„MIJNHEER X" HIELD NEDERLAND WEKENLANG IN ANGSTIGE SPANNING Kr Ambtenarengerecht stelt inspecteur in gelijk Wereldraad van kerken stelt bezoek Z.-Afrika uit FEUILLETON VAN LUGUBERE GEBEURTENISSEN OP 25 JUNI Y00R DE HAAGSE RECHTBANK Natu u rweten swoorc/ ighed en LEIDSE COURANT De O lr jarige mevrouw Ada Lansbergen-Hölscher, slachtoffer van de Delftse wurgmoordenaar op 24 november vorig jaar. DELFT „Ik ga even mijn bromfiets schoonmaken en daarna gaan we naar „In de Boogaard" een cadeau tje kopen voor jouw verjaardag. Tot straks, hè". In een flatgebouw aan Poptahof-Zuid in Delft gaat de 25- jarige Hans K. met de lift naar beneden. Als chef van de groente afdeling in een levensmiddelenzaak heeft hij op dinsdag vrij en is vroeg opgestaan om die vrije dag nuttig te besteden. Eenmaal op de begane grond gekomen gaat hij niet verder de trap af naar de kelder. Hij stapt paar buiten, de nevelige scheme ring in, het is dinsdag 24 november 1970 en de klok wijst acht uur aan. Hij zit met een financieel probleem, waar hij zelf geen schuld aan heeft. In een bergkast in de huiskamer van zijn flatgebouw had een doosje ge staan met 320 gulden spaargeld, vooral bestemd voor het verjaar dagscadeau van zijn echtgenote, waarmee hij 31/& jaar gelukkig ge trouwd is. In de nacht van vrijdag 30 op zaterdag 31 oktober was echter iemand zijn woning binnengedron gen en er met het geld van door ge gaan. Op die zaterdag heeft zijn vrouw na de ontdekking aangifte gedaan bij de Delftse politie. Het is nu ruim drie weken later en de politie is er nog steeds niet in ge slaagd de dief te achterhalen. En dat is voor Hans een bron van ergernis. Zodoende loopt hij al een poos te redeneren als een jongen bij wie ze het achterlichtje van de bromfiets ontvreemd hebben en die dan in een opgewonden bui het lampje van de eerste de beste brommer pikt om de verlichting van zijn eigen voer tuig weer in orde te maken. De moordenaar van Ada Lansbergen had dit uitzicht op haar woning (boven) t die van rechercheur Van Strien. De moordenaar had het eigenlijk voorzien op de vrouio van de Delftse rechercheur. De foto werd genomen vanaf de galei^, waarvandaan de moordenaar bij de twee families naar binnen kon kijken. iT" - CJt£ru*d Met deze kaart gaf de toen geheimzinnige ..mijnheer X" opnieuw te kennen, dot hij veel wist van de moord op Ada Lansbergen. Langzaam maar zeker spon hij zich met deze geschreven aanduidingen vast in het net van de Delftse politie. Deze tekening van de slaapkamer van Ada Lansbergen stuurde de Delftse moordenaar op 1 december naar een plaatselijke krant. Op de op verzoek van de Delftse politie zwartgemaakte stukken stonden de woorden „glas" en ..jeneverfles" (Van een onzer verslaggeefsters) UTRECHT Het ambtenarengerecht ta Utrecht heeft dr. W. L. Metering in diens klacht tegen zijn gedeeltelijke schorsing door staatssecretaris dr. R. J. H. Kroisinga in het geljjk gesteld. Het ambtenarengerecht is van mening, dat de staatssecretaris bij het nemen van zijn besluit dat dr. Meijering tijdelijk niet op de Willem Arntzhoeve in Den Dolder mocht komen, niet die zorgvuldigheid in acht heeft genomen die past bij behoor lijk bestunr. zo overweegt het gerecht over het feit dat dr. Meijering niet te voren over de maatregel van de staats secretaris is gehoord. Na de veel ophef makende publicaties over vermeende wantoestanden in de af deling Dennendal van de Willem Arntz hoeve werd de heer Meijering op 24 maart door zijn directe chef meege deeld, dat hij hangende een onderzoek van de commissie Speyer niet meer in Denned al of de Willem Arntzhoeve mocht komen. Op 18 mei werd de gedeeltelijke schorsing weer opgeheven, omdat het onderzoek toen beëindigd was. Volgens het ambtenarengerecht was de staatssecretaris wel bevoegd maatregelen ten aanzien van dr Meijering te nemen, maar bij het nemen van deze besluiten gehandeld in strijd met beginselen van Kort geding tegen Radio Nordsee AMSTERDAM (ANP) Voor de pre sident van de rechtbank in Amsterdam dient donderdagochtend 17 juni een kort geding dat de Amsterdamse advo caat mr. L. P. van der Does namens de firma ..Radio t.v. Nordsee International" heeft aangespannen tegen de piraten zender radio Nordsee international. De firma, die sinds september 1970 onder de naam ..Radio t.v. Nordsee In ternational drive-in discotheek" een mobiele discotheek exploiteert vraagt de president gedaagde te verbieden voor haar shows de benaming „Radio Nord- zee drive-in. Discotheek resp. „Radio Noordzee Mobile discotheek" als handelsnaam te gebruiken. Dit op straf fe van een dwangsom van f500,per dag. behoorlijk bestuur. Op het moment dat dr. Meijering van zijn directe chef het besluit van staatssecretaris Kruisinga te horen kreeg was de pers van hetzelfde feit inmiddels op de hoogte. Dr. Meije ring was bij de uitspraak niet aanwezig. Volgens zijn raadsman is hij afgelopen zaterdag met vakantie gegaan. De schorsing van de chef van de af deling Dennedal van de Willem Arntz hoeve, drs. Carel Muller, duurt nog steeds voort. Gisteren weigerden de der tien stafleden van Dennendal een loyali teitsverklaring jegens het bestuur van de Willem Arntzhoeve te tekenen. Na een gesprek van de stafleden met het bestuur werd besloten dat voorlopig geen maat regelen tegen de stafleden ondernomen zullen worden. KAAPSTAD (Reuter) Premier John Vorster van Zuid-Afrika heeft ver- I klaard. dat een afvaardiging van de j Wereldraad van Kerken alleen dan zal I worden toegelaten, als zij zich houdt i aan de door zijn regering gestelde voor- waarden. Kern van deze voorwaarden j is, dat alleen gesproken wordt over „het afschuwelijke beslui 1" van de We- I leidraad om 200.000 dollar beschikbaar I te stellen aan een aantal anti-racistische j organisaties, waaronder Afrikaanse ver zetsgroepen. Vorster legde deze verklaring af, na dat de secretaris-generaal van de We reldraad van Kerken, dr. Eugene Car son Blake, in Genève had bekend ge maakt, dat de reis van de afvaardiging voor onbepaalde tijd was uitgesteld, doordat de Zuidafrikaanse premier on aanvaardbare voorwaarden had gesteld. De delegatie zou aanvankelijk op 25 juli in Zuid-Afrika aankomen. Ver scheidene niet-blanke kerkelijke leiders uit Afrika, Amerika en het Caraïbisehe gebied zouden er deel van uitmaken. Hans zit zonder geld voor het ge schenk. Men heeft dat ongestraft uit zijn woning gehaald en hij. die zich zelf een intelligente knaap vindt, moet toch ook in staat kunnen zijn om de poen op dezelfde wijze terug te krij gen. Gewapend met een dubbelgebo- gen stuk ijzerdraad loopt hij naar een flatgebouw aan de Papsouwselaan. waar hij „zijn geluk gaat beproeven' bij een woning op de achtste verdie ping. Onvoorbereid is hij niet. Met een verrekijker heeft Hans al geruime tijd de gangen van een daar wonend jong echtpaar nagegaan. Hij weet dat de echtgenoot naar zijn werk is. Die stapt elke morgen om kwart over zeven in de auto bij een collega van Bovendien heeft hij uit voorzorg een lijst bij zich; die heeft Hans overge houden van een privé-enquête in zijn eigen flatgebouw naar aanleiding van de slechte televisieontvangst door storingen in het centraal antennesy steem, de lijst droeg het stempel van de woningbouwvereniging. .In de hal van het flatgebouw aan de Papsouw selaan neemt hij de lift naar de ne gende verdieping. Daar stapt hij uit en gaat via de trap naar de achtste. Door de tochtdeur komt hij op de galerij, loopt twee woningen voorbij en stopt bij nummer 872. Hij steekt de draad door de brieven bus en probeert deze aftastend achter de deurknop te haken. Eén verdieping lager slaat een deur dicht. Hans raakt in paniek en vlucht naar de negende verdieping. Als een luguber stilleven steekt de dubbelgebogen draad uit de brievenbus van de tweede deur op een verlaten galerij. Na van de schrik bekomen te zijn keert Hans naar zijn werkterrein terug en morrelt verder. Uit een woning verderop komt een man naar buiten. Hans draalt zich om en kijkt leunend over de balustrade vol belangstelling naar het spitsuur- verkeer op de kruising schuin voor hem. De man loopt in zijn richting, hij is op weg naar het trappehuis. Hij draagt een grijze mohair jas en heeft eenzelfde kleur hoed op het hoofd. Zij groeten elkaar. Hans wordt ongeduldig en gaat over tot de reserve-methode, belt aan en de jonge vrouw, nog in nachtkleding, opent de deur. Hij ..legitimeert" zich als de man van de woningbouwvere- Hans na de geslaagde poging om haar te bedwelmen niet volledig gerustge steld en wurgde haar. Na nagenoeg alle mogelijke sporen zorgvuldig uit gewist te hebben verlaat Hans tegen tien uur de woning. Ruim zeven uur later wordt de jonge vrouw door Ar- noud. haar echtgenoot, gevonden. Het verdere verloop van dit verhaal is nog géén half jaar geleden een lugu ber feuilleton van gebeurtenissen ge weest. Voor de laatste aflevering van het feuilleton, dat zes weken duurde haar 23-jarige echtgenoot, die haal bij thuiskomst van zijn werk vond en door vele mensen lange tijd als de dader werd beschouwd, en tenslotte Hans Kde geestelijk gestoorde 25- jarige verkoper, bij het publiek nu beter bekend als „mijnheer X". die na een tweede moordpoging (op Joke van Staaijeren) als de echte dader ontmas kerd werd. Met zijn zucht naar publiciteit (en zelfvernietiging) heeft K. het onder zoek, waaraan dertig mensen ruim zes niging, die belast is met de controle van de televisieaansluitingen en toont een lijst met namen en handtekenin gen van andere flatbewoners. Na eni ge aarzeling geeft Ada Lansbergen- Hölscher hem toegang tot de wo- Hierna ontwikkelde zich een ongeveer anderhalf uur durend drama, dat tenslotte aan Ada het leven kostte. Hans kwam eigenlijk alleen voor geld, maar de jongeman viel van het ene angstbeeld in het andere, hij wilde voorkomen dat Ada hem later zou herkennen. Eerst drong hij haar en kele glazen jenever op. Wanhopige Ada dronk, in de hoop dat de zwak zinnige haar verder, zoals hij beloof de, met rust zou laten. Toch bleek leverde Hans K. zelf de tekst en gebruikte als schuilnaam „mijnheer X". De krantenredacteuren behoefden de kopy slechts te herschrijven tot leesbare stukken. Met vele telefoontjes, brieven en briefkaarten zorgde Hans K. ervoor, dat iedere vrouw in Delft (en ver daarbuiten) elke onbekende man voor de wurger aanzag en zichzelf als mo gelijk slachtoffer beschouwde. Iedere lezer kent de nameri van de hoofdpersonen nog als de dag van gisteren; Ada Lansbergen-Hölscher, de 21-jarige vrouw uit Schiedam, dié twee maanden na haar. bruiloft in de pas betrokken woning aan de Pap souwselaan gewurgd werd door haar „achterbuurman", Arnoud Lansbergen, weken meer dan een dagtaak hadden, deels bespoedigd en deels vertraagd. Door het bellen en het schrijven als „mijnheer X" leverde hij zelf de tou wen, waarmee het net rond hem steeds strakker kon worden aange haald. Anderzijds stuurde hij de re chercheurs "met vele kluiten in het riet", want per slot van rekening was het zinj opzet via allerlei mededelin gen de aandacht van zich af te lei- De Delftse wurgmoord vormde ook de aanleiding van een discussie op lande lijk niveau. Directe aanleiding was hel. tweemaal op verzoek van de Delftse poluie ten gehore brengen van de „stem van mijnheer X" op dé televisie. Men vergeleek dit met het Duitse programma „XY UngeWsetiC, waarin niet opgeloste misdrijven op een populaire manier aan het pubMek worden voorgezet. De kritiek oven heerste, alom werd het woord senjacht" in de mond genomen. Een ander veel besproken onderworp was de kwestie van de twintigduizend gulden smartegeld, die de Delftse poll tie over moest maken op de bankre kening van Ada's echtgenoot, Arno»! Lansbergen. Dit op straffe vai tweede moord, die „X" zou pleget vóór 12 januari. Hans K die met dew f ..sociale chantage" het leed dacht tt kunnen vergoeden bij een 23-jarige i weduwnaar, is hard op weg geweest om zijn dreigement uit te voeren, want vier dagen na het verstrijken van de sluitingstei-mijn, 31 december, viel hij een werkster aan in een f]«: aan de Debussystraat. Hij sloeg op dr vlucht, toen zij begon te trappen en schreeuwen. Het was het begin van dr ontknoping. Men zag hem wegrijde op een bromfiets, die later in dr kelder van zijn flat werd aangetroffn door rechercheur H. B. van Strien, Hans K. ook arresteerde en de orxte. buurman was van Ada Lansberg» Zo werd K. aangehouden door ft echtgenoot, van de vrouw, die hij rtl D na de moord opbelde met de medefc d ling, dat zij het slachtoffer had n» g ten zijn maar zich in de etage ver# had. Het vérhaal over Hans K. w: A 1 terecht zal moeten staan: de Del verkoper, die voor zinj omgeving t rustige en beleefde jongeman was, ff i voor zijn vrouw, die onlangs het Jeve\ schonk aan hun tweede kind, m, zoon. u RIOHARD, VROOM Agressie In de Amerikaanse zenuwinrichtin gen heeft men reeds een jaar lang lithium gebruikt bij de behandeling van manisch-depressieve patiënten. Manisch-depressieve psychose is een vorm van krankzinnigheid geken merkt door het optreden ran elkaar afwisselende manisch en depressieve toestanden. In manische toestand zijn de patiënten druk, actief en vrolijk. Heeft men nu te maken met gewelddadige patiënten dan zijn ze in deze faze bijzonder druk en agressief. Veelal is hun gedachten- gang versneld doch oppervlakkig en doorgaans gekarakteriseerd door een uiterst geringe aandachtsconcentra tie. In de depressieve faze zijn de patiënten juist het tegengestelde van voorheen: zij zijn in hun gedachten- gang juist geremd en zijn zij somber en neerslachtig, soms zelfs anastia. Hoe dit zij, volgens Sheard zou toe diening van lithiumpreparaten de manische uitspattingen min of meer aan banden leggen. Hij experimen teerde met 12 uitgezochte mannelij ke gevangenen die bekend stonden als geweldplegers en die recidivisten waren, zonder dat van hen gezegd kon worden dat ze aan openlijke duidelijke psychose leden of aan een of andere hersenbeschadiging. Deze proefpersonen kregen vier weken lang een dagelijkse dosis lithiumca- bonaat van 300 mg toegediend, waarna ze eveneens vier weken lang placebo's of foppertjes-capsules le slikken kregen van precies dezelfde grootte, kleur en smaak. Na afloop van de placebo-periode kregen ze opnieuw lithium carbonaat capsules drie maanden lang. En wat was het resultaatDat in de periode van de echte medicinering een duidelijke vermindering in agressiviteit te zien was met slechts heel weinig zij effecten. Maar hoe deze heilzame werking te verklaren is, is voorals nog niet bekend. Inmiddels is ook gebleken, dat lithium een remmend effect op het agressieve gedrag van dieren geeft. Olifanten Olifanten behoren tot een uitster vend ras. Vandaar dat men alles er aan doet deze bijkans prehistorische dikhuidigen voor het nageslacht te behouden. Eén van de methoden die men hierbij toepast is de vestiging van dierenparken zoals het Kruger Nationaal Park in Zuid-Afrika. Nu vernemen wij, dat genoemde dieren het daar meer dan uitstekend ma ken. Van uitsterven is daar geen sprake. Integendeel juist! De toene ming van hun aantal begint de park- aulorlteiten zelfs zorgen Ie baren. Ofschoon in de loop van 1970 onge veer 700 olifanten geëlimineerd wer den, waren er aan het begin van dit jaar 500 olifanten meer dan voor heen. En dit betekent dat in de 1 '2 maanden daarvoor ongeveer 1200 olifanten erbij zijn gekomen. Dit nu voert naar een crisis, niet zo zeer wegens de voeding, maar ook we gens het water, omdat de watervoor ziening van genoemd park door de vaakaanhoudende droogteperioden ernstig bedreigd kan worden. Het olifantenprobleem begon al in 1967, toen de olifantenbevolking voor het eerst de G.OOO passeerde. Daarna is de bevolkingsgroei gestaag toegeno men. In oktober 1970 telde men 8821 olifanten en thans meer dan 9300. De vermeerdering wordt niet alleen toegeschreven aan een hoger geboor tecijfer, maar ook aan de migratie uit Mozambique. Uit het goede hout Nieuwe snelgroeiende van bomen heeft men in de nieuwe laboratoria en proeftuinen van de Forestry Commission nabij Edin burgh in Schotland, ontwikkeld. Dit geschiedde in samenwerking met hel vroegere tuinbouwslation te Farham in Surrey. Bedoelde bomen kwame.n zo in het gezit van opmerkelijke eigenschappen. De sitka spar, Picea sitchensis. bijvoorbeeld, welk hout zich bijzonder goed leent voor vlieg tuigconstructies en ook voor hout- pulp zeer geschikt is, toont zich veelbelovend voor de houteconomie. Een volgroeid exemplaar van deze nieuwe variëteit moet wel een 25 pet. groter volume (aan hout) bezit ten dan de huidige gekweekte typen. Een toeneming van 1 pet. in volume der sitka sparren zou in Engeland al jaarlgks een half miljoen pond op brengen. De nieuwe variëteiten, zo vernemen wij, zijn door selectie uit de meest belovende bomen gekweekt. De produktiviteit liet zich ook nog verder verbeteren door bepaald kruisingen. Zo heeft men een aanplant verkre gen bestaande uit kruisingen tussen de Europese en Japanse lorken, die zich van de andere soorten onder scheiden door een 180 pet. groter houtvolume. Röntgenschade Voor het eerst is het aan Traut en Scheid van de universiteit van Münster gelukt m.b.v. een nieuw daarvoor ontworpen techniek afzon derlijke chromosomen of kernlissen op onnavolgbare wijze te prepareren en te fotograferen. Chromosomen zijn „langdradige" structuren van de celkern aller levende organismen, die de instructies en informaties van een erfelijk bepaalde ontwikkeling bevatten. Wij kunnen haar gevoeg lijk beschouwen als de erfelijkheids- centrales van waaruit de ontwikke ling van bevrucht eicel tot volwas sen individu en tot aan het eind toe wordt geleid en bestuurd. Nu is be kend dat röntgenstralen schade kun nen berokkenen aan chromosomen zowel van de geslachts- als van de lichaamscellen. Natuurlijk is dit een kwalijke zaak omdat defecten aan en in de chromosomen hun weerslag in het verdere verloop der ontwik keling krijgen, Vandaar dat wij heel voorzichtig moeten zijn met röntgen stralen en andere soortgelijke radia ties als die bijvoorbeeld ontketend door de atoombom boven Hiroshima in 1945. Maar hoe de stralingen de chromosomen ontwrichten was tot voor kort niet voldoende bekend. Dank zij Traut en Scheid, weten wij het nu beter. Nog nooit eerder is het gelukt bijzonder heldere microfoto's (m.b.v. een electronenmicroscoop ge nomen) van chromosomen en dan nog wel van afzonderlijke te maken. Hoe dil zij. op hun foto's kan men heel duidelijk zien dat bij bestraalde kernlissen door de röntgenstralen gaten in hun lichaam zijn geslagen. De niet bestraalde chromosomen vertonen geen gaten of bressen en zien er heel gaaf en gezond uit. Het effect der röntgenstralen schijnt het weghakken van een „moot" van de kernlis te zijn. Ook is het mogelijk dal de spiraalstructuur van de DNA (desoxiribonnucleïnezuur. de eigenlij ke drager der erfelijke informatie en code), een wenteltrapachtig mole culair bouwwerk, vernietigd is, ten gevolge waarvan er verlies aan kernlismateriaal plaats heeft door de ont-winding van de DNA spiraal. Dan hebben onderzoekers in de ga len nog ragfijne draadjes gezien. Of deze „kernen" vormen waaromheen straks een eventueel herstel moge lijk gemaakt kan worden, valt nog niet tc bezien. Voorlopig is het ons duidelijk geworden dat röntgenstralen zulke overduidelijke bressen in het erfelijkheidsmateriaal kunnen slaan dat een goed functioneren van de kernlis wel voor onmogelijk gehou den mag worden. Op de koffie Het drinken van koffie is weer in het nieuivs. Zoals enige tijd geleden is aangetoond, werkt cafeïne, een koffiebestanddeel met een opwek kende en hartwerking, bij bepaalde micro-organismen (als bijvoorbeeld bacteriënmutageen. Ze brengt an ders gezegd bij deze organismen mu taties. d.w.z. plotselinge erfelijke ver anderingen, tot stand. Bij planten zijn hoge concentraties dodelijk 'en lage concentraties remmen de celdeling. Op grond van deze resultaten is het zeker niet overbodig er achter te komen of cafeïne een of andere schadelijke werking op de mens uit oefent. Bij het gebruik van normale hoeveelheden koffie en thee wordt de cafeïne in het lichaam snel afge broken. In ongeveer 3'/s uur is de helft van de hoeveelheid afgebroken en geloosd. Daarom is het wel heel onwaarschijnlijk dat een opeenho ping van cafeïne in het lichaam resp. in de organen het gevolg zal zijn van een normale dagelijkse kof- fie-consumptie. Toch meent Timson da.t het niet uitgesloten is dat meer dan normale hoeveelheden (waar ligt de grens?) het celdelingsproces (om te groeien moeten de cellen zich delen) beïnvloeden Deze mogelijk heid heeft hij nu onlangs bij celker nen van menselijke witte bloedcellen uit aderlijk bloed van gezonde vol wassenen genomen, onderzocht. En wat bleek? Dat toevoeging van ca feïne in concentraties, die ver boven de normale lagen, inderdaad giftig resp. schadelijk op de cellen inwerk ten. Bij een concentratie overeenko mend met de hoeveelheid van 8 kop pen koffie of 11 koppen thee, was de werking van de cafeïne blijkbaar afhankelijk van het geslacht. Alle ivitte bloedcellen van vrouwelijke personen gaven een verhoogde mito- se (celkerndeling) snelheid te zien. Bij He witte bloedlichaampjes af komstig ren mannelijke proefperso nen daarentegen was er op één uit zondering na, geen sprake van een verandering in de snelheid, waarmee de celkernen zich deelden. Er deden zich zelfs gevallen voor van vermin dering van bedoelde snelheid! Dit ver schil in reactie zou enerzijds kunnen berusten op 'n wisselwerking tussen cafeïne en geslachtshormonen, an derzijds op een werking van de ca feïne op het vrouwelijke geslachts chromosoom (kernlis die verant- woordelijk is voor het ontstaan van het vrouwelijke geslacht). Ziehier de kwalijke aspecten van het drinken van overmatige hoeveelheden koffie en-of thee. Maar als het bij cm paar gezelligheidskopjes blijft, be hoeft men niets te vrezen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1971 | | pagina 6