Kardinaal
Santos
suspendeerde
hem en stak
20.000 dl
in eigen zak
COMMUNICATIE
CENTRUM
OP FILIPPIJNEN
[ij heeft zijn eerste hartinfarct al achter de rug.
d de pocket „Waar God schreit" heeft spekpater
l ferenfried van Straaten in 1968 over hem
ihreven: „Hij is een baanbreker en ook zonder
eademische titels een der meest gezaghebbende
lutoriteiten op sociaal-pastoraal gebied in de
ilippijnen. Een blije avonturier Gods, die met on-
frzettelijke wilskracht, diplomatiek talent, kin-
erlijk geloof, speelse fantasie, keiharde zakelijk-
ieid, een groot hart, ongelooflijk veel humor en
rich met diepe priesterlijke vroomheid de Kerk
[dient. Ik heb hem prompt 100.000 dollar beloofd".
»ze man, in Manilla geliefd en gehaat tegelijk,
j Cor Lagerwey (46), M.S.C.-pater (geboren in
l'sse), die op een wel erg exceptionele wijze
issioneringsarbeid verricht in het meest-katho-
aland van het Verx-e Oosten, waar de sociale
astellingen zo mogelijk nog groter zijn dan
|k Zuid-Amerika.
Cor Lagerwey met op de achtergrond het SCC-gebouw,
dat hij op zijn eentje bijeen bedelde.
aIj speelit voortdurend, hoog spel, maar
dat ziet hij als zijn roeping. Hij ope
reert vanuit een acht verdiepingen hoog,
opvallend wit „office building" aan'de
èukke Magsaysay Boulevard .in
Manilla. In een krioelende metropool
van 3.5 miljoen mensen, waar de laat
ste weken demonstrerende studenten
genadeloos door de politie worden neer
geknald. Eind vorig jaar heb ik bij hem
gelogeerd, ruime appartementen, air
conditioning, puik komfort, op zijn tijd
pilsje, „twee maanden geleden
heeft oud-premier Cals deze kamers
nog gehadi", twee t.v.-toestelilen bij de
hand. Zit je dan bij een missionaris?
Cor Lagerwey zegt van zichzelf: „Ik
;n priester als de zakenman van
God". In de congregatie van de mis
sionarissen van het H. Hart gelidt hij als
een zonderling, maai- dat is geen nega
tieve kwalificatie.
Eigen weg
Hij is traditioneel begonnen, pastoraal
frontwerk (1955—1959) in 70 platte
landsdorpjes in Centraal Luzon. „Eer
lijk, dat bevredigde mij niet. Ik vind,
dat achtergebleven en misdeelde men
sen directer geholpen moeten worden.
Toen iik de opdracht kreeg om een
seminarie te bouwen, heb ik geniale
bedelkwailiteiten in mij ontdekt. Dat
seminarie is er gekomen, kostte een
half miljoen. Maar daarna ben ik mijn
eigen weg gegaan". Hij is nu een van
de machtigste „manipulators" van de
openbare mening in de Filippijnen
Want na een 'journalistenopleiding in
Nijmegen begon Cor Lagerwey in 1961
met de uitgifte van tijdschriften, die
Baast een religieus vooral een sterk
sociaal-geëngageerd karakter hadden
bat initiatief, met als eerste huisves
ting een oude garage, groeide vrij snel
uit tot het gigantische kantoorgebouw
(maart '67 in gebruik genomen) aan de
Magsaysay Boulevard, dat hij nu runt.
Hij stampte het uit de grond, in zijn
eentje. Hij is de inspirator achter de
schermen van dit Social Communi
cations Center (200 man personeel),
dat een uinieke interpretatie is van de
kerkelijke zendiingsgedachte binnen de
Filippijnse actualiteit.
In dit land (38 miljoen mensen) is het
analfabetisme al teruggebracht tot
25 pet., maar de denkende laag van de
bevolking is nog maai" zeer dun
(5 pet.). Lagerwey stelt: „Hoe kan men
bepaalde hervormingen doorvoeren,
zolang de meerderheid er niet de
flauwste notie van heeft? Men moet
de mensen eerst bewust maken van iets.
Ze moeten weten, dat het bestaat, voor
dat men aan ontwikkeling kan denken".
Intussen neemt de sociale onrust schrik
barend toe. In Manillla komt het elke
week tot schietpartijen, waarvan de
monstranten het slachtoffer worden.
..Dit land is een sociale vulkaan, hij
kan ieder moment tot uitbarsting
komen. Je kunt een burgerooi-log alleen
nog maar bezweren door een snel
proces van bewustwording in te leiden
in alle lagen van de bevolking. Wat wij
propageren zijn óók revolutionaire her-
vormingen, maar dan langs vreedzame
weg".
Vanwege die doelstelling van het SCC
een waagstuk. Toen Cor Lagerwey
weigerde om voor zijn drukwexken het
kerkelijk „imprimatur" aan te vragen,
werd hij dooi- kardinaal Rufino Santos
op staande voet gesuspendeerd. Het be
sluit werd 7 maanden later weer onge
daan gemaakt, „maar ik heb er een zeei
beroerde tijd door gehad". Ook finan
cieel was het een staaltje van durf en
vermetel vei-trouwen. Oostpriesterhui
gaf steun, de Nederlandse regering
bekostigde de inrichting van drukkerij
en zetterij, „zelfs het Witte Huis en de
UNO hebben wat gegeven", maar ei
drukt nog altijd zo'n miljoen aar,
leningen op en in 1969 had de explo:
taille een tekort van 568.000
Duizendpoot
Je moet al flink wat bovennatuurlijk
inspiratie voelen om daar niet van ii.
paniek te raken. Cor Lagerwey wcrkl
althans uiterlijk, met een luchtige zor
geloosheid. Aan vier uurtjes slaap heel
hü genoeg. Daarbuiten hang! hü aai
zeven telefoons tegelijk, loopt conferen
ties at („je moet in the picture blijven
als man van de wereld achterhaal je
méér"), ontvangt rechtse senatoren i
linkse studenten, vliegt even na;
Taipeh om een lezing te geven, maar
intussen ontgaat hem niets binnen het,
SCC, suggereert hü items, bouwt aan
zijn staf („zo jong mogelijk, en uit
sluitend mensen van hier"), bepaalt de
algemene koers. Hij is een duizendpoot
met engelengeduld.
In het bedrijf komen elke maand drie
vaste magazines van de pers, samen
600.000 oplage. Er zijn speciale redac-
tdestaven, journalisten met ieder hun
contacten binnen de woelige kliek rond
president Marcos, de underground, het
gespleten katholieke establishment. Elk
blad is gericht op een bepaalde bevol
kingslaag, en dat weer onderverdeeld
in vier dialecten. Lagerwey introdu
ceerde de ideologie van ,.De Vier I's"
(informeren, instrueren, inspireren, in
sisteren), die men in de kelize en de
benadering van de onderwerpen terug-
vindt.
Alle kernthema's hebben hun wortels in
de Filippijnse realiteit. Maandenlang is
er b.v. gehamerd op voorlichting in
zake de verkiezingen voor de Constitu
tionele Conventie, die grondwetsherzie
ningen moet voorbereiden. Er komt
geen editie uit zonder een hoofdstuk
over de noodzaak en de praktijk van
geboortenregeling. Lagerwey: „Met het
kerkelijk standpunt heb ik geen moeite,
de Kerk verbiedt geen family-planning
als je de encycliek goed leest. Trou
wens, als morgen de pil wordt vrij
gegeven zou de geboortengolf in dit land
heus niet ophouden. Je moet eerst iets
doen aan de mentaliteit, daarna aan de
sociale omstandigheden. Tachtig pro
cent van onze mensen woont in de
barrio's, meestal is er geen elektriciteit.
Kindertjes maken is hun enige ple
in dit leven"..
Over het algemeen vindt hij„De rege
ring bedoelt het niet slecht, i
researchwerk dringt niet door bij ge
brek aan communicatie. Ons instituut
wil die kloof overbruggen. Dan moet or
tegen schenen worden ge
schopt. ook tegen die van kerkelijke
hoogwaardigheidsbekleders. En als je
dat doet, trappen zf uiteraard ook wel
terug". Fraai voorbeeld was een felle
controverse Lagerwey-Santos, toen de
Vaticaanse afdeling „Propaganda Fide"
20.000 dollar overmaakte voor de in
richting van het SCC, maar dat bedrag
per ongeluk op de giro van de kardinaal
stortte. Lagerwey heeft hemel en aarde
bewogen om het geld los te krijgen,
maar Santos stak het in eigen zak.
Zo'n tegenslag bederft zijn enthousias
me xiiet: „In de eerste vakantie daarna
was ik zo gloeiend, dat ik bijna vier
ton. bijeengeschooid heb".
Studies
Wat het SCC met zijn magazines over
de hele Filippijnse archipel (7100 eilan
den) propageert, wordt vanuit datzelfde
centrum nog eens krachtig ondersteund
door film-, radio- on (sinds december)
televisieprogramma's. Alle produkties
gebeuren m eigen studio1», modern ge-
equipeerd, met Duitse en Nederlandse
apparatuur. De items lopen parallel met
wat de periodieken benadrukken. Zo
startte de raddoafdeling in december
1969 met een jaarserie over verant
woord ouderschap: 250 hoorspelen van
telkens 15 minuten in vier dialecten.
Vooruitlopend op de verkiezingen voor
de Constitutionele Conventie werd een
serie van 36 korte „soap drama's" ge
maakt, gespeelde gebeurtenissen uit het
leven van de gewone man, die hem
moesten inprenten hoe belangrijk de
keuze van een goede kandidaat was.
De jonge L/ulu Virtusiu, manager van
de radioafdeling: „Wij hadden tevoren
een landelijk onderzoek laten instellen.
Daarbij bleek, dat meer dan een kwart
van dé bevolking niet eens wist, dat
deze verkiezingen gehouden zouden
worden. Hoe kun je dan van democra
tie spreken?"
De Filippijnen beschikken over 227
radiostations, over het algemeen sterk
gecommercialiseerd. Het SCC moest
ook tervüle daarvan (,.maar vooral om
de mensen te kunnen aanspreken") de
hoorspelen zo populair mogelijk maken,
wilden ze worden gekocht. Nu bren-
gen 66 stations regelmatig SCC-produk-
ties. Ook met de zeven televisiemaat
schappijen van het land, vooral ge
concentreerd rond Manilla, heeft men
SCC-televisieprodukties, die in december j.l. gereed
plm. 350.000,Nederlandse apparatuur.
de eerste orders kunnen afsluiten. Eind
vorig jaar' stond een serie over de
grondwetsherziening op stapel.
Teddy Berbano, hoofdredacteur van
liet magazine „Now", zei me: „De Kerk
in dit land heeft te lang aan de ver
keerde kant gestaan. Er worden nóg
kathedralen gebouwd, terwijl de armen
kreperen. Zulke discrepanties tussen
Evangelie en werkelijkheid signaleert
het SCC, dan ben je bijna staats
gevaarlijk. Onze bladen worden regel
matig verspreid tijdens demonstraties.
Bij het establishment komen onze jour
nalisten niet binnen. De Filippijnse pers
heult met de regering of wordt gecon
troleerd door Westerse belangen. Wat
wij doen, is gevaarlijk werk. Boven
dien kun je je opvattingen moeilijk
overbrengen aan die mensen, die voor
gelicht moeten worden. Wij hebben eens
een steekproef gedaan. Daarbij belden
wij ook iemand op in de provincie
Antique en woegen hem of hij wist
wat de Constitutionele Conventie was.
Weet u, wat hij antwoordde? Stuur me
maar een foto!"
Net als cola
„Ik zie dit werk als een zeer christe
lijke missie", aldus Cor Lagerwey. Die
bezieling houdt hü ook brandend bü
zün columnisten en producers. „Alle
hervormingen, die dc regering nu wil
gaan doorvoeren, daar werd in 1959
al over gepraat. Maar ze hadden ge-
makkelük praten, want de meerderheid
van het volk hoorde die kreten niet.
Wü geven ze nu door, dan verdwünen
ze niet meer in de doofpot zoals vroe
ger. Ik wil daarbü alle moderne com
municatietechnieken inschakelen. Als
dc t.v.-scctie eenmaal draait, gaan we
ook bandjes maken voor cassette
recorders. Een betere grondwet en
minder geboorten, dat blüvcn voor
lopig de meest acute zaken. W|j zullen
erop hameren, totdat iedereen het
drinkt. nel zoals de Amerikanen hun
noca-cola erin gestampt hebben".
Hij sjouwt voor de centen („ik heb nu
•en miljoen dollar' nodig om hier in
le buurt tweehonderd woningen te
bouwen voor personeel van het SCC en
nog drie andere bedrijven"), hij in
spireert zijn mensen als een onuitput-
elijke ideeëncomputer, hij geneert zich
xiet voor een mondaine party m de
•ity („dan steek je heel wat bruikbare
■chandaaltjes op"), hij leerde de studen-
en im Manilla een toegepaste versie
/an het Feijenoordliied, die er niet om
liegt: „Hand im band, men of tomorrow;
land im hand, youth of today; no
iromise, but action; not tomorrow, but
oday!". Zo is Cor Lagerwey, Gods
:akenman im Manilla. Token van tegen-
•praak en ontzag. Maar deze vrolijke
•.ondierling-in-zorgen, gesuspenseerd.
gerehabiliteerd, gelooft rotsvast in de
Kerk. En daardoor in zichzelf. Hij zou
liet Evangelie zelf geschreven kunnen
hebben!
JAN DERIX
(Foto's Rcné de Swart)
