wel,
BUREN
TROUWT
BUREN
MAAR
KNAP
DUUR
Romantiek
kost geld
Drs. T. Bijlsma t.s.
lopen 1000 kilometer
om begrip te kweken
voor Derde Wereld
Viervoudig tarief voor „vreemdelingen'
VADER VAN GRENSWISSELKANTOREN
GAAT OP ZIJN LAUWEREN RUSTEN
jd BUREN Gracieus rijst het stadje
Buren (2.000 inwoners) uit het Betuw-
landschap omhoog. Eigenwijs prikt
ie toren van de oude Nederlands her-
flsTe— h 'onn^e kerk boven de stadswallen
-li; "ie nn dit ministadje uit. Aan de andere
'lot. Pri not boogt sierlijk de Culemborgse
ïow-uï ,oort- Het nieuwsgierige oog blikt
eerder maar er is niets meer: in
iper twintig seconden is men door
luren heen gereden. Buren, een stipje
op de kaart, maar een stipje dat in de
belangstelling lijkt te komen van....
trouwlustige paartjes, tenslotte is Bu
il romantisch stadje. Om die
belangstelling wat in te dammen,
beeft de gemeenteraad van dit van
oorsprong oranjegezinde stadje het
.tronwtarief" verviervoudigd voor
niet'Burenaren.
,Het geeft een hele opschudding dat
wen. Ik snap er eigenlijk niets
De 37-jarige G. Lokhorst, amb
tenaar van de Burense burgerlijke
stand (tevens gemeentesecretaris),
vindt de interesse voor Buren naar
unleiding van het hoge trouwtarief
aanvankelijk maar zozo. Een ogenblik
Volgend jaar zal het 1200 jaar geleden zijn dat het
Betuwse ministadje Buren voor het eerst vermeld
wordt in de kronieken. Buren is een stadje waar de
romantiek van vroegere tijden nog is te zien. In 1395
kreeg het poortrecht omdat Allard, de heer van
Buren een gracht had laten graven, die aansloot op
de Korne, een zijriviertje van de Linge.
Allard van Buren wist eveneens te bewerkstelligen
dat de aan St.-Marie gewijde kapel van Buren ver
heven werd tot een zelfstandige parochiekerk die
gewijd werd aan St.-Lambertus. In de volgende
eeuw schonk de hertog Van Gelre Buren aan zijn
neef Frederik van Egmond, die in 1498 tot graaf
verheven werd. Tot aan de Franse revolutie bleef
Buren een grafelijke enclave in Gelderland.
Buren had geen graafschap behoeven te blijven.
Keizer Karei V heeft Maximiliaan van Egmond
aangeboden tot hertogdom te verheffen, maar de
graaf zei: „Liever een rijke graaf te blijven, dan
een arme hertog te worden".
Wie Buren zegt, zegt meteen ook Anna van Buren,
de gravin die met Willem van Nassau op 8 juli 1551
in het huwelijk trad. Door dit huwelijk gingen de
bewoners van dit graafschap tot de eerste behoren
die zich schaarden onder diegenen, die de prins
steunden in diens verzet tegen het Spaanse
absolutisme.
Het is opnieuw het huwelijk dat Buren in het
nieuws heeft gebracht. Niet-Burenaren worden
zwaarder „belast" als ze in Buren trouwen dan de
inwoners zelf. Hoe een en ander in zijn werk is
gegaan, leest u in onderstaand verhaal.
later klaagt zijn stem: „Al die trouw
lustigen bezorgen ons alleen maar ex-
tra-werk. Een huwelijk voltrekken en
alle papieren klaarmaken kost onge
veer 'n dag werk. Dat betekent dat al
het andere werk voor zo'n dag moet
blijven liggen."
De vroede vaderen van Buren vonden
dat de gemeentesecretaris het grootste
gelijk van de wereld had toen hij zijn
nood klaagde over het feit, dat er in
1970 zegge en schrijve vijf huwelijken
meer waren voltrokken in Buren dan
anders het geval was. De heer Lok
horst moest namelijk vijf keer een
huwelijkstoespraak afsteken voor een
paartje dat niet in Buren woonde. De
raad nam daarom ook direct het voor
stel van Lokhorst over om het huwe
lijkstarief voor niet-Burenaren te
brengen op f 200,(inwoners van de
gemeente betalen f 50,Zelfs wilden
ze dat de gemeentesecretaris zou uit
zoeken of Buren onder de verplichting
van een kosteloze trouwdag voor niet-
inwoners uit zou kunnen komen. En
Ldkhorst dook in de boeken, maar
moest (helaas?) het advies uitbrengen
dat zoiets bij de wet onmogelijk was.
Daarom blijft de maandag ook in
Buren, en ook voor niet-inwoners van
de gemeente, een dag waarop trouwen
geen cent kost. „Maar niemand trouwt
er op maandag", zegt Lokhorst er
hoopvol bij. „De meeste huwelijken
worden vrijdags voltrokken."
Tijdens hel gesprek gaat de telefoon.
Al gauw blijkt dat het over trouwen
gaat. En het is een niet-Burenaar die
over het stadhuis wil beschikken.
Lokhorst noemt „zijn" prijs en dat
blijkt geen bezwaar te zijn. Na ver
loop van tijd blijkt dat het om een
fotohuwelijk gaat. „Dus geen echte
trouwerij?" vraagt Lokhorst. Neen,
G. Lokhorsteen hele dag
geen echte trouwerij komt het ant
woord. „Dan kost het ook niks", zegt
Lokhorst met wat spijt in de stem.
Goedkeuring
Het plannetje om het huwelijkstarief
zo drastisch omhoog te schroeven voor
niet-inwoners is niet van eigen maak
sel. De gemeente De Rijp bij Amster
dam bond de kat de bel aan. Alles is
terug te brengen tot de datum 1
januari 1970, toen het mogelijk werd
in een gemeente naar keuze te trou
wen. „En bij De Rijp vertelde
mij dat het aantal trouwerijen sinds
dien verdrievoudigd was", vertelt
Lokhorst met ontzetting in zijn stem.
„Ik had nooit gedacht dat ze voor zo'n
voorstel de goedkeuring van Gedepu
teerde Staten zouden krijgen", voegt
hij er openhartig aan toe. „Maar toen
ik belde, zei men op de gemeentese
cretarie dat het helemaal geen punt
was geweest en dat de goedkeuring al
binnen was."
Waarom trouwt iemand, die niet in
Buren woont of werkt toch in Bu-
De heer Lokhorst veronderstelt, dat
het vooral de belastinghuwelijken aan
het eind van het jaar zijn, die in
keuzegemeenten worden gesloten. „De
grote gemeenten zijn dan vol, en dan
trekt men naar de kleintjes toe,
waarvan men vrijwel zeker weet dat
er nog wel een gaatje te vinden is.
Een tweede aspect is dat Buren een
zeer romantisch en roemrucht verle
den heeft. En het bruidspaar-in-spe
hoopt dat de oude, sfeervolle omge
ving ook op de huwelijksfoto's te zien
zal zijn. De middenstand in Buren
heeft niets aan al dat getrouw binnen
de stadswallen. Hoe zou hij ook er
is enkel één cafetaria.
Verdienen
Het doet wat onsympathiek aan, het
idee dat trouwen van niet-inwoners
duurder moet zijn dan voor mensen,
die wel in de gemeente wonen.
„Maar", zegt Lokhorst, „de bewoners
Het stadsgezicht van Buren, dat verscholen ligt achter de door de tand des tijds aangevreten stadswal.
dragen al in allerlei collectieve voor
zieningen bij door de gemeentelijke
belastingen. En die anderen doen en
kel maar een beroep op ons." Buren
gaat dus iets verdienen op een huwe
lijk van niet-inwoners. Misschien dat
men een potje wil vormen voor de
restauratie van het grote aantal pan
den, dat onder Monumentenzorg valt.
Want het feit dat Buren een be
schermd stadsgezicht heeft, betekent
dat het gemeentebestuur handenvol
geld moet uitgeven voor restauratie
doeleinden.
Ticl of Geldermalsen?
Misschien biedt de komende herinde
ling van de Betuwse soelaas voor de
moeilijkheden waarmee het oude Bu
ren zich geconfronteerd weet. Zoals de
plannen thans ter tafel liggen zou
Buren bij het agrarisch georiënteerde
Geldermalsen worden gevoegd. Op het
stadhuis van Buren voelt men bar
weinig voor die gedachte.
„Geldermalsen zal weinig voor de spe
ciale problematiek van Buren kunnen
doen", meent Lokhorst. Nee, als het
dan toch moet, dan maar bij Tiel,
meent het vijf man sterke gemeente-
personeel van Buren. „Tiel zal meer
voor ons kunnen doen dan Geldermal
sen." Misschien doet het dan ook wel
iets aan het trouwtarief dat Buren
thans hanteert.
KLAAS GOINGA
Inige
bank
directeur
met
melkdiploma
JtNHEM „Ik heb er
een paar dubbeltjes
overgehouden," zegt de
mhemmer H. VV. Th.
vers, de man die in Ne
erland een Amerikaanse
i maakte. Zijn hele
.zwom" hij In geld.
boerenzoon is de
rondlegger van de grens-
isselkantoren N.V. Hij
uit zijn loopbaan af als
succesvol bankier, die
eet hoe hij een gulden
loet beheren om er een
ealder van te maken.
it was voor mijn ouders
hele teleurstelling, toen
merkten dat ik geen
ndbouwer werd", vertelt
„Het was nu eenmaal
n ongeschreven wet dat
ien boer werden. Bij
daar niets van te-
cht gekomen. Wij hadden
Bemaal een neus voor de
ndel. Na de laridbouw-
in Didam ben ik een
melkcontroleur ge
test. Ik volgde toen ver
wat cursussen, want ik
ilde directeur van een bo-
rfabriek worden en
eemde talen leerde ik
Vandaar dat Evers
larschijnlijk de enige
nkier ter wereld is met
jvoorbeeld een melkdiplo-
a. Maar op de ouderlijke
terderij in Loo bij Duiven
ze nooit veel aan
m gehad. Al spoedig trok
handel; eerst fruit en
tn geld. In 1927 begon hij
wisselen. „Ik startte in
venaar. op het station.
zwager was mijn
"ganger, maar hij vond
ld wisselen een aflopen-
zaak, daarom hield hij
nee op. Ik dacht: Wat
ander weggooit, daar
n voor mij nog wel wat
zitten. In die eerste tijd
i ik 'n klein hokje naast
krantenman. Daar zat je
n af te wachten. Alle
Kagiers van internatio-
k treinen moesten uit
typen. Een paar maanden
kr werd bepaald dat ze
"den blijven zitten, als
ze niets hadden aan te ge
ven. Dat was mijn eerste
tegenslag. Ik heb toen een
kantoor gekregen aan de
perronzijde, gehuurd van
de spoorwegen voor dertig
harde guldens per jaar. Al
gauw bleek dat er inder
daad een boterham zat in
dat geld wisselen. Die eer
ste jaren verdiende ik zo'n
3000 gulden per jaar. Voor
die tijd heel behoorlijk.
Zestig gulden in de week
en daarvan kon je goed
leven.
Twaalf kantoren
Mijn jongste broer zag al
gauw dat het goed ging.
Hij zette de zaak toen in
Roosendaal op. Het bleef
goed gaan. We konden uit
breiden en op het ogenblik
dat de oorlog uitbrak had
den we samen 12 kantoren.
Ineens was daarmee alles
afgelopen. Toch ben ik die
oorlog goed doorgekomen.
De centen die ik had, zijn
in die tijd opgegaan. Ik
had wat contanten belegd
in huizen en ik kocht wat
effecten. Ik heb er niks aan
verdiend en niks aan verlo
ren. Na de oorlog hebben
we ons oude vak weer op
gepakt. In Hoek van Hol
land. Op 15 oktober 1945
kwam daar een boot aan
uit Engeland. Die eerste
keer hebben we 50 ponden
gewisseld. Er zaten zegge
en schrijve 35 mensen op
die boot. We bleven trou
wens niet thuis zitten
wachten op succes. Maar er
werd hard voor gewerkt.
Mijn mooiste herinnering
bewaar ik aan het jaar
1956. In dat jaar kon ik
van een bank een miljoen
lenen. De zoon van een
bankier, van wie ik voor de
oorlog geen 5000 gulden
wilde lenen, omdat ie borg
vroeg, zette toen zijn hand
tekening voor de transactie.
Over borg werd niet meer
gepraat.
Moeilijk
Het is me eerst moeilijk
gevallen om uit de zaak te
gaan. Zoiets is een gevoels
kwestie. Mijn gezonde
verstand zegt me dat we
het goed hebben gedaan.
De kopers, het personeel en
onze zoons die nu -in de
zaak zitten, zijn er geluk-
Veel geluk
Evers geeft graag toe dat
hij in zijn leven veel geluk
heeft gehad en weinig
pech. Echte crises maakte
hij niet mee.
Als iemand hem bankier
noemt, bestrijdt hij dit niet.
Maar hij ziet toch wel een
verschil met andere ban
kiers. „Zij geven leningen.
Dat heb ik altijd proberen
te vermijden. Ik leende
zelf". Bankier Evers be
veel vrije tijd. Hij hoeft
zich niet te vervelen, want
hij heeft een boerderij ge
kocht in het Betuwse Lent.
Compleet met een strandje
voor kinderen en kleinkin
deren en ruimte voor het
houden van pony's. Evers
is eerlijk gezegd blij dat
hij het in het geld gezocht
heeft en niet in de land
bouw. Volgens hem is een
gulden verdienen een
kunst. Maar een gulden be
heren een nog grotere
kunst. Het is in ieder geval
fascinerend werk.
HENNY GROOTVELD
BERKHOUT Op 30 juni
aanstaande start een groepje
studenten van sociale academies
en enthousiaste, geëngageerde
jongeren vanaf de Amsterdamse
Dam voor een twee maanden duren
de voettocht naar noordelijk Afrika.
Zij hopen in navolging van de
Moskougangers en Ghandi's volge
ling begrip te kweken voor een
nieuw levensgroot wereldprobleem:
de verhouding tussen de rijke lan
den en de Derde Wereld; de rechte
loosheid van de bewoners van ont
wikkelingslanden ten opzichte van
de welvaartsstaten en bewapenings
wedloop, die aanmerkelijk meer
kapitaal verslindt dan de ontwikke
lingssamenwerking.
Tenslotte wil men de aandacht ves
tigen op een project, dat ten doel
heeft een sociale academie te stich
ten in Tanzania, opdat men in staat
is de ontwikkeling van het eigen
land te begeleiden. Een van de deel
nemers aan de duizend kilometer
lange voettocht is de politicoloog
drs. T. Bijlsma uit Berkhout, fervent
pacifist, actievoerder, manifest
samensteller en voormalig Unesco-
staflid.
„De oprichting van een sociale academie
is voor Tanzania van groot belang. Er
worden toekomstige opbouwwerkers op
geleid, die later in staat zijn de plaatse
lijke bevolking vertrouwd te maken met
nieuwe vormen van middelen van be
staan; de dorpelingen een hoger geeste
lijk niveau laten bereiken; de aanleg
van kleine landbouwprojecten en irri-
gatiewerken kunnen bevorderen; kun
nen bijdragen tot een meer gerichte op
voeding van de kinderen enzovoort. Als
de binnenlandse regering dit project
zelf wil verwezenlijken, zal dat niet
eerder gebeuren dan in 1975. Wij vinden
dat te laat. Indien nu uit particuliere
bronnen een kwart van de bouwkosten
wordt bijeengebracht, is de Nederlandse
regering die graag bereid is hier hulp
te verlenen genegen de overige 75
procent voor haar rekening te nemen.
Maar met geld alleen komen we er niet.
Er moet een basis van begrip voor der
gelijke problemen worden gekweekt;
men moet beseffen, dat deze projecten
dringend noodzakelijk zijn en kunnen
bijdragen tot een vreedzame coëxisten
tie. Daarom zetten wij deze voettocht
op. Er zal in de meeste dorpen en
steden, die wij passeren worden gespro-
Na Gandhi's dood verwierf Vi-
noba Bhave, één van de meest
trouwe volgelingen van de le
gendarische Indiase leider een
ongekende roem in zijn land,
toen hij erin slaagde honderd
duizenden hectaren land te
verwerven van landeigenaren
om dit te verdelen o nder de
heerjens („Kinderen van God")
zoals Gandhi de paria's noemde.
Gedurende tien jaar reisde
Bhave langs honderdvijftigdui
zend dorpen met deze sociale
boodschap: „De regen komt van
God en valt over rijken en ar
men. zo ook de zonneschijn. Zo
is ook het land een gift van
God. Het land is niet bedoeld om
sommigen rijk te maken, maar
om allen te voeden". Tijdens het
hoogtepunt van de koude oorlog
trok een groep pacifisten en
Quakers van Washington naar
Moskou. Op het Rode Plein dis
cussieerden zij met Moskovic-
ten; tijdens hun hele kruistocht
van West naar Oost spraken zij
over de noodzaak tot politieke
ontspanning.
Drs. Bijlsmaoprichting sociale academie voor Tanzania van
groot belang".
ken met de bewoners; we hopen lezin
gen te houden en onze zaak publiciteit
te geven. Het is geen kwestie van de
Nederlandse regering tegenover die van
Tanzania. Hier is sprake van een mon
diaal probleem, waarbij wij het voor
beeld van Bhave en de West-Oost
reizigers willen volgen".
Wakker schudden
Loopt men niet het gevaar, dat deze
onderneming gekwalificeerd wordt als
stunt? „Het mag gerust worden verge
leken met een stunt. Dat waren de ac
ties „Eten voor India" ook in zekere zin.
Je moet telkens een nieuw idee lan
ceren. om de ingeslapenen wakker te
schudden en opnieuw met de neus op
de harde feiten te drukken. Maar stel
eens, dat je kinderen omkomen van
de honger. Dan deins je er ook niet
voor terug op je handen door het cen
trum van de std te lopen om de aan
dacht te vestigen op de problemen"...
De groep „meelopers", die tot op dit
ogenblik nog zeer klein is, zal tot Mar
seille reizen. Vanaf deze Franse haven
stad vaart men naar Tunis of Algiers,
waar men een onderhoud hoopt te heb
ben met een regeringsvertegenwoordi
ger van Tanzania. Deze zal op de hoog
te worden gebracht van de plannen en
worden ingelicht omtrent het verloop
van de actie. Het is wel de bedoeling,
„TELKENS NIEUW
IDEE LANCEREN
OM INGESLAPENEN
WAKKER
TE SCHUDDEN"
dat voor de dertigste juni het aantal
deelnemers nog wordt uitgebreid, waar
bij de mogelijkheid niet is uitgesloten,
dat jongeren uit de landen waardoor
men reist, zich bij de groep zullen voe
gen.
„De keuze is niet toevallig op Tanzania
gevallen", aldus ,de academiedocent.
„De socialistische maatschappij, die er
bewust wordt nagestreefd, is gebaseerd
op zelfstandige ontwikkeling van het
hele volk zonder dat de ene klasse de
andere uitbuit en vindt tevens zijn
grondslag in het vertrouwen op de eigen
kracht en mogelijkheden bij alle wer
kende mensen Tanzania doet in ieder
geval een reële poging aan te tonen,
dat met name de bestaande kapitalis
tische economische patronen geen uit
weg bieden om te streven naar onaf
hankelijkheid en het bestrijden van uit
buiting".
De sociale academies in Nederlanè, die
meewerken aan het Tanzaniaproject,
hopen een ton te verzamelen voor dit
doel, dat deze Afrikaanse natie zal hel
pen bij de eigen ontwikkeling. Naast
deze materiële steun wil drs. Bijlsma
bijdragen tot een meer positieve instel
ling met betrekking tot de ontwikke
lingsproblematiek.
Geweten sussen
„Met dit project willen wij geen poging
doen om ons geweten te sussen", aldus
de Berkhouter politicoloog. „Wij be
perken ons dan ook geenszins tot het
geven van geld. Het werken aan een
concreet project dwingt je je te ver
diepen in de werkelijke problemen van
de ontwikkelingslanden".
De academie in Tanzania zal er komen,
dat staat reeds vast. En de brave bur
gers van de door de „kruisvaarders" te
bezoeken nederzettingen in Nederland,
België en Frankrijk-van-noord-tot-zuid
zullen zich hun betrokkenheid met de
Derde Wereld moeten realiseren. Ook
al moet de docent uit West-Friesland er
voor op zijn handen door de dorps
centra lopen
HENK SCHAAF
