zich ontwikkeld heeft, ook al kunnen er bezwaren
aan verbonden zijn, bepaald de voorkeur. Dit geldt in het bijzonder, zolang een
Oranje met de koninklijke taak is belast".
Dr. Van Raalte zegt dat men het koningschap moet verdedigen met een typisch
Hollandse zin voor nuchtere realiteit. Van een soort mystieke verering van het
koningschap mag geen sprake zijn, dat moeten de mensen in de dagelijkse
omgeving van het vorstelijk staatshoofd terdege beseffen. Alleen met een nuchtere
zin voor de werkelijke positie van het staatshoofd, kan deze zich in de Neder
landse gemeenschap handhaven.
Het door Tjeenk Willink fraai uitge
geven boek van dr. Van Raalte, be
faamd vorser in het staatsrecht en de
parlementaire geschiedenis, behandelt
de verhouding tussen staatshoofd en
ministers. Uitgangspunt daarvoor was
artikel 55 van de grondwet: „De koning
is onschendbaar, de ministers zijn ver
antwoordelijk."
Dr. Van Raalte heeft vooral door het
bestuderen van de officiële archieven
onderzocht hoe de verhouding staats
hoofdministers zich sinds de komst
van koning Willem I heeft ontwikkeld.
Op grond daarvan komt' hij tot de
stelling dat kenmerkend voor het con
stitutionele koningschap in Nederland
is: de zorg voor de „eenheid van de
kroon" Hier kan alleen geregeerd wor
den zonder een onoverbrugbare kloof
tussen ministers en de meerderheid van
het parlement. Maar bovenal dienen
staatshoofd en ministers naar buiten
één te zijn. Het doen en laten van het
staatshoofd wordt geheel gedekt door de
verantwoordelijkheid van de ministers.
Dat doen en laten dient dan ook zoda
nig te zijn dat de ministers die verant
woordelijkheid voor hun rekening kun
nen nemen. Zou dat niet het geval zijn,
dan ontstaat een constitutionele crisis.
Het staatshoofd dient in de constitutio
nele staatsvorm dus zijn plaats te we
ten. Hij mag in tal van gevallen „zijn
haan geen koning laten kraaien", zegt
dr. van Raalte.
In de meer dan 150 jaar koningschap
heeft de verhouding staatshoofd-minis
ters meermalen onder ernstige spanning
gestaan De huidige grondwettelijke
plaats van het staatshoofd is trouwens
geleidelijk gegroeid, Koning Willem I
kon zijn ministers nog als onderge
schikte dienaars beschouwen, maar tij
dens de regeerperiode van Willem werd
het eigenmachtig handelen van het
staatshoofd steeds meer beperkt en
kwam de beslissende macht ook feite
lijk meer en meer bij de ministers te
liggen.
Willem III heeft in de loop der jaren
met zijn ministerraad nog al eens op
gespannen voet geleefd, omdat het ka
binet met zijn verantwoordelijkheid de
woorden en daden van het staatshoofd
niet kon dekken. Ook koningin Wilhel-
mina heeft moeite gehad zich te schik
ken in de constitutionele beperkte
rol die in Nederland aan het staats
hoofd is toebedeeld. Zij heeft een ver
langen geuit met name in de Lon
dense oorlogsjaren terug te keren tot
het persoonlijke regime van Willem I,
waarbij inderdaad de ministers naar
„welgevallen van de vorst" zouden wor
den benoemd en ontslagen en waarbij
de belangrijkste vergaderingen van de
ministerraad door de koningin) zouden
worden voorgezeten.
Al veel vroeger had Wilhelmina aan
getoond, zo schrijft dr. van Raalte, de
positie van het constitutionele staats-
Vechtpartij bij
proces van
Soledadbroeders
SAN FRANCISCO (AP) Tijdens de
rechtszitting in San Francisco in hel
proces tegen de beide overlevende Sole-
dad broeders is het gisteren tot een
bloedige vechtpartij gekomen, nadat de
moeder van John Clutchette de rechter
had uitgescholden en het bevel was
gegeven dat ze uit de rechtszaal ver
wijderd zou worden.
Toen een tiental gewapende politie
agenten zich opmaakten Dors Maxwell
uit de zaal te verwijderen, stonden
twee negers op in de publieke tribune
en probeerden hen tegen te houden. Er
onstond een vechtpartij waarbij de po
litiemannen van hun knuppels gebruik
maakten.
Een van de negers werd uit de zaal
gesleept maar kwam een paar minuten
daarna weer terug. Bloed stroomde uil
wonden boven zijn ogen. Hij werd
daarop in een hoek gedrongen en kreeg
handboeien aan, waarop hij werd weg
gevoerd.
Ongeveer twaalf negers, mannen en
vrouwen, werden door de politie met
knuupels geslagen. Twee mannen wer
den gearresteerd.
ZAANDIJK (ANP). Een 20-jarig
buurmeisje is vermoedelijk de moeder
geweest van het baby'tje. dat op 16 juli
door een 33-jarige vrijgezel dood, en in
plastic verpakt, werd gevonden onder de
vloer van zijn woning in Zaandijk.
De rijkspolitie heeft het meisje en
haar ouders aangehouden. Verhoor aal
moeten uitwijzen of het meisje, zoals
vermoed wordt, de moeder van het vijf
tien maanden eerder gedode kind is
geweest en hoe het kinderlijkje onder de
vloer van het belendende perceel terecht
kon komen.
hoofd moeilijk te kunnen waarderen.
Dat bleek al in 1907, toen zij volhardde
de mening dat het staatshoofd een
onaantastbaar vetorecht bezit. De erva
ringen van 1713-1840 hebben geleerd, dat
een persoonlijk regime als van Willem
I op den duur zowel voor de vorst
voor de staat rampzalig zou zijn,
becommentarieert dr. van Raalte dat
heimwee van koningin Wilhelmina
het persoonlijke regime.
Het boek over de relatie staatshoofd
en ministers geeft niet alleen tal
bijzonderheden en ongekende details uit
de staatsrechterlijke geschiedenis, het
bevat ook actueel commentaar. Zo le
vert dr. van Raalte onomwonden kri
tiek op het besluit van het kabinet-Cals
het huwelijk van prinses Beatrix in
Amsterdam te laten doorgaan. „Een
psychologische fout", zo concludeert
hij.
Geen goed woord heeft hij over
het van progressieve zijde ingediende
plan om de grondwet zo te wijzigen dat
de formateur voortaan door de kiezers
zou kunnen worden aangewezen. Dit
wetsvoorstel werd in de Tweede Kamer
verdedigd door mej. Goudsmit (D
drs. Aarden (PPR) en drs. van Thijn
(P.v.d.A.), maar de meerderheid van de
kamer voelde er niets voor. Een on
deugdelijk voorstel, in de muffe stu
deerkamer uitgebroed, zo kraakt dr.
van Raalte het plan. Hij noemt het een
„dwaasherzieningsvoorstel", „armzalig
en slecht geredigeerd", waartegen hij
veel meer kritiek had kunnen uiten.
Hij volstaat ermee te waarschuwen, de
procedure rondom de kabinetsformatie
niet in een keurslijf van geschreven
dwingend recht te wringen.
CECINA De Nederlandse meisjes
hebben op de eerste dag van het toer
nooi om het Europese jeugdkampioen
schap volleybal, dat in Cecina wordt ge
houden, met 32 verloren van Italië A.
De setstanden zijn; 715 159 1512
8—15 7—14.
P.v.d.A. en D '66 weggelopen
ROTTERDAM De fracties van de
PvdA en D'66 zijn gisteravond kwaad
weggelopen uit een extra-vergadering
van de commissie stadsontwikkeling en
volkshuisvesting na een beschuldiging
van burgemeester Thomassen over het
„onbeschoft" optreden van PvdA-lid, dr.
H. Lamberts. Het betrof enkele negatie
ve opmerkingen van de beer Lamberts
over de gang van zaken rond het ont-
werpconvenant betreffende de samen
werking op het gebied van het milieu
beheer in het Rijnmondgebied.
De burgemeester wond zich nogal op
over de wijze waarop het niet openbare
stuk uit het stadhuis was weggehaald
en in de publiciteit werd gebracht. Hij
noemde deze handelwijze een „ontstel
lende daling van de burgerlijke mo
raal" en vond de vragen van de heer
Lamberts zeer onaangenaam. De frac
ties reageerden hierop door aan te kon
digen, dat ze de raadzaal van het stad
huis zouden verlaten. „Gaat u maar,
dat ls beter", luidde het antwoord van
de burgemeester.
(Van een onzer verslaggevers)
MIDWOUD. In huize „Het Zonne
hof" in Midwoud is de komende vakantie
het onderwerp van gesprek. Zr. J. Wilms-
Brugman, directrice van de particuliere
verpleeginrichting, gaat met 54 bewoners
een boottocht maken. Vandaag zijn ze
vertrokken voor een week lang, en be
zoeken daarbij België, Duitsland en
Frankrijk.
De reis kost niks, want zuster Wilms
betaalt alles zelf. Ze heeft 20.000 gulden
neergeteld om deze mensen het plezier
van een uitje te gunnen.
MOSKOU (Reuter) Zes vooraan
staande Israëliërs zijn donderdag in
Moskou aangekomen om op uitnodi
ging van de Russische commissie voor
behoud van de vrede de gespannen
betrekkingen tussen hun land en de
Sovjet-Unie te bespreken.
Een van de bezoekers is professor
Dan Miron, die Hebreeuwse literatuur
doceert aan de universiteit van Tel
Aviv.
De Israëliërs hopen verscheidene
steden te kunnen bezoeken met grote
joodse gemeenschappen, zoals Riga en
Wilna, de hoofdsteden van de Russi
sche Oostzeerepublieken Letland en
Litauen. In Riga zijn begin dit jaar
vier joden berecht wegens „anti-Sov-
jet-propaganda".
AMSTERDAM Schaatsenrijders,
die bij het samenstellen van de deflni-
teive kernploegen juist niet tot de se
lectie doordringen, geselecteerde junioren
en buitenlandse rijders zullen volgend
jaar uitkomen in een toernooi, waar
voor de Suikerstichting Nederland als
sponsor optredt. De groep zal uit onge
veer dertig deelnemers bestaan.
