Op zoek naar sigaret
zonder tabak
TWEELINGEN:
UITKIJKEN MET ZOUT
„Als we elkaar aankijken weten we
wat ieder van ons bedoelt"
19'1 ZATERDAG 14 AUGUSTUS 1971
LEIDSE COURANT
Weinigen betwijfelen nog wezenlijk aan de
schadelijke bijwerking van tabak. Hoeveel strijd
het kost en wat er doorstaan wordt om de over
winning te behalen of de nieuwe nederlaag te
lijden bij het afleren van roken, kan alleen maar
degene beseffen die het ondergaan heeft. Er zou
een eind komen aan de anti-rookcampagne en een
eind aan het dispuut om het gruwelijke verband
tussen longkanker en rokers, als het ei van
Columbus werd gevonden: de sigaret zonder
tabak waarnaar intensief wordt gezocht. Het is
niet te verwachten dat dit droom produkt direct
het schot in de roos wordt en voor 100 pet. de
totalisatie van tabak zal „ademen". Maar dit
betekent juist een uitdaging voor de aroma-
specialist om het zijne bij te dragen in de ont
wikkeling van het produkt dat die totalisatie
wel in zich draagt.
Niet alleen bij particulieren, maar ook in heel wat res
taurants springt men tegenwoordig zuiniger met zout
om. Verwonderlijk is dat niet, want zout verhoogt de
bloeddruk. Op het zesde wereldcongres voor hart- en
vaatziekten is dat nog eens duidelijk onderlijnd door
professor Sasaki van de medische faculteit van de
universiteit te Hirosaki. Hij gaf een opzienbarend over
zicht van de resultaten, bereikt na een onderzoek van
tien jaar, waar zesduizend proefpersonen bij betrokken
waren. In de meeste delen van Japan krijgt de bevolking
als gevolg van het traditionele voedselpakket per dag
ongeveer twintig gram keukenzout binnen. In de
westerse landen is dat ongeveer tien gram per dag.
Dat is altijd nog te veel, want met het oog op de
gezondheid mag het ten hoogste vijf gram zijn. Bij
schoolkinderen in Japan was na een verminderd ge-
bruik van zout direct een verlaging van de systolische
bloeddruk te constateren. Hierdoor werden mogelijke
oorzaken voor later hart- en vaatlijden al weggenomen.
Door het dagelijks te nuttigen gewicht aan keuken
zout tot vijf gram per dag terug te brengen, aldus
professor Sasaki, kan het aantal hartpatiënten in korte
tijd aanzienlijk worden verminderd. (Consu).
Suske en Wiske; HEI BROMMENDE BRONS
f ..dm is
vtr in pal itnljJ
/i; awr nar huisUi i\jn
LH IKE: In de schaduw der boortorens
TOM EN MARIE*ANN en de bankrovers van half acht
Pas 100 jaar sigaretterook
De geschiedenis van de sigaret is nog
maar ruim een eeuw oud. Maar de
bevolking uit landen waar tabak groeit
rookte al eerder een soort sigaret: de
Javaan bijvoorbeeld wikkelde zijn ta
bak in een gedroogd stukje maïsblad
en noemde dit rokertje kretek, on
zacht knetterend geluid van het s
lend omhulsel.
De sigaret in papier was oorspronkelijk
al even weinig verfijnd. De vraag' welk
soort tabak ervoor gebruikt raoest
den, kwam niet aan de orde: .eer
dig de tabak die voor de hand groeide.
Maar het succes waarmee de siga
ret de wereld veroverde bracht natuur
lijk variatie mee.
Er bestaan vele soorten tabak, die bin
nen hun soort nog weer verschillen
door bodem, klimaat, be- en ve:
king laten zien. Nog fijner is het onder
scheid tussen kwaliteit van oog
tussen de bladeren van één soort.
Zodra een artikel massaprodukt wordt,
komt de eis een hoge standaardkwali
teit te produceren. Dit werd gevonden
in het maken van bekende melanges: de
eerste ontwlkkelingsfaze naar de siga
ret van vandaag. Door het verwerken
van meerdere tabakken vallen kwali
teitsverschillen zo goed als weg, terwijl
minder mooie eigenschappen, die elke
tabak wel heeft, worden gecompenseerd
Suiker
water
De twee belangrijkste stoffen uit het
tabaksblad zijn eiwitten en koolhydra
ten (suikers), die ook twee tegenover
elkaar staande effecten hebben op het
rookgenot. De verbranding van eiwit
ten doen alkalische afbraakprodukten
ontstaan waardoor de sigaretterook
een scherp en hinderlijk accent krijgt.
De verbranding van de koolhydraten
levert zure afbraakprodukten op die
de rook lichter maken en het eerste ef
fect dus opheffen.
Het suikergehalte van tabak varie
o.a. door de wijze waarop het ve
blad woi'dt veranderd in tabaksblad.
Zo kan een bepaalde melange te weinig
suiker bevatten, waardoor de rook
terend wordt, Maar de tabak met te
weinig suiker heeft v>eer andere gun
stige kanten die hem toch in de
lange onmisbaar maken.
Met de opkomst van biochemie is
natuurlijk langs die weg aan de gang
gegaan tabak en melange te beïnvloe
den. Toevoeging van suikefs 'waö 'dan'
ook de volgende stap in de ontwikke
ling van de sigaret!
Een andere eigenschap van tabak: de
capaciteit vocht vast te houden, is door
de chemicus aangegrepen om „te droge"
tabakken die kruimelig worden en hete
bijtende rook veroorzaken, op het juis
te vochtigheidspeil te houden door toe
voeging van waterbindende stoffen.
Aroma
Tenslotte kwam het sausen in de mode.
De saus is een van de grootste gehei
men van de fabrikant.
Het ligt voor de hand dat de sigaretten-
fabrikant uit een afgekeurde partij ta
bak, het goede aroma trachtte te trek
ken om het toe te voegen aan zijn siga-
ï-etten. Hieruit groeide de gedachte de
smaak te accentueren met andere aro
ma's zoals vanille en tropische tonka-
bonen (die tevoren ook aan snuif hun
geur afstonden!). In de kretek va
Javaan kon, en kan men nóg kruid-
nagelgruis vinden voor een apart
smaakje.
Vandaag worden smaakstoffen van na
tuurlijke synthetische oorsprong ver
werkt tot gecompliceerde mengsels, om
aan melanges een bepaald aroma te
geven. Dikwijls zo verfijnd dat de ro
ker meent slechts tabak te proeven.
Maar soms ook met opzet opvallend
niet verwant aan tabak, zodat het
„merk" een eigen, dadelijk herken
bare geur heeft, of aparte associaties
oproept zoals menthol, een aroma
niets met tabak te maken heeft i
frisheid en zelfs gezondheid suggereert.
Voor pijptabak gaat men juist minder
subtiel te werk, een zwaar, zoetig en
soms parfumachtige toets is hier ge
vraagd. In Amerika worden nu ook
sigaartjes sterk gearomatiseerd.
Rookgenot nog niet geanaliseerd
Rookgenot is een gecompliceerde zaak.
Het effect van nicotine, reuk en smaak-
prilckels, worden aangevuld door tast-
gewaarwordingen in de mondholte,
neusholte en zelfs keel en longen. Maar
het genot wordt ook verhoogd door wat
in de sigaret gebeurt tijdens het bran
den en de daaraan voorafgaande tem-
peratuursverhoging. Dit alles bij el
kaar maakt het bijna onmogelijk eer
analyse te geven van de sensatie var
het roken.
Uit de reageerbuis zijn nu al zulke be
langrijke kwaliteiten van de sigaret ge
komen, zoveel verfijning en raffine
ment, zulke uitstekende conserverings
middelen, dat het fantaseren over eer
surrogaatsigaret zo fantastisch niet ig.
Het tabaksblad is door de chemische in
dustrie al ontleed in ruim 700 compo
nenten (aromabestanddelen)!
Waar voortdurend smaken en geuren
uit de natuur en ook geheel nieuwe
aroma's synthetisch worden ontwikkeld,
kan morgen mogelijk een tabaks
melange zonder tabak gevonden
den, die ook nog voldoet aan de v
waarde: het verschaffen van de niet te
omschrijven maar onmisbare sensatie,
wanneer er de brand in wordt gestoken.
In het stedelijk museum Het Catharina
Gasthuis te Gouda wordt van 28 au
gustus tot en mt 26 september een
tentoonstelling gehouen van goua
ches, tekeningen en litho's van Chris-
tiaan de Moor.
Tekeningen van Louis Vorking, kera
miek van Jan Sloots en aquarellen
van Ciano Siewert worden geëxpo
seerd in de Kunsthandel Ina Broerse
te Amsterdam, van 14 augustus tot 11
september.
De dames-tweelingen De Water, beiden secretaresse van de „Nederlandse Vereniging van Tweelingen
(Van een onzer
verslaggevers)
DEN HAAG „Voor onze
verjaardag hadden we af
gesproken dat we het we
derzijds bij een kleinigheid
zouden laten. Het cadeau
mocht- niet meer dan tien
gulden kosten. Mijn zus
gaat naar een bloemenzaak
en koopt voor acht gulden
lelie
lange takken. Ik kom in
dezelfde zaak en kies uit al
die bloemen ook lelies. Ze
hadden toen nog alleen
exemplaren met kortere
stelen. Ik neem er twee
meer dan zij gekocht blijkt
te hebben en kom zo ook
precies op acht- gulden.
Leuk hé?
's Morgens zeg ik welWel
ke jurk wil je vandaag
aan? Zij zegt dan: Dat mag
jij zeggen. Ik pak dan ex
pres een jurk die ik niet
aan wil en vraag: Wat
jienk^je hiervan O.
zegt' zè, asjeblieft die
En deze dan, vraag ik, en
laat de jurk zien die ik al
achter de hand had. Die
wilde zij ook. Als wij af
zonderlijk naar een zaak
zouden gaan om een jurk
te kopen zouden we vast en
zeker met dezelfde jurken
thuiskomen".
Aan het woord mej. A. M.
of mej. J. L. de Water, dat
weet' men na vijf minuten
niet meer. Ze zijn samen
secretaresse van de Ne
derlandse Vereniging van
Tweelingen die eind deze
maand een tweedaags con
gres in Zeist houdt.
Bij de dames De Water,
een ide'ntieke tweeling, be
gonnen de misverstanden al
vroeg. Bij hun doop lepelde
de dominee enigszins ach
teloos achter elkaar vlei
namen op: Adriana Maria
Johanna Louisa. Hij hield
zijn blik gericht op de baby
De Water. Op 'dat moment
ónderbrak vader De Water
de plechtigheid: „Ho, ho, ik
heb twee kindjes", zfci hij
en liet duidelijk zien dat
ook hij een baby in zijn
armen had. Op het doopbe
wijs dat de dames De Wa
ter zorgvuldig bewaren is
dan ook tussen de namen
Maria en Johanna het
woordje „en" gekrabbeld.
Als er al verschillen tussen
mej. A. en mej. J. de Water
zijn, dan is dat het duide
lijkst op de lagere school
gebleken.
A. of is het nu juist J.
was wat ondeugender en
stond vaker in de hoek. Dat
dacht de meester tenminste.
Maar zoals ze alles samen
doen, werden ook die tijden
in de hoek zusterlijk ver
deeld. A. ging dan zolang
op de plaats van J. zitten,
of omgekeerd. En dan wist
ook de meester het niet
meer. Het liefst zaten ze
ook op school naast elkaar
en gevaar voor afkijken
was er dan niet. „Dat hoef
de niet, want we zijn pre
cies even knap".
Terwille van de propagan
da voor de vereniging ver
tellen de dames De Water
honderduit. Ze zitten naast
elkaar aan tafel, in dezelf
de lichtgroene jurk met
blauwwit gestreepte strop
das. Hetzelfde horloge, de
zelfde gouden armband, de
zelfde hanger. Ze hebben
allebei als secretaresse op
het ministerie van Defensie
gewerkt en ze zijn in I960
allebei op dezelfde dag af
gekeurd wegens reuma. Ze
hebben samen een postze
gelverzameling en een. zeer
oude, maar goed functione
rende auto. Ze lusten geen
van beiden andijvie, ze
schilderen en tekenen bei
den graag.
Reeds in 1923 werd op een
erfelijkbeidscongres in
München de aandacht ge
vestigd op de bruikbaarheid
van tweelingen voor we
tenschappelijk onderzoek.
Begin 1959 richtte een De-
IDEALE
MENSEN
VOOR DE
WETENSCHAP
venter arts, dr. J. YV.
Bruins de Nederlandse
Vereniging van Tweelingen
op met als duidelijk en in
de naam van de vereniging
ook vermeld doel: ten dien
ste van wetenschap en
volksgezondheid.
De dames De Water hebben
trouwens nog aan geen en
kel onderzoek meegedaan.
Een aantal andere leden
van de vereniging evenmin
en sommigen zijn daar boos
over. De vereniging zegt
meer te zijn dan een gezel
ligheidsvereniging. De da
mes De Water: „Alleen on
ze penningmeesters ook
een identieke tweeling
zijn getrouwd met een
tweeling die ze bij de vere
niging hebben leren ken
nen, maar dat is dertien
jaar geleden. Wij zijn. geen
kennismakingsclub". De on
derzoekers hebben echter
kennelijk een zeer krap
budget, want ze zoeken
steeds tweelingen die vlak
bij het instituut wonen en
die dan. maximaal één gul
den vergoeding krijgen.
Die kleine groep wordt tot
vérvelens toe voor ónder-
zoeken gevraagd, de ande
ren komen nooit aan bod,
terwijl ze dat tegen ver
goeding van reiskosten zo
graag willen.
Omdat de vereniging wei
nig contributie wil vragen
(f 10,per jaar voor een
tweeling boven de 18) (f 5,
per jaar als de tweeling
jonger is) zit men voortdu
rend in financiële zorgen.
De dames De Water: „Alle
inkomsten gaan op aan
postzegels." Niettemin krij
gen de leden viermaal per
jaar gratis een nummer
van het Tweelingenblad,
niettemin wordt er elk jaar
een congres georganiseerd.
De vereniging zoekt daar
om intensief naar leden en
donateurs.
Men heeft momenteel 150
tweelingen en één vierling
als lid, maar er zijn in ons
kleine land liefst 130.000
tweelingen. Bij één op elke
80 geboorten worden de
ouders met een tweeling
verrast. Niet zo'n groot ri
sico dus voor de zaken die
een tweede baby-uitzet be
loven als men er de eerste
gekocht heeft. Desondanks
bestaat in landen als de
V.S., Canada en Engeland
de gelegenheid zich tegen dit
risico te dekken. Voor een
premie van f 135,volgt bij
de geboorte van een twee
ling 'n uitkering van f 3000,-.
De dames De Water zijn
het hele jaar doende de
vereniging nieuwe leden te
bezorgen en ze vermelden
graag het adres: Nieuwe
Maanderbuurtweg 37, Ede.
Ze hebben trouwens goede
hoop: de jonge geschiedenis
van de vereniging heeft ge
leerd dat men met een arts
als voorzitter van de vere
niging goed floreert. Die
arts hoeft dan geen onder
deel van een tweeling te
zijn. Na een interimperiode,
waarin de zaken inderdaad
slecht gingen, is dokter J.
A. v. d. Does bereid gevon
den voorzitter te worden.
De vereniging heeft ook
net een teleurstelling ach
ter de rug. Men had ge
hoopt wat rijker te worden
door aan reclame mee te
•werken. Na twee jaar heeft
men de hoop maar opgege
ven. Eerst waren er de
tweeling-heren die voor de
televisiereclame optraden
in een bloem-bloem-rbloem-
spot. Ze moesten in 't
filmpje beiden hun broek
scheuren en omdat ze dat
niet wisten droegen ze hun
zondagse pakken.
Dat kostte twee nieuwe
broeken en van het hono
rarium bleef niets over.
Daarna traden twee lieve
dames op ter gelegenheid
van moederdag. Toen het
op afrekenen aankwam
zeiden de dames dat ze het
geld niet nodig hadden. De
vereniging wel, maar er
kwam niets meer.
Sindsdien zijn tweelingen
al heel wat keren voorwerp
van medisch onderzoek ge
weest, maar over de twee
lingen zelf weet men nog
altijd weinig. Wel is er
sinds kort in Engeland een
onderzoek aan de gang
waarbij vijftig tweelingen
vijf jaar lang gevolgd zul
len worden met de bedoe
ling meer over de tweelin
gen te weten te komen.
In ons land wordt bij aller
lei onderzoeken een beroep
op tweelingen gedaan,
maar het gaat dan om do
vorm van de oorlelletjes
(Nijmegen), het verloop van
reuma (Leiden), of de oor-^
zaken van kanker (Amster
dam). Voor dat laatste on
derzoek werden twintig
tweelingen gezocht en ge
vonden waarvan de ene
wel en de andere niet
rookt.
De dames De Water: „Nee,
wij doen er niet aan mee.
Wij roken geen van beiden.
We willen graag oud wor-
bang
dat je van rokci
krijgt".
Iets
