KINDEREN
TE HUUR
£eldóc Souxanl
Jiddisch
alleen
toneel bestaat
in Roemenië
Arbeidsinspectie houdt
streng vast aan regels
I
Clay-Ellis
Rode kamer
Wielerronde
DAKTARI
>0
TELEVISIE MORGEN
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
DINSDAG 27 JULI i; -
Magere jaren voor
radio en televisie
zes ton kostende begeleiding van het
koninklijk bezoek aan Indonesië, blijkt
de kritiek van sommigen gepeperd, om
dat ze principieel iets tegen koninklijke
bezoeken en-of tegen de politieke struc
tuur van Indonesië hebben.
Meer van praktische aard is de kri
tiek van Nederlanders die zich afvra
gen, hoe de NOS in 's hemelsnaam zes
ton voor een paar uur officieel reporta-
genieuws kan besteden op een moment
dat iedereen in Hilversum zit te klagen
over de magere jaren die daar finan
cieel de studio's binnengeklotst zijn.
Inderdaad is het financiële perspec
tief voor het omroepbedrijf weinig flo
rissant; de kosten stijgen angstwekkend
snel, de kijkers en luisteraars eisen
meer, maar elk denkbaar middel om de
inkomsten te verhogen sluit ergens op
bezwaren.
In de benarde financieel-economische
situatie waarin de nieuwe regering
haar opwachting heeft moeten maken,
valt niet te verwachten dat mooie Hil-
versumse plannen die veel geld kosten
(meer televisie overdag, derde t.v.-net,
complete derde radiozender, dratische
uitbreiding van regionale en educatieve
uitzendingen) de eerstkoemende jaren
snel uitgevoerd zullen kunnen wor-
koerszwenking gedaan
richting van de dagbladpers, opdat de
benarde financiële positie der meeste
dagbladbedrijven wat verlicht wordt
door geprolongeerde donaties uit de
STER-pot. Maar Hilversum speculeert
bij dit bondgenootschap met de Neder
landse Dagbladpers natuurlijk op hoge
re tarieven voor de kijk- en luisterbij
dragen.
Op zichzelf genomen valt tegen op
voering van deze tarieven weinig in te
brengen, maar de regering zit met een
conglomeraat van diverse maatregelen
op het gebied van prijzen en tarieven,
waarvan ze de consequenties liever
eerst goed wil overzien alvorens con
sequenties afzonderlijk te trekken. En
de NOS is dan niet meer dan één der
velen die bij het kabinet-Biesheuvel
voor de deur in de rij staan.
Slechts voor de radio schijnt er één
lichtpuntje te zijn: het einde der pira
tenzenders lijkt nabij; de adverteerders
schuiven van Veronica- en Noordzee-
waarts reeds in de richting Hilversum.
Gaat de lichte piratenzender uit de
ether, dan zal de overheid wel als
tegenprestatie Hilversum III tot een
volwaardige zender moeten maken.
Misschien helpt dit zelfs de regionale
radiozenders een beetje over het dode
punt heen.
AT OOR het overige zien we momenteel
weinig perspectief. Alleen hopen we
maar dat onder alle omstandigheden de
NOS en haar kijkei-s en luisteraars zich
nooit zullen vastbijten in de bewering
dat kwaliteit sterk afhankelijk is van
kwantiteit.
Door een betere coördinatie en wat
minder bekoring om elkaar vliegen af
te snoepen zou er zelfs bij een
krappe beurs nog veel te winnen
van de
bokswedstrijd tussen de beide ex-we-
reldkampioenen zwaargewicht Cassius
Clay en Jimmy Ellis, dat vannacht te
Houston in de Ver. Staten heeft plaats
gehad. Voor de presentatie en het
commentaar zorgt Ruud ter Weij-
In de zevende aflevering van De Rode
Kamer, ontvangt Arvid Falk bezoek
van Struvé. Hij komt Falk vragen
hem te willen bijstaan voor en tijdens
de begrafenis van zijn kind. Fr moe
ten wat kleren geleend worden en
tevens de nodige égards in acht wor
den genomen m.b.t. de moeder van het
kind, met wie Struvé niet getrouwd is.
De begrafenis heeft plaats in aanwe
zigheid van enkele vrienden, die na
afloop bijeenkomen in een restaurant.
Dit samenzijn wordt vrij rumoerig
KRO, Ned. I, 22.11 UUR.
In de wielerbaanreportage van de
KRO-televisie uit het Stadion te Alk
maar, zal de strijd te volgen zijn van
de beste Nederlandse professionals.
onder wie Peter Post. Jan Jansen, I
René Pijnen. Leo Loevesijn en Leo
Duyndam, over 50 km zonder gangma
ker. Bovendien in deze uitzending
beelden van de strijd tussen de vier
beste amateursprinters, achtervolging
KRo! Ned. I, 20.21 uur.
..Jij kunt vast geen vla-flip maken", begint een vroumenstem.
..Welles!" roept de kleutereerst vla, dan limonade, en
dan yoghurtVla-flip!Lékker!" Inderdaad,
STER-reclame, waar tegenwoordig steeds vaker kinderen in
optreden. Meestal alleen gefilmd, als achtergrond of sugges
tie; maar ook wel als kleine acteurs die een eigen rolletje
moeten zeggen. Om de verkoop van bepaalde produkten te
bevorderen: chocoladehagelslag, bananen, priklimonade of
margarine. Kinderen die daarvoor net als volwassen
acteurs of modellen gehuurd worden.
uit Mutter Courage und ihre Kinder"
Een speciale middaguitzending voor de
lancering van de Apollo-15 vanaf Cape
Kennedy gepresenteerd door Hans
Engelman die maar weinig nieuws
over de procedure kon vertellen. Ee
weten nu allemaal in grote trekken
hoe zo'n ruimteschip omhoog gaat en
de technische bijzonderheden zijn
meer bestemd voor de insiders die er
wel voldoende literatuur over bezitten.
Ook de spanning verbonden aan het
uur U. omgeven door de metalen stem
van mister Jack King is wel wat
afgenomen sinds de eerste lancerin
gen. Toch zal kijkend Nederland wel
even de adem ingehouden hebben toen
het witte gevaarte zich om 14.34 ver
hief omdat drie mensen aan een
ontzaglijk avontuur begonnen ook al
gebeurt dit dan voor dc zoveelste
maal. Het ongeluk van de Russen ligt
nog te vers in het geheugen.
Mooie live-beelden gevolgd door een
animatie die we wel gaarne iets dui
delijker toegelicht hadden. De uitzen
ding van dc Zandvoortse tentoonstel
ling die daar meteen bij aansloot om
dat het er zo goed bij paste, begeleid
door een Limburgse commentator en de
verzekering van een nieuwe minister
dat hij zoveel interesse voor de ruim
tevaart heeft, met die uitzending wa
ren we van het machtige gebeuren in
de States opeens terug in de gemoede
lijke Hollandse huiselijke sfeer waar
in de ex-astronaut Cunningham niets
beters wist te doen dan Scott, Worden
en Irwin Gods zegen toe te wensen.
Je moet een verstokt atheïst zijn om
je daarin niet bij hem aan te slui
ten.
„Tijd voor de liefde" was een char
mante comedie waarvan we er best
per week zouden kunnen gebrui-
BOEKAREST Sommige deskundigen mogen beweren dat
het Jiddisch een stervende taal is, voor bezoekers die de
300 stoelen van een kleine schouwburg in Boekarest bezet
ten is het nog vol leven. Een leger geestdriftigen heeft ,,het
Joodse Staatstheater" begunstigd sinds dit enkele jaren
geleden is geopend om een traditie te doen herleven, die in
Roemenië is geboren maar stervende was onder de heer
schappij van de nazi's en hun Roemeense collaborateurs.
kinderen
reclamedoeleinden is
overigens geen uitvinding
van de Stichting Ether
Reclame, zoals de STER
voluit heet. In de mode is
het al jaren gebruikelijk,
dat kinderkleding gepre
senteerd wordt door kin
deren. Niet alleen op mo
deshows, maar ook voor
het maken van foto's voor
folders, prospectussen en
advertenties.
Aanvankelijk gebeurde
dat door kinderen van het
eigen personeel of van
kennissen, die voor een
taartje of een glas limo
nade zich graag lieten fo
tograferen.
Maar naarmate de recla
me toenam en steeds
meer kinderen vaker en
langduriger als model Heintje
moesten fungeren, begon pat de Arbeidsinspectie
deze medewerking van hjer ter bescherming
leerplichtige jeugd een van het kind streng de
commerciële inslag te hand aanhoudt, hebben
krijgen. Er^ werd geld affaires als die met zang-
i sterretjes als Heintje en
moet het hoofd van de tot kinderexploitatie zou
school hiermee akkoord kunnen leiden. Liever be
gaan. loning in de vorm van
Per jaar mag een kind speelgoed of iets derge
in niet meer dan twee lijks. Daar verschillen de
reclamespots verschij- meningeh over bij de
nen. De opnametijd mag praktizerende modelbu-
in principe niet meer
dan vier uur per dag in
De situatie voor, tij
dens en na de opnamen
moet pedagogisch ver
antwoord zijn. De Ar
beidsinspectie adviseei't
daarom de betreffende
moeders bij opnamen
Gevaarlijke bezighe
den zijn niet toege
staan; de veiligheid van
het kind moet gewaar
borgd zijn.
betaald. Het hurei
van kinderen voor ci
merciële doeleinden
tegen betaling had z'n
trede gedaan.
het
waarin het spel gevat was, de persi-
flage-psychologische-medische-metho-
diek maar op de koop toe omdat die
erg weinig met het leuke geschiede-
nisje had uitstaan.
Dan Bomans weer met een gespreks
partner over godsdienstige problema
tiek. Professor Mönnich, Luthers hoog
leraar en auteur van enkele boeken
zoals „Una Sancta" en „Anti-liturgi-
ca". Het werd een gesprek dat zich op
een nevelig vaag niveau bewoog. Wel
trachtte Bomans er steeds een concre
te lijn in te brengen maar de profes
sor volhardde in onduidelijkheid om
dat hij zich van humanistisch-ratione-
le termen bediende. Soms kreeg men
toch echt de indruk dat hij het chris
tendom niet voor een openbaringsge
loof houdt. Aan het slot werd er wat
bijgedraaid toen de beide naturen van
Christus ter sprake kwamen waarin
hij gelukkig dan wél gelooft maar met
„absurd" aanduidde wat „mysterium"
moet heten en is. Wij hielden er een
zeer onbevredigende indruk van ach
ter en zijn ervan overtuigd dat vader
Luther zich in zijn graf heeft omge
draaid. En dat Bomans zijn jeugd-
katholicisme te sterk als calvinisme
met een rooms sausje blijft aftekenen
was het nu zó somber?steekt
ook wel enigszins.
A. I.
Roemenië is trots op het bezit van het
eerste Jiddische beroepstoneel ter we
reld, dat in 1876 is opgericht door
Abraham Goldfaden in de stad Jassy.
Sindsdien hebben joodse toneelgezel
schappen deel uitgemaakt van
het culturele leven van het land. Zelfs
tegen het einde van de tweede wereld
oorlog traden enkele joodse acteurs,
die aan deportatie naar de dodenkam
pen waren ontkomen, illegaal op. Een
verordening verbood toen het gebruik
van het jiddisch.
Slechts de helft van de vooroorlogse
800.000 zielen tellende joodse gemeen
schap van Roemenië heeft de nazis
overleefd, maar vele van de overle
venden waren aanwezig toen in 1948
een nieuw centrum van joods ver
maakt werd geboren, bekostigd en ge
steund door het communistische regi-
Het theater werd geopend met een
stuk van Sjolem Aleichem, bekend als
de joodse Mark Twain, maar het re
pertoire is sindsdien aanzienlijk uitge
breid. Moderne schrijvers zoals Ber-
thold Brecht en Friedrich Duerren-
matt evenals musicals komen op de
programma's voor. Het is heel wat
anders dan de eenvoudige kost die
bijna 100 jaar geleden in Jassy werd
opgediend met zulke vergetensucces-
nummers als „De tirannieke bankier"
of „De hoed van de klokkenmaker".
Hoe intellectueel de selectie thans ook
moge zijn, alles wordt door het gezel
schap dat thans 28 personen telt (on
der wie twee niet-joden) gegeven in
het jiddisch. „We hebben ze een stoom
cursus gegeven", vertelde de assistent-
regisseur Bob Friedman in een pers-
gesprek. „Ze hebben wonderbaarlijk
snel geleerd". Er komen ook vele niet-
joodsc Roemenen in de schouwburg,
voor wie een doorlopende vertaling
wordt gegeven via koptelefoons, die op
elke zitplaats voorhanden zijn. Voor
toeristen, vooral uit de VS en Israël is
een bezoek aan het theater iets dat
men nooit overslaat.
Maaf het jiddisch van de joodse acteurs
is soms zelfs voor hun med«-joden
niet helemaal verstaanbaar. Joden uit
het buitenland hebben vaak een Roe
meense tolk bij zich, die het stuk via
de koptelefoon volgt en dan een twee
de vertaling geeft.
„Verwonder u niet als sommige toe
schouwers vertraagd reageren", merk
te een Roemeniër op gedurende voor
stelling van een revue vol grappen,
waarin de „Fiddler on the roof' ge
kruid werd met plaatselijke satire.
Enige tijd geleden werden onder de
toeschouwers zelfs een paar Arabieren
opgemerkt. „Ik neem aan dat u be
grijpt waarom we ze nauwlettend in
de gaten hielden", zei Friedman,
„Maar er gebeurde niets, ze schenen
zich goed te vermakenHet joodse
theater kreeg een politieke rol toen
Roemenië weigerde andere landen te
volgen in het afbreken van de diplo
matieke betrekkingen met Israël na
de zesdaagse oorlog van 1967. Een
jaar later ging het gezelschap voor
het eerst op tournee in het buitenland
naar Israël. De tournee was een
triomftocht. Vijfenveertig dagen lang
waren alle 3000 plaatsen uitver-
De Roemeense opperrabbijn. Mozes
Rosen, merkte later op, dat het geest
driftige welkom, ontvangen in Istraël
heeft aangetoond „dat er geen tegen
strijdigheid bestaat een goede jood te
zijn en terzelfder tijd trouw te zijn
aan een regime, dat onze levens heeft
gered en ons onze vrijheden heeft
teruggegeven.
Niets wijst erop, dat de communisti
sche regering achteraf spijt heeft van
haar houding ten opzichte van Israël
en de joodse bevolking in eigen land.
ondanks de druk, die Moskou volgens
de berichten op haar uitoefent om
„een pro-Zionistische houding" te her-
Mevr. Yvonne (Weg
bergen, geboren) Aalde-
ring van Model Service
Yyonne in Amsterdam,
die behalve haar vol
wassen fotomodellen
ook tientallen kinderen
heeft ingeschreven: „De
huizen zijn tegenwoor
dig te klein voor al dat
speelgoed. De moeder
kan beter geld krijgen,
beeld een jurkje voor
het kind kan kopen. Ik
ken de moeders. De
meesten van hen zetten
het geld op de bank. Er
is bij de moeders van
mijn kinderen niet een
die het geld voor zich
zelf zou gebruiken."
(Waarbij aangetekend
dient te worden, dat
bonafide bureaus als
Model Service Yvonne
aan de kinderen niets
verdienen. Zij krijgen
alleen de onkosten ver
goed en beschouwen
deze bemiddeling alleen
Wilma aangetoond,
vallen, waarin de Arbeids
inspectie voor een moei
lijke keus stond, omdat
men enerzijds best be-
Richtlijnen greep dat deze kinderen
Mag dat zomaar in Ne- ie kans van hun leven
derland, waar kinderar- konden mislopen, maar
beid toch verboden is? Dit anderzijds vreesde dat zij
zijn de richtlijnen, waar- een willoos slachtoffer
aan de Arbeidsinspectie konden worden van kei
len dus ook de werkge- harde exploitanten, die
vers en -nemers) gebon- de opvoedkundige bgjap.-
denzijn: gen van deze nog erg
Als regel is het jeugdigen jonge artiesten' wé]eens
beneden de vijftien jaar zouden kunnen verdrin-
niet toegestaan arbeid te gen door commerciële be-
verrichten. langen. In Nederland is
Voor 14-jarigen is er de sverheid in dit opzicht
ontheffing. Voor meis- wat bedachtzamer dan in
jes moet per kind een buurlanden als Duitsland
vergunning worden en België. Met het gevolg,
aangevraagd. Voor jon- dat Heintje en Wilma hun
gens ligt dat iets ge- carrière in West-Duits-
makkelijker: hun land gingen maken,
werkgever moet alleen Waarna vervolgens de
aan bepaalde eisen vol- Nederlandse Arbeidsin-
doen. spectie bakzeil haalde en
Het districtshoofd van steeds vaker vergunning
de Arbeidsinspectie verleende voor het optre-
mag voor kinderen be- den van deze leerplichtige
neden de 14 jaar alleen beroepsartiesten. Toegege-
vergunningen afgeven, ven: Heintje is een bij-
indien ze arbeid ver- zonder geval. Regel blijft:
richten in dienst van kinderarbeid is verboden,
kunst, onderwijs of we
tenschap. De Arbeidsinspectie heeft In Engeland ontvangt een
De opnamen moeten ook liever niet, dat de kind voor televisiewerk
plaats vinden op de kinderen die in reclame- f 50,tot f 250,per dag,
vrije middagen. Is studio's als model of figu- terwijl ook de moeders
schoolverzuim niette- rant optreden, daarvoor een vergoeding krijgen
min noodzakelijk, dan geld ontvangen, omdat dit wanneer ze bij de opna-
nen aanwezig zijn. Er
rijn tv-kindertjes die zo
hun spaarbankboekje met
honderden guldens per
maand weten te spek-
In Duitsland liggen de
vergoedingen hoger. (De
Bondsrepubliek betaalt
trouwens over het alge
meen voor reclame-, foto-,
film- en t.v.-werk de
hoogste gages van heel
West-Europa) Daar krij
gen de kindermodellen
100—200 Mark voor een
dag t.v.-spots maken. Een
filmrol (zonder tekst)
250—1200 Mark. Met
tekst 1500 Mark en meer.
Modefoto's 50 Mark per
keer. In Nederland doet
men het wat rustiger aan.
Dikwijls wordt (behalve
eventuele vergoeding voor
reiskosten en kleding) aan
de moeder een bedrag (of
waardebon) van zo'n
f 25,voor foto-opnamen
betaald; voor een tv-spot
meestal iets meer: f50,
tot f 75,Honderd gul
den is hier veel.
Schadelijk?
Commentaar van een
psycholoog: „Voor jongens
of meisjes tot vijf jaar
komen er geen proble-
Als
de
meer dan spel. Met
schoolgaande kinderen
wordt het moeilijker. An
dere kinderen, die hun
.filmgezicht" herkennen.
gaan dan vanzelf hun
kwaamheid overschs 1
Dat betekent,
jeugdige model
heden kan ondervii
bij het sluiten
vriendschappen. Een
standige onderwijzer
hierover met de ou
gaan praten om een
lossing te vinden. 1
wens: veel ouders v{
zelf wel, in hoeverre
kind normaal op het
merawerk reageert,
laas zijn er ook z j^n*
ijdele ouders, dat z<
werkelijke belangen
hun kind niet meer
Tegen zulke ouders
ten die kinderen in
scherming worden
vice aan de fotografen
die ocjk de ^eroepsm^-
dellerf via deze bureaus
betrekken).
Han van Gelder, film
studio: „Het kind krijgt
een speelgoedpop of iets
dergelijks. En we ver
goeden reiskosten en
kleding."
Bert Kroon, directeur
van Toonder Film te
Nederhorst den Berg:
„Wanneer wijeen kind
nodig hebben voor een
reclamespotje of iets
dergelijks, zoeken wij
een jongen of meisje
uit dat ervoor geschikt
is en dat het ook met
plezier doet. Aan de
ouders betalen we dan
een vergoeding, die zij
en wij redelijk vin-
Dr. Tracy wordt in de Datari-afleve-
ring vanavond geconfronteerd met een
vete tussen een verbitterde boer en
een luipaardenjong. dat al enkele ma
len vee van de boer heeft gedood. Dr.
Tracy wil, voordat de boer het lui
paard heeft gedood, het beest van zijn
neiging tot doden afhelpen. Maar zijn
taak wordt nog moeilijker wanneer
het luipaard, eenmaal gevangen, in
hongerstaking gaat en iedere liefde
volle behandling in de kliniek weer
spannig weigert.
KRO, Ned. I, 19.05 uur.
Anatefka volledig in de taal der Oosteuropese joden.
Top-10 van
Holland Festival
op radio
De in OS-radio zal in augustus en sep
tember een aarital werken herhalen uit
de concerten, die in de afgelopen Hol
land Festivalperiode werden uitgezon
den. Welke werken dat zijn, is door de
luisteraars zelf bepaald. Zij werden in
de gelegenheid gesteld hun wensen
omtrent de te herhalen werken bij de
muizekafdeling van de NOS-radio ken
baar te maken. Van deze gelegenheid
is vrij veel gebruik gemaakt. De her
halingen worden uitgezonden in het
woensdagavond-muziekmagazine van
20.00 tot 22.30 uur via Hilversum I op
25 augustus en 1, 8 en 22 september.
De tien werken, waarnaar de meeste
voorkeur uitging en die in ieder geval
zullen worden herhaald, zijn (in volg
orde van voorkeur): Symfonie nr. 8 van
Gustav Mahler; „Dies irae" van Johann
Christian Bach; Psalmencantate van
Frank Martin; „Requiem für einen
jungen Dichter" van Bernd Alois Zim-
mermann; Schubertcyclus door Ernst
Hafliger; Symfonie nr. 2 van Matthijs
Vermeulen; „II combattimento di Tan-
credi e Clorinda" van Claudio Monte
verdi; Mis in c kl. t. K.V. 427 van
W. A Mozart; Symfonie nr. 1 van
Matthijs Vermeulen en „Der Silber-
see" van Kurt Weill.
NEDERLAND I
KRO:
18.45 uur:
19.05 uur:
Daktari
20.00 uur:
Journaal
20.21 uur:
Andy Williams
21.10 uur:
Wielerronde
22.10 uur:
De rode kamer
22.50 uur:
Journaal
NEDERLAND U r
NOS: Peyton Place
18.45 uur: 21.10 uur:
Pip en Zip Televizier
18.55 uur: 9 22.00 uur:
Journaal Boksen ClayEllis
19.05 uur: 22.50 uur:
Vrij-uit Journaal
-jlSSE
NEDERLAND I
•18.55 uur:
Journaal
•19.05 uur:
De dubbeldekkertjes
CVK
NOS
•20.00 uur:
Journaal
20.21 uur:
Staatsloterij
20.26 uur:
Socutera
•20.31 uur:
Uit de w
insecten
•20.45 uur:
De avonturen van
Tom Sawyer, film
NEDERLAND ili„a.
NOS kmg
•18.45 uur: t d<
Pip
?reld der
•18.55 i
Journaal
KRO
•19.05 uur:
Liedjes uit Wenen
•20.00 uur:
Journaal
20.21 uur:
Gezag en orde, doe.
hilversum i
Nationale Zwemkampioenschappen in dI|
Haag). 22.30 Nieuws. 22.40 Mededelingen. 221
Radiojournaal. NOS: 22.55 (S) Zin - Tuin ri
44: kunstkroniek. 23.55-24.00 Nieuws.
DEN HAAG (ANP) De NOS en
CONAMUS (voor Nederlandse amuse
mentsmuziek) houden in september de
week van lichte muziek, waarbij de
Nederlandse muziek centraal zal staan.
Op 20 september wordt in Orpeus in
Apeldoorn een populair concert gege
ven; 22 september heeft in het HOT in
Den Haag een jazz concert plaats. Op
24 september is er een harmonie- en
fanfare-concert in het Turfschip in
Breda. Tenslotte concerteert het Metro
pool-orkest in het Staargebouw in
Maastricht op de 25ste.
De reeks concerten wordt geheel door
de radio en gedeeltelijk door de televi
sie uitgezonden. Op de middagen
afgaande aan de concerten worden
gionale liedjesbeurzen gehouden.
