„Ik zal blij zijn, als
ik weer kan zeggen
wat ik wil..."
Saljoet in zeer
goede staat
DE CHOLERA KOMT
UIT DE GANGES
Hot-pants-tijdperk
nog niet voorbij
MGR. P. J. A. MOORS
SCHEIDENDE BISSCHOP
VAN ROERMOND:
Episcopaat is
in vernieuwing
te tolerant
geweest
Kort geding
Hartstichting
op 18 juni
Brandstichting
in Driebergen
/OENSDAG 9 JUNI 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
JtOERMOND Ik ga niet
in het bisschopsambt
linnen de Kerk zijn voor mi
litgelopen. al geef ik
•eg. De vervul-
onlwikkelingen
desillusie
•el enige zorg
lebben bereid. Maar als mijn opvolger bekend
k hem meteen gaan feliciteren en de volgende dag de
erhuizer bellen om mijn spullen hier zo gauw moge-
komen weghalen. Ik zal ze ergens opslaan en
oorlopig in een klooster gaan zitten. Dan kan de
bisschop meteen aan de slag. Ik zal blij zijn.
Is het zover is. Wat ik precies ga doen, wept ik nog
iet. Het hangt ook van de dokter af. Ik denk aan de
nogelijkheid van een kleine parochie, als de bisschop
tenminste nog een baan wil geven". In zijn
verkkamcr, met fel zomers licht uit de bloementuin
ichter de open deuren, zet mgr. Petrus J. A. Moors,
cheidende bisschop van Roermond, 'n paar subjectieve
lanttekeningen bij de afgelopen 12 jaar. waarin hij
Limburgs diocees naar best vermogen heeft probc-
te leiden.
iisschop Moors heeft zijn vertrek aangekondigd,
naanden geleden. Zijn opvolger is „in de maak", er is
zekere mate van inspraak geweest, zijn „profiel" is
vastgesteld. De huidige bisschop zit nu zo'n beetje op
ivachtgeld. „De voordracht is half mei weggegaan. Het
goed, dat. ik er helemaal buiten ben gelaten. Nor
maal duurt het afkomen van de benoeming een half
.....ar men fluistert, dat. het ditmaal misschien
wat vlotter zal gebeuren. In elk geval hoop ik, dat ik
vóór november afgelost zal worden".
Hij heeft er dan goed twaalf jaar opzitten. Een periode
met wellicht de stormachtigste ontwikkelingen, die het
bisdom Roermond ooit heeft doorgemaakt.
De iaren tot 1962. het begin van Vaticanum II. had het
ambt nog veel gelijkenis met de „bloeiperiode-Lem-
Moors legde bewust het zwaartepunt op inten-
ief contact met de priesters. „Met organisatorische
iken bemoeide ik mij zo weinig mogelijk, daar waren
ikundigen voor. Ik vond, dat monseigneur Lemmens
zijn tijd een geweldig bisschop was geweest, hij
van de toren afgekomen om tussen het volk te
staan". Dat is mgr. Moors in aanzienlijk mindere
mate gelukt. „Ja, er is een afstand gebleven. Het lag
n mijn natuur. En bovendien geloof ik. dat
sen ook wel eens een andere benadering wil-
Hij werd ook sterk in beslag genomen door het
verrichten van liturgische handelingen in zijn diocees
(„terwijl ik de eerste tijd alles alleen moest doen"):
toediening van het vormsel in een derde van de 350
i /parochie*, het consacreren van kerken („het zijn er
V toer de vijftig geweest''), ieder jaar de lagere en
1 ogere wijdingen in 16 seminaries en kloosters. Het
kerkelijk leven, zeker in Limburg, was nog relatief
onproblematisch. „De zwaarste taak van het jaar
vormden eigenlijk de grote benoemingen. Ik weet, dat
daar weken over kon zuchten! Meestal ge
leurde het zonder enig overleg met de betrokken
s, althans de kapelaans".
Niet bedoeld
het tweede Vaticaans concilie ('62-'64) en daarna:
was voor mij een verschrikkelijk boeiend gebeu
ren, deze plaatsbepaling van de Wereldkerk. De proble
men in eigen land bleven wat terug. Ik meen, dat de
ontwikkelingen na het concilie tóch gekomen zouden
zijn, misschien alleen wat langzamer. De verdringing
van het thomisme door het existentialisme had zijn
uitwerking al. Het kwam vanuit de filosofische hoek
en het was al binnengeslopen in de theologie, die meer
humanistische opvattingen een kans gaf. Binnen de
Kerk is het, met Nederland in eerste instantie wel als
koploper, allemaal wat sneller gegaan dan wij in Rome
het bedoeld hadden. Men wilde aan het werk, de
rustige bezinning heeft wel eens ontbroken!". ?Ioe was
zijn opstelling in deze turbulente tijd? Mgr. Moors
draait er niet omheen: „Wanneer je je met hart en
ziel aan het ambt probeert te wijden zoals ik het deed,
gaat je dat niet in de koude kleren zitten. Ik werd
geconfronteerd met een sterk andere opgave dan in het
begin. Misschien had ik een hardere huid moeten
hebben, zoals het moderne zakenleven die óók eist
Als ik deze praxis nog eens moest overdoen, deed ik
verschillende dingen wel anders, maar ik zou ook
nieuwe fouten maken. Ik voelde aankomen, dat het
zwaar voor mij zou worden. Mijn besluit na het
concilie was. dat ik het vol zou houden tot aan mijn
pensioenleeftijd, zo goed en kwaad als het ging. Maar
voor de dokter moet zelfs de paus wijken!"
Is hij in de naoorlogse jaren onder zijn ambt gebukt
gegaan?
„Kritiek kan ik wel hebben, maar ik heb een hekel
aan mensen die praten naar omstandigheden. En die
heb ik helaas nogal eens ontmoet. Het heeft allemaal
wel eens een aanval gedaan op mijn optimisme. Eerlijk
gezegd zal ik blij zijn, als ik weer zeggen kan wat ik
wil. Al wil ik daarmee niets suggereren. Maar in dit
ambt verleer je de spontaniteit, het hoort er misschien
bij. Ik weet niet, of ik moedig genoeg ben geweest. Het
is best mogelijk dat ik me soms duidelijker had moeten
opstellen. Maar een mens kent zichzelf nu eenmaal het
slechtst. Dit ambt heeft althans één voordeel: de gewe
tensonderzoekers staan direct aan je zijde!"
De aftredende bisschop meent, dat men niet te pessi
mistisch moet zijn over de geloofsopvattingen, ook al
loopt het kerkbezoek terug. Vroeger was het gelovig-
zijn wel te sterk gebonden aan de viering van de
zondagsplicht. Het concilie heeft het christelijk bewust
zijn sterk bevorderd, met alle daaraan verbonden
consequenties. Daarbij komt ook het afwezig raken van
sociale druk. Mensen, die niet sterk overtuigd kerkelijk
zijn, kun je dan kwijtraken. Maar ik meen. dat het
zich stabiliseert. De motieven om zich alsnog afzijdig
op te stellen, zijn wat weggevallen. Daar staat naast,
dat de behoefte aan religie nog behoorlijk groot is. Je
ziet het aan de belangstelling voor-religieuze of kerke
lijke problemen en aan het feit, dat het percentage
gezinsbijdragen op veel plaatsen hoger is dan het
kerkbezoek. Kennelijk blijft er toch een bepaald besef
van erbij te horen, of men zijn zondagsplicht voldoet of
niet. Ook §wat de jongeren betreft, moeten we niet te
pessimistisch zijn".
Liturgie
Dan wordt hij weer sceptisch, zijn denkbeelden ontwik
kelend over de liturgie: „De manier waarop soms
vernieuwing bedreven wordt, vind ik toch wel erg. Bij
liturgie denkt men praktisch uitsluitend aan de eucha
ristieviering. De grondlijnen en de inhoud daarvan
heeft het concilie officieel vastgelegd, waarom moeten
wij er dan onze creativiteit op botvieren? Het Heilig
Misoffer mag geen object zijn van privé-liefhebberijen.
Er zijn daarbuiten toch mogelijkheden genoeg om de
liturgie persoonlijke gestalte tc geven?". En op de man
af gevraagd: „Ja hier is het. episcopaat wat te tolerant
geweest. Én ik kan mij de bezwaren van Rome goed
indenken!" Mgr. Moors neemt geregeld het woord
„verarming" in de mond. Hij stelt: „Hoe rijk was
vroeger het liturgisch beleven! Denkt u maar aan
Mariacongregaties. Veertigurengebed, Heilige Fami
lie. processies, de rozenkrans. Ik zeg niet, dat het in
die vorm weer terug zou moeten komen, maar waarom
pioniert men niet buiten de eucharistie? Van zoge
naamde experimenten krijg ik de kriebels, je kunt er
tegenwoordig in Gods Kerk alles mee verkopen! Wij
hebben in Nederland vijf experimenteercentra gescha-
„De vormgeving en de teksten, die men daar ontwik
kelde, waren strikt bedoeld voor gebruik in eigen
kring. Maar men ging de zaak meteen verkopen, de
commercie heeft er zich opgegooid. In zekere zin is dat
met de Nieuwe Katechismus óók gebeurd. Naar mijn
gevoel gaat de Nieuwe Katechismus geen essentiële
problemen uit de weg. Men had het alleen nooit
katechismus moeten noemen, dan was de helft van alle
herrie vermeden geweest! Katechismus is een begrip,
dat slaat op een strakke formulering van de kerkelijke
leer. Ik ben blij, dat er nu gesproken wordt over de
vorming van een commissie die een nieuwe uitgave zal
voorbereiden".
Verzwegen
bevriende dominee mij eens zo verteld in hel laatste
stuk van onze emancipatie. Daarmee is een groot
percentage onstuimigheid wel te verklaren. En we
zouden eigenlijk allemaal één jaar opgesloten moeten
worden om geschiedenis te studeren. Dan zie je alles
relatiever en vaak minder hopeloos. In de geschiedenis
moet het gezonde evenwicht telkens weer hervonden
worden, geloofscrisis is daarom nog geen ramp!" Maar
ondanks dergelijke bezonnen opmerkingen overheerst
in dit gesprek toch de bezorgdheid over hetgeen zich
voltrekt: „Als je bepaalde geloofselementen maar lang
genoeg verzwijgt, raken ze vergeten. Ik kan mij niet
onttrekken aan de indruk, dat het hier en daar met
opzet gebeurt. Wie praat nog over de eindbestemming
van de mens? Over hemel, hel, vagevuur, over indivi
duele zondigheid en individuele verlossing? Wie durft
de juiste beleving van de seksualiteit nog aan de orde
te stellen? Ja. wij hebben de positieve kanten ervan
vroeger te weinig naar voren gebracht. In de verkon
diging vind ik veel van deze elementen niet meer
„Neem de Mariadevotie, er wordt weliswaar pas in
het laatste conciliehoofdstuk over gesproken, maar wat
is er in deze streken van over? Het beeld van het totale
geloof is scheefgetrokken.... Goed, vroeger werd het.
veel te rationeel opgezet, maar wij hebben het geloof
veel te sterk losgekoppeld van het vertrouwen. De
overtuiging in een ander leven, de vergelding van goed
en kwaad. Voor mij horen ze nog bij mijn geloofEr
is een utopie gegroeid ten opzichte van het aardse. Nu
is de wereld alles, ons geloof wordt overgehumaniseerd.
De Nederlandse openheid is goed, maar als je te lang
voedsel geeft aan magen, die het niet kunnen verdra
gen, heeft dat kwalijke effecten!"
Eigen niveau
„De Kerk moet op eigen niveau staan, niet op het
puur humane. Dan raak je aan de mysteries, aan zonde
en verlossing. Ik geloof, dat de clerus vaak ten onrechte
veronderstelt, dat de mensen zoiets tegenwoordig liever
niet meer horen. Engagement met de wereld is goed,
maar waarom moet Vietnam iedere keer in de preek?
Je kunt ook overgevietnamiseerd worden!"
„Ik hoor vaak van schooljongeren, dat ze graag een
echte godsdienstleraar zouden willen hebben. Blijkbaar
verwacht men van de Kerk een eigen boodschap,
ingebouwd in het humane". Hij toont alle begrip voor
de onzekere situatie, waarin de verkondigers van die
boodschap verkeren. Wijst erop, dat volgens onder
zoekingen van de mensen in de leeftijd 50-70 jaar 80
hoogstens lager onderwijs heeft gehad. „Stellen wij de
eisen tot zelfstandig denken, tot het dragen van ver
antwoordelijkheid dan niet te hoog? Wat moet een
priester doen, die zich vanaf de preekstoel te richten
heeft tot mensen van zes tot zeventig jaar, met
allemaal anderemaatschappelijke achtergronden?"
Mgr. Petrus J. A. Moors wacht op z'n aflossing. Maar
deze zorgen zullen 'm nooit loslaten. Zijn wapenspreuk
was: „Charitas ex Deo", de liefde komt van God. Hij
betwijfelt, of dat wel genoeg in 't oog wordt gehouden.
De man, die in z'n ambtsperiode in alle diocesen een
nieuwe bisschop zag komen („in sommige zelfs twee
maal"), laat geen gemakkelijke erfenis achter. Hij heeft,
zelf óók niet op rozen gezeten, eerder op doornen. Hij
zal blij zijn, als 't voorbij is. Hij gaf 'r 12 jaar van zijn
leven aan. Hij bracht het bisdom Roermond over een
moeilijke drempel, in een ander tijdsbeeld dan dat van
1959.
Wij kennen het gewenst „profiel" van zijn opvolger.
Herkent mgr. P. J. A. Moors zich daarin? „Ik wil mij
niet dwingen tot trauma's. Daarom ben ik er maar niet
aan begonnen. Het zou tot zelfverwijten of tot verlam
ming van energie kunnen leiden". Soms kan een mens
zichzelf te kort doen.
JAN DERIX.
MOSKOU (Reuter, A.P.) De drie Russische ruimtevaarders commandant
Georgi Dobrovolski, Vladislav Volkov en Viktor Patsajev,-die maandag
ochtend waren overgestapt van hun Sojoez 11 in het ruimtestation Saljoet,
hebben gemeld dat de Saljoet in goede staat is aangetroffen. De Saljoet is
de lancering op 19 april zeven weken onbemand geweest.
De drie mannen zeiden wel dat zij
Hoesten ..schoonmaken". Het ruimtesta-,
ion, de Saljoet met de Sojoez-11 eraan
ekoppeld, is ongeveer twintig meter
ang. Volgens een in Moskou gepubli
ceerde tekening lijkt het op een uitge-
rokken ouderwetse telescoop, met vleu-
els waarin de zonnecellen zijn onder-
ebracht. Aan een einde zitten de raket-
lotoren voor koerscorrecties die nodig
ijn omdat het ruimteschip nog een. zij
:t kleine, luchtweerstand onder-
indt die het gaandeweg in een lagere
rond de aarde brengt. Aan de an-
lere kant zit een nieuwe, speciale kop-
Huisarrest van
mevr. Joseph
opgeheven
.JOHANNESBURG (Reuter) Het
huisarrest van de 66-jarige Zuidafri-
haanse schrijfster, Helen Joseph, dat
meer dan acht jaar geleden werd opge
ld, is gisteren definitief opgeheven.
Eerder was de maatregel tijdelijk opge
heven om haar in staat te stellen voor
eeo ernstige operatie wegens kanker
naar een ziekenhuis te gaan.
De Zuidafrikaanse regering had het
luisarrest in 1962 onder de wet op de
Verdrukking aan het communisme
°Pgelegd, nadat mevrouw Joseph in een
>roces was vrijgesproken. De maatregel
h)eld onder meer in dat ze in het
district-Johannesburg moest blijven en
Seen bijeenkomsten van meer dan twee
wensen (haarzelf inbegrepen) mocht
'iwonen. Een woordvoerder van het
^'nisterie van justitie heeft meegedeeld
al haar naam wel blijft staan op de
l)St van personen, die in Zuidafrikaan-.
Publicaties niet geciteerd mogen
•vorden.
De Saljoet is ontworpen voor een
langdurig verblijf in de ruimte. De „huis
kamer" is vier meter breed. De Rus
sische televisiekijkers konden gisteren de
bemanning in het ruimteschip zien wer
ken. Hoe lag de drie mannen er in zul
len blijven is echter nog steeds niet be
kend. Zij hebben gemeld dat zij zich
uitstekend voelen. Tijdens de tweede dag
in de Saljoet hebben zij de instrumen
ten gecontroleerd en zijn zij begonnen
met het uitvoeren van hun wetenschap
pelijke opdrachten, zoals bestudering van
verschijnselen aan het aardoppervlak,
kosmische straling en het waarnemen van
de sterrenhemel
De Sovjet-Unie heelt bij de VN een
ontwerp-verdrag ingediend, waarin re
gels voor het maanonderzoek tot in de
bijzonderheden zijn vastgelegd.
Het ontwerpverdwag is bedoeld als een
aanvulling op een meer algemeen ver
drag, dat in 1967 van kracht werd en
waarbij de maan en de andere hemel
lichamen tot internationaal gebied wer
den verklaard en militaire activiteiten op
deze hemellichamen verboden werden.
(Van een onzer verslaggeefsters)
DEN HAAG De grote hot-pantragc is achter de rug. De fabrikanten
hebben voor zoveel voorraad gezorgd, dat zij voorlopig, wat deze produktie
betreft tenminste met vakantie kunnen gaan. De plotselinge rage aan
het begin van dit jaar is er ook de oorzaak van geweest, dat de meeste grote
warenhuizen een grote voorraad hot-pants hebben. Mogelijk zullen ze
straks in de voor-opruiming bij diverse zaken al afgeprijst zijn.
Toch zien de deskundigen voor de
zomer van het volgende jaar diezelfde
hotpants weer terugkeren in de diverse
collecties. De modekoningen, die altijd
behoorlijk vóór lopen, hebben ze al weer
opgenomen in hun programma voor het
volgend jaar. Dat het opnieuw zo'n rage
wordt als aan het begin van dit jaar
Wat de* leeftijden van koopster betreft:
de enkele broekjes worden vooral ge
kocht door meisjes in de leeftijd tussen
10 en 18 jaar. Dc combinaties met een
broekje, dus ultrakorte jurkjes, een
lange rok met split of lang vest met
daaronder een hotpant. worden meer
gekocht door dames tot zo'n 26 jaar. Dit
laatste verschijnsel zal niet alleen een
kwestie van schuchterheid zijn, maar
veel meer nog van financiën. Immers,
een hotpantpakje van suède is aanmer
kelijk duurder dan een enkel broekje,
en de oudere leeftijdsgroep beschikt nu
eenmaal over meer geld dan de jongere.
Al met al kunnen we constateren, dat
de hotpantrage aan het afnemen is. maar
dat ze beslist nog niet uit het algemene
modebeeld zullen verwijnen.
CALCUTTA Dc Ishamoti is een
van de rivieren die het water van de j
Ganges naar dc Golf van Bengalen
afvoert. Het is er een van de vele
duizenden die niet van elkaar te on
derscheiden z(Jn. B(j het dorpje Itak
dicht b(j Calcutta, is h(j ongeveer j
800 meter breed. Op dit punt is de
invloed van eb en vloed nog merk
baar. Op de oever van de rivier ligt
dan ook een smerige stinkende wal
slijk die door het modderachtige
moessonwater van dc rivier daar is
afgezet. Een kleine honderd vissers
verdienen hier een goede boterham
aan de vangst van garnalen en zeld
zame vissoorten die zij in Calcutta
verhandelen.
Pagal Mandal.
Dagelijks zit hij met zijn scheepje dat
ongeveer zes meter lang is op het
water. Aan de ene kant ligt het Indi
ase Itak en aan de andere kant ligt
Bangla Desh. Pagal kan met zijn boot
reiken. Gisteren maakte hij die tocht.
Terwijl de andere oever van de rivier
naderbij kwam. tekende zich tegen de
hemel het profiel van een menigte
vluchtelingen af. Hun kleren waren
vuil. Meer dan een week waren ze
opgejaad door een Pakistaans legeron
derdeel. Pagal kon 29 mensen meene-
in twintig minuten Bangla Desh be-
delijk aan te zien dat ze zich bevoor
recht voelden. Toen Pagal huiswaarts
keerde liet hij op de oever zijn men
selijke scheepslading achter. Twee
babies speelden met 'n koperen pan,
de enige bezitting die hun moeder van
huis mee had kunnen nemen. Vader
was onderweg zoekgeraakt. Waar
schijnlijk had een soldaat hem neer
geschoten. Een andere oude man liep
welhaast dubbelgevouwen van de
jicht. Hij slaagde er ternauwernood
in om met handen en voelen tegelijk
tegen de tamelijk stijle oever op te
kruipen. Iedereen zag er vermoeid en
verwilderd uit. Iedereen was ook met
de vlucht nog armer geworden dan
hij al was. De laatste piasas waren
naar Pagal gegaan die een halve roe-
pia voor de overtocht vroeg. Niet veel
misschien, maar het ontnam hen in
ieder geval wel de mogelijkheid om
na de lange tocht een fatsoenlijke
maaltijd te kopen.
De 29 vingen nu de laatste étappe van
hun trektocht aan. 7 km verder was
het dichtstbijzijnde vluchtelingen
kamp. Basirhat. Onderweg zullen zij
eten wat ze toevallig tegenkomen, een
mango wellicht of een rotte banaan.
Als ze in het kamp aankomen zal ze
waarschijnlijk verteld worden dat er
niet onmiddellijk plaats voor hen is
en dat ze zich nog maar een poosje
met de berm van de weg moeten
behelpen als woonplaats. En op die
manier zullen Pagals passagiers nog
eens 7 km verder trekken. Of mis
schien nok wel 10 of 20, 30, totdat zij
eindelijk een mat vinden waarop ze
kunnen slapen en énige grammen
rijst waarop ze kunnen leven.
Het drinkwater onderweg zal wel uit
de Ganges gehaald worden. Misschien
krijgen ze van dat water de cholera
te pakken. In Basirhat komen er iede
re dag 50 nieuwe gevallen van chole
ra bij. Meestal komen de slachtoffers
uit de richting Itak.
DEN HAAG (ANP) Het kort ge
ding, dat de Nederlandse Hartstichting
heeft aangespannen tegen J. A. van der
Putten uit Oosterhout. dient vrijdag 18
juni om kwart over tien voor dc prefci-
dent van dc Amsterdamse rechtbank.
De Hartstichting eist stopzetting van
een aantal handelingen, verricht in het
kader van de zgn. „nationale hartactie",
die door de heer Van der Putten wordt
georganiseerd.
Ide Nederlandse Hart-
T. Schaper uit Den
voor de heer Van der
Anema uit Rotter-
Advocaat
stichting is
Haag. Raadsn
Putten is m
DRIEBERGEN (ANP) De pyro
maan die in dc afgelopen weken in
Driebergen al enkele malen brandjes
heeft gesticht, onder meer in enkele
schuurtjes, zomerhuisjes en auto's, is in
de afgelopen nacbt vermoedelijk op
nieuw aan het werk geweest.
In de bergruimten van twee vrij
nieuwe flatgebouwen brak omstreeks
half twee nagenoeg tegelijkertijd brand
uit. Beide bergruimten, waarin fietsen,
kinderwagens e.d. van dc bewoners
stonden, zijn geheel uitgebrand.
