lebben lagere tuinbouw
scholen nog
toekomst?
In Boskoop zijn
geen problemen
Tuinbouwjongen komt met
meeste geld naar huis
Nog negen leerlingen weg,
m de school wordt gesloten
Steun bij
bloemist
Elk verlies een
linkse directe
ERDAG 17 APRIL 1971
LEIDSE COURANT
door Herman van Amsterdam
LEIDEN Donkere wolken pakken zich samen boven 't lager luinbouwonderwys in
de Bollen- en de Veenstreek. De laatste jaren kiezen steeds minder jeugdigen uit dit
gebied na het verlaten van de lagere school de richting van het lager beroeps
onderwijs. Een van de oorzaken is, dat veel ouders hun kinderen adviseren een
andere richting in te slaan dan zijzelf vroeger deden. Sommigen gealarmeerd door
de minder rooskleurige toekomstvoorspellingen voor hun vak, en anderen omdat
rij het lager beroepsonderwijs nog steeds zien als een toevluchtsoord voor minder
begaafden. Een flinke vinger in de pap bij de leerkeuze hebben ook de onderwijzers
op de lagere scholen. Elk advies van hen aan een leerling om hel eens op de
MAVO of elders te proberen betekent voor het lager beroepsonderwijs een linkse
directe. Tot nu toe was het incasseringsvermogen van de lagere tuinbouwscholen
afdoende om overeind te blijven. Hun conditie dankten zy aan de leerlingrijke
periode van enkele jaren terug. Het punlenvoordeel van de tegenpartij wordt
echter steeds groter. De rode lijn waarbij de overheid ingrijpt door eenvoudigweg
de school te laten verdwijnen komt bü enkele van hen al duidelijk in zicht. Dc
alarmtoestand is inmiddels afgekondigd. Verbeten werpen de directeuren van de
diverse scholen zich momenteel In de strijd om zoveel mogelijk leerlingen te
pakken te krijgen. Elke nieuwe aanwinst wordt door hen met open armen
tegemoet getreden. Voor de scholen is hel een gevecht op leven en dood. Wat de
oorzaken van deze noodsituatie zyn eo wat gedaan zal worden om de aangetaste
immage te verbeteren bespraken wy met vertegenwoordigers van de lagere tuin
bouwscholen in Noordwijkerhout, Ter Aar en Hillegom. Als tegenpool van deze
noodlijdende scholen namen wij tevens contact op met de directeur van de
lagere tuinbouwschool in Boskoop, waar juist het leerlingental elk jaar stijgt.
Wat te doen
A H. KRUIT
(lts Boskoop)
geen zorgen
CH. HÏJNEN
(lts Noordwijkerhout)
raadsel
aan image
TjOK de strijd op de diverse
Tl scholen gaat aflopen is moeilijk
te bepalen. De wervingscampagnes
lijken weinig goed te doen aan de
image van het lager tuinbouwon-
derwijs. Teruggaan naar de oude
situatie is bijkans onmogelijk. De
industrialisatie trekt steeds meer
personeel weg van het agrarisch
beroepsonderwijs en ook het af
nemen van de geboortecijfers
werkt een schraal leerlingental in
de hand. Toch duiden recente uit
spraken wan deskundigen en rap
porten over gewestvorming erop
dat de land- en tuinbouw in de
Bollenstreek een belangrijke be
drijfstak zal blijven. In de agglo
meratie Leiden neemt de groen
strook van de Bollenstreek een niet
weg te denken positie in. Vooral de
bollenteelt levert als toeristische
trekpleister ons land een flinke
hand contanten. Daarnaast is men
de laatste jaren overgeschakeld
naar de bloementeelt. Steeds meer
kwekers zetten kassen neer om
bloemen in bloei te trekken. Op
dit gebied liggen momenteel de
mogelijkheden voor het oprapen.
Vooral nu pas bekend is geworden
de Nederlandse bloem. Bekijkt
bouwscholen
valt één facet in het bijzonder op.
In de grote steden floreren deze
scholen wel. Dit jaar nog wordt in
Den Haag 'n nieuwe l.t.s. gebouwd.
Mogelijke verklaring hiervoor is
dat de stadsmens de natuur weer
opzoekt. Wij zitten er voorlopig
nog midden in. Misschien dat de
l.t.s.-directeuren met de logge
Mammoetwet in de hond en ge
steund do(
tische geluiden
A. DEN HAAN
(lts Ter Aar)
schoolhoofden tegen
L. F. SCHLAMAN
(lts Hillegom)
andere wegen
PBKOOP Aan het hoofd van de
kiloopse Lagere Tuinbouwschool
«U»t een gelukkige directeur. Waar
udtre collega's zich in allerlei boeh-
*a wringen om leerlingen tevoor-
rhljn te toveren, knipt de heer A.
Irart slechts eenmaal met de vingers
m zijn magische handeling heeft een
Soed vol nieuwe leerlingen tot gevolg.
Hij hoeft daar bijna niets voor te
doen, Enkele voorlichtingsavonden en
i maar de poort van de school
Als Kruyt over de bezetting van zijn
shool praat glimlacht hij veel. Dit is
leedvermaak ten opzichte van
zijn collega-directeuren. Wat dat be-
!ft leeft hij volop met hen mee. De
Boskoopse lts-directeur heeft het ge-
best naarz ijn zin. Tot nu toe
meldden zich ..reeds 30 nieuwe leerlin-
n en druppelen nog wel wat
neer binnen" zegt hij tevreden. Waar
nderen slechts van dromen, dat is in
Boskoop de normaalste zaak van de
ireld. Met 140 leerlingen is de school
n van de grootste in Zuid-Holland.
„Het is nooit a'nders geweest", zegt de
heer Kruyt. Vanaf 1955 hebben we
geen periode gekend dat het aantal
leerlingen sterk terugliep. Hoe dat
komt? In Boskoop wordt aardig ver
diend. Dat speelt een grote rol. De
boomteelt is een van de beste takken
van de tuinbouw. Dat spreekt aan. Als
een bedrijf goed draait, is dat voor de
kindei-en een stimulans om in de
voetsporen van de vader te treden".
Er zijn echter meer zaken die de
jeugd va.i Boskoop doet besluiten ook
in het vak te gaan. De kweker in spé
heeft bijvoorbeeld slechts weinig no
dig om met een bedrijf te kunnen
starten. „Je jut hier en daar wat
stekken", alsdus directeur Kruyt. ..zet
ze op de koude grond en hel begin is
Misschien een wat simplistische voor
stelling. maar toch is het gemis aan
eenvoud in andere tuinbouwtakken
een van de drijfveren om de risico's
van een eigen bedrijf toch maar niet
te nemen. Neem bijvoorbeeld de in
vesteringen. Deze liggen in de boom
teelt beduidend lager dan in de bol
len- of bloementeelt. Grote onkosten
post bij deze laatste twee teelten is de
aanschaf van machines. Een onvermij
delijke technische tegemoetkoming die
de aard van deze tuinbouwtakken met
zich meeneemt. Kijkt men echter naai
de boomteelt, dan valt er weinig te
mechaniseren. Het vak is erg ambach
telijk en vele bedrijven zijn klein om
er grote machines op los te laten. Dit
pakKel van voordelen maakt van de
Boskoopse lts is een dorado wat de
leerlingensterkte betreft. Qua oplei
ding veschilt deze school weinig van
de andere. Belangrijk ook hier zijn de
algemeen vormende vakken. In de
eerste klas 32 lesuren AVO zonder
praktijk en in de tweede klas 28
lesuren AVO plus vier uren praktijk.
De laatste twee studiejaren stijgt het
aantal praktijkuren, maar nog steeds
nemen de algemeen vormde vakken
een belangrijke plaats in.
Over de studie zegt de heer Kruyt:
„Ons pakket aan lessen vormt eèn
gèhfecl. Plantkunde, natuurkunde,
noem maar op; alles past in elkaar.
Alles u>at ze hier léren kunnen Ze op
het bedrijf in praktijk brengen. Kijk
je daarentegen naar het mavo-on
derwijs, dan proef je het verschil.
Daar staan veel vakken op zichzelf."'
De heer Kruyt kan nog een heel
pakket van voordelen op zijn school
opnoemen. De mogelijkheid om het
middenstandsdiploma te behalen, de op
leiding voor de aanleg en onderhoud
van tuinen hoveniersopleiding) en de
speciale aandacht die wordt besteed
aan het economische inzicht op de
bedrijfsvoering.
De lts-leerlingen in Boskoop krijgen
de schooltas volgestopt met overheer
lijke vooruitzichten. Sucesvoüe beëin
diging van de school betekent niet
alleen een diploma voor erkend boom
kweker en bloemist, maar tevens een
geduchte basis voor een eventuele
verdere studie. De weg naai' de mts
ligt open en zelfs het eindstation, de
hogere landbouwschool in Wagenin-
gen, behoort tot de mogelijkheden
een uiterst pientere lts-leerling. In de
praktijk ie deze reuzestap nog van
nooit voorgekomen. Spruyt treurt er
niet om. Belangrijk vindt hij het dat
zijn school flink gevuld is met leerlin
gen. Mocht het beest op zijn school
toch nog eens toeslaan dan", zegt hij.
„is het eenvoudig weg inpakken en
TER AAR „Zet een jongen van de
mavo naast een jongen van de lagere
tuinbouwschool en die tuinbouwjongen
komt na een week werken met het
meeste geld in zijn zak thuis". Aan
deze redenering van de Ter Aarse lts-
directeur A. den Haan valt niet te
tornen. Toch, ondanks het teil dat Ter
Aar en omgeving met zijn 1000 be
drijven per jaar 25 man leidinggevend
personeel nodig heeft, is de school van
Den Haan niet tot aan de nok gevuld
met leerzuchtige tuinderszoons. Ook
op zijn school heeft de leerlingenver-
slindende tornado de laatste jaren
flink huis gehouden.
De tijd dal de leerlingenaanwas
noodzaakte tot twee scholen is verle
den tijd. De school in Roelofarends-
veen is reeds lange tijd opgeheven en
ook in Ter Sar vraagt men zich nu
bevreesd af wat de toekomst gaat
brengen. Bewust kiest de jeugd de
laatste jaren voor hel mindere loon.
Duidelijk aanwijsbare oorzaken weet
de heer Den Haan niet te noemen.
„Want", zo zegt hij. „de lts heeft alles
mee en niets tegen".
Een gissing wil hij desondanks wel
maken. „Ik geloof dat wij de ouders
van de kinderen en de hoofden van de
scholen niet mee hebben. Zij maken
uit wat er met de kinderen gaat
gebeuren. In vele gevallen loopt dat
mis. Er zijn zoveel leerlingen uit de
omtrek die naar de havo of een ander
instelling zijn gestuurd, maar die het
na enkele jaren moesten laten afwe
ten. Dan gaan ze terug in de tuin
bouw. In feite hebben ze dan niets".
Ook de hoofden van scholen in Al
phen aan den Rijn, Bodegraven, Hoog-
made en Mijdrecht keren Den Haan-
de rug toe als het om positieve be
richtgeving over het lager beroepson-,
derwijs gaat. Enkele maanden geleden
nodigde hij een groot aantal van hen
uit om kennis te maken met het
tuinbouwonderwijs. Slechts drie kwa
men er opdagen. De rest liet zonder
tegenbericht verstek gaan. Den Haan
staat voor een compleet raadsel. „In
het werk kan het niet zitten", zegt hij
„Door de overschakeling naar de bloe
menteelt is het werk veel lichter ge
worden. En wat is mooier dan werken
in de tuinbouw. Je staat zo dicht bij de
Ook de veronderstelling dat in het
lager beroepsonderwis veel kneusjes
voorkomen wuift hij volkomen weg.
Vier jaar nederlandse taal, wis-,
schei-, dier-, menskunde, lichamelijke
opvoeding, biologie, handvaardigheid,
geschiedenis en aardrijkskunde zetten
volgens Den Haan zijn leerling qua
opleiding vlak naast de mavo-leerling
„Ik heb eens aan iemand het voorstel
gedaan om enkele van mijn leerlingen
een mavo-examen te laten doen. Men
ging niet in op mijn voorstel. Ik weet
zeker dat mijn jongens het examen
gehaald hadden".
Nog een sterk punt in het voordeel
van een lts-opleiding ziet de 50-jarige
directeur in de aanzienlijke bloei van
de tuinbouw in Ter Aar en omgeving.
In Woubrugge is recentelijk een,
nieuw tuinbouwgebied verrezen en iiv
de Noorderbuurt.se polder zijn er de
laatste jaren 60 tuinbouwbedrijven
bijgekomen. De ruilverkaveling in de
Googerpolder in Roelofa rends veen
maakt alles nog eens een tintje roos
kleuriger. Laatste sterke troef van
Den Haan en de tot 14 leraren geslon
ken staf (4 in vaste en 10 in tijdelijke
dienst) is het sterk toenemende aantal
vakken in de tuinbouw. Voor bijna al
deze vakken is de lts een goede basis
opleiding. Voorbeelden zijn onder an
dere het bloemschikken, bloembinden,
reiziger en onderhoud van tuinen.
Nog meer perspectieven kan Den
Haan de buitenwereld niet voorscho
telen. Hij is er ondanks de huidige
situatie van overtuigd, dat na de re
gen de zon weer zal gaan schijnen.
„Er is geen tijd geweest waarin er
geen tuinders waren", zegt hij. Voor
Den Haan is de zon inmiddels op
enkele plaatsen door het wolkendek
gebroken. Het rijk zegde de school
een kweekkas van f 5U.000 toe. „Dat
doen ze niet als ze geen vertrouwen in
de toekomst hebben", zegt hij. Op 13
mei wordt de kas officieel in gebruik
genomen. De zaterdag en zondag
daarna, 's middags van twee tot vijf
uur. gaat Den Haag, geëscorteerd door
enkele leraren, tijdens een rondleiding
eike belangstellende nauwkeurig uit
de doeken doen waarom het lager
beroepsonderwijs zo slecht nog niet
NOORDWIJKERHOUT Twaalf
har geleden klonken in de leslokalen
de lagere tuinbouwschool in
Noordwijkerhout regelmatig toonlad-
n gezellige vaderlandse meczin-
Hcrs. Het partinie onderwijs van des
tijds kende weinig algemene vorming.
Naast de praktijk werd weinig gedaan
de jonge leerling qua algemene
vorming de nodige leerstof bij te
brengen. Geen wonder dat veel boeren
tuinders deze opleiding met een
borreltje zout namen.
Het overstappen in 1961 op het full
time onderwijs, waardoor de algemene
vorming grootser werd aangepakt, gaf
de school het predikaat „volwassen".
Belangrijk winstpunt bij dit overstag
vas de nieuwe leerrichting bloe
menteelt. Het kweken van anjers,
hrysanten, fresia's en irissen, een vak
dat in de Bollenstreek in deze periode
sterk toenam, werd nu ook aan lts-
leerlingen onderwezen.
Adjunct -directeur Heynen zegt over
de gang van zaken vanaf 1961: „De
toeloop na deze gezichtsverandering
'Aas zeer groot. Sommige jaren meid
den zich 60 leerlingen aan In het
schooljaar '6'2-'63 telden wij 185 leer
lingen. We waren dc op één na groot
ste school van Zuid-Holland".
laatste jaren is het echter bergaf
waarts gegaan met het aantal aan
meldingen. Momenteel telt de school
leerlingen. Nog slechts negen min
der en de school wordt gesloten.
De heer Heynen ziet als een van de
belangrijkste oorzaken van deze achter-
"'tgang de situatie waarin de bloem
bollenteelt op het ogenblik wordt af
geschilderd. „Veel ouders zien de toe-
'"'«nst pessimistisch in", zegt hij.
„Waarom, is voor mij een raadsel. Dit
vak is altijd ai speculatief geweest.
Het eist mensen die beschikken over
een goede theoretische opleiding, han
delsinzicht en vakkennis. Dat kunnen
ze hier krijgen. De jongelui denken
echter het elders gemakkelijker te
kunnen verdienen Ze hebben geen
trek meer in langere arbeidstijden
die eenmaal bij het rooien, koppen en
planten overmijdelijk zijn."
De achteruitgang is volgens de heer
Heynen ook te wijten aan de beroeps-
keuzebureaus. Deze wijzen volgens
hem te weinig op de mogelijkheden
die de lts biedl. „Dal is tragisch", zegt
hij. „want de kwaliteit van dit onder
wijs is enorm toegenomen. Volgend
jaar bijvoorbeeld wordt gestart met
een landelijk examen. Dat zegt toch
voldoende".
Toch is bij de pakken neerzitten het
laatste waar de acht man sterke staf
aan denkt. Naarstig wordt gezocht
naar een oplossing. Plannen worden
inmiddels gesmeed door de LVB-
KNOV om te komen tot de stichting
van een scholengemeenschap van
ger beroepsonderwijs. Dit betekent
voor Noordwijkerhout dal de huis
houdschool en de lts samengaan. Eer
gemengde school waarin de algemeen
vormende vakken worden gemengd
met de aangevraagde richting. Een van
de pikante mogelijkheden bij deze on
derwijsmethode is dat jongens prak
tijkkooklessen kunnen nemen. De
plannen gaan nog een siapje verder.
Heynen:,, Eventueel wil men bij dit
svsteem ook nog de LEAO en de
MAVO III inschakelen. Dan hebben
we ontzettend veel mogelijkheden in
éen gebouw. Een hoveniersopleiding
De lagere tuinbouwschool
HILLEGOM In Hillegum buudt
men niet van zieltjes winnen. Deze
„caritatieve" bezigheid staat de lts-
directeur L. F. Schlanian niet voor.
Desondanks weet hij beter dan wie
ook dat zijn school er op het ogenblik
isklem
hy. ..lei
„Toch". zegt
leerlingen is anti-re-
Met deze zienswijze slaat de ex-lagere-
schooldirecteur de spijker op de kop.
Bij het weer vol maken van zijn
klassen zoekt hij echter naar andere
wegen. Hij komt er rond voor uit dal
ook de lts in Hillegom in het verleden
in de slag om de leerlingen in de
voorste gelederen meestreed. Oudera
vonden, propaganda en contacten met
het voortgezet onderwijs en hoofden
van lagere scholen waren slechts en
kele van de strijdmiddelen. De con
frontatie met de vijand liep uit op een
gevecht tegen de bierkaai. De laatste
lijd heerst er in Hillegom een wapen
stilstand Heden van deze v reedzame
coëxistentie is dat de heer Schlaman
en een groot aantal medev
n. Als over enkele
afvloeien is de kans
ivankelijke overbe-
ordt in een tekort.
pre
het
leerlingertal de laatste jaren
rustbarend is teruggelopen en dat
slechts de tijd dit haast weer kan
Schlaman: „De laatste twintig jaren
hebben wij te veel mensen opgeleid.
Door de mechanisatie en de rationali
satie is er de laatste jaren een over-
behoefte ontstaan. Mensen van boven
de 40 jaar gaan niet meer uit het vak
Meestal kunnen ze nergens anders
terecht. Funest bij hel aanblijven van
de ouderen is echter, dat dc jongeren
tussen de 20 en 40 jaar het daarom
elders gaan z
groot dat de
hoefte omgezi
Voldoende .vervangers zijn er dan
Met deze blik in het verleden en
toekomst raakt de heer Schlaman de
kern van de zaak. Deze situatie bete
kent voor hei heden, dat de huidige
kwekerssterkte niet is afgestemd op
de toekomst. In feite is de afvloeiing
van.de jeugd ondanks de overbehoefte
te snel gegaan.
Schlaman (stilden de eens economie)
verdiepte zich ook in de gedrukte
stemmingen die momenteel in de ge
zichten zijn volgens hem enerzijds te
wijten aan de prijzen en anderzijds
aan de structuurveranderingen", eze
scheppen bide land- en tuinbouwer
een warhoofd", /.egt hij De gang van
zaken in de EEG en uitspraken van
prominenten in de tuinbouw doen
daar nog eens 'n negatief schepje boven
op, Hierdoor denkt een tuinder al
snel: we gaan allemaal de mist in.
Hillegom.
Maar, zo zegt de heer Schlaman, ik
zie deze stemmingen ai< een tijdelijk
verschijnsel. Helemaal de oude situa
tie ziet hij niet terugkeren. Immers,
de structuurverbetering zal ook tot
gevolg hebben dat er minder kwekers
nodig zijn. De lijd waarin hij leerlin
gen moest afwijzen is een uiterste, dat
niet meer zal voorkomen. Daar ligt
Schlaman niet wakker van Hij is
nuchter genoeg om dit te onderken
nen. Enige wens van hem is dat de
kentering in het Icerlingental zal ko
men, voordat do fatale datum valt
waarop zijn vijf jaar oude, modern
geoutilleerde school zal ophouden te
bestaan.
Steun voor de toekomst zoekt de heer
Schlaman op de eerste plaats bij de
bloemisterij. In De Zilk neem1 het
glasareaal met sprongen toe en ook in
de Haarlemmermeer steken steeds
meer kassen de kop op. Binnen enkele
jaren zal moeten blijken of de in 1961
gestarte ncvcnopleiding bloementeelt
oen geslaagde chirurgische ingreep is
