w
Operapremière van
Ton de Kruyf als
opening Holland Festival
Honecker betuigt
trouw aan Moskou
7ESTIVAL GING IN DE REGEN DE STRAAT OP
Egypte en Israël
oneens met Rogers
„SPSNOZA" DRAMATISCHER
IN TEKST DAN IN MUZIEK
Stadsvernieuwing
eist 4,3 miljard
Verkoudheid
houdt veel
mensen thuis
Handel in
jonge ooievaars
achterhaald
WOENSDAG 16 JUNI 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Met veel kunst
werk is de opera
die voor de opening van
het Holland Festival bij
Ton de Kruyf was besteld,
gereed gekomen en gister
avond in de Amsterdamse
Stadsschouwburg op alles
zins respectabele wijze ten
tonele gebracht. De com
ponist, en dientengevolge ook de uitvoerenden,
waren lelijk in tijdnood geraakt hoewel De Kruyf
toch al zeven jaar geleden het plan opvatte deze
opera te schrijven. Dat plan kreeg hij bij de
première van het toneelstuk Spinoza" van Dimitri
Frenkel Frank. Van dit toneelstuk maakte de
sateur een jaar later een versie voor de televisie
en die versie, in het Engels vertaald, begon De
Krnyf op muziek te zetten. Toen de overheid
bereid bleek te zijn een opdracht te verstrekken
roor de totale uitwerking, werd echter Nederlands
sis eis gesteld met als gevolg dat ongeveer drie
kwartier muziek herschreven diende te worden.
Nu kunnen we ons niet voorstellen dat die omwer
king erg ingrijpend moest zijn want één van de
kenmerken van deze opera is, dat men de tekst
•woord voor woord kan verstaan. Er wordt name
lijk nogal veel in gesproken, en al wordt er ook
veel gezongen, dan gebeurt dat toch niet met
zoveel lyrische of dramatische vervoering dat de
tekst in de muziek ondergaat. De Kruyf zelf heeft
erop gewezen dat hij ergens behoefte gevoelde
„Capriccio" te citeren. Dat is heel tekenend want
deze opera van Richard Strauss is een conversatie-
opera over de vraag of het woord of de klank
voorrang moet hebben. Het is duidelijk dat De
Kruyf het woord voorrang gaf.
Sterk toneelinstinct
Dat was ook heel verstandig want met het libretto
heeft De Kruyf het goed getroffen. Natuurlijk is
het altijd hachelijk grote persoonlijkheden als
Spinoza en Rembrandt op het toneel tegen elkaar
uit te spelen. Kenners van Spinoza en van Rem
brandt zullen stellig bezwaar hebben tegen de
vergaande vereenvoudiging, die hun karakters
ondergingen. Afgezien daarvan toont Frenkel
Frank een sterk toneelinstinct, waarbij men een
•nkel minder fijnzinnig effect op de koop toe moet
nemen. De wijze bijvoorbeeld, waarop de eerste
en de tweede scene, en ook de derde en de vierde,
en de zevende en de achtste ^ich telkens gelijk
tijdig op verschillende niveaus voltrekken en
daardoor in elkaar geïntegreerd zijn, is heel knap.
ook omdat dramatische spanning en lichte humor
onmiddellijk naast en na elkaar optreden.
Ook was het verstandig dat De Kruyf er van heeft
afgezien méér muziek te geven dan de tekst ver
eiste. Hij had de pauze willen vervangen dopr
een sinfonia, maar dat zou aan het dramatische
effect afbreuk hebben gedaan, zoals voor- en
tussenspelen dat gedaan zouden hebben. Bij open
doek zijn we onmiddellijk in de eerste scene; de
muziek ondersteunt het zingen en spreken of
geeft er een achter- en ondergrond voor. Méér
zou deze muziek ook nu kunnen doen. want in
wezen lijkt hij ons niet wezenlijk dramatisch, veel
meer decoratief en illustratief.
Eigen klankkleur
De Kruyf heeft niet gewerkt met Leitmotieven
maar wel geprobeerd elk personage een eigen
instrumentaal karakter te geven. Het is best
mogelijk dat dit in de partituur is gelukt, en dat
het ook opvalt als men de muziek alléén zou horen,
maar samen met de actie op het toneel zijn de
verschillen niet markant genoeg. Wel heeft de
muziek in zijn geheel een heel eigen klankkleur
met vaak heel bijzondere nuanceringen, te fijne
nuanceringen eigenlijk voor een opera. De Kruyf
bereikte die onder andere door toepassing van
bijzondere instrumenten als saxofoons, een klave
cimbel, een heckelfoon (een soort bashobo), tam
boerijnen, paardebelletjes, maar men zou zijn
muziek onderschatten als men haar alleen zou
ervaren als instrumentaal effect. De klankkleuren
in zijn vele tinten zit in deze muziek zelf.
Voorbeeldige vertolking
Voor zover dat al dadelijk bij een eerste opvoe
ring te beoordelen valt, leek de vertolking als
geheel en in de meeste onderdelen voorbeeldig.
De regie van Bodo Igész en de sobere, maar
krachtige aankleding en belichting van Peter Neil
Jampolis deden de dramatische spanning van
handeling en tekst volledig recht. Ook het Utrechts
Stedelijk -Orkest onder leiding van Francis Travis
bleek volkomen voor zijn taak berekend, enkele
nauwelijks storende oneffenheden en minder
heldere en minder goed sluitende passages daar
gelaten.
ULBRICHT NIET OP CONGRES
(Van onze correspondent)
BERLIJN De Russische partijleider Leonid Breznjev, heeft op het con
gres van de Oostduitse communistische partij alle reden gehad om tevreden
te zijn over Ulbrichts opvolger, Erich Honecker. De nieuwe leider versterk
te gisteren in een redevoering zijn reputatie van absolute Irouw aan de
politiek van Moskou. Hij maakte duidelijk dat een overeenkomst met het
Westen slechts onder harde voorwaarden tot stand kan worden gebracht.
De titelrol v
lagistrale
■catie
i Meinard
Kraak. HU verbeeldde de jonge Spinoza, de ver-
pcrsoonlüking van de menseiyke rede. die niette
min zo menselü'k is dat liü in onredeiyke angst
en paniek kan geraken, met een zeldzame over
tuigingskracht, in actie evengoed als in de ge
sproken en gezongen taal. De Rembrandt van
Bert BUnen, de gevoelsmens, die hier tegen Spi
noza wordt uitgespeeld het is de vraag of zij
elkaar in werkelijkheid ooit ontmoet hebben
was in zün dictie veel minder duidelijk maar
overigens in spel en zang wel markant.
Heel goede vertolkingen waren er verder van
René Claassen, Spinoza's vroegere vriend en latere
vijand, de fanaticus die bloed wil zien, en van
Sophia van Santé, de frivole Italiaanse gravin, die
zowel de jonge filosoof als de oudere schilder
verleidt. Ook de kleine rollen van Hendrickje
Stoffels, gezongen en gespeeld door Emmy Greger,
en vooral die van het Poolse meisje in haar
mystieke vervoering, uitgebeeld door Maria
Honecker had het rijk voor zich alleen,
omdat op het laatste moment werd
langekondigd. dat Ulbricht wegens
ziekte het congres niet zou kunnen
openen. Het was derhalve niet mogelijk,
Ulbrichts populariteit na te gaan: vol
gens recente Westerse berichten zou de
bejaarde politicus niet vrijwillig ontslag
hebben genomen, maar uit zijn functie
ontheven zijn. Er'is echter geen reden
om te twijfelen aan Ulbrichts verklaring,
dat hij het op 78-jarige leeftijd tijd
achtte, dat een jongere man het zou
gaan over hemen.
Honecker verklaarde, dal het centrale
comité van de communistische partij
positief zal reageren op iedere stap, die
steunt op politieke realiteiten, maar een
vredelievende co-existentie van .,de
communistische DDR en de imperalis-
toische bondsrepubliek" zou gebaseerd
moeten zijn op de regels van het inter
nationaal recht, (met andere woorden,
West-Duitslamd zou de DDR internatio
naal moeten erkennen). Honecker zei dat
de DDR bereid was om de betrekkingen
met West-Berlijn te normaliseren. Hij
wenste het vier mogendhedeno verleg
De westerse geallieerden zijn van me
ning, dat dit overleg de gehele stad be
treft en niet alleen West-Berlijn. „Maar
de tegenpartij moet zich ervan bewust
zijn, dat West-Berlijn een stad is met
speciale politieke status, nooit tot de
Bondsrepubliek heeft behoord en er ook
oit toe zal behoren".
Franssen, spraken goed aan.
Geheel apart stond de moeilijker aanvaardbari
rol van de rabbijn, die sympathiek schijnt in zijn
levenswijsheid maar doortrapt blijkt als hij zijn
poging tot omkoping rechtvaardigt en later hier
en daar banaal uit zijn waardigheid valt. Pieter
van den Berg was in deze lastige partij toch
veelal wel geslaagd, maar dat kan niet won
gezegd van Jan Blinkhof, te jong van stem
gestalte om een geloofwaardige diplomatieke
magistraat met overwicht te kunnen verbeelden.
Bij het premièrepubliek van louter genodigden
is de ondanks stellige muzikale kwalteiten zeer
discutabele opera vriendelijk ontvangen, maai
het was duidelijk dat de bijval heel in het bijzon
der ook de knappe interpretatie gold.
K. S.
DEN HAAG (ANP) In totaal onge
veer 90 medische studenten zullen ii
hun tweede studiejaar naar een andere
universiteit moeten verhuizen. Dit
wacht de capaciteitscommissie medische
faculteiten in een advies aan minister
Veringa (Onderwijs). Er zal dan
voor tien studenten geen plaats zijn.
De capaciteitscommissie heeft het
aantal studehten dat in totaal tot het
tweede jaar kan worden toegelaten
vastgesteld op 1255. Naar schatting 1265
studenten zullen voor de eerste-jaars
examens slagen. Minister Veringa is
van plan de capaciteiten voor het twee
de jaar conform het advies vast te
stellen.
Amsterdam bü toerbeurt be
last met de feestelijke opening, wil
de dit jaar eens met liet Holland
Festival de straat opgaan. Helaas wil
de het weer dat niet. Tegen half één
stonden op de Dam drie pieremen
ten, tegen de regen afgedekt met
grot© zeilen. Ze speelden, maar dat
was alleen te horen voor wie in de
bnurt kwam. En de orgelmannen
brachten zichzelf een ovatie omdat
een ander het niet deed.
Op het kleine pleintje bij het grote
Leidseplein ging het beter, maar dat
kwam óók doordat er juist gisteren
een terrasje a la Place du Tetre
werd geopend. Mark Furneaux
bracht er toch maar zijn raree-show,
en besloot zijn mimespel met het
uitdelen van kleurige ballonnetjes
waarmee zijn toeschouwers de trams
in vluchtten. Willem Breuker weer
de zich met zijn ensemble met name
in een bijna hysterisch slagwerk
nummer. En toen we omstreeks vij
ven weer in de buurt kwamen, werd
ons gevraagd of we even onze para
plu konden missen. Het Nederlands
Blazersensemble wilde zich niet la
ten kennen en speelde toch een paar
korte nummertjes. Maar er waren
mèèr gratis belegde broodjes dan dat
er gegadigden voor waren.
Ook elders, op de Wester- en de
Herenniarkt, gebeurde soms wel wat
maar aparte vermelding verdient het
leuke binnenpleintje van het vroege
re Burgerweeshuis, nu gerestaureerd
Historisch Museum, waar het DAT-
theater (documentatie en actualiteit)
collages speelde van teksten uil
Shakespeare. Er was veel belangstel
ling en er was ook een aardige kuiz
maar de zangeres, de klaveciniste en
de gambist konden 't zonder straalka
cheltjes niet af
Binnenshuis ging het allemaal beter.
Tegen elven was het in het deftige
Rijksmuseum al een vrolijke jan
boel. De suppoosten zagen geen kans
de bezoekers van het gratis concert
te scheiden van de stoeten vreemde
lingen en de schoolreisjes die wèl
moesten betalen, zodat ze iedereen
maar zonder meer doorlieten. In de
hal op de eerpte étage onder het
orgel speelde 't Nederlands Kamer
orkest onder Zinman. Een Duitse
WILLIAM ROGERS'
voorbijganger toonde zich verbaasd
dat we !n Hellendaal een Hande
bleken te bezitten maar een Engels
meisje kon helaas geen waardering
hebben voor de Six one-act plays for
29 musicians van Plans Kox, die toch
echt wel amusant waren.
In het Concertgebouw tenslotte een
ordentelijk lunchconcert. Het Amster
dams Philharmonisch speelde voor
een driekwart gevulde zaal. mensen
die op hun gemak wilden luisteren
naar wat Kersjes en zijn musici
maakten van lichte muziek van Bi-
zet, Strauss. Von Suppé. Daniël
Wayenberg stal de show met Gcrsh-
wins Rhapsody in Blue.
Amsterdam heeft een lofwaardige
poging gedaan de burgerij bij het
Holland Festival te betrekken. Als
Eeji van de vele manifestaties op de
eerste dag van het Holland Festiw.tl
was een Koffieconcert door het
Nederlands Kamerorkest in het
Rijksmuseum te Amsterdam.
het weer had meegewerkt, was het
effect groter geweest. In elk geval
kan de stad. die volgend jaar aan de
beurt is, het op soortgelijke wijze
proberen.'Er zat echt wel wat ln.
Van e
verslaggevers)
DEN HAAG Volgens de Raad van
Idvies voor de Ruimtelijke Ordening is
de vernieuwing van steden boven
5.000 inwoners en voor de verbetering
T,n het openbaar vervoer in deze ste-
',n (lokaal- en streekvervoer) van
•12—1975 een bedrag van 4,3 miljard
oodzakelijk. Dit betekent, dat de bij-
^len van de rijksoverheid voor deze
"onieningen aanzienlijk verhoogd
noeten worden. De Raad van Advies
'ee't dit in een rapport aan kabinetsin-
pfmateur Steenkamp laten weten. Het
oemorantlum komt ter discussie in de
'eegadering van de raad op 24 juni.
In zijn uiteenzettingen komt de Raad
'an Advies tot de conclusie, dat de
hoogte van de posten voor de stadsre
constructie, voor de stadssanering en
gor verbetering van woningen en
"hbuurten in steden boven de 25.000
0 *oont
Voor gemeenten boven 25.000 inwoners
inwoners zonder meer onvoldoende zijn.
Volgens enquêtes in deze steden blijkt
onder meer, dat tussen 19701980 ze
ker 46.000 krotwoningen opgeruimd
moeten worden Bovendien moeten in
deze steden in de komende periode en
kele honderdduizenden woningen nog
bewoond blijven, die, wat de Raad van
Advies noemt, een absoluut te kort
vertonen aan wooncomfort en aan be
woonbaarheid Voor de stadsvernieu
wing in de steden is daarom een bedrag
van 1.6 miljard gulden nodig tot 1975.
Om de verrlieuwingen compleet te
maken zijn, aldus de Raad van Advies,
ook noodzakelijke vernieuwingen in hel
openbaar vervoer noodzakelijk. Dit om
vat railvervoer, openbaar vervoer in
stad en stadsgewest en streekvervoer.
Voor investeringen ten behoeve van
het stads- en stadsgewestelijk vervoer
acht de Raad van Advies tussen 1972
1975 een bedrag van 1,5 miljard aan
investeringen nodig. Daarnaast moet
een bijdrage in de tekorten van het
lokaal openbaar vervoer en streekver
voer in dezelfde periode van 1,25 mil
jard gulden verleend worden.
Boven dit alles komen nog noodzake
lijke bijdragen van het rijk voor de
inrichting van de nieuwe steden en
voor bijdragen in de tekorten van het
stadsgewestelijk railvervoer. Voor deze
bijdragen heeft de Raad van Advies
nog geen concrete getallen willen noe-
CAIRO (AFP-ANP) Een Egyptisch©
officiële woordvoerder heeft ontkend, dat
er punten van overeenstemming zyn tus
sen de partyen in het conflict in het
Midden-Oosten, zoals de Amerikaanse
I minister van Buitenlandse Zaken, Wil
liam Rogers, op een persconferentie heeft
verklaard.
Ook in politieke kringen ln Jeruzalem
sprak men zijn verbazing uit over het
optimisme waarvan de Amerikaanse be
windsman blijk gaf. Hoewel men in
Israël zeer gunstig staat tegenover de
voortgezette Amerikaanse diplomatieke
activiteit om tot een beperkte regeling
ten aanzien van het Suezkanaal te ko
men, is men van oordeel dat er zich de
laatste tijd geen nieuwe ontwikkelingen
hebben voorgedaan.
Rogers heeft gezegd er op te vertrou
wen dat bij het zoeken van een afzon
derlijk akkoord over de heropening van
het Suezkanaal aanzienlijke vorderingen
kunnen worden gemaakt, vóórdat de
algemene vergadering van de VN in sep
tember haar jaarlijkse zitting begint. Hij
herhaalde te hopen dat vóór het einde
van het jaar de overeenkomst afgerond
zal zijn.
De VS zetten hun overleg met Egypte
en Israël voort om van weerskanten con
cessies te krijgen over de punten waar
over men het nog niet eens is.
Rogers somde vijf basispunten op over
het Suezkanaal, waarover Israël en
Egypte het al eens geworden zijn. Zo
zouden, volgens hem, niet alleen Egypte
en Israël, maar ook de VS, Engeland en
Frankrijk graag zien dat het kanaal
opengaat. Ook zou men het er over eens
zijn, dat het kanaal door Egypte moet
worden beheerd, dat het akkoord alleen
maar een stap moet zijn naar een vredes
overeenkomst. dat het bestand met een
aantal jaren of maanden moet worden
verlengd en dat Israël zich van de ooste
lijke oever moet terugtrekken en dat in
de ontruimde zone waarnemers moeten
worden gestationeerd.
WEERSOMSLAG
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA De Nederlander is blijk
baar nog steeds niet gewend aan de
wisselvalligheid van zijn eigen klimaat.
De gevolgen van de plotselinge over
gang van het vaste voorjaarsweer naar
stortbuien en windvlagen zijn momen
teel duidelijk merkbaar.
Veel mensen lopen met een fikse
verkoudheid rond, of zijn hierdoor ge
noodzaakt op bed te blijven. Drogisten
en apothekers merken het vooral aan
de verkoop van papieren zakdoekjes,
hoestsiroop en dropsoorten. Een aantal
drogisten heeft zelfs hoestsiroop bij
moeten bestellen, iets, dat zoals een van
hen vertelde, hij in juni nog nooit heeft
hoeven te doen. Ook bij het GAK viel
verleden week, toen het weeerbeeld zich
ging wijzigen, een uitschieter, in het
ziekteverzuim te constateren. Bij het
GAK is men van mening, dat het hier
niet gaat om een griepepidemie, maar
om doodgewone verkoudheidsverschijn-
selen. met overigens alle nare gevolgen
vandien.
HAAGSE POLITIE DOOR
ADVERTENTIE OP SPOOR
DEN HAAG (A.N.P.). De politic
heeft by een dierenhandelaar aan de
Van Zeggelenlaan in Den Haag acht jonge
ooievaars in beslag genomen. De han
delaar had de vogels via een advertenfo
te koop aangeboden. Hy zegt de n»
schermde vogels, die hier niet mogen
worden verkocht of tc koop aangeboden,
met een vliegtuig uit Pakistan te hebben
laten komen.
Met dezelfde zending zou hij ook twee
aasgieren en een aantal pelikanen en
kraanvogels hebben binnengekregen.
Deze vogels waren al doorverkocht, maar
zijn nog niet achterhaald.
Volgens de politie zijn de ooievaart Q,
Pakistan „op schandalige wijze" gekort
wiekt. De vogels zijn in overleg met de
officier van justitie naar het ooievaar
dorp ,,'t Lieshout" bij Groot-Ammers ge
bracht.
is de politie nog niet duidelijk hoe de
man erin is geslaagd de vogels zonder
invoervergunning Nederland binnen te
krijgen. Tegen de handelaar is proces
verbaal opgemaakt wegens overtreding
van de vogelwet.
Kamervragen
over gang van
zaken Willem
Arntszhoeve
DEN HAAG (ANP) Drie leden van
<Je P.v.d.A.-fractiê ln de Tweede Kamer
hebben staatssecretaris dr. Kruisinga
(Volksgezondheid) gisteren schriftelijk
verzocht zijn mening kenbaar te maken
over de recente gang van zaken op de
Willem Arntszhoeve.
Zij hebben de overtuiging dat de
situatie zich verder dreigt toe te spitsen
op persoonlijke tegenstellingen in plaats
van zich te ontwikkelen overeenkomstig
de belangen van een bevredigende zwak
zinnigenzorg.
Gisteren zijn de besprekingen tussen
het bestuur van de Willem Arntszhoeve
en de stafleden van de afdeling Dennen
dal mislukt. De stafleden voelden zich
door het bestuur gedwongen een loyali
teitsverklaring ten opzichte van de heer
Anclré. directeur van de instelling, te
tekenen, wat zij weigerden. Zij eisten, np
hun beurt het aftreden van de heer
André.
Nieuwe „lichting'
voor afkoop
rentekaarten
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Na 1 juli aanstaande
komen weer nieuwe leeftijdsgroepen in
aanmerking voor afkoop van rentekaar
ten. Aan de beurt zijn degenen die
geboren zijn in de jaren 1934, 1935 en
1936 alsmede in de jaren 1913 en 1914.
Wie geboren zijn in de jaren 1934 t/m
1936 komen zonder meer in aanmerking
voor afkoop van hun vroegere invalidi
teitsverzekering,ongeacht het bedrag dat
aan zegels op hun rentekaarten is ge
plakt. De in 1913 en 1914 geborenen
kunnen alleen op een afkoopsom rekenen
als hun ouderdomsrente op 65-jarige
leeftijd minder dan 60 gulden per jaar
zal bedragen. In de praktijk betekent dit,
dat afkoop in het algemeen alleen zal
plaatsvinden als er in totaal voor min
der dan 286 gulden is geplakt. Is er meer
geplakt (en de jaarlijkse rente dus hoger
dan 60 gulden) dan blijft het recht op
rente gehandhaafd. - De afkoop wordt
verzorgd door de raden van arbeid. Aan
vraagformulieren liggen op de post
kantoren.
In Nederland
meer champagne
onder de kurk
DEN HAAG (ANP) In het eerste
kwartaal van 1971 is in Nederland meer
champagne geschonken dan dezelfde pe
riode het jaar daarvoor. Uit een over
zicht van het Comité Interprofcssionel Du
Vin de champagne Epernay biykt dat in
die periode 94.834 flessen op de Neder
landse markt werden afgezet tegen
93.691 flessen in het eerste kwartaal van
1970.
Nederland neemt als champagne
drinkend land op de wereldranglijst ove
rigens maar een bescheiden achtste
plaats in. De ranglijst wordt aangevoerd
door Groot-Brittannië, gevolgd door
België. De plaatsen drie tot en met zeven
worden ingenomen door Italië, Verenigde
Staten, West-Duitsland. Zwitserland en
Canada.
