LIVEN
BEGINT
ONZICHTBAAR
III EEN
NIEUW
NEDERLAND
JS IS
Hel zal in 1980 zijn dat alle
vier happen uit het IJsselmeer
tullen zijn ingepolderd. Welis
waar is de Markerwaard dan
pas droog gevallen, maar Ne
derland zal wel 225.000 hectare
land rijker zijn, En tegelijker
tijd een uniek randmerencom-
plex rijker zijn (watersporttoe-
risme), dat zich uitstrekt van
Eoggebotsluis bij Kampen tot
aan Enkhuizen. Het resterende
IJsselmeer zal dan nog een op
pervlakte beslaan van 125.000
hectare.
De inpolderingswerkzaamheden
begonnen met de proefpolder
Andijk, die gevolgd werd door
de Wieringermeer (20.000 ha.),
de Noordoostpolder (48.000 ha..)
Oostelijk Flevoland (54.000 ha.)
en Zuidelijk Flevoland (43.000
ha.). De Markerwaard zal 56.000
ha. groot worden.
Aanvankelijk wilde men beide
Flevolanden in een keer inpol
deren. Maar spitse cijferaars re
kenden uit, dat ondanks de aan
leg van een 30 km. lange dijk.
het voordeliger zou zijn eerst
Oostelijk en daarna Zuidelijk
Flevoland in te polderen. Zo ge
schiedde, al vormen de beide
Flevolanden in waterstaatkun
dig opzicht wel e e n geheel. De
30 km. lange Knardijk de
„scheidingsmuur" tussen de bei
de Flevolanden vervult thans
de rol van slapersdijk voor Oos
telijk Flevoland. Overigens is de
kans dat een IJsscImcerpolder
onder zou lopen 1 op 10.000.
Goedkope grond
Ondanks de gigantische bedra
gen. die het rijk via de Rijks
dienst voor de IJsselmeerpolders
en Zuiderzeewerken, in de ge
deeltelijke drooglegging van de
voormalige Zuiderzee steekt, is
de nieuw gewonnen poldergrond
betrekkelijk goedkoop. De kost
prijs van een vierkante meter
bouwrijpe grond in de Noord
oostpolder heeft het rijk 1,50
gulden gekost, in Oostelijk Fle
voland kwam men op een be
drag dat schommelt tussen de
1.50 en 2.00 gulden en in Zuide
lijk Flevoland rekent men op
een kostprijs van rond 2,00 gul
den per vierkante meter. Dat cij
fer zal een plezierige bijkom
stigheid zijn wanneer de bouw
plannen voor de nieuwe stad
Almere (tegenover Muiderberg)
ter sprake komen. Deze stad,
bestaande uit zeven satelliet-
stadjes zal een kwart miljoen
Bij de stad komt een groot in
dustrieterrein. Dit alles om als
overloop te fungeren voor de
bomvolle randstad en het
Hadden de eerder drooggelegde
IJsselmeerpolders vrijwel een
uitsluitend agrarische bestem
ming, in Zuidelijk Flevoland
krijgen boer en tuinder slechts
de helft van de grond toegeme
ten. Een kwart wordt bestemd
voor recreatiedoeleinden, ter
wijl de resterende 25 pet. gere
serveerd is voor stedebouw en
industrievestiging. (Overigens
ziet het ernaar uit dat Almere
de enige stad in Zuidelijk Fle
voland wordt, het plan om in
deze polder ook nog Zecwolde
te bouwen, schijnt definitief van
de baan te zijn). De akkerbouw
krijgt in Zuidelijk Flevoland
een bedrijf dat zeker groter is
dan 65 hectare. (Ter vergelij
king: de bedrijfsgrootte in de
Wieringermeer was 30 ha., die
in de NOP 24 ha., die in Ooste
lijk Flevoland 40 ha.).
Op dit ogenblik is in Zuidelijk
Flevoland zo'n 6000 ha. ontwa
terd. Daartoe is 5000 kilometer
greppel getrokken. (In Oostelijk
Flevoland ligt 30.000 kilometer).
Het ontginningsplan voor Zuide
lijk Flevoland ziet er als volgt
uit: dit jaar moet 4.740 ha. ont
gonnen worden, volgend jaar
komt daar 3.300 ha. bij, in 1973
nog eens 3.170 ha. en in 1974
3.440 ha. Alles hangt echter af
van de scheutigheid van de mi
nister van Verkeer en Water
staat. waaronder beide diensten
die in de IJsselmeerpolders
iverken (de Rijksdienst en Zui
derzeewerken) vallen. En wat dat
betreft heeft men' geen hoge
verwachtingen van Drees jr., de
nieuwe bewindsman.
Achterhaald
Het De Blocq van Kuffelcrge-
maal heeft in zeven maanden
tijd bijna 1.400 miljoen kubieke
meter water uit het omdijkte
Zuidelijk Flevoland gepompt.
Het schrijnende „beetje" dat er
na de inpoldering van de Mar
kerwaard nog overblijft, heeft
al protesten opgeleverd tegen de
indijkwoede van Zuiderzeewer
ken. Men vreest in de toekomst
een (drink)watertekort wanneer
binnen afzienbare tijd ook de
Markerwaard zal zijn droogge
malen.
Wat dat betreft is de doelstel
ling van de wet tot afsluiting
en gedeeltelijke drooglegging
van de Zuiderzee (grotere vei
ligheid, betere waterhuishou
ding en vergroting van de op
pervlakte landbouwgrond) een
achterhaalde zaak geworden.
Maar daarvoor dateerde ze onk
uit 1918.
FLEVOLAND Uit een
dichte stofwolk gromt een
r beladen vrachtwagen
moeizaam te voorschijn. De
jankende motor zingt een
handvol tonen lager, wanneer
de chauffeur schakelt. Dan
schommelt en schudt hij lang
de bocht om en ver
dwijnt uit het gezicht.
Hoog in de licht, scherp afgete-
kend tegen de witte stapelwol
ken, zweeft sierlijk en statig
een buizerd. Een kapmeeuw
geeft een felle schreeuw. De zon
.schroeit de droog gevallen
grond. Hier en daar is de zware
klei opengebarsten. In die won
den bloeien grote pollen moeras-
andijvie. Soms nog geel, meest
al reeds vervormd tot wollige
pluisbollen. Zeebies, verschillen
de soorten melde en vreemd op
geschoten wilgetakken vormen
de rest van de vegetatie. En dan
het riet. De wind ruist speels
door de immense, groene mas-
Dat is het landschap van Zuide-
lijk Flevoland. De 430 vierkante
kilometer grote IJssclmeerpol-
der. uie op 25 mei 1968 droog
viel. Dit jaar wordt er geoogst:
wintertarwe, gerst en vooral
koolzaad Het grote graanver-
werkingsgebouv rijst kolossaal
op uit iict vlakke landschap dat
lner ontdaan is van zijn be
groeiing Er ligt zelfs al een
asfaltweg, voorzien van allerlei
verkeersborden "Ze doen wat
komïsch aan in deze Vreemae
lege pokier. die in 1980 geheel
in cultuur moet zijn gebracht.
„Ja. die douwen door", zegt de
man van de Rijksdienst voor de
IJsselmeerpolder over de rond
„rauzende" vrachtwagens. Vroe
ger heeft hij als landmeter de
Noordoostpolder in kaart ge
bracht.
„Toen zaaiden «ze nog geen riet
in. Als ik iets zag glinsteren
ging ik er direct op af. Je was
in een gebied waar nog geen
mens ooit geweest was. En je
had strippen onder je voeten om
je voor het wegzakken te be
hoeden".
Weemoed
In de stem klinkt wat weemoed
door. Weemoed aan de pioniers
tijd van de Noordcostpolder,
die in 1942 droog kwam. Een
polder die met de hand in cul
tuur is gebracht.
Nu is het de machine, die dat
werk doet. Een greppelfrees
vreet zich langzaam door het
riet heen. 's Morgens om 6 uur
wordt de chauffeur per bus op
gehaald en samen met andere
polderwerkers in Zuidelijk Fle
voland gedropt. Je vindt ze niet
terug in deze groene wereld
van manshoog opgeschoten riet,
werk niet graag missen", zegt
de man naast mij. „Velen heb
ben ook de begintijd van de
Noordoostpolder en Oostelijk
Flevoland meegemaakt. Het
geeft voldoening dat pionieren".
Opnieuw die weemoed.
's Avonds komen ze weer te
voorschijn om met dezelfde bus Nederzetting
naar huis te worden gebracht.
Onzichtbaar wordt het land in
cultuur gebracht. „Ze willen het
gen. Een klein stukje schoonge
maakte grond met wat spercie-
boontjes, aardappelen en wor
teltjes. Een piepklein, houten
kantoortje. Het domein van
wat genoemd wordt een land
bouwkundig opzichter. Een „ne
derzetting" in Zuidelijk Flevo-
IJSSELMEER
LEVERT
GOEDKOPE
POLDERGROND
Daaruit vullen de onzichtbare
chauffeurs, die de draglines,
rupsvoertuigen en ander rijdend
materieel bedienen, hun olie
voorraad aan. Want benzine -
stations zijn in een omtrek van
enkele tientallen kilometers niet
te bekennen, „Ze gaan nooit al
leen het riet in", klinkt de stem
van mijn begeleider. „Dat is te
gevaarlijk. Er zou eens wat
kunnen gebeuren, en dan moet
er hulp bij de hand zijn".
Geen overbodige voorzorgsmaat
regel. want vorig jaar verdween
een complete dragline in de
modder. De bodem lijkt op het
oog stevig genoeg, maar dat is
schijn. Zelfs op de hoogst gele
gen gronden, nog altijd 5.20 me
ter beneden N.A.P., raakt nog
een rupstrekker vast. Collega's
slepen de chauffeur uit de zwarte
brij. Machines beheersen het te
genwoordige ontginningsbeeld.
Toen het rietscherm moest wor
den aangebracht, stegen kleine
vliegtuigen op van de dijk. De
operatie verliep vlekkeloos. Eèn
pond rietzaad per hectare. Thans
is Zuidelijk Flevoland, op enke
le stukken na, bedekt met een
manshoog groen riettappi.it
..Om de grond vlugger begaan
baar te maken en om lucht in
de bodem te brengen", souffleert
de stem. Hoewel het voor de
mens op sommige plaatsen nog
levensgevaarlijk is Zuidelijk
Flevoland te betreden, hebben
de dieren de nieuwe polder al
ontdekt. Hazen en konijnen zijn
er volop. Reeën zijn vanuit Oos
telijk Flevoland de 30 kilometer
lange Knardijk overgestoken.
Schuw als ze zijn, laten ze zich
vandaag niet zien. Er is een
weelderig vogelleven Maar
naarmate de ontginning op
rukt, neemt de- intensiteit van
het vogelleven af Waar de
mens vordert, wijkt het dier.
Een algemeenheid, die ook in de
nieuwste IJsselmeerpolder op
geld doet.
Wrakken
Hier en daar steken roodwitte
meetstokken in de lucht. Het
zijn de allereerste markeringen
van waar straks een weg zal
komen te lopen. Er zijn al ka
nalen. De Hoge- en Lage Vaart,
gegraven toen de polder nog
onder water stond. Langs die
kanalen is het water wegge
vloeid dat de vier reusachtige
pompen van het Blocq van Kuf-
felengemaal (totale capaciteit
3.000 kubieke meter water per
minuut!) in zeven maanden tijd*
uit Zuidelijk Flevoland wegzo
gen. Honderden naar lucht hap
pende vissen bleven over, hoe
wel de omringde polder van te
voren zo goed mogelijk was
leeggevist. Hier en daar staken
ook vreemde voorwerpen uit de
zwarte modder omhoog. Wrak
ken van oude schepen, over
blijfselen van neergeschoten
oorlogsvlicgtuigen. De achterge
bleven munitie vormt een le
vensgroot gevaar voor souvenir
jagers, die wanneer ze er lucht
van krijgen dat een in het IJs
selmeer weggezonken vlieg
tuigwrak is aangetroffen, on
middellijk proberen de resten te
bereiken. Een niet alleen ge
vaarlijke, maar ook onjuiste
handelwijze, want er kunnen
dingen worden meegenomen, die
tot identificatie van het toestel
(en de inzittenden) zouden kun
nen leiden. De mijnopruimings-
dienst van Defensie probeert
deze lieden voor te zijn. Het
lukt niet altijd. Voor de gevon
den scheepswrakken komt de
archeologische afdeling van de
rijksuniversiteit in de benen.
Gewijzigd
Terug naar de 69 kilometer as
faltweg, die reeds in Zuidelijk
Flevoland gegraven is. Geen tij
delijke tracé's. Wegen aanleg
gen doe je maar één keer. ook
in Zuidelijk Flevoland. Langs
die wegen zijn de vier „neder
zettingen van de rijksdienst
bereikbaar. Ze staan bekend on
der nummers en cijfers: FZ-58,
NZ-4U. QZ-23 en MZ-9. Een
landbouwkundig opzichter, een
ploegbaas en een handvol ma-
chinepersoneel verblijven er da
gelijks. QZ-23 is de enige plaats
waar op dit ogenblik landbouw
gewassen verbouwd worden.
Geen hakvruchten. Die kan de
grond nog niet „verdragen". Pas
in een later stadium van de
ontginning worden aardappelen
en suikerbieten verbouwd.
Maar in mindere mate dan in
dc Noorduostpoldcr en Oostelijk
Flevoland het geval is. Want de
inzichten van de inpoldcraars
zijn wat de beslemming van
een IJsselmeerpolder betreft, in
25 jaar tijd drastisch gewij-
Achter de Knardijk van Oostelijk Flevoland ligjf
over een met net bedekte bodem kruipen.
nieuw stuk Nederland waar jupstjrekke: s
Dit is het eerste graarwerwerkingsbedrijf in Zuidelijk Flevoland waar de huidige oogst wordt opgeslagen en verwerkt.
De hete zon doet de grond in Zuidelijk Flevoland openbarsten
