¥1
De kiezer
heeft tal van
zekerheden
verloren
P^jjs
Politici trekken
feller van leer
Katholieke Kerk vergrijst,
breuk met jeugd versneld
n
Met jeugd in
onderwijs
wordt gestoeid
LEIDEN-HAARLEM
Nederlandse
leger gedroeg
zich correct
Rapport over bisschoppen synode
m ZATERDAG 24 APRIL 1971
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
(Door drs. L. P. J. de Bruyn)
DEN HAAG Van alle na-oorlogse
Kamerverkiezingen ïykt de uitslag
van volgende week het moeilijkst te
voorspellen. Sinds 1946 hebben zich
niet eerder zo ingrijpende verwikke
lingen tussen en binnen onze poli
tieke partijen voorgedaan als gedu
rende de laatste jaren. De schadu
wen die door deze processen vooruit
geworpen worden naar 28 april, pro
beren we hieronder te vangen in een
korte schets van het recente, Neder
landse partijpolitieke verleden en de
aanduiding van enkele tendenzen die
mogelijk bepalend worden voor de
toekomst van ons land. Aan de ko
mende verkiezingen is voorafgegaan
een gestage teruggang van het totale
stemmenpercentage van de „grote"
politieke groeperingen die onze parle
mentaire democratie sinds de vorige
eeuw hebben beheerst: in 1946 be
haalden de grote confessionele par
tijen, de socialisten en liberalen nog
ruim 96 pet. der stemmen, via een
totaal van 91,5 pet. in 1956 daalde dit
aantal tot 87,5 pet. in 1963 en 78,8 pet.
in 1967, vooral ten koste van KVP en
P.v.d.A.
De afbrokkeling werd in hoge mate
veroorzaakt door de verrassende op
komst van twee nieuwe partijen,
door sommigen „on-Nederlands" ge
noemd: de Boerenpartij verwant met
het Franse Poujadisme, gestart als
een belangengroepering, een brok on
genuanceerd politiek onbehagen en
gevoel van machteloosheid vertol
kend: daarnaast D '66, van oorsprong
een links-liberale groep die een meer
intellectueel verzet aantekent tegen
de gehanteerde staakundige proce
dures en politiek wil bedrijven op
pragmatische gronden. Daarmee zich
kantend tegen de veelal ideologische
basis van de meeste Nederlandse
partijen.
VERNIEUWING EN AFSPLITSING
Binnen de „oude" partijen zijn ver
nieuwingsbewegingen aan het werk
gegaan, ten dele als reactie op het
succes van de Boerenpartij en D '66,
rat ernstige manco's van ons partij
stelsel bloot legde, voor een deel ook
uit de wens naar een andere, meer
vooruitstrevende koers van him par-
BESTAANDE REGERINGSCOALITIE
TOT NU TOE DE REDELIJKSTE KANS
IIIIIIUlMttM
tlllMIIIIII.
tjjen. Dc linkervleugel van de P.v.d.A.
(Nieuw Links) stuwde haar party in
de richting van een verjongde party -
top en radicalisering van het beleid.
De rechtervleugel van de socialisten
(Democratisch Appèl) heeft zich lang
binnen de party verzet tegen de toe
nemende invloed van Nieuw Links.
Een aantal van hen gaf echter de in
terne strüd op in 1970 en stichtte een
nieuwe politieke partyDemocratisch-
Socialisten '70. De machtsverhou
dingen binnen de huidige P.v.d.A. zyn
thans nog niet duidelük: Nieuw Links
heeft een meerderheid in het party -
bestuur maar de nieuwe Kamer
fractie zal grotendeels bestaan uit de
„middenmoot" van de socialisten. De
toekomst moet Ieren wat een en ander
betekent voor de politieke koers van
de P.v.d.A.
De vernieuwingsbewegingen binnen
de grote christelijke partijen hebben
hun aangrijpingspunt gevonden in
de voortzetting van de christelijk-
liberale regeringscoalitie in 1967, die
enkele leden van de linkervleugel
van de ARP tot ..spijtstemmers"
maakte. Dit was het begin van de
activiteiten van de „christen-radica-
l§n" in ARP. KVP en in mindere
mate binnen de CHU. De christen-
radicale beweging heeft een aggior-
namento binnen de confessionele
partijen gebracht: een bezinning op
de grondslag van de partijvorming,
een grote mate van programmati
sche vernieuwing en vooral bij dc
KVP een verjonging van de leiding
en de Kamerkandidaten. Een deel
van de christen-radicalen had overi
gens in 1968 onvoldoende vertrou
wen in dit vernieuwingsproces. Zij
verlieten hun partijen en riepen de
Politieke Party Radikalen in het
leven die nadien geleideiyk aan
verder naar links trok. Tenslotte
ontstonden afsplitsingen vooral
vanwege interne moeilijkheden in dc
persoonlijke sfeer van de Boeren
partij: Binding Rechts en de een
mansfractie van Kroonenburg.
Zo groeide de v erdeeldheid in dc
Tweede Kamer uit tot liefst 15 frac
ties. terwijl de verbrokkeling van
het Nederlandse partijstelsel nog
ontstellender blykt uit het feit dal nu
niet minder dan 28 partijen dingen
naar de kiezersgunst. Sinds de oor
log is dit aantal constant gegroeid.
Waarschijnlijk zullen meer partijen
een Kamerzetel behalen dan ooit se
dert 1917, toen 17 partijen het parle
ment bevolkten onder het regime
van het districtenstelsel.
CONCENTRATIE—TENDENS
Verschillende partijen stellen pogin
gen in het werk om deze versnippe
ring tegen te gaan. De Nederlandse
partijpolitiek is de laatste jaren te
vens gekenmerkt door een concen
tratietendens. De ARP. CHU en KVP
enerzijds en verschillende oppositie
partijen anderzijds hebben de afge
lopen jaren naar samenwerkingsvor
men gezocht die voor een deel bij dc
Staten- en gemeenteraadsverkiezin
gen van vorig jaar gerealiseerd zijn.
Noch de combinatie christeiyke par
tijen in enkele provincies en ge
meenten, noch een progressief ak
koord tussen PvdA. PPR en soms de
PSP hebben toen duidelijke winst
opgeleverd.
De christeiyke partijen presenteren
zich thans aan de kiezer met een
gezamenlijk program maar ook nicl
de wens althans door een aantal
van hun voormannen geuit rege
ringsverantwoordelijkheid te dragen
De schrijver van bijgaande beschou
wing, drs. L. P. J. de Bruyn, is als
politicoloog en als wetenschappelijk
medewerker verbonden aan het In
stituut voor Politicologie van de Ka
tholieke Universiteit te Nijmegen,
belast met het onderwijs in de Neder
landse politiek. Van zijn hand is
onlangs bij de uitgeverij Samsom
verschenen „Partij Kiezen", systema-
tisch-vergelijkende analyse van de
partijprogramma's voor de Tweede-
Kamerverkiezingen 1971".
samen met een vierde partner. Juist
deze partnerkeuze is 4 jaar lang
voorwerp van heftige discussie ge
weest: de vraag naar duidelijkheid
vóór dc verkiezingen heeft onze
partijpolitieke verhoudingen tijdens
de afgelopen kabinetsperiode sterk
beïnvloed.
Het samenwerkingsstreven van de
oppositionele partijen stond ook in
dit licht. Na de weigering van de
PSP voor een deelname aan een
regeerakkoord met Pv.d.A en PPR
leek er weinig kans op blokvorming
aan die kant. Vorig najaar heerste
er grote beroering onder de opposi-
tiepartyen. Binnen de PPR gingen
temmen op over opheffing van de par
tij. De tegenstellingen binnen dc
Pv.d.A spitsten zich toe. D'66 leek
het vroegere elan verloren te hebben
na de voor hen teleurstellende ver
kiezingswinst in 1970. In één actie
probeert men thans een veelheid van
deze problemen te overwinnen
door sommigen een noodsprong ge
noemd: een programmatisch regeer
akkoord tussen PvdA. D'66. en PPR
compleet met een volledig schaduw
kabinet cn de uitspraak dat met
geen andere partijen een regering
gevormd zal worden die zich niet
vóór de verkiezingen op zo'n coallitie
willen vastleggen. Het is niet on
denkbaar dat deze harde stellingna-
me en de concretisering van dc sa
menwerking in dc gepresenteerde
ministersploeg meer aantrekkings
kracht op de kiezers zal uitoefenen
dan een blokvorming slechts tot ui
ting komend in een gczamclijk pro
gram. Van een Kamermeerderheid is
het oppositionele blok overigens ver
verwijderd.
MATTE CAMPAGNE
In deze situatie moeten er heel
vreemde dingen gebeuren om een
voortzetting van de huidige christe-
lijk-Iiberale regeringscombinatie te
gen te houden. Misschien ligt in dat
vooruitzicht een gedeeltelijke ver
klaring voor de matheid van de hui
dige campagne. De verkiezingsstrijd
van dit jaar 'wordt mogelijk meer
gekenmerkt door uitspraken van
pressiegroepen dan door die van po
litici.
Na de partijen zijn meerdere belan
genorganisaties programvergclijkin-
gen gaan plegen, al dan niet uitlo
pend op een stemadvies. Hieruit
blijkt een aanzet tot rationalisering
en verzakeiyking van de politiek. Te
gelijkertijd echter komt de meer dan
ooit in beweging zijnde kiezer die
bovendien tal van zekerheden verlo
ren heeft, onder vaak tegengestelde
druk te staan, hetgeen een rationali
sering van het stemgedrag bemoei
lijkt. In die zin suggereert de partij
politieke situatie van dit moment het
beeld van een pressure-cooker waar
in een onvoorspelbaar gerecht bereid
wordt.
Van Riel geeft
fd dierkundeles
co
De liberale senator Van
in Soest Van Mierlo
'66 mei „een bonte specht die met
snavel hamert op het roomse
it. De larven van de rose bok-
ultra-linkse kapelaans en leraren
ttlpen naar buiten en dienen tot voe-
hg van D '66.
Maar dan
die ogen
WFRECHT Een Dolle Mina beet
tfP-lijsttreker Veringa op een ver-
lolngsbijeenkomst in Utrecht toe: „Uw
Jbnwe ogen zijn wel erg mooi, maar
yaafl iuj hebben we geen moer aan; die hel-
1|« ons niet aan gelijke beloning vpor
i»en en vrouwen".
Geen blote koe
in Nootdorp
NOOTDORP Burgemeester Winkel
rkini 111 Nootdorp heeft de PSP verboden in
gemeente het affiche met de koe en
maakte vrouw aan te plakken. Die af
leiding volgens de burgemeester
a dit tuinbouwdorp aanstootgevend
imen zijn voor de bewoners.
Advies Barend:
stem Sake (PvdA)
GRONINGEN. De voorkeursactie
i het noorden om de socialist Sake van
f Ploeg, die op een niet-verkiesbare
laait at, weer in de Kamer te
*Vgen, kreeg in Groningen warme
Utemming van AR-lijsttrekker Barend
ieshevvel. ,,Stem Sake van der Ploeg,
h een uitstekend volksvertegenwoor-
Ver", ions zijn advies. Sake van der
foeg wees de steun echter van de hand
de opmerking, dat zijn plaats op de
interne zaak" is van de PvdA.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De verkiezingsstrüd draait op volle toeren. Over vier dagen
zullen de kiezers de langverbeide duideiykheid brengen. In Nymegen werd het
gisteravond een politieke ballen-gooi-tent, waar by politici als Luns het moesten
ontgelden. Voor de televisie kruisten KVP-lysttrckker Veringa en de linkse
oppositieleider Den Uyl de degens. En in Alphen aan de Ryn kwam de liberale
minister Witteveen (Financiën) een boekje open doen over het dure program
van P.v.d.A.. D'66 en PPR.
Minister Witteveen becijferde dat het
progressieve regeerprogramma miljoenen
meer kost dan de linkse drie zelf
beweren, namelijk niet 2900 miljoen,
maar 4175 miljoen. De sociale
premiedruk zou drie in plaats van vier
procent omhoog moeten. Vooral de
sociale maatregelen onderwijs en
ontwikelingshulp zouden veel meer geld
kosten dan de linkse drie voorgeven.
Als het progressieve programma
onverkort zou worden uitgevoerd,
kunnen de ,,netto"-lonen niet met twee
tot tweeëneenhalf, maar met één tot
anderhalf procent stijgen, aldus minister
Witteveen. Het vrij besteedbare „netto"-
loon kan alleen met twee tot tweeëneen
half procent stijgen, als de linkse drie
de helft van hun eisen laten vallen, liet
dr. Witteveen nog weten.
Voor de televisie noemde de „premier
van het schaduwkabinet" Den Uyl
dr. Veringa ,.de gevangene van de WD".
Maar de KVP-lijsttrekker reageerde:
„Wij zijn de gevangene van ons eigen
programma". „Toen Den Uyl zei dat de
confessionele werknemers het niet
langer „pikken" dat de confessionele
partijen weer met de VVD in zee zullen
gaan, antwoordde dr. Veringa niet bang
te zijn, dat de confessionele werknemers
zullen luisteren naar de lokroep van
Kloos om op de linkse drie te stemmen.
Het kabinet-De Jong biedt dinsdag
aan de koningin zijn ontslag aan, dan
wordt het demissionair. Voor de laatste
keer hield premier De Jong gister
avond zijn wekelijkse persconferentie-
na de vergadering van de ministerraad.
Hij verwachtte dat de koningin na de
verkiezingen wel diverse figuren zal
raadplegen, maar zal wachten met het
aamvijzen van de formateur tot de
Tweede Kamer zich hierover heeft uit
gesproken. De nieuwe Tweede Kamer
komt op 11 mei voor het eerst bijeen.
In Soest constateerde de liberale se
nator Van Riel, dat ,,het ontbindings
proces binnen het confessionalisme in
Nederland voortschrijdt". De confessio
nele partijen trekken, zei hij. steeds
minder stemmen. Overigens heeft in
vijftig jaar het socialisme nauwelijks
terrein gewonnen, concludeerde mr. Van
Riel tevreden. Voor mr. Van Riel waren
dr. Drees jr en Berger van D-S. '70
duidelijk „ministeriabele figuren".
In Nijmegen werd het een beetje een
politieke kermis, toen een verkiezings
bijeenkomst van de KVP-jongeren werd
samengevoegd met een van de progres
sieve combinatie. Drs. Schmelzer van
de KVP, Jac. Tonnaer van de PPR.
dr. Drees jr (DS '70), drs. Nederhorst
(PvdA) sloegen fiks aan het bakkeleien.
De zaak liep wat uit de hand. toen Ka
bouters de zaal binnenstroomden.
Drs. Schmelzer noemde minister Luns
„een democraat in hart en nieren", maar
kreeg te horen: Luns heult met het Por
tugese fascisme". Schmelzer terug: „Als
u Luns een fascist noemt, beledigt u het
Nederlandse volk". Ook nu bleek de
bereidheid van dr. Drees jr die het met
drs. Nederhorst aan de stok kreeg, om
te regeren, als de confessionelen maar
iets aan bezuinigingen willen doen.
In Breda zei ridder Van Rappard, lijst
trekker van Nederland Appèl, dat over-
heidscensuur vooraf voor radio en tele
visie nodig is. Fel veroordeelde hij de
omroeporganisaties. De ridder hekelde
„hersenspoeling" van commentatoren,
„die vooraanstaande Nederlanders als
schuldapen in de hoek zetten".
ST.-BONAVENTUR A
TILBURG „Het gestoei mei de jeugd
in ons onderwy» kan voor de toekomst
van ons land en ons volk ernstige gevol
gen hebben", aldus de voorzitter van de
vereniging van katholieke leraren St.
Bonaventura. „De toekomst van het Ne
derlandse onderwys heeft een onrustige
horizon".
„Het is bijvoorbeeld een illusie ge
bleken dat door invoering van het keuze
pakket in de studie het inzicht van de
ieerlingen wordt verdiept. De mammoet
wet is een mislukking geworden door ge
brek aan financiële middelen. De brug
klassen zijn beslist geen onverdeeld suc
ces. De politiek heeft een veel sterkere
greep op het onderwijskundige instelling
van het onderwijs gekregen dan voorheen
het geval is geweest. De politici en
zij niet allc-en stellen zich bij veel
wat ze voor het onderwijs willen niet of
nauwelijks de vraag of het allemaal on
derwijskundig haalbaar en toelaatbaar is.
Dit stelde ce voorzitter van Sint Bona
ventura drs. J. J. de Wit, in een toe
spraak, waarmee hij de 60ste algemene
vergadering van de organisatife in Til
burg opende
Onderscheidingen
op trappen
van Capitool
WASHINGTON (reuter) Honderden
Amerikaanse oudstryders hebben giste
ren hun onderscheidingen uit de Viet
namese oorlog op de trappen van het Con
gresgebouw in Washington geworpen uit
protest tegen de voortzetting van de oor
log.
In een lange rij trokken zij langs het
Capitool, waarbij ze een voor een bij een
microfoon stilhielden, hun naam, woon
plaats en vroeger onderdeel bekendmaak
ten en in sommige gevallen nog een kort
toespraakje hielden.
De campagne van oudstrijders tegen de
oorlog duurt al de hele week. Een massa
betoging waarvoor de organisatoren wel
300.000 deelnemers in Washingtoa ver
wachten, zou vandaag het hoogtepunt
vormen. De regering heeft troepen in
staat van paraatheid gebracht het het
oog op eventuele ernstige onregelmatig-
(ADVERTENTIE)
Vrydag 30 april (Koninginnedag)
Ti. L.F.C.-terrein
Coma's van L.F.C.-leden en -dona-
"ra zijn niet van kracht.
(ADVERTENTIE)
Zondag 2.30 uur
I de belangrijke wedstrijd
V.V.S.-LU6DUNUM
Voorwedstrijd 1-30 i
Shell Oil Comp:
18 procent lager
ROTTERDAM (ANP) Het netto
resultaat van Shell Oil Company (Ver.
Staten) over het eerste kwartaal van
1971 was 45.107.000 dlrs.. of 0.67 dollar
per aandeel, tegen 55.034.000 dollars, of
0,82 dollar per aandeel, in dezelfde pe
riode van het vorige jaar. Dit betek.ent
een daling van 18 percent. Dit is mee
gedeeld door Shell Nederland. Shell Oil
Company maakt deel uit van de
Koninklijke-Shell Groep. De daling is
veroorzaakt door twee putbranden en
andere kostenverhogende factoren.
Ex-militairen
in Indonesië:
UTRECHT Een zeer grote meerder
heid (85 procent) van de 205 geënquê
teerde Nederlanders die als militair in
de jaren 1945-1950 In Indonesië zyn ge
weest. is van mening dat het Nederlandse
leger zich daar in het algemeen correct
heeft gedragen.
Dit is éér, van de uitkomsten van het
onderzoek dat door het sociologisch in
stituut van de Rijksuuniversiteit in U
trecht werd ingesteld naar aanleiding van
verklaringen van prof. Hueting, dat het
Nederlandse leger zich in Indië aan oor
logsmisdaden heeft schuldig gemaakt. De
voorlopige resultaten van het onderzoek,
dat niet representatief is voor de Neder
landse militairen die in Indië zijn ge
weest, werden volgens afspraak een dezer
dagen aan de ondervraagden toegezonden.
Het onderzoek is nog niet geheel afge
rond. Het eindresultaat zal waarschijnlijk
binnen een jaar wordeny gepubliceerd.
Koningin Juliana heeft gisteren in Apeldoorn de eerste bosb ouwtechnische school v
van een boom. bezocht de koningin de gebouwen, waar zij can het bestuur poot
wigwam kreeg aangeboden.
Loketambtenaren
PTT hoeven niet
meer op te draaien
voor kastekorten
DEN HAAG By de PTT gaat men
een proef beginnen, w&arby het de be
doeling is dat de loketambtenaren van de
PTT niet meer op hoeven te draaien
voor eventuele kastekorten.
De proef zal gedurende één jaar worden
gehouden en is door de hoofddirectie per
soneelszaken van de PTT en de bonden
van overheidspersoneel voorgesteld aan
de PTT-directieraad. De ambtenarenbon-
en de hoofddirectie personeelszaken
de PTT zijn van mening dat het aan-
sprakelijkheidheidprincipe bij kaJtekor-
liet meer past in deze tijd.
LEUVEN (KNP) Er zal nauwelijks
een instelling te vinden zijn, waar me
dewerkers zo gefrusteerd zijn als in de
Katholieke Kerk. Dit constateert prof.
dr. J. Kerkhofs sj. in een compact
rapport over de hedendaagse priester.
Hij heeft als directeur van het weten
schappelijke insituut Pro M undi Vila
deze studie samengesteld ter voorberei
ding op de bisschoppensynode, die dit
najaar in Rome gehouden wordt. Prof.
Kerkhofs, die godsdienstwetenschappen
aan de Leuvense universiteit doceert,
heeft zijn rapport gebaseerd op talrijke
wetenschappelijke en andere onderzoe
kingen, aie tot dusver her en der in de
Kerk verricht zijn naar de situatie van
de huidige priester. Hij dient het aan
onder de titel „de priester van 1971 op
zoek naar zijn identiteit".
De frustratie, waarover prof. Kerkhofs
spreekt, heeft geleid tot een sterke
stijging van de uittredingen. Sedert
men deze is gaan bijhouden in 1962
en 1963 hebben al 15.000 priesters hun
ambt neergelegd. Sedert 1965 groeit
hetaantal uittredingen met 25% per
jaar. Prof. Kerkhofs tekent hierbij nog
uitdrukkelijk aan, dat hij alleen dc
officieel goedgekeurde uittredingen
heeft geteld. Hij heeft er geen idee
van hoeveel priesters er zonder offi
ciële goedkeuring in alle stilte hun
ambt vaarwel zeggen. Als gevolg van
die massale uittredingen constateer!
prof. Kerkhofs onder meer, dat door
de vergrijzing van de priesters de
institutionele Kerk er steeds ouder
uitziet. De breuk met de jonge gene
raties wordt hdaardoor versneld, meent
hij.
Voor de priestermalaise voert hij tal
rijke oorzaken aan: de functiever
smalling van de priesters door de
opkomst van de leken, de onaantrek
kelijkheid van het priesterambt voor
de jeugd, de fouten in de recrutering
in het verleden, onvoldoende opleiding
voor de problemen van deze tijd. Uit
voeriger gaat prof. Kerkhofs in op de
psychologische achtergronden, al is
hierover alleen nog maar in het wes
ten een enkele studie gemaakt en
ontbreekt er inzicht in de mondiale
situatie. Uit deze studies komen als
voornaamste oorzaken voor de pries
termalaise naar voren de vaagheid
van het geloof en de twijfel aan de
geloofwaardigheid van de Kerk,die
men dikwijls te autoritair vindt. Prof.
Kerkhofs meent hier de stelling te
kunnen formuleren, dat de kwestie
van de geloofwaardigheid van de
Kerk en grondslag ligt aan de ambts
verlating van juist de meest begaafde
De Leuvense hoogleraar meent te mo
gen zeggen, dat de meeste priesters in
deze crisis hun geloof in de kern toch
wel hebben bewaard. Maar zij kunnen
geen „geloof" hechten aan dogmati
sche formuleringen, aan ethische op
vattingen en bevelen, die al e zeei
zijn ingebed in bepaalde historische
omstandigheden. Juist de meest be
gaafde en toegewijde priester ergert
zich het meest eraan, dat het kerke
lijke gezag op autoritaire wijze beslis
singen neemt zonder zich te storen
aan werkelijke deskundigen („Huma-
nae Vitae" en „Sacerdotalis Coeliba-
tus"), dat de gezagsdragers de grootste
zorg hebben voor minder belangrijke
problemen en de meest bekelemmende
menselijke vraagstukken ontlopen, dal
men zich hermetisch afsluit voor elk
nieuw initiatief, dat men zoekt naai
macht, prestpge en eer. Prof. Kerkhofs
komt tenslotte tot de constatering, da!
zelfs bij de eenvoudige priester en ook
onder de bisschoppen de overtuiging is
gegroeid, dat de topleiding van de
Kerk niet veel voelt voor het recht op
inspraak.
Al deze dingen, a.dus prof. Kerkhofs
hebben ernstige gevolgen voor het in
nerlijke leven van de priester. Velen
hebben geen perspectief meer, niet
omdatze niet bidden, maar zij bidden
niet meer'omdat zij geen enkel per
spectief meer hebben. En een tweede
conclusie luidt: velen zijn afgestapt
van de spiritualiteit van de hoop, van
het wachten op God, die te zijner tijd
zal komen om hen van de nacht te
verlossen. Deze verschuiving doet zich
ook steeds meer voor onder de le
ken.
Maar het verlangen om aan het leven
zin te geven en op eigentijdse wijze te
vieren zijn zaken, die zich ononder
broken en op allerlei mogelijke ma-
nierenvoortzetten: men vlucht in dc
drugs en de sexualiteit. men verheer
lijkt de yoga en het boeddhisme. De
Mao-mylhe is een succes. Er worden
duizenden kleine communes gesticht
Er is edelmoedigheid in de ontwikke
lingshulp etc. Steeds minder zijn de
mensen beneden 40 jaar ertoe geneigd
om in deze zaken leiding te aanvaar
den van het instituut Kerk en van
zijn kaders. De diepste wortels van dc
priestercirsis is volgens Kerkhofs dan
waarschijnlijk ook te zoeken in de
de
zelf
bestaan.
Reacties
Uitvoerig gaat Prof. Kerkhos vervol
gens in op de reacties onder de leken,
de priesters, de bisschoppen en in
Rome. De bisschoppen beginnen even
eens steeds meer oog te krijgen voor
de priestercrisis. Zelfs het Vaticaan
aldus prof. Kerkhofs raakt er steeds
meer van overtuigd, dat het concilie
het priestervraagstuk niet heeft opge
lost. Hij wijst in dit verband op de
soepeler houding tegen de priester
arbeiders en op de contacten, die ge
legd werden tussen bisschoppen en
priesters in de tweede bisschoppen
synode van oktober 1969. Maar de con
gregatie voor de clerus blijft volgens
prof. Kerkhofs terughoudend en wijst
b.v. elke wetenschappelijke benaderig
af. Maar ook oefent de congregatie
voor de clerus via nuntii druk uit op de
bischoppen (soms zelfs met financiële
argumenten) om in hun conferenties
niet over het priestervraagstuk te pra
ten en zeker niet over het celibaat.
Deze congregatie heeft ook de inter
nationale theologencommissie voor niets
laten studeren door haar wetenschappe
lijke rapport te laten vervangen door
een nieuw rapport, gemaakt door een
commissie van de congregatie zelf en
onder leiding van de (conservatieve)
kardinaal Hoeffner. Dit nieuwe rapport,
dat het synodesecretariaat aan de bis
schoppen heeft gezonden, is zelfs niet
ter kennismaking gesteerd aan de leden
van de internationale theologencom-
Het derde hoofdstuk van het rapport
is gewijd aan de nieuwe ontwikkelingen
binnen de Kerk..
Kerkhofs besluit zijn rapport met enkele
veronderstellingen. Wanneer de Kerk
zou vasthouden aan het bestaande prie.v-
termodel voorziet hij versnelling der
vergrijzing, nog meer ambtsverlatingen
en nog minder geloofwaardigheid van
het Kerkinstituut. Maar wanneer er
meer pluraliteit zou komen in de be
diening, meent hij dat de frustratie on
der de priesters zal verminderen. Re
gionale diversiteit zal ook vervreemding
tegengaan en dienst aan de wereld ver
sterken. Ontkoppeling van priesterschap
en celibaat zal capabele mensen de
toegang tot het priesterschap mogelijk
maken .terwijl een goede veelvormige
opleiding ook de vervreemding zal
tegengaan. De nadruk zal verschuiven
van de structuur naar het leven, van
de wet naar het geloof en dc inspi
ratie, van het isolement naar de ge
meenschap.
