Nieuw pauselijk
document ov°r
sociale leven
PROEYEN MET AARDGAS
ALS AUTOBRANDSTOF
BEKENTENISSEN
IN LENINGRAD
Bouwpatroons
geven niet toe
Mahalia Jackson en de
EEG naast piramiden
en functies op examens
Door Gronings gasbedrijf
Geen vuile
lucht en
de motor
gaat veel
langer mee
GENERAAL
MOCZAR OP
ZIJSPOOR
LEIDSE COURANT
PEN HAAG Havo en leao hebben vandaag het einde van hun examen
bereikt. De havo, met uitzondering van enkele scholen waar nog handels
vakken op het programma staan, definitief. De leao staal nog voor het mon
delinge examen. Gisteren echter hadden havo, mavo en leao nog heel wat
puzzels op te lossen met de exacte vakken en de talen.
Havo
De havo-kandidaten kregen eerst een
estal wiskundesommen op te lossen,
aarvoor was hun drie uur gegeven,
jdat per opgave 50 minuten kon wor-
uitgetrokken. De meesten hadden
de tijd wel voldoende, maar de
Jverwachte temperatuurstijging had
ioed op het toch altijd al gespannen
eertje in een examenruimte. Bij deze
ivo wiskunde had men de hele scala
an de mathematische wetenschap een
ans gegeven. Er waren sommen van
uncties en piramide, (dat was wel de
erwachting geweest), maar ook de
aarbij behorende coördinatenbereke-
ingen grafieken.
De vierde, de kleinste som. was voor
elen wel de pittigste. Van een rij met
gegeve moest worden uitgerekend
welke waarde van x deze sommeer-
was en voor welke waarden x een
van deze sommeerbare kleine is
:en. We begrijpen dat velen het een
gelukkig ogenblik vonden dat ze voor
de pauze buitenstonden.
Middags stond Engels op het pro-
ramma, een taal die niet tot de ge-
xeesde examenonderdelen behoort.
Vijf prozastukjes (je vraagt ie af waar
bij geen van de drie talen een
tukje poëzie bij was) met de daarbij
ehorende vijftig vragen volgens de
nrer-lreuzetoets. Daarbij ook een com
mentaar uit de Daily Telegraph over
he Common Market (de EEG), ten
het premierschap van Wilson.
Niet bepaald actueel dus hoewel de
aatste dagen de Engelse commentaren
/eer niet van de lucht zijn.
Het laatste stukje was een geestige
bijdrage over een mot in een oor en
verwikkelingen als ter een dokter
moet worden gebeld. De eindexaminan-
di zullen voor dit alles weinig oog
hebben gehad. Zij moesten vragen be
antwoorden, vragen die ons. gezien de
vnj unanieme interesse voor Engels
niet te moeilijk leken; al waren er wel
enkele verborgen verleiders.
Mavo
De derde dag van de mavo-examens
opende met natuur- en scheikunde. De
nnvo-3-kandidaten kregen het pakket J
Ineens voorgeschoteld, voor de mavo-4
kwam alleen het onderdeel natuurkun
de aan de beurt. De drie natuurkunde
man voor de driejarige mavo appel-
Iterden aan het inzicht van de kandi- j
daten. Van cijferwcrk was geen sprake.
De twee scbeikundeopgaven waren be-
olist niet moeilijk. Iets pittiger waren
de tïf opgaven voor natuurkunde, die
rfe zwo-4-leerlingen voorgezet kregen.
r,v/ ims het lekker maakwerk met
weinig cijfertjes. Vreemd was Avel dat
bij opgave 5 bepaalde gegevens die voor
de hele som van belang waren, pas
onder B gegeven werden.
De middaguren werden gevuld met
mts. Aan de hand van twee leesstuk
ken moest een groot aantal vragen
kantwoord worden. Het tweede stuk
de mavo-3-kandidaten was beslist
■e hoog gegrepen. Leerlingen, die
dergelijk inzicht in de Duitse taal
beschikken kunnen met gemak het ma-
7o-4-examen halen. Het wemelde van
de moeilijke uitdrukkingen zoals „tief-
lekuhlt", „duzen" en „Ich ging also
vernunftgemass mit der mittleren Reife
Het eerste leesstuk was een stuk
prettiger, maar ook hier was het kiezen
het juiste antwoord geen onnozele
aak. Leerlingen met een uitgebreide
hiitse woordenschat waren beslist in
et voordeel. Een voorbeeld hiervan
teft vraag 3. „Ich hatte mich nicht
fetauscht" stond er. Betekent dat: a)
Ich hatte mich nicht geirrt", b) „Ich
atte mich nicht verirrt", c) „Ih hatte
nicht gut gehort" of d) „Ich war nicht
cnttauscht". Zoek het maar eens uit als
het verschil niet kent tussen sich
Ten en sich verirren.
De eerste tekst van het mavo-4-exa-
en Duits was een aardig leesbaar
bk. „Kein Kind ist wirklich wasser-
heu" was de titel. Bij het beantwoor
de vragen kwam weer het
ennge nuanceverschil naar voren, wat
isleren bij het Engels ook al zo'n rol
ipeelde. Iedere vraag wordt zo een ge
ldige denkvr.aag. Het aanvoelen van
*t Duitse taaleigen in alle fijne grada
ties vraagt veel van de kandidaat. Meer
dan ooit moet de leerling door middel
boeken vertrouwd worden gemaakt
het veelzijdige idioom. Een stuk
moeilijker was het tweede tekstgedeel
te. dat het grotestadprobleem: „Sag mir,
vie du parkstaansneed.
Uitdrukkingen als „das einscheren
each rückwarts" en „die angstlichzag-
alten Parker" zijn begrippen uit het
moderne Duits. De leesbaarheid van het
tule werd door het gebruik van deze
^oorden niet verhoogd. Het kaliber van
e eindexamenstof onderschrijft de in-
buk, dat het terugbrengen van het
hntal eindexamenvakken tot zes wel
verzwaring van de opgaven met
wh mee heeft gebracht.
Tentoonstelling
veevoedermachines op
18 mei open
(Van e
verslaggevers:
UTRECHT Op dinsdag 18 mei
aanstaande zal in de Bcrnhardhal te
Utrecht de tweejaarlijkse tentoonstel
ling van veevoedermachines Victam ge
opend worden. Op deze beurs, die
voortkomt uit een samenwerking van
de molenaarsbonden St.-Victor en de
Algemene Molenaarsbond en de inter
nationale machinebouwers op veevoer
gebied, zullen zo'n 110 firma's hun in
stallaties tonen. De grootste uit het
buitenland zoals Bühler (Zwitserland),
Miag (Duitsland) en Simon (Engeland)
Van
Het overgrote deel van de exposanten
is afkomstig uit Nederland, maar ook
zijn o.a. de Verenigde Staten. Frank
rijk. Denemarken en zelfs Ierland op de
beurs tegenwoordig.
De moeite waard is een vinding van
een Engelse inzender. Deze heeft een
nieuw soorts staal gevonden, zodat de
kostprijs van het pelleteren (brokjes
maken) aanzienlijk goedkoper wordt.
Dit staal. Simchrom genaamd, schijnt
bovendien een langere levensduur te
hebben.
De beurs, die dagelijks geopend is
van 10.00 tot 17.00 uur (ook op Hemel
vaartsdag) duurt tot en met 22 mei. De
organisatoren van de Victam verwach
ten op hun tentoonstelling ongeveer
8000 bezoekers, waaronder veel Duit
sers, die ook „even de bollen doen."
(Van t
;rslaggevers) j
Autogas tanken aan de gasmeter. Dat zou het mooiste zijnMaar c
zover komt. is sterk de vraag,want aardgas in zijn bestaande t>oi
geschikt om in een auto opgeslagen te worden.
Groningen Bij het ge
meentelijk gasbedrijf te Gro
ningen is men al gruime tijd
bezig met aardgas als brand
stof voor motorvoertuigen.
De resultaten die men tot nu
toe behaald heeft, zijn zeer
hoopgevend. De proeven we
zen uit, dat uitlaatgassen bij
gebruik van aardgas geen op
schadelijke bestanddelen
hebben in tegenstelling tot
de uitlaatgassen van op ben
zine lopende motoren. Met
aardgas als brandstof wordt
namelijk volledige verbran-
dig verkregen. Bij benzine
motoren komt in de uitlaat
gassen 3 tot 7 procent kool-
monoxyde voor. Bij aardgas-
motoren bleek dat onafhan
kelijk van het toerental van
de motor het koolmonoxyde-
gehalte lager was dan 0.1
procent. Dit is nog minder
dan koolmonoxyde in de
rook van een sigaret.
Het geproduceerde uitlaatgas
van een aardgasmotor bleek
ook vrij van zwaveldioxyde
en loodverbinding. Andere
schadelijke bestanddelen in
de uitlaatgassen zoals al-
dehyden of onvolledig ver
brande produkten, konden
bij aardgas als brandstof al
evenmin worden aangetoond.
De uitlaatgassen bestaan dus
uitsluitend uit stikstof, wa
terdamp en koolzuur. Daar
het gas in de motor een vol
ledige verbranding heeft, ligt
het voor de hand dat het
brandstofverbruik bij aard
gas lager moet zijn dan bij
benzine. Dit werd door de
proeven bevestigd.
De experimenten met het
ombouwen van een dieselmo
tor voor aardgasgebruik zijn
nog niet afgerond ook al zijn
hier de eerste indrukken be
paald niet onbevredigend.
Een der belangrijkste vraag
stukken is nog het vervoer
van de brandstof. Moet dat
gebeuren in vloeibare vorm
of als gecomprimeerd gas?
Het plan om met aardgas
proeven te gaan nemen rijp
te bij ir. Kempen, directeur
van het gasbedrijf, toen hij
enige tijd geleden een be
zoek bracht aan de Verenig
de Staten en ontdekte hoe
men daar experimenteerde
met motorvoertuigen op
aardgas. Uit die Amerikaan
se experimenten bleek dat
wanneer een motor op aard
gas loopt, de uitlaatgassen
schoon zijn, de levensduur
van de motor sterk toeneemt
en de noodzaak om olie te
verversen en bougies te ver
wisselen aanzienlijk beperkt
Het onderzoek dat men in
Groningen ter hand nam,
spitse zich toe op twee be
langrijke vraagstukken: in
eerste instantie werd onder
zocht of en hoe benzinemoto
ren omgebouwd kunnen
worden en werd nagegaan
wat de samenstelling is van
de uitlaatgassen; in tweede
instantie moest een methode
gevonden worden om een zo
danige hoeveelheid aardgas
in de auto op te slaan dat
een voldoende actieradius
behaald kan worden.
Het brandstofverbruik ligt
bij aardgas ongeveer 30 pro
cent lager dan bij benzine.
In rij eigenschappen werd
weinig verschil gectftista-
teerd. met dien verstande dat
bij de lagere toerentallen de
motor met aardgas als
brandstof duidelijk soepeler
liep dan met benzine.
Als met een auto een gelijke
actieradius gehaald moet
worden op aardgas als over
eenkomt met bijvoorbeeld
40 liter benzine, moet 30 ku
bieke meter aardgas worden
opgeslagen. Daarvoor zijn
twee oplossingen mogelijk:
a) door het aardgas te com
primeren tot bijvoorbeeld 200
atmosfeer dan is een drukvat
nodig van 150 liter;
b) door het aardgas vloeibaar
te maken. Daarvoor is een
tank nodig van 50 liter.
Vloeibaar aardgas heeft ech
ter een temperatuur van 160
graden onder 0. Hiervoor
zijn dus zeer speciale tanks
De tweede reeks proeven dl*
het gasbedrijf in Groningen
nu gaat nemen, betreft het
vloeibaar maken van aard
gas. Een machine hiervoor
werd geleend van de Neder
landse Gasunie en is In sa
menwerking met het minis
terie van Economische Zaken
reeds opgesteld bij het gas
bedrijf. Ook is op de proef-
stand bij het gasbedrijf een
dieselmotor kan niet als een
ieselmotor kan niet als een
benzinemotor zodanig wor
den opgebouwd, dat hij vol
ledig op aardgas loopt, al
thans niet wanneer de motor
geschikt moet blijven om on
middellijk van de ene op de
andere brandstof omgescha
keld te worden. Wel is reeds
gebleken dat een groot ge
deelte van de olie door aard
gas vervangen kan worden
en dat hierdoor ook de uit
laatgassen van de dieselmo
tor aanmerkelijk schoner
worden. Deze proeven zijn
nog in volle gang.
Leao
MOSKOU (Reuter) Een van de
voornaamste beklaagden in het proces
tegen negen joden in Leningrad heeft
voor de rechtbank verklaard dat acht
van hen voorkennis hadden van het plan
een Russisch vliegtuig te ontvocreé, zo
melt Tass. Alle acht hadden volgens de
38-jarige technicus Gilja Butman op een
of andere w(jze aan het plan gewerkt.
De negende beklaagde, de 33-jarige
Michail Korenblit, zei voor de rechtbank,
dat hij op het laatste ogenblik had be
sloten niet mee te doen.
Twaalf anderen zijn al tot verblijven
in een werkkamp variërend van vier
tot vijftien jaar veroordeeld. Zij werden
aangehouden toen zij op het vliegtuig
toeliepen.
Het officiële Russische persbureau
Tass bericht uitvoerig over het proces,
in tegenstelling tot de eerste zitting ln
december, toen de berichten voorname
lijk uit joodse bron kwamen.
Vcjl^gns -Thss zijn, er gisteren, de t\yee-
de dag van hét proces, verscheidene 'be
kentenissen '.gédaan., \J
De 39-jarige ingenieur Solomon Dreiz-
ner, aldus Tass. gaf de vijandige daden
jegens de Sovjet-Unie waarvan hij wordt
beschuldigd" toe. Hij zei nooit discrimi
natie in de Sovjet-Unie te hebben onder
vonden. „Ik heb met mijn verleden af
gerekend en wil er nooit naar terug
keren", zou Dreizner volgens Tass heb
ben verklaard.
Lev Korenblit (49), wiens broer Michail
ook terechtstaat, zei dat hij zijn schuld
„volledig bewezen" achtte.
stuk. Een helse opgave, di niemand
aan een machinezetter zou durven
doorspelen. Alleen met het ontcijferen
van de tekst waren de kandidaten al
hel wat tiejd kwijt. Dan most volgens
het Amerikaanse systeem een brief
worden overgtiket; en rekening met
doorslag worden samengesteld, een aan
vraag omuitbetaling via de giro door
een bank worden opgesteld, en een
klantenkaart van een wasserij worden
ingetikt. Stuk voor stuk bewijzen ervan
in welke registratiemaatschappij we
thans leven. Vandaag was het de laat
ste l.e.a.o.-examendag. 9°'c de ^a"
v.o'ers, voor zover die niet op enkele
scholen in ons land vrijdag nog han
delsvakken doen, hadden het er donder
dagmiddag op zitten. De h.a.v.o'ers defi
nitief, want de computer gaat nu aan
het werk. De l.e.a.o'ers wacht nog het
mondeling gedeelte.
Detailhandel
Het stakingsparool, dat er rust" moet komen op de bouwwerken, komt een
aantal bouwvakkers met het fraaie zomerweer niet ongelegen, los natuurlijk
gezien van de diepere achtergronden van de staking. Maar het mooie weer
maakt het allemaal wat gemakkelijker, zoals blijkt uit de genoeglijke rust
van deze bouwvakkers.
(ADVERTENTIE)
TIJDELIJK 1.30
9e Engelse opgave bij de l.e.a.o-exa-
van gisteren vrtelde iets over de
«laamde Amerikaanse gospelzangeres
Thalia Jackson. Daarin o.a. haar op
ruien van enkele jaren geleden voor
Duitse t.v., doet ook door vele Ne-
'«landers gevolgd is. In volle zinnen
pesten antwoorden worden gegeven.
konden worden opgemaakt uit het
Klttene. Daar
leuke vragn
verteld dat
i vliegtuig
de tekst.
In ht Engelse stukje w
11 zangers nooit met
reist. Het staat losjes tu^H
Ujn luidt een van de vragen hoe de
l«Pelvertolkstei reisde van Chicago
war Berlijn,. Het antwoord moet een
<0"e zin zijn en daaruit kunnen de
'-'Wiinatoren wel opmaken of de En-
te'se woordenschat en de grammatica
'•"'doende worden beheerst. Er werden
ftJ,t al nogal muziektechnisehe vragen
i blues en gospels gesteld, die niet
y Moeite zullen hebben gegeven, ge-
algemene muzikal jeugdvoor-
kantoorgroep had drie uur de tijd
Yresen voor machineschrijven. Achter
vak verbergt zich heel
Het schriftelijk eindexamen voor de
christelijke lagere dctailhandclscholen
zit erop. Voor het erst dit jaar is dc
protestants-christelijke detailhandel
scholen in Nederland een iniform exa
men afgenomen, evenals op de katholie
ke scholen van dit onderwijstype. Vol
gend jaar zal in het kader van de
Mammoetwet op alle lagere detailhan
delscholen een en hetzelfde examen ge
maakt worden.
De totale indruk is een redelijk exa-
en op en verantwoord niveau, een
goede afsluiting van een commercieel
economische opleiding. Dit gold zeker
de opgaven voor bedrijfseconomie.
Een leerling, die regelmatig gestudeerd
had, kon hier een behoorlijk resultaat
behalen.
Bij het examen Engls. waarbij de
kandidaat kon kiezen tussen een verta- j
ling of een beantwoording van vragen.
was de leerling die de vertaling koos
iets in het nadeel door de pittige tekst.
Een uitstekende totesing aan d prak- j
tijk waren de opdrachten bij het exa- j
men verkoopbevordering. De vragen j
waren gericht op de bouw en inrichting j
van en modern winkelcentrum. De Ne
derlandse opgaven getuigden van de
doelgerichtheid van de opleiding en
konden on zwaarte gemeten worden
met het examen voor de m.a.vo-4. Iets
moeilijker was de vertaaltekst Duits, in
vergelijking met het Engelse examen
Zeer modern en afgestemd op de j
meest recente ontwikkelingen warne d
opgaven voor Warenhuis met een vraag
over het Jena-2000 glas. Het laatste j
onderdeel, organisatie van de handel, j
rechts- en wetskennis. sloot conventio
neel het examen af.
Op een redelijk niveau stond ook het
schriftelijk examen van d ekatholike
lagere dtailhandelscholen, dat gisteren
afloop. Alleen de opgaven voor Engels
en Duits sprongen er voor wat de pro-
belemen betrft, uit Warenkennis, be
drijfseconomie. rechts- en wetskennis
Nederlands waren voor de gemiddel-
,4n 5-leen maar met tien vingers op de de kandidaat aardige opga
ken van een schrijfmachine tikken, beslist een voldonde inzat Het
°Pgaven in totaal, beginnend met verkoopbevordering was zeer
overtikken van een gecorrigeerde I gericht
(Van één onzer verslaggevers.)
DEN HAAG Hoewel het aantal sta
kingsobjecten in de bouw gisteren uit
gebreid is tot 107 en de staking 's mid
dags van een uur volgens de bouwbon
den op 5 procent na algemeen geweest
is denken de bouwpatroons niet aan
toegegeven. Gisteren verklaarden zij, dat
in het C.A.O.-overleg geen verdere con
cessies gedaan zullen worden. „Het toe
geven aan de eisen van de vakbonden is
onaanvaardbaar", aldus de werkgevers
organisaties.
De vakbonden hebben gisteren ge
dreigd alle werken van het Amsterdamse
aannemersbedrijf De Kondov besmet te
verklaren, wanneer dit bedrijf doorgaat
met uitsluiting van bouwvakkers. Het
bedrijf zelf heeft gisteravond ontkend 114
man personeel te hebben uitgesloten.
„Wij zijn door overmacht gedwongen ge
weest de mensen naar huis te sturen
omdat particuliere stakingen.de produk-
tie stilgelegd hadden" aldus de directie.
Zij heeft zich bereid verklaard de uren,
waarin niet gewerkt is. uit te betalen,
wanneer althans het produktieproces op
korte termijn in zijn geheel wordt her
vat. De directie stelt de vakbonden voor
de gehele gang van zaken verantwoor
delijk.
Op vele plaatsen zijn gisteren nieuwe
stakingen van één of meer dagen uitge
broken. Vandaag hebben de districtsbe-
stuurders van de bonden gevraagd liet
„aantal stakingen voor onbepaalde tijd"
even te bevriezen om de stakingsbalans
te kunnen opmaken. De nadruk moet.
aldus de bonden, nu meer op secundaire
acties gelegd worden.
Aan de lijst met bouwprojecten in
Den Haag en omgeving vaar voor on
bepaalde t(jd gestaakt wodt. is vandaag
de bouw van het paleis van Justitie in
Den Haag toegevoegd Het aantal ob
jecten in Zuid-nolland dat direct l»ö
de actie is betrokken is daarmee geko
men op 37. waarvan 27 utiliteitswerken.
Het aantal bij de bouw van deze pro
jecten betrokken werknemers bedraagt
2500.
In Den Haag en Rijswijk bedraagt hel
aantal stakingsobjecten nu zeven. In
totaal zijn er vijfhonderd bouwvakkers
bij betrokken. Behalve de bouw van het
paleis van Justitie liggen in Den Haag
„plat" de bouw van het nieuwe Centraal
Station (Brederode). (Nederhorst), de
voorbereiding van de aanleg van de
semi-metro (Chr. Nielsen) en het nieuwe
Siemensgebouw bij het VUC-terrein
(Nedam). In Rijswijk de nieuwbouw van
I Delta Lloyd. het nieuwe kantoor van
Neeskens (HBM) en het ministeriege
bouw volgens het jack-bloksysteem.
In Leidschendam liggen stil de bouw
i van het nieuwe ziekenhuis, het ver
pleegtehuis en het bejaardencentrum.
alsmede een MUWI-projeci.
In Zoetermeer en in Wassenaar wordl i
op het ogenblik behoudens prikacties niet
gestaakt. Eerder deze week werd et niet j
gewerkt op een ERA-project in Zoeter- j
meer. Daar is het werk nu weer hervat.
In Zuid-Holland hebben de bonden I
j meegedeeld dat de drang om mee te
i staken groter wordt. De komende dagen
j wordt er beraad gevoerd over uitbreiding
j Verder wordt gestaakt op de bouw
van het Sint-Elisabethziekenhuis in Lei
derdorp. waarbij 125 man betrokken
zijn. In Leidschendam hebben 40 man het
werk neergelegd op het project-P.T.T -
centrale aan de Willem de Zwijgerlaan.
NEEMT VAKER
ZWAARDEMAKER
zonder kleurstof en conserveermiddel
GENERAAL MOCZAR
WARSCHAU (AFP) In de Poolse
hoofdstad gaan sterke geruchten dat
generaal Moczar, dc sterke man naast
partijleider Edward Gierek, praktisch
'•an het politieke toneel is geëlimineerd.
Hij is sinds een maand niet meer in
het openbaar gezien.
Er zijn berichten geweest van ernstige
ziekte der generaal, die getroffen zou
zijn door een hartaanval of een beroer
te. maar waarnemers geloven dat hij
alleen nog maar op papier zijn functies
van hoofd van het leger en de veilig
heidsdienst bezit. Het gezaghebbende
Pari.ise blad Le Monde weet zelfs te
melden dat hij op 11 april al van al
zijn functies is ontheven. Aan Moczar
wordt in officiële publikaties geen
enkele aandacht meer besteed, wel
i.aarentegen aan de nieuwe ster van de
partij, de 44-jarige Stanislav Kanla.
aan wie de verantwoordelijkheid voor
de veiligheid zou zijn toevertrouwd.
Partijleider Gierek zou persoonlijk de
controle over het leger op zich hebben
(Van i
correspondent)
VATICAANSTAD Een nieuw pau
selijk document over de sociale leer van
de Rooms Katholieke Kerk zal vrijdag
gepubliceerd worden bU gelegenheid van
de herdenking van de encycliek Rcram
Novarum van paus Leo Xin, tachtig
jaar geleden verschenen. Paus Paulus wil
met z(jn apostolische brief, die is gericht
aan kardinaal Roy als president van de
Vaticaanse lekenraad en de commissie
Justitia et Pax de lijn voortzetten die
met Rerum Novarum begon, later door
Pius XI werd voortgezet in Quadragesi-
nio Anno. en door Joannes XXIII met
Mater et Magistra en Pacem in Tcrris.
Paus Paulus heeft eerder in zijn ency
cliek Populorum Progessio de problema
tiek van de derde wereld en de relaties
tussen de volkeren behandeld.
Veel christenen, aldus de paus, staan
thans in de verleiding om naar redicale
en gewelddadige oplossingen te grijpen.
Er zijn ook veel christenen van wie de
paus zegt dat zij zich niet bewust zijn
van de huidige ongerechtigheden en zich
daarom inspannen de status quo te
handhaven. Weer anderen laten zich
verleiden tol revolutionaire ideologieën,
welke hun de illusie voorhouden van een
blijvend betere wereld. In een dergelijke
verscheidenheid van situaties valt het
moeilijk een voor allen geldend woord te
zeggen en een voor allen geldende op
lossing voor te houden. De specifieke
taak van de Kerk in de huidige span
nende tijd bestaat volgens de paus hierin
dat zij een houvast biedt aan de mensen
die hun toekomst in de hand willen ne
men en zich daarvoor willen oriënteren.
De mens vraagt dagelijks naar de zin
van zijn eigen bestaan en zijn maat
schappelijke overleving.
In het eerste hoofdstuk behandelt de
paus nieuwe maatschappelijke proble
men als urbanisatie, de jongeren, de
positie van de vrouw, van de werk
nemers en de slachtoffers van omwente
lingen, de discriminatie, de massacommu
nicatiemiddelen e.d. Ten aanzien van de
trek naar de stad vraagt de paus zich af
of men genoeg aandacht besteedt aan
de verbetering van de leefsituatie op het
platteland. Hij hekelt daarom de con
sumptiemaatschappij die veel onnodige
goederen op de markt brengt, terwijl
veel mensen zelfs niet het noodzakelijke
hebben.
Het stadsleven heeft veel negatieve
kanten. Men kent elkaar niet, burenhulp
ontbreekt en de mens ervaart een nieu
we eenzaamheid in de anonieme massa.
De menselijke waardigheid lijdt schip
breuk in criminaliteit, druggebruik en
erotiek. Het is noodzakelijk, aldus de
apus, dat in de steden leefvormen ont
wikkeld worden waarin de mens zijn
isolement weer kan opheffen en in rela
tie kan treden met zijn medemens. De
vakbeweging wordt erop gewezen dat
het stakingsrecht slechts in uiterste
noodzaak mag worden gebruikt. Elen
speciaal woord richt dc paus tot de
slachtoffers van de moderne samen
leving, de nieuwe armen, de gehandicap
ten, de oude mensen. De paus eist ver
volgens gelijke rechten voor alle burger»
en veroordeelt een bekrompen chauvinis
tische houding tegenover gastarbeiders.
Ten aanzien van de bevolkingsaanwas
constateert de paus een fatalisme, ook
bij de autoriteiten, dat leidt tot actieve
propaganda voor anti-conceptie en abor
tus. Het is noodzakelijk dat men voor
het gezin evenveel wilskracht en inves
teringen over heeft als voor de bewa
pening om de technische vooruitgang.
In het tweede hoofdstuk worden de
eisen van gelijkheid en inspraak behan
deld. Geen van de bestaande politiek»
modellen is nog bevredigend. De christe
nen hebben de taak naar betere model
len te zoeken, en zich niet te binden aan
bestaande ideologieën die het geloof of
I christelijk mensbeeld radicaal of op
wezenlijke punten ontkennen. Dit sluit
het marxisme en het leberal isme uit. Het
ene sj'steem heeft te weinig oog voor het
individu, het andere teveel. Het christe
lijk geloof staat boven deze ideologieën
en is er vaak mee in strijd.
De paus waarschuwt voor het gevaar
van idelisering van de bestaande ideo
logieën en voor het gevaar van het uto
pisch denken. Het is een gemakkelijk
alibi ln een droomwereld te vluchten.
