onderwijs
VOOR EEN BOEIEND
BESTAAN IN DE
COMMERCIËLE SECTOR...
DE DETAIL-
HANDELSSCHOOL
EEN NIEUW VAK?
opleiding voor het diploma
ziekenverzorging
ROTSCHEID
KANTOORBEDIENDE
avista
assistentes
KIEZEN
OF GESTUURD WORDEN
IN HET
Na de lagere school: een vierjarige dagopleiding
Na Mavo, lagere detailhandelsschool, 3 jaar Havo enz.: een
driejarige commerciële dagopleiding met vestigingsbevoegdhe-
Inlichtingen, folders en aanmeldingen
Den Haag: School voor Detailhandel, Koning Marialaan 9, Den Haag, tel.
070-836955
Leiden: School voor Detailhandel, Bruggeslraat 1, Leiderdorp, tel. 01710-
25897.
ROTTERDAMS CONSERVATORIUM
alg. Direkteur: Kees Stolwijk
AFD. CONSERVATORIUM
Pieter de Hoochweg 122 tel. (010J-259771
Volledige opleiding tot alle door het Rijk erkende diploma's.
Schriftelijke aanmelding voor het toelatingsexamen aan de direkteur vóór 1
Toelatingseisen op aanvraag verkrijgbaar bij de administratie.
AFD. DANSACADEMIE
artistiek leider Lucas Hoving
Voorschoterlaan 73
Vakopleiding voor balletdanser en pedagoog
Volledige opleiding voor de door het Rijk erkende diploma's.
Prospectus op aanvraag verkrijgbaar
Aanmeldingen vóór 15 mei a.s
AFD. MAVO voor BALLET en MUZIEK
tel. (010) 139858
tel. (010) 139858
dagelijks ballet- en muzieklessen
aansluiting bij HAVO is mogelijk
Inlichtingen aan de school en onder telefoonnummer 0173041760.
Leren helpen waar het echt
nodig is... Iets voor jou
Op 1 september 1971 start de
Tijdens deze 2 jaar durende opleiding zul je de
praktijk leren door 'afwisselend een lialf jaar
te ifwrken op respektierelijk de afdelingen,
revalidatie voor volwassenen en kinderen,
orthopaedie-chirurgie en rheuma.
De theoretische lessen krijg je op aparte
lesdagen en worden gegeven door leden van de staf
van het Nederlandsch Zeehospitium.
Toelatingseisen:
minimum leeftijd 17 jaar op 1 oktober 1971, bij bezit
diploma INAS of OVB echter 16 jaar en 9 maanden
schoolopleiding minstens 3 jaar na lagere school
Geboden wordt:
gedegen opleiding voor het examen
salaris volgens landelijke regeling
toeslag van 14% over het bruto salaris voor
onregelmatige diensten
6% vakantiegeld
minimum 19 dagen vakantie per jaar
reiskostenvergoeding boven de 2.50 (2x per maand)
gratis eerste aanschaf uniform
eventueel intern wonen (niet verplicht)
Inlichtingen bij de Hoofddocente
Zr. G. Goldschmeding.
Sollicitaties aan de Adjunct-Divedrice
Zr. C. Aberson, Hoek'van HoUandUiau 21,
Kijkduin Den Haag}, Tel. 070-GS.(id.GO.
ROTSCHEID
RIJSWIJK
Schakelpanelen
voor
lichf- en krachtin
stallaties.
Procesindustrie
Eelctronische units
BEDRADINGSSPECIALISTEN
Zeer zeker door de eisen die WIJ hieraan stellen.
Niet zo maar een bedradmgsmonteur NEEN een SPECIALIST die in staat is
om vanaf principe-schema's de electrische bedrading in schakelpanelen VLOT
- NETJES en FOUTLOOS aan te brengen.
N V. ROTSCHEID biedt voor afgestudeerde L.T S.-ers electrotechniek de mo
gelijkheid hiervoor opgeleid te worden.
Hier wordt voor u de basis gelegd voor een vak met een goed betaalde toe
komst.
Het volgen van part-time onderwijs (V.E.V.) is mogelijk.
Wij bieden naast een goed loon gunstige secundaire arbeidsvoorwaarden,
zoals een bijdrage in de studiekosten, bonusregeling, gratis bedrijfskleding,
reiskostenvergoeding en extra jeugdvakantie.
Wij nodigen u uit ons bedrijf te bezoeken.
AANMELDING:
N.V. ELECTROTECHNISCH BEDRIJF
Cort v.d. Lindenstraat 18 - Rijswijk (ZH) - Tel. 070-909590"
Leeftijd 21 jaar of ouder.
Een Mulo/Mavo-opleidmg alsmede kantoorervaring is gewenst.
Tot zijn taak jal o.m. behoren het voeren van correspondentie,
fakturering en telefonische verkoop
Natuurlijk bieden wij een aantrekkelijk salaris, een interessante
werkkring met een 5-daagse werkweek.
Heeft U interesse?
Maak dan even een telefonische afspraak met de heer W. Twilt, telefoon
070-63.69.20 of schrijf even een briefje.
WESTEINDE 79 DEN HAAG.
N.V. Algemene Financierings-Maatschappij
„AVISTA"
Rlouwstraat 10 (hoek Prinsevinkenpark) te 's-Gravenhage.
Gunstige salaris- en gratificatieregeling.
Met reeds gemaakte vakantie-afspraken wordt rekening
gehou den.
Revalidatiecéntrum en kliniek
voor orthopaedie en rheumatologie
KIJKDUIN
Na een telefonische afspraak kunnen wij u in een mondeling
onderhoud nader inlichten.
Ons telefoonnummer luidt 64.68.07, waarbij gevraagd kan wor
den naar de heer Leopold.
De scliooltrcin die ons vroeger rechtstreeks naar onze
bestemming bracht, rijdt niet meer. In plaats daarvan
rijdt een nieuwe, of liever: een groot aantal nieuwe.
En de kunst is op het juiste moment van de ene op
de andere over te stappen, op een eindpunt of halver-
Op papier loopt mammoet uitstekend
Ter oriëntatie
Dc hele dienstregeling van de mammoetwet blijkt in de
uitwerking toch wel meer problemen op te leveren dan
de meest precieze puzzelaars tevoren voor mogelijk had
den gehouden. De onderlinge aansluitingen functioneren
niet altijd even vlekkeloos, en ook de aansluiting op de
verdere bestemmingen, waaronder het wetenschappelijk
onderwijs, is allesbehalve een geregelde zaak.
Op papier is alles simpel genoeg. In het voortgezet onder-
wils levert een brugklas netjes uitgeschift het leerlingen
materiaal voor mavo, havo. atheneum of gymnasium, en
wie na deze selectie nog afwijkingen vertoont, doet een
stapje vooruit of terug. In de laatste schooljaren van elke
opleiding kiest de leerling het pakket waarmee hij verder
op slap wil, en waarmee hij dus ook door het examen
heen moet. Geen tevoren vastgestelde lijst vakken meer
zoals in het oude systeem, maar wel een diploma dat
evenveel waard is als dat van een klasgenoot met een an
dere intellectuele bagage.
In de praktijk, en dan vooral op de expcrimentecrscholen
die een paar jaar vooruitlopen in hel nieuwe systeem om
de andere scholen in hun ervaringen te laten delen, ko
men de problemen aan het licht. Het Haagse Thomas
More College heeft geëxperimenteerd met mavo en havo,
en is in de afgelopen jaren veel wijzer geworden. Drs. N.
M. M. van de Voort, als schooldecaan speciaal belast met
de keuzepakketten, staat dit jaar voor een bijzonder groot
aantal aanmeldingen voor havo-4. Het zijn deels leerlin
gen uit havo-3. maar ook een aantal uit atheneum-3, die
niet bevorderd werden tot atheneum-4 maar wel de zij
sprong mochten wagen naar havo-4. en daarnaast leerlin
gen die in atheneum-4, ondanks alle voorselecties, toch
niet konden meekomen. Daarnaast is er nog een aantal
dal afkomstig is van de mavo, en dat met het mavo-di
ploma op zak toegang heeft tot havo-4. Maar aan deze
laatste stap zijn enkele maren" \erbondcn: in hel alge
meen gelden de volgende voorwaarden: een aanbeveling
van het betreffende schoolhoofd is een eerste vereiste,
voorts een gemiddeld eindcijfer van minstens 7. een leef
tijd die niet hoger is dan 17, en een achtergrond van een
mavo-opleiding zonder doublures.
De eisen lijken hoog genoeg gesteld. Maar, aldus drs. v.d.
Voort, al op de druk bezochte voorlichtingsavonden voor
toekomstige havo-4-leerlingen blijkt dat mavo-leerlingen
nauwelijks weten van wat hun op de havo boven het toch al
gepijnigde hoofd hangt. Wel weten ze doorgaans beter
dan hun toekomstige klasgenoten wal zij in de maat
schappij willen bereiken, welke- richting en welk examen
pakket zij willen kiezen. Daarvoor zijn ze gemiddeld dan
ook een jaar ouder. Maar eenmaal op de havo gearri
veerd, blijkt hoe moeilijk de aanpassing is. In heel wat
exacte vakken kunnen de ex-mavo-ers goed mee. maar bij
de talen, in de onderdelen tekstkritiek en literatuur, en in
dc expressievakken komt het tot allerlei problemen. Fn
dan niet alleen inhoudelijk, liet gaat om dc instelling van
dc cx-mavo-leerling. die blijkt bij deze vakken geen aan
sluiting te vinden. De vraag van het „waarom" en „het
nut" valt onherroepelijk.
In havo-4 gearriveerd heeft de leerling zijn keus gemaakt,
al zijn nog wijzigingen mogelijk. Na uitgebreide voorlich
ting over zijn toekomstplannen en de mogelijkheden daar
in. aangevuld met incidentele voorkeuren voor bepaalde
vakken, is het keuzepakket samengesteld, waarover ten
slotte bij de overgang naar havo-4 de beslissing is geval
len. Daarbij hebben ook de mogelijkheden op school een
rol gespeeld. De grootte van een school is namelijk mede
bepalend voor dc differentiatiemogelijkheden. Een kleine
school biedt uiteraard minder mogelijkheden tot variatie
in het pakket.
Bij het samenstellen van het pakket, dus een voorname
slap naar de voor veel leerlingen zo moeilijke beroeps
keuze (drs. v.d. Voort: er wordt zo weinig gebruik ge
maakt van de mogelijkheden van de arbeidsbureaus, veel
leerlingen hebben er nooit van gehoord), komen ook dc
eisen en wensen van de verdere beroepsopleidingen die
na het „middelbaar"' examen volgen, aan de orde. Die ei
sen en wensen komen soms weinig overeen niet de moge
lijkheden die de „mammoctopleidingen" bieden. Er zjjn
gevallen voorgekomen, dat een hogere beroepsopleiding
een examen eiste in meer vakken dan waarin volgens de
wet geëxamineerd wordt. Als tussenoplossing wordt dan
een aanvullingscursus gevraagd, of het volgen van lessen
in een vak waarin dan geen examen wordt gedaan, maar
welke school heeft hiertoe mogelijkheden'
Ook. over het probleem van de aansluiting naar het we
tenschappelijk onderwijs, en dat is dan een probleem voor
atheneum eri gymnasium, zijn de laatste woorden nog
niet gevallen. Dit jaar nog is een discussienota gepubli
ceerd waarin de problemen en vragen nog eens de revue
passeerden en waarin werd ingegaan op de consequenties
voor de' inrichting van het vijfde en zesde leeijaar van
atheneum en gymnasium om tot een optimale voorberei
ding op het wetenschappelijk onderwijs te komen. Een
van dc hete hangijzers blijft de vraag of student en uni
versiteit zijn gebaat bij een zo breed mogelijk scala van
vakken tot en met het vijfde leerjaar zoals op gymna
sium en hbs oude stijl het geval was, ofwel bij de moge
lijkheid om niet pas in het zesde jaar maar al in het vijf
de jaar zich meer te verdiepen in het beperkte aantal ge
kozen examenvakken.
Een tweede vraag hangt daar nauw mee samen: is het
aanvaardbaar dat studenten op de universiteit of hoge
school te maken krijgen met vakken die zij in dc hoogste
klassen van atheneum of gymnasium niet meer hebben
gevolgd, en welke aanvullende mogelijkheden worden
hierbij geboden. En weer gaat het om applicatiecursussen,
zoals die al bekend waren (bijv. aanvullend latijn voor
studenlen in de rechten), en om dc vraag waar en door
wie die worden gegeven: bij het voorbereidend onderw ijs,
op dc universiteit of op een avondschool
Dit hele probleem, dat met de invoering van de keuze
pakketten is ontstaan, laat zich samenvatten in een enkele
omschrijving: het probleem van dc „omnivalentic" van
het afgelegde examen, d.w.z. de algehele geldigheid voor
elke verdere studie, ongeacht de samenstelling van het
keuzepakket. Voor gymnasium en hbx-oudc stijl bestond
het probleem niet, omdat met de keuzemogelijkheid ook
de beperking ontbrak. Nu doemt een kloof op tussen ver
gaarde schoolkennis en universitaire eisen. Het vooront
werp op de wijziging van de wet op het wetenschappelijk
onderwijs heeft niet deze „gap" dan ook rekening gehou
den door te bepalen dat door de universiteit zal worden
vastgesteld welk pakket toegang geeft tot bepaalde acade
mische examens. Met andere woorden: niet het diploma
atheneum of gymnasium op zich, maar de aanwezigheid
van bepaalde vakken in het eindexamenpakket zal bepa
lend worden.
Hoe de beslissing straks ook gaat uitvallen, in ieder geval
hecht de universiteit heel wat waarde aan een zoveel mo
gelijk gelijke vooropleiding van aankomende studenten,
ook al omdat de organisatie in het eerste universitaire
jaar niet is ingericht op het opvangen van studenten met
een verschillend niveau van vooropleiding. Vandaar ook
de eis dat de student een aantal met name genoemde
vakken in zjjn eindexamenpakket moet hebben. Schoolde
caan drs. v.d. Voort: „Ik kan me voorstellen dat men op
de universiteit vreemd aankijkt tegen een student in de
Franse taal, die in dit vak geen eindexamen heeft ge-
Daamaast ziel de universiteit echter ook de bezwaren van
een al te zeer tot examenvakken beperkte vooropleiding
gedurende de laatste tvvee jaren van het v.w.o. Zo wenst
men vanuit de faculteiten van dc natuurwetenschappen
dat in ieder geval tot het einde van het vijfde leerjaar
alle vakken uit die groep, gezien hun onderlinge samen
hang, ook opgenomen blijven, dus zowel wiskunde als na
tuur- en scheikunde en biologie.
Uit heef de discussie over dit onderwerp blijkt dat de
doelstelling van gymnasium en atheneum nog steeds twee
ledig wordt gezien, en dat daarin door de mammoetwet
geen wijzigingen zijn gekomen. Het gaat enerzijds om
voorbereiding op verdere studie, vandaar ook de bena
ming „voorbereidend wetenschappelijk onderwijs", maar
anderzijds om scholing van het intellect en om het aan
kweken van kritische zin, het aankweken van een studie
houding en een algemene kennis en vaardigheid die voor
elke universitaire studie nodig is. Prof. dr. J. Koning
heeft eens gewezen op de consequenties als het gaat om
de vorming van een houding bij de aankomende studen
ten, die het mogelijk maakt in teamverband zelfstandig
wetenschappelijk onderzoek te doen. Een dergelijke hou
ding wordt met verkregen „zolang reproduktic meer
wordt gewaardeerd dan eigen oordeel, luisterlessen sterk
domineren, discussiemethoden, groeps- en projectwerk
nauwelijks worden beoefend, en samenwerking uit den
boze wordt geacht De didactiek en werkmethoden bij
liet v.w.o. zijn volgens hem van directe invloed op de
mogelijkheid van verkorting van de duur van het weten
schappelijk onderwijs, die door minister Veringa dezer
dagen nog eens ter sprake is gebracht. Al zijn, en dit ter
zijde, ook over de wenselijkheid van een versnelde vakop
leiding ten koste van een brede wetenschappelijke vor
ming de discussie-s nog lang niet verstomd.
Vooralsnog blijkt uit alle discussies dat het probleem van
de aansluitingen niet in alle consequenties is voorzien.
Hoe verder de specialisatie, dc keuze is gevorderd, hoe
moeilijker de aansluiting wordt. Aan de andere kant is
niet gebleken dat het keuzepakket voor de afgestudeerde
leerling in zijn maatschappelijke functie problemen ople
vert. Drs. v.d Voort heeft van zijn oud-leerlingen niets
gehoord dat wijst op een hiaat in de aansluiting school-
maatsehappij. Hoewel de leeftijd hierbij een rol kan spe
len, is het een geruststellend teken.
