Westpakistaans leger
schiet dorpen in brand
Wel liefhebbers
naar weinig geld
voor„old-timers"
„Vraag
jtte niet
waarom
STRIJD IN OOST-PAKISTAN
Professor Kistemaker
kreeg voorlopig bewijs
van universiteit Leiden
LEIDSE COURANT
TEEN DES
AANSTOOTS
VOOR
WEINREB
(Van e
r redacteuren)
lEN HAAG Bep Turksma leefde
i«r dan 26 jaar in de schaduw van
t wereldoorlog. Nu niet meer. Waar
in niet? In 1958 schreef zij haar
flogsverhaal: „Vraag me niet waar-
Zoals zovelen uit het verleden
irstten en het kwijt moesten. Bep
rksma deed dat uitstekend met een
lepend. eerlijk verhaal. Ongckun-
gesehreven. zonder moeilijke
n, zelfs met een hele dosis hu-
en relativerende opmerkingen,
blijft echter een wonderlijke
dat een uitgever, (het Wereld-
?r te Baarn) ineens belangstel
ling heeft voor een goed boek. pas
Bep Turksma een bepaalde na-
le bekendheid verworven had. Die
|ilionale bekendheid verwerft ze, omdat
eerste boek van Fred Wein-
jrctJ „Het land der blinden", waarover
1 eerder zoveel te doen geweest is.
Jnordt genoemd als de „verraadster"
i Weinreb. Op de bladzijden 33fie. v.
Weinrebs boek wordt het hele
|rerbaa 1 uit de doeken gedaan, als de
Koch vertelt hoe mej. Turksma
tgrepen is in het Capitoltheater in
i Haag en daarna doorslaat. Wein-
(b beleeft zijn eerste arrestatie.
)e zaak waarom het in feite gaat, is
wijze waarop Bep Turksma in de
orlog is gearresteerd, haar eventuele
1 loorslaan en de gevolgen ervan
leinreb hoort volgens zijn boek van
e SD'er Koch, dal mej. Turksma in
(Van on:
Vestpoklst
ident)
JESSORE Westpoktstaanse soldaten hebben gisteren
Oostpakistaanse dorpen met mortiervuur in de as ge
legd. Dit vertelden vluchtelingen, die naar India zijn ge
vlucht. I)e dorpen lagen alle in de nabijheid vaif de grens
met India in de omgeving van de stad Jessore. Een onder
wijzer. afkomstig uit het dorpje Bhekoetia vertelde, dat een
uur voor zijn vertrek Westpakistaanse soldaten het dorp
binnenrukten. Zij schoten vier mannen dood, die voor de sol
daten op de vlucht waren. Daarna staken z(j de gehele
plaats in brand. Een vluchteling uit een andere plaats, Radi-
iloer zei, dat daar vóór zyn vlucht zet» mensen gedood waren.
Oostpakistaanse dorpsbewoners hielden drie kilometer voor
Jessore reizigers aan. Een halve kilometer in het rond zag
men de vlammen slaan uit de daken van een naburig dorp.
In de velden lagen overal bundeltjes kleren en landbouw
werktuigen. die de boeren in de steek hadden gelaten, toen
een Westpakistaans vliegtuig naderde. Of het dorp nu door
troepen in brand gestoken was of door het vliegtuig ge
bombardeerd was, is niet duidelijk.
Mejuffrouw Bep Turksma (in kader
Capitol te Den Haag is gearresteerd.
Mej. Turksma schrijft dat ze thuis
werd opgehaald na kennelijk verraad
van iemand, die zij een persoonsbe
wijs had verschaft. De tijdstippen ko
men vrijwel overeen. Mej. Turksma
heeft het over begin september 1942,
Weinreb over 11-12 september 1942
Hoewel de waarheid misschien altijd
duister zal blijven, is er geen reden
.aan de een of de ander te twijfelen.
In beide gevallen kunnen verdringin
gen hebben plaatsgevonden, terwijl
Weinreb duidelijk vaststelt het ver
haal van Koch te hebben vernomen.
Toch is Weinreb gedetailleerder, con
creter in zijn aanwijzingen. Bep
Turksma is slordig en nauwelijks
Er zijn twee aanwijzingen, dat Wein
reb niet helemaal ongelijk heeft als
hij in zijn eerste deel steeds weer
opmerkt hoe slordig men in de oorlog
omging met de veiligheid Als mej
Turksma nu een bewijs levert van die
slordigheid en nonchalance dan is hel
haar gedrag gedurende de vlucht naar
Spanje en Engeland. Het is onvoor
stelbaar met hoeveel gemak ze allerlei
noodzakelijke vei 1 igheidsvoorschrif ten
verwaarloosde. Ook als ze niet in het
Capitoltheater te Den Haag gearres
teerd is. zoals Weinreb vermeldt, dan
zou het niemand ooit verbaasd hebben
als het had kunnen gebeuren. Met
alle waardering voor haar charmante,
nonchalante geschrijf erover, maar ze
heeft meer dan menselijk geluk ge
had. Weinreb heeft bepaald geen on
gelijk als hij zich in dit verband ook
over mej. Turksma beklaagt.
Een tweede opmerkelijke overeen
komst tussen Weinrebs boek en dat
van mej. Turksma is de minachting
die zij beiden hebben gehad voor de
orde, de rechtsorde van die dagen, de
administratie. Speelde Weinreb het
spel sluw, met groot vertoon van in
tellect, Bep Turksma meende dat be
paalde zaken helemaal niet konden
bestaan. Daardoor zag ze vaak de
gevaren niet en ging maar door tot de
Spaanse grens toe. Met opmerkelijk
veel geluk en dank zij een aantal zeer
Weidner.
Dan is er nog het voorwoord van
Mathieu Smedts bij dit boek. Smedts
toont zich ietwat verbitterd over Re-
nate Rubinstein, die blindelings ver-
op Weinrebs gegevc
heeft
:ring
voor haar als vroeger. Bovendien j
noemt hij het boek van Bep Turks-
ma een duidelijk bewijs van Beps I
onschuld. Smedts is dan naar onze
overtuiging te onkritisch zonder dal
wij aan Beps waarheid willen twijfe
len. Ook na lezing van dit het zij
bij herhaling gezegd bijzondere
boek. blijven de twijfels bestaan.
Niettemin sluit dat geen bewondering
uit voor de moed van het jonge Ne-
derlandse meisje, dat helemaal alleen
de reis naar Engeland aanvaardt,
tweemaal vlucht uit concentratiekam- j
pen en zich schaart bij de mannen en
vrouwen, die Nederland van Engeland
uit wilden bevrijden.
Indiase premier:
Wij kunnen niet
rustig blijven
toezien
Oostpakistaande woordvoerders ver
klaarden dat Jessore met uitzondering
van enige buitenwijken in Westpaki-
staanse handen verkeert. De strijdlust
onder de Bengali's van Jessore en om
streken is diep tot onder het oorspron
kelijke peil gezakt. De vlaggen zijn ver
dwenen. De gevechtskracht van de
Oostpakistaanse strijders is minimaal
Aan een grenspostje ligt een groepje
Oostpakistaanse militairen, die gezamen
lijk slechts over één machinegeweer en
twee kisten munitie beschikken.
Zeer vele Westbengali's uit India heb
ben gisteren een bezoek gebracht aan
hun broeders in het oosten. Duizenden l
stroomden over de grens bij Jessore. Al
spoedig gaven de Indiase grenswachten j
het op hen allen te controleren. De meer-
derheid bestond uit jongemann
tooid in kleurrijke, heldere overhemden
en zonnebrillen. Velen zeiden dat zij
Oost Pakistan gingen helpen. Te
delen naar het bloemrijke schouwspel
van de stoet was het echter duidelijk,
dat het voornamelijk nieuwsgierigheid
was, dat hen dreef.
Tndia kan naar de mening van pre
mier Indira Gandhi b(j de gebeurtenis
sen in Oost-Pakistan niet rustig blij
ven toezien. Op een partijbijeenkomst
zondag in New Delhi zei mevrouw
Gandhi dat haar land enzich nog nooit
met de binnenlandse aangelegenheden
van andere staten heeft bemoeid, doch
dat het zijn stem wel steeds tegen kolo
nialisme en onderdrukking van de vrij
heid heeft verheven.
Op een in de Franse havenstad Toulon
liggende Pakistaanse onderzeeboot heb
ben zich, naar eerst thans bekend is ge
worden, vorige week woensdag vecht
partijen voorgedaan tussen West- en
Oostpakistaanse leden van de beman
ning. Het vaartuig, op een Franse werf
gebouwd, lag al enkele maanden in
Toulon om de Pakistaanse bemanning
met de bediening vertrouwd te maken.
Vorige week trachtte het Oostpaki
staanse deel van de bemanning, voor
namelijk bestaande uit personeel van
lagere rang. het schip in bezit te nemen
om te verhinderen dat het naar Ka-
ratsji zou vertrekken. Deze opzet mis
lukte. waarna de Oostpakistani van
boord gingen. Zij zijn via Zwitserland
Oost-Pakistan teruggekeerd. De
onderzeeboot ving donderdag de reis
Karatsji aan.
positie bij Ham Nghi m
Conclusie van
Pronkjuwelen uit Auto
mobielmuseum in veiling
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDSCHENDAM Het zal wel niet eerder zijn voorgekomen dat een
Rolls Royce niet werd geleverd omdat de koper niet met contant geld kon
betalen. Zaterdagmiddag was dat het geval in het Nationaal Automobiel-
müseum in Leidschendam bij de jaarlijkse veiling van antieke voer
tuigen. En het was kenmerkend voor de hele sfeer van de veiling, die
weliswaar enorme belangstelling heeft getrokken, maar waarbij betrek
kelijk weinig gegoede kopers waren. De Rolls Ro.vce uit 1927, die „onlangs
"og heeft gereden" en eerst voor zeventienduizend vijfhonderd gulden
was verkocht, moest om bovenstaande reden opnieuw worden geveild
bracht toen vierduizend gulden minder op. Van de vier Rolls Royce's
werden er twee verkocht.
een schuur in Amerika heb ik vorig
jaar nog een Hispano gezien, weet je
wel, met een cogne dop. Het transport
kwam te duur. anders had ik hem
meegenomen". Voor die cicognedop, de
ooievaor, was op de veiling niet genoeg
geld aanwezig. „Je moet twee jaar lang
al je vrije tijd aan die wagen geven
zei eerdergenoemde autokenner.
Meer belangstelling was er voor de
mindere goden, een Oldsmobile uit 1930,
een Durant uit 1928, een Essex-suppr-
six, volgens de veilingmeester „met
leuke bumpers", en een Peugeot 1924,
die allemaal konden rijden een waar-
Voor „het klapstuk" zoals de veiling-
Heester het noemde, twee Hispana
Swiza's uit 1927, was eveneens onvol
doende belangstelling. Ze blijven allebei
in het museum op beter gefortuneerde
kopers wachten. Voor de eerste bleek
bod van twintig mille onvoldoende,
de adere werd niet eens ingezet.
Te weinig bekendheid in het buiten
lid. In Engeland worden hoge bedra
gen voor oude auto's betaald. Dat zal
v°lgende jaren wel beter worden", zei
een oudere heer, die blijkens overige
uitlatingen tot de vroege automobilis
ten in Nederland moet behoren. „In
Een mijnheer uit Steenwijk kreeg voor
achthonderd gulden een BMW 1934; een
ander, voor hetzelfde geld een A-Ford
uit 1931, die echter „niet gelopen"
heeft. In 1931 hopelijk wel. De heer
Louwman, directeur van het automo
bielmuseum, die zich verdekt tussen
hel publiek had opgesteld, schudde bij
de 56 nummers van de catalogus zo'n
veartien maal, bijna ongemerkt, behalve
door de veilingmeester het hoofd als
het laatst geboden bedrag naar zijn
mening de verkoop niet rechtvaardigde
Zoals bij een A-Ford 1931-brandweer
wagen met plaats voor zes man die het
niet verder dan zestienhonderd gulden
bracht en bij een „glazen break" een
mooi vierwielig rijtuigje met gecapiton
neerde banken, dat maar tot 550 gulden
Rijtuigen werden overigens wel vlot
verkocht: een speelwagen uit 1891 uit
de Alblasserwaard voor 850 gulden,
twee Landauers ieder voor 1.800 gulden,
een vierwielige kaasbrik voor 225 gul
den, een Duitse „Selbstfahrer", een
dokterscoupé voor 600 gulden. En voor
slechts 500 gulden zal deze zomer een
trotse eigenaar met een Berlinerland-
dauer uit Brussel met gecapitonneerde
banken en echt lederen bekleding kun
nen rijden. Een mooie Zuiddititse ar
uit 1910 veranderde voor 1.400 gulden
van eigenaar.
Honderd gulden bracht een tweewielige
dogcar op. „Dat ben je al kwijt als je
met je vrouw gaat eten", zei iemand,
die het kennelijk een koopje vond. Het
laagste bedrag dat op de veiling, waar
veel jonge mensen met begerige ogen
naar de antieke wagens keken, werd
geboden en toegewezen was 10 gulden
voor een tweewielige werkwagen
..voorzien van wielen met extra grote
diameterTweeduizend gulden moest
verder de man betalen die de hand
brandspuit op vier wielen kocht. De
gemeente Zegveld had hem voor de
eeuwwisseling nog in gebruik. „Een
zelrzaam attractief sierstuk met veel
koperwerk", volgens de catalogus. „Zal
wel voor een restaurantje komen te
staan dat spuit elf gaat heten", was
liet commentaar van een omstander.
Geveild werden tenslotte ook nog rij
tuiglantaarns, dat statussymbool van
sommige bungaloweigcnaars, twee
stuks voor 550 gulden.
„Een Hollander heeft weinig geld over
voor zijn liefhebberij. Het moet alle- I
maal voor een koopje", merkte iemand j
op. De gelukkige eigenaars van de ruim j
40 op de eerste veiling op het Europese
continent gekochte antieke voertuigen
zullen daar anders over denken. 1
zuiverings
commissie
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN De leden van de voor
malige zuiveringscommissie aan dc Leid-
se universiteit zün zaterdag tot de con
clusie gekomen, dat prof. dr. J. Kistema-
ker direct na de oorlog inderdaad een
bewüs heeft ontvangen van voorlopige
toelating tot alle universitaire werkzaam
heden. Dc oud-leden van de commissie
waren door emeritus hoogleraar prof. dr.
A. E. van Arkel uitgenodigd om te re
construeren hoe het destijds met de zui
vering van prof. Kistemaker is gegaan.
In een recente publikatie van de Am
sterdamse journalist Wim Klinkenberg
wordt gestold, dat prof. Kistemaker in
de oorlog betrokken is geweest bij dc
activiteiten van Cellastic in Parijs, een
door Nazi's gecontroleerde onderneming
die reeds bezig was mot het winnen van
splijtbaar materiaal. Prof. Kistemaker
heeft steeds gezegd dat hij bij zijn terug
komst op de Leidse universiteit gezui
verd is. Prof. Van Arkel, die voorzitter
van de commissie was zei echter zich niet
te herinneren dat hij ooit zijn handteke
ning heeft gezet onder het advies aan
de rector magnificus om prof. Kistema-
De oud-1eden mr. K. Cath, mr. R. Cle-
veringa. Joanna Nauta. dr. J. Noordijk.
prof. dr. J. Suuvoplanne en prof. Van
Arkel, kwamen zaterdag tot de conclu
sie, dat prof. Kistemaker inderdaad is
gezuiverd. Zij baseerden dit op een rap
port van juni 1945 van de voorzitter van
de commissie aan de rector magnificus
waaruit blijkt dat dr. Kistemaker tot alle
universitaire werkzaamheden was toege
laten en daarvoor oen voorlopige toela
ting had ontvangen. Het advies voor een
voorlopige toelating werd destijds gege
ven nadat de betrokkene een formulier
had ingevuld.
Op dat formulier werd onder meer ge
vraagd of dc ondertekenaar in de oorlog
bij enige Duitse organisatie betrokken
was geweestDe voorlopige toelating
bleef geldig tot eventueel een nader on
derzoek nodig geoordeeld werd.
In de loop van 1945 heeft prof Van
Arkel wel rector magnificus prof. dr B
F.scher attent gemaakt op dr. Kistemaker,
toen deze op het punt stond te promo
veren Pas toen had prof. Van Arkel dc
nodige gegevens gekregen over de activi
teiten van Cellastic. „De rector vond het
toen niet nodig do voorlopige zuivering
in te trekken omdat hij naar ik aannam
tot de bevinding was gekomen, dat het
aandeel van de lieer Kistemaker in do
Cellastlcactiviteiten gering of onbeteke
nend was geweest"", aldus prof. Van
Arkel,
Dat prof. Van Arkel zich niet meer
wist te herinneren meegewerkt te hebben
aan dc voorlopige zuivering van de heer
Kistemaker verklaart hij met de mede
deling, dat er destijds honderden men
sen do commissie passeerden. „Mijn aan
dacht was in hot geheel niot gevestigd
op Kistemaker. Ik wist op dat moment
ook niets van het werk van Cellastic".
Volgens de publicist W. Klinkenberg
vindt dezj nadere mededelingen zeer
steekhoudend bewijs ten gunste van pro
fessor Kistemaker. Hij noemde vanmor
gen de cor.ciusic van de vroegere zuive
ringscommissie „een bewijs uit het onge
rijmde". Hij zei verder: „Blijkbaar is et-
door bepao'de mensen zeer veel prijs op
gesteld om nu te verklaren dat Kiste
maker toch moet zijn gezuiverd". In zijn
boek over deze kwestie, dat onlangs ver
schenen is, voert de heer Klinkenberg
zelf ook nauwelijks of geen bewijzen
aan over de rol van prof, Kistemaker bij
Cellastic.
Stemadvies komt
lal er
CH-jongeren
blijven praten
met CHU
ANCONA (KNP) Uit protest tegen
het feit, dat de aartsbisschop van Anco-
'na (It) tegen de wil van de parochie
van Passato di Osimo een andere pas-
toor benoemd heeft dan de kapelaan. I
hebben gelovigen eerst vrijdag gepro
beerd de nieuw benoemde de toegang
tot de pastorie te verhinderen. Daarmee j
kwam men niet ver. want de politie 1
heeft het karwei geklaard. Gisteren
heeft een deel. der parochianen de deu- i
ren van de pastorie gebarricadeerd, zo
dat de pastoor niet buiten kon komen.
(Van onze parlementaire redac-
DRIERERGEN Dc Christelijk-
Historischc Jongerenorganisatie
heeft zaterdag tijdens haar con
gres dc deur naar de CHU. van
welke partij zij vindt dat deze
een onvoldoende progressieve
koers vaart, nog niet dicht ge
worpen. Besloten werd dc vorige
week ingezette gesprekken met
het dagelijks bestuur van de
C'HU nog voort te zetten. Daarna
zal de CHJO haar leden pas een
Met dit stemadvies komt tevens
een verklaring of het zinvol is,
pogingen te doen de jongeren-
kandidaat (en oud-jongerenvoor-
zitter) Koos Huysen, die een on
verkiesbare plaats is toegewezen
op de kandidatenlijst, in de Ka
mer te krijgen door middel van
een voorkeu rstemmenactie.
Tijdens het congres gingen stem
men op om nu reeds de samen
werking met de CHU die
thans is opgeschort geheel te
verbreken. Twee CH-jongeren
zegden tijdens de vergadering het
lidmaatschap op. omdat zij alle
vertrouwen in dc- CHU hadden
verloren. Zij wilden niet de in
druk wekken dat het nog de
moeite loont op de CHU te stern-
Eerder reeds had de CHJO-voor-
zitter Folkert Boersma met de
partij en dus ook met de jongeren
organisatie gebroken. In zijn
plaats werd thans de heer C. van
Gelijk uit Amsterdam tot voorzit
ter gekozen. De vergadering be
sloot voorts te zullen streven
naar de oprichting door de drie
confessionele partijen van een pro-
litieke raad. die erop moet toe
zien dat het urgentieprogram van
die partijen uitgevoerd wordt. De
politieke raad zou dan weer ge
controleerd moeten worden door
een schaduwraad, in te stellen
door de jongerenorganisaties van
KVP, AR en CHU.
