DR. PAUL JULIEN
70-jarige wereldreiziger weet niet van ophouden
„Mijn leven lang
dreig ik
al te stikken
in
mijn eigen
belangstelling"
Dat hij Afrika ontrouw is gewor
den, werd mede veroorzaakt dooi de
politieke aardverschuivingen in het
zwarte continent. „Vroeger", zegt hij
met duidelijke nostalgie, ..ging j~ naar
de gouverneur en kreeg je alle moge
lijke medewerking. Toen warer ook
de oerwouden nog begaanbaai er. kon
je met je dragers doordringen tot de
meest geïso.eerde stammen. Ik weet
nog een geweldig isolaat te zitten in
Afrika, maar de moeilijkheid is, dat je
er van zijn levensdagen niet meer in
de buurt komt. De oude oerwoudpaden
zijn verdwenen, compleet dichtge
groeid. En de legeringen vinden het
best zo. Die schamen zich voor achter
gebleven stammen en zouden ei liefst
een hoge schutting omheen zetten. Ze
vinden het een prachtige oplossing,
dat die bospaden ei niet meer zijl..
Ga eens aan zulke mensen uitleg
gen, dat het belangrijk is om isolaten
te onderzoeken. Ik heb niets te maken
met politiek, voor mij is iedereen ge
lijk. Maar als ik nu naar Afrika ga,
ben ik een blanke wijsneus, die er
niks te zoeken heeft. Vlak voordat het
Biafraanse conflict losbarstte, was ik
in Nigeria voor een onderzoek bij de
Mama's- Dat is een buitengewoon in
teressante stam, die ik al eerdei had
bezocht. Ik wilde alleen de zaak af
ronden, een bloedgroeponderzoek ver
richten, wat meei te weten komen
van hun godsdienst. Ik stap dus naar
de man, die het gebied bestuurt, en ik
vraag, of hij zijn medewerking wil
verlenen. Hij kijkt me aan en zegt:
„Mama's?, ik heb nooit gehoord dat
die hier in de buurt zitten Er zijn
hier geen Mama's". Op dat moment
was het mijn beurt om verbijsterd te
zijn. Want ik wist bliksemsgoed, dat
ze op geen 35 kilometer van zijn
kantoor zitten. Ik kon er desnoods met
mijn ogen dicht naar toe wandelen.
Uiteindelijk kwam er een chauffeur,
die van de Mama's gehoord hac'. Ik
kreeg een jeep en toen ik in het
gebied aankwam arriveerde ook de
gouverneur. Hij was achter me aan
gereden, want hi i wilde nou oo'.: wel
eens die geheimzinnige stam zien die
onder zijn bestuur stond.
Gigantisch isolaat
Begrijpt u? Ik vind het prachtig, dat
landen onafhankelijk worden, maar
voor de wetenschap is het er niet ge
makkelijker op geworden. Afrika is
voor mijn werk e~n machtig terrein.
In feite is het één gigantisch isolaat.
dat je in één mensenleven nooit leert
kennen. Maar je dringt niet meer tot
de kern door, je stüli voortdurend op
Onderzoek naar sterk geïsoleer
de bevolkingsgroepen is de
grote taak die dr. Paul Julien
op zich genomen heeft. De Afri
kaanse Pygmeeën vormen zo'n
groep. Een vreedzaam tafereel
tje in een Pygmeeënnederzet-
ting.
muren van onbegrip. Vroeger was het
geen probleem om dragers te huren.
Je ging gewoon naar het doipshoofd
en die wist altijd wel een paar jon
gens. die geen werk hadden. Je kreeg
dan de boy van een missionaris, die
net met verlof was of het hulpje van
een gouvernementsambtenaar, die toe
vallig was teruggeroepen. Zulke men
sen vonden het een eer om met je
mee te mogen trekken. Nu werk ik
op een gegeven moment in Ethiopië.
Op de grens van Kenia. Een ongeloof
lijk desolaat landschap- Alle kamelen
in dat gebied waren verhuurd en met
pijn en moeite kon ik na dagen onder
handelen tien muilezels krijgen. Ik
moest dan wel als huurprijs hetzelfde
betalen wat die beesten de eigenaar
gekost hadden. Tot overmaat van
ramp krepeert er vlak voor het ver
trek ook nog een, zodat ik mijn lol
wel op kon. Het is een van do ellen
digste reizen geworden, die ik ooit
gemaakt heb. De rivier banjerde voort
durend en ik werd onderwee nog
hard ziek ook. Op zo'n moment denk
je dan wel: „waarom doe ik het eigen
lijk?"
Stem uit de achterkamer: „Omdat
je het niet laten kunt".
De dokter kykt vertederd op. „Dat is
mijn vrouw", zegt hij, „ze heeft net
een operatie ondergaan en daarom is
onze voorgenomen reis naar India niet
doorgegaan. In feite had u me hier
niet mogen treffen. Ik vind het trou
wens onzinnig om iemand te intervie
wen. omdat hy toevallig zeventig
wordt.
Wat betekent een leeftijd nou? Als ik
me niet vergis, was u hier ook, toen
ik 65 werd. Alweer zo'n mijlpaal.
Waarschijnlijk heb ik vijf jam gele
den ook tegen u gezegd, dat tijd geen
maat is. Onderzoekingen hebben uit
gewezen, dat een mens voor zijn acht
tiende jaar al de helft van zijn bele-
vingsinhoud verwerkt heeft. Wanneei
jé dat weet, is het geen verdienste om
een man van zeventig te zijn. Ik ben
dan ook serieus van plan om gewoon
rustig door'te gaan. Ik weel nog een
stam te zitten, waar nog nooit iemand
bij geweest is. Daar moet ik dus hoog
nodig heen. En dan wil ik ook naai
de Masai om nieuwe gegevens te ver
zamelen voor mijn boek „De zonen
van Cham" Persoonlijk vind ik het
mijn beste ooek en daarom is het ook
het slechtste verkocht- Ik wantrouw
altijd boeken, die het zo erg best
doen. Van „Kampvuren langs de eve
naar" zijn er zo'n 100.000 verkocht. Op
zo'n moment denk je toch: „Zou het
nou wel zo goed zijn, als ik ooit heb
gedacht?". Ik zou het in elk geval
nooit meer zo schrijven."
Kouwe drukte
Twee jaar geleden heeft dr. Julien
nog een wereldreis gemaakt van
41.000 kilometer. Hij laadde zijn heb
ben en houwen in Wassenaar in en
reed met zijn vrouw in stug tempo
door naar India Daarvoor had hij in
de Sinaïwoestijn ook nog even de
berg van Mozes beklommen Vanuit
zijn leunst iel rapporteert hij uiterst
voldaan: ,.Ik moet altijd glimlachen
om alle kouwe drukte, die wereldrei
zigers maken. Ze komen thuis met de
meest wilde verhalen over ontberin
gen, die ze hebben doorstaan. Maar
wat hebben ze nou helemaal gedaan?
Zij zijn in een auto gestapt en 10.000
kilometer verderop weer uitgestapt.
Het is gewoon een kwestie van een
lange adem. Je weet van tevoren
bliksemsgoed, dat er in Iran maar
twee reismogelijkheden zijn de
noord- en de zuidroute. De eerste is
buitengewoon slecht en de tweede
honderd maal erger. Wat ik daar aan
autoveren heb verspeeld is met geen
pen te beschrijven. Maar als je dat
nou tijdig weet, neem je gewoon wat
minder truien mee en wat meer auto
veren. Zo gaat dat Ik ben in Noord-
Afghanistan vastgelopen in een berg
sneeuw van zes meter- Dan moet je
niet huilerig gaan roepen: „Ik heb het
niet geweten". Dat is flauwekul. Je
wacht gewoon, totdat er een ploeg
sneeuwruimers cpduikt, die dc weg
vrij maakt. Je kunt natuurlijk ook
wachten op de lente. In dat geval
moet je weer wat minder veren mee
nemen en wat meer proviand.
Ik heb datzelfde Noord-Afghanistan
nog doorkruist, toen er nog geen pad
te bekennen was In zo'n geval is het
prettig om te weten, dat er iemand
naast je zit. die optimistisch blijft Ik
wil eerlijk bekennen, dat mi jr. vrouw
tijdens de reizen altijd de moedigste
is. Zonder haar zou ik een dergelijk
avontuur ook niet meer aandurven".
Werk aan de winkel
Van zijn laatste Indiareis heeft hij
kilometers film en 9500 foto's meege
nomen, die hij persoonlijk in zijn
donkere kamer ontwikkelt en ver
groot. „Er is nog een hoop werk aan
de winkel", roept hij verlekkerd. „Ik
heb drie boeken op mijn programma
en dun moet er nog een hoop onder-
Merkwaardige lifctekentatoe-
"èringèn ziét men bij dit jonge
meisje van de Ribinahstam dn
Mddden-Nigeria.
Ik heb daar drie stammen op het oog:
de Toda, de Chanchu en de Gauda.
India is voor antropologen een gewel
dig fascinerend land met 350 stammen
en 12 grote talen. Alleen de reis
wordt langzamerhand een klein pro
bleem. We schoten twee jaar geleden
soms drie kilometer per uur op en de
rest van de tijd ruimde je in laaiende
hitte stenen op. Die reis heeft tien
maanden geduurd. Nou kun je na
tuurlijk een hoofd vol plannen heb
ben, maar „lang is die Gunst und
kurz die Zeit". Dat heb ik trouwens
van een ander. Ik heb wel besloten
om geen caravaantochten meer te ma
ken. De auto is geen probleem, maar
dagen lang door het oerwoud sjokken
breng ik niet meer op."
Weer interpelleeit het thuisfront in de
achterkamer: „Dat weet ik nog zo net
niet. Jij bent tot alles in staat".
De doctor straalt. Als hij me uitlaat,
schenkt hij uit ruime voorraad een
samenzweerderige knipoog.
„Tot over vijf jaar", zegt hij.
Waarachtig, hij meent het.
LEO THURING
De Bosjesmannen er zijn
drieste theorieën over hun
vroegere verblijfplaatsen, die
met name in Spanje zouden
hebben gelegen zijn even
eens zeer geïsoleerd. Twee Bos-
jesmanse vrouwen met een
kind.
WASSENAAR Na 27 Afrika-expedities, waar
aan hij vier vuistdikke bestsellers, een schat aan
kennis over de Pygmeeën en een aantrekkelijk as
sortiment tropenziektes overhield, nam doktor
Paul Julien zes jaar geleden het besluit om de
kampvuren aan de Evenaar en de zonen van Cham
te laten, voor wat ze waren en zijn resterende
energie te gebruiken voor een intensief onderzoek
van de isolaten in India en Pakistan. Hij heeft
sindsdien twee monsterreizen gemaakt, die hem
volop stof hebben geleverd voor twee nieuwe boe
ken. „Mijn ongeluk", zegt hij „is dat ik al mijn
leven lang dreig te stikken in mijn eigen belang
stelling. Ik heb altijd te veel gewild, te veel hooi
op mijn vork genomen. Als ik het nog eens over
mocht doen, zou ik waarschijnlijk Afrika laten
schieten en me volledig concentreren op de Oriënt
en India. Dat zijn fascinerende gebieden voor een
onderzoek naar geïsoleerde stamm^-"
