LUCHTHAVEN
BIJ DE
AFSLUITDIJK
De witte ruiter
van De Linie:...
in volle galop
op weg
naar een
wereld-noodraad
J. H.
70-JARIGE
PATER
C. CREYGHTON S.J.
DEN HAAG. Hij is
stellig de enige pries
ter i*» ons land die de
eerste pagina van het
kerkelijk wetboek let
terlijk heeft opgege
ten. Een symbool?
We zullen zien. „We
zaten toen met ons
huis geëvacueerd in
Valkenburg, maar ook
dat werd door de
Duitsers gevorderd.
We moesten er in een
paar uur uit zijn. Je
mocht je eigen spulle
tjes meenemen, maar boeken alleen als er geen stempel
van het Canisianum instond. Maar ik wilde mijn exem
plaar van de codex met al mijn aantekeningen niet mis
sen. Vandaar". Hij scheurde de gestempelde bladzijden
eruit en at ze op. Het lijkt hem geen kwaad te heb
ben gedaan. Josephus Hendrikus Cornelis Creyghton S.J.
is 17 februari jongstleden zeventig jaar geworden. En
rookt in zijn uiterst kale kloosterkamer in het Haagse
Aloysius-College zijn zelfgerolde sigaretten met kenne
lijk genoegen. Half-zware shagmet een naam als een
symbool.
Pater Creyghton was de oprichter en
eerste hoodredacteur van het weekblad
..De Linie" waarvan het eerste nummer
op 29 maart 1946 van de pers rolde, nu
een kwart eeuw geleden.
Wat Creyghtons „Linie" was, laat zich
aardig illustreren met het citaat dat
Michel van der Plas in „Mooie Vrede"
uit het derde nummer van 12 april 1946
koos om te laten zien, hoe de pater
doctor in de wijsbegeerte, doctor in de
theologie, licentiaat in het canonieke
recht en in de jaren 19341937 hoogle
raar aan de Gregoriana in Rome - toen
uitpakte
„De grote publiciteit in Nederland be
rust in hoofdzaak bij een klein getal
blaaskaken, die vlot weten te schrijven,
maar geen fundament bezitten, en de
fundamenten niet kennen. Willen wij
beproeven het woord van hen over te
nemen, met de hoop het hun op den
duur te ontnemen, dan moet dit ge
schieden op het terrein, dat zij, weder
rechtelijk, bezet houden. Zij zijn dom,
omdat zij niet weten waarover en waar
om het gaat in Nederland. Laat ons
niet dom zijn door niet te begrijpen hoe
het moet".
Dat liegt er niet om. Bepaald beschei
den klinkt het niet. Geen wonder dat
Creyghton weerstand opriep. Vati alfér-
lei aard, ook geestig, zoals Michel van
der Plas aanhaalt uit het advertentfè-
blad voor Limburg in de herfst van
1946: „De Linie is een lijn, die zich
kronkelt van genoegen over zijn eigen
rechtheid".
Systeem
Wat wilde destijds De Linie? Creygh
ton schreef al lang. Vanaf z'n Rometijd
leverde hij fundamentele artikelen aan
het zondagnummer van de Maasbode
Toen die krant op 14 mei 1940 in
Rotterdam verbrandde en na een korte
wederopstanding op de persen van de
NRC verboden werd, zon de pater op
wat anders: een wekelijkse publikatie
die zou moeten uitgroeien tot een los
bladige systematische geloofsleer, een
moderne catechese over kerk
maatschappij. Ter inleiding op
systeem schreef hij alvast maar
heel boek: „Credo": het geheim van
apostolische geloofsbelijdenis", dat
1941 in Den Bosch verscheen.
Zijn idee ontwikkelde zich verder
het plan er een compleet weekblad
te maken. Pater John Janssens,
Vlaamse generaal van zijn orde.
enthousiast. Op 29 maart 1946 wa
„Ik had het wel gewoon NKW willen
noemen. „Nederlands Katholiek Week
blad", maar dat vond niemand klinken.
De naamgeving was tenslotte het resul
taat van een soort traumatische ont
wikkeling. Ik heb gedacht aan „De
Witte Ruiter", naar een figuur uit de
Apocalyps, de engel die met een zwaard
in de hand over de wereld rijdt om de
waarheid te verdedigen en de onwaar
heid zo goed mogelijk in toom te hou
den. Of aan „De Gouden Roos", in de
middeleeuwen een symbool dat eens per
jaar door de paus aan de keizer werd
overhandigd als uitdrukking van de ge
dachte dat de keizer de taak op zich
nam de geloofswaarheden te helpen
verdedigen. Ik heb ook nog aan de
„Zon" gedacht: Christus als bron van
licht. Maar pas „De Linie" werd goed
bevonden, vooral op advies van Paul de
Waart, die volgens aanvankelijk plan
de eerste redactiesecretaris zou zijn ge
worden. En ook voor die naam had ik
motieven genoeg".
Slagorde
„Het woord verwijst naar de heilige
linie, waarover Jozef Alberdingk Thijm
geschreven heeft; de lijn waarop een
kerkgebouw moest staan: het altaar in
de richting van het oosten waar de zon
opkomt, oriëntatie als symbool van ge
richtheid op Christus. Maar de heilige
linie is ook de generatie van de aarts
vaders waaruit Christus geboren is. En
de linie is een slagorder van schepen of
troepen of forten. Ik dacht vooral aan
de linieschepen, de sterkste schepen van
ZATERDAG 27 MAART 1?
Pater Creyghton: „Er is nog een hoop werk aan de winkel'
de vloot. Ik had van De Linie ook een
echt nieuwsblad willen maken: een li-
niebericht zou net zo belangrijk zijn als
een linieschip".
De ambitie zat niet enkel in dc naam.
De Linie zou niet louter een Nederlands
verschijnsel blijven. Buiten de grens
kwam alleen de Vlaamse Linie (1948)
tot stand, maar pater Creyghton had
zich ook een persbureau Interlinie ge
dacht als overkoepeling van op te rich
ten Linies over de hele wereld. „Er
waren contacten met Témoignage Chré-
tien, met de Münch'ner Allgcmeine, met
Ierland, met Italië. Op een congres in
Versailles van de belangrijkste publicis
ten van onze orde heb ik sterk gepleit
voor systematische samenwerking. Over
de gehele wereld gaven de jezuïeten
toen zo'n 1100 verschillende tijdschrif
ten en periodieken uit. Konden we daar
niet méér mee doen?".
Apostolisch
Het doel is duidelijk: De Linie was
opgezet als een apostolisch instrument
„een van mijn belangrijkste inspiratie
bronnen was: „The idea of a univer
sity" van de geniale, briljante John
Henry Newman Deze zegt dat een uni
versiteit incompleet is zonder 'n theolo
gische faculteit omdat alle wetenschap
pen met hun slotvragen bij de theologie
terechtkomen. Je ziet dat toch ook dui
delijk. bijvoorbeeld bij uitvinders van
de atoombom als Oppenheimer: „Moch
ten wij dit doen?" Shakespeare zei het
al: Er zijn meer dingen tussen hemel
en aarde dan waar menselijke filosofie
van dromen kan. En dat „meer" is de
Openbaring, die telkens opnieuw moet
worden uitgesproken in de taal van de
eigen tijd. Dat te doen is de functie van
de paus, een levend gezag dat telkens
weer toelicht, verdedigt".
„Voorzover ik het kan overzien, is er
maar één stelsel dat werkelijk sluit, en
dat is het katholicisme. Onder alle reli
gies is de christelijke veruit de grootste,
maar onder de christenen is dat op haar
beurt de katholieke, briljant georgani
seerd, het sterkst over gehele wereld
verspreid, het effectiefst bestuurd. Kri-
jiek is best. maar wees niet ?o dom. pm,
dergelijke feiten uit het oog te verjie-
^gn. Toen ik De Linie begon ,zag jk ,hpt
zo: de katholieke Kerk heeft dingen te
zeggen, die niemand anders zeggen kan,
maar die voor een gezonde ontwikke
ling van de maatschappij onontbeerlijk
zijn. Dus moeten we spreken".
Niet exclusief
Vandaag zou pater Creyghton daaraan
echter twee dingen willen toevoegen, de
evolutie van zijn denken, die insluit dat
hij best wil toegeven dat hij zich met
zijn rechtlijnige opstelling destijds op
"n aantal punten vergist kan hebben.
„Ik acht de katholieke waarheid nog al
tijd onmisbaar, maar de katholieke in
spiratie vind je niet exclusief in de ka
tholieke Kerk alleen; zij zit overal ter
wereld verspreid in alle mensen. En ik
vind nu ook, dat je niet moet denken
dat het geloof specifieke antwoorden
geeft op specifieke profane vragen. Het
vraagstuk van een nieuwe wereldorde
bijvoorbeeld is een institutionele staat
kundige vraag, die niet kan worden
opgelost met vaag christelijk gezwets
maar waar heel deskundige politici aan
moeten werken, mensen die grondig
doorhebben wat democratie is, wat re
geren is, welke problemen er zijn en zo
verder. De taak van het geloof is dan
om de condities te helpen verwezenlij
ken opdat het profane werk verricht
De grote lijn
Wat is dan die „katholieke -waarheid".
Zijn antwoord is simpel: „Wat de paus
leert", maar dat bedoelt hij niet zo
rechtlijnig als het op 't eerste gehoor
klinkt „Ook de paus leert al zoekend
en tastend. Ook hij kan zich vergissen,
qn het is best mogelijk dat dit bijvoor
beeld met Humanae Vitae het geval is.
Veranderen de feitelijkheden niet in
bijvoorbeeld de positie van de vrouw,
de seksualiteit, het huwelijk?".
Jawel, maar wie zal uitmaken of de
paus zich vergist?
„Het gaat om de grote lijn", zegt pater
Creyghton. „en bovendien om de res
pons van de leer in de Kerk". En
waarachtig, daar komt zijn exemplaar
van de codex op tafel, nog altijd zonder
stempel Hij wijst met name op canon
29. die klassiek is maar voor mij toch
wel een soort openbaring:
„De gewoonte is de meest gezaghebben
de interpretatie van de wet". Anders
gezegd: de gewoonte is ?en meer gezag
hebbende rechtsbron dan de wet. Als de
wet door het belangrijkste gedeelte
van de gemeenschap niet langer als
bindend wordt beschouwd verliest zij
haar geldigheid. En weliswaar verschil
len de geleerden van mening over de
vraag of met „het belangrijkste deel"
de nominale meerderheid of de verstan-
digsten van de gemeenschap worden
bedoeld. Maar het beginsel is duidelijk:
in het canonieke recht zit de ruimte
voor verandering van huis uit inge
bouwd. Het leven kan wel degelijk voor
de leer gaan. de Kerk is niet zo sta-
tisch-wettisch als zij vaak wordt afge
schilderd. „Er wordt dan ook vaak
maar wat gekletst," vindt pater
Creyghton. Hij acht de blaaskaken ken
nelijk allerminst uitgestorven.
Hij is maar drie jaar hoofdredacteur
van De Linie geweest, maar heeft se
dertdien niet stilgezeten. Hij bekent in
zijn bureau de manuscripten te hebben
van wel zestien boeken die geen uitge
ver hebben kunnen vinden, bijvoorbeeld
een boek met een helemaal andere
benadering van de oecumenische kwes
tie, niet op basis van de kerken maar
van individuele mensen. Het interview
dwaalt gemakkelijk af naar een ge-
sprek over het boeiende perspectief dat
hij opent op de opbouw van een alge
meen godsdienstig wereldgezag, naar
zijn mening het enige doeltreffende
antwoord op het proces van totale secu
larisering waarop de kerken in haar
huidige organisatie niet zijn voorbereid.
Maar wat vandaag zijn leven vult 1
en zijn werkdag begint des morgens om
zever» uur is niet.de bundel manu-
scripterf in portefeuille Jnaaf dé uitwer
king van de gedachten, die hij ontvouw
de in een boek dat wel op de markt
kwam: „Internationale Anarchie" (Am
sterdam 1961). Ondertitel: de weg naar
een ni.euwe wereldorde.
Waar hij voor vecht is de oorlog uit te
bannen. De nieuwste Engelse versie van
zijn brochure „Wereldnoodregering" is
ter perse. Zijn visie is, dat de wereld
vrede en de oplossing van andere grote
wereldproblemen nooit bereikt kunnen
worden door overleg tussen de regerin
gen van afzonderlijke staten, omdat de
eerste zorg van elke regering is en
moet zijn de veiligheid van haar eigen
burgers te waarborgen, waarvoor zij
haar kracht in wapens moet zoeken zo
lang een echte wereldautoriteit ont
breekt. Het is duidelijk dat de Verenig-
1 de oor
de Naties niet zo'n wereldgezag
men. Zij zijn niet meer d
moetingsplaats van staten,
gen duren voort.
Creyghton geloof dat de afzonderlij
wereldburgers kunnen bereiken
hun regeringen ontzegd blijft: r«
streeks. en langs hun eigen regen
heen, een wereldparlement te kiezen
een wereldregering te 1
echter nog niet op die wereldburg
zelf dat hij vooralsnog zijn aclie
hoofdzaak richt. Hij koos
weg: eerst het op uitnodiging
bijeenzoeken van een wereldnoodn
van internationale figuren, die i
kring vertrouwen genieten,
werkt hij met een hoofdkwartier
de Frederik Hendriklaan 26, t
comité en een World Union-beweg
met maandelijkse publikaties
Engels en Nederlands.
Wereldnoodraad
Hij heeft al veertien leden voi
werelnoodraad bijeen. Jongste ar
van deze maand: de 69-jarige Ratan
Nehru uit India, een neef
Indira Gandhi. Een man met grote
ternationale ervaring, oud-ambassadi
gedelegeerde en minister
landse Zaken van zijn land. And
topper: dr. Alan Paton, de schrijve:
„Tranen over Johannesburg". V
vooraanstaande personen uit Equac
Libanon, Brazilië, Uruguay, Ceylon
Filippijnen, Indonesië, de Afrikad
kundige Rolf Italiaander. de Ami
kaanse hoogleraar Charles Mercii
Ongetwijfeld een lange weg,
het afgelopen jaar kwamen i
twee noodraadleden bij, doch
wereldwijde representatie is in
taal van rond honderd v
Het idee is, dat de wereldnoodn
eenmaal compleet, een wereldnoodn
ring van vijf tot negen leden zal
wijzen, die vervolgens zou mi
klaren het wereldgezag over
wanneer „de tijd daarvoor rijp
Wanneer /al dat wezen? Wanneer I
een re del'- zekerheid bestaat, dal
veel wereldburgers bereid zouden
in internationale zaken het gezag
de werelregering in plaats
eigen regering te volgen, dat de afi
derlijke staten maar dan ook
maal niet langer zeker zouden i
van de loyaliteit van hun eigen
tgf
„We hebben geen lijd te verlie
zegt pater Creyghton, „want 1
op een tikkende tijdbom. Niemand
op welk uur het mechanisme staat
gesteld. Iedere dag die wij krijger
een dag van geluk, maar iedereen
dat geluk niet blijvend is
Wat hemzelf betreft versaagt hij daar
niet. Hij vroeg een jaar geleden
Nederlandse overste om assistentie
heeft nu op zijn hoofdkwartier
religieuzen werkzaam bij het uitbre
van de internationale contacten t
formatie van de wereldnoodraad t«
snellen. Binnenkort zal hij
verzoek doen aan de hoogste religs
oversten van de gehele wereld, t
de hoge gezagdragers van de Islam
Boeddhisme etc. „want dit is
die allen aangaat: wereldburgers:
wij allemaal", zegt pater Creyghton
Men mag wensen dat hij slaagt
tijd.
JAN ONSTEN1
Ir. Jan Petri:
De beste
oplossing voor
overmorgen
WAGENINGEN Een bericht van enkele weken geleden: de
loog ir. Jan Petri uit Wageningen, stedebouwkundige en plano
logisch adviseur, heeft uitgerekend dat in binnendijks Neder
land nog maar zes plaatsen te vinden zijn voor een nieuw,
groot intercontinentaal vliegveld. Zonder dorpen af te breken
kan een vliegveld van 2500 ha. met een bewoningsvrije zone van
7,2 by 37 km nog slechts worden aangelegd in dc Oosterschelde. op
de Veluwe, in de Flevopolder of Markerwaard, in het IJsselmeer
tussen Enkhuizen en Staveren of ten zuiden van cn evenwijdig
aan dc Afsluitdijk. Hijzelf gelooft dat eigenlijk alleen het Af-
sluitdijkvliegvcld in staat is de sterke groeiende luchtvaart-
technologie alle kansen te geven. De Oosterschelde is onaan
vaardbaar cn een regering die het Veluwcmassicf zou aantasten
verdient naar z»jn stellige overtuiging dc doodstraf.
Op de publikatie van zijn goed gedocu
menteerde nota is evenwel een opmer
kelijke stilte gevolgd. Ir. Petri is daar
over enigszins verbaasd. „Ik heb een
soort hobby voor 't noorden. Mijn moe
der komt er vandaan. Tot nu toe heb ik
nog slechts één reactie gehad, van een
man uit Sneek, die het een onzalig plan
vond, maar die toch wilde dat ik eens
kwam spreken over die luchthaven."
Volgens Petri zou juist het hoge noor
den de handen moeten dichtknijpen met
een luchthaven langs de Afsluitdijk. Het
zou voor het noorden de „kick" zijn,
zoekt en dat met een
Petri: „In de randgebieden buiten het
welvarende westen bestaat toch een
opvallend dualisme. Economisch blij
ven ze achter, maar het welzijnsas
pect (rust, ruimte, schone lucht, hui
zen etc), doet hen voorstaan op het
westen." Hij zegt dat het opvallend is
hoeveel intellectuelen uit de randstad
op het moment liever een mindere
positie, maar een goed wornmilieu in
de provincie verkiezen boven wonen
en werken in de randstad.
„Maar aan de andere kant willen die
gebieden toch helemaal bij blijven
nou dat gaat helaas dikwijls gepaard
met gebrul. We horen de bestuur
ders uit die streken' toch dagelijks
klagen over het tekort aan middelen,
aan mogelijkheden, maar het is een
moeilijk probleem. De centrale over
heid heeft maar zo weinig
heden om er snel iets aan
omdat we nu eenmaal een
nomie hebben en je bedrijvi
ve niet kunt dwingen zich
vestigen".
mogelijk-
te doen.
elders te
Ir. Petri (ooit verbonden aan stadsont
wikkeling Rotterdam, de provinciale
planologische dienst van Drente, vijf
jaar plaatsvervangend directeur van
de PPD in Zeeland, vijf jaar weten
schappelijk hoofdmedewerker van de
afdeling planologie van de landbouw
hogeschool te Wageningen en de laat
ste jaren adviseur van de Nederlandse
Heide Mij, welke laatste instantie met
zijn luchthavenrapport overigens niets
uitstaande heeft) zegt de hele discus
sie rondom Schiphol met meer dan
alleen vakmatige belangstelling te
hebben gevolgd.
Verwonderd
„Twee dingen hebben mij verwon-
a. Dat men de plaats langs de Afsluit
dijk nooit heeft opgenomen in de over
wegingen.
b. Dat men eigenlijk niet bewust een
keuze schijnt te willen maken tussen
morgen en overmorgen.
Met de huidige geluidsaggressie moet
je eenvoudig uitgaan van een bewo
ningsvrije zone van 7,2 bij 37 km".
„Als we aan overmorgen denken dan
komt vanzelf de klemmende vraag
naar voren of we met dc Marker
waardluchthaven ook niet een tweede
Schipholprobleem zullen scheppen.
Psychologisch lijken Markerwaard
en Flevoland nog ver weg en erg
groot, omdat alles nu nog water is en
modder, maar de gebieden liggen toch
allemaal binnen een straal van 45
kilometer van Amsterdam Nog maar
kortgeleden heeft de minister zelf
over Flevoland gezegd dat de luchtha
ven daar niet kon komen omdat
het te dicht bij Schiphol zou liggen
Vergeet niet dat men in West-Neder
land ongelooflijk in de knel zit. Zui
delijk Flevoland en de Markerwaard
zijn de enige mogelijkheden om de
zaak nog gezond te houden om te
kunnen recreëren te wonen en te
werken. In verband met de nog te
verwachten stijging van de geluidsag
gressie zullen wij in afmetingen moe
ten denken, waaraan we nu nog niet
gewend zijn".
Over een sterke uitbreiding van het
vliegveld Zestienhoven zegt Petri: „In
de kwestie Zestienhoven heb ik me
onvoldoende verdiept. Maar ik geloof,
dat het toch wel een nationaal aan
vaard standpunt is dat een werkelijk
groot tweede intercontinentaal vlieg
veld in de randstad onmogelijk is. Ik
neem aan. dat Rotterdam dit ook niet
bedoelt".
Hoe denkt ir. Petri over het argument
van de Schipholdirectie. dat de grote
luchtvaartmaatschappijen zich toch
niet zullen laten dwingen om in de
Markerwaard of bij de Afsluitdijk te
landen of op te stijgen. Petri: „Dat is
maar ten dele waar. De keuze van
luchtvaarttereinen is natuurlijk niet
helemaal vrij. Zij wordt beperkt door
de mogelijkheden die er zijn. De ge-
luidshinderbepalingen zouden bij
Schiphol bijvoorbeeld strertger zijn
dan in de Markerwaard".
Drie reacties
Citaat uit zijn rapport: „De uitgroei
naar de grote intercontinentale lucht
haven van het einde dezer eeuw lijkt
in de Markerwaard niet mogelijk. Als
men in 1980 of eerder tot deze ont
dekking zou komen dan zijn drie re
acties denkbaar
1. Gelukkig, het hoeft niet meer, want
Duitsland (Münster-Hamm waar een
enorm vliegveld is ontworpen van
wellicht 4000 hectaren dichtbij de Ne
derlandse grens) Frankrijk en Enge
land bouwden reeds de geweldige in
tercontinentale vliegvelden, waarop
wij kunnen terugvallen vanuit onze
Schiphols en Zestienhovens.
2. We beginnen alsnog op een plaats
waar nog wel ruimte is.
3. Wat is het jammer dat we in 1972-
1973 niet kozen voor een terrein waar
verdere expansie wel mogelijk zou
zijn geweest."
Petri herinnert zich een bijeenkomst
van enkele jaren geleden in het
bouwcentrum Rotterdam, waar aan
buitenlandse planologen werd ge
vraagd als buitenstaanders nu eens
een conceptie voor de IJsselmeerpol-
ders te bedenken.
„Er was een planoloog uit Israël, die
zei: ik begrijp die plannen niet. Het
boeiende van Nederland is nu juist
dat overal in het landschap dat water
aanwezig is, overal bruggen en dijken.
Dan ga je toch niet van die rechte
droge gebieden maken, maar een opti
maal Hollands landschap met diezelf
de bruggen, met water en kronkelslo-
Enkhuizer zand
Een andere groep was toen vooral
onder de indruk van de hoogste centra
le ligging van het Enkhuizer zand. Ze
vonden dit de uit^ .sproken plaats
voor een grote internationale univer
siteitsstad. In dat hoge centrale gebied
zou je een campus kunnen maken
volgens de allerlaatste mogelijkheden.
Het zou mij niet verbazen als er over
een jaar of drie meer mensen zouden
zijn die zo denken. Waarom zou Ne
derland in EEG-verband dat gebied
niet eens naar voren halen?"
Ir. Petri is ook voorstander van een
gewijzigde opzet van het aanvankelij
ke plan tot droogmaking van de Mar
kerwaard. „De randmeren zijn maat
schappelijk de belangrijkste elemen
ten geworden, structuurelementen die
de mogelijkheid geven tot eindeloos
betere cn leukere ideeën. De randme
ren zouden groter moeten worden en
het landschap gevarieerd, waarin be
halve ruimte om te wonen en te
werken ook natuurmonumenten lig-
Twee richtingen
„Met het groter worden van de vlieg
tuigen neemt de betekenis van de
wind af, zelfs zodanig dat men in de
toekomst niet meer per se in alle
richtingen moet kunnen landen of
starten. Het aardige van de Afsluitdijk-
•ssing is dan ook de banen precies
goed zouden lopen, namelijk oost
west, de meest heersende windrich
ting. De angst, die sommigen in
Noord-Holland hebben voor geluids
hinder in het geval de Markerwaard
toch de plaats wordt, vindt de Wage-
ningse planoloog „nauwelijks gerecht
vaardigd".
„Als je niet weet waar het vliegveld
in de Markerwaard komt, kun je in
Noord-Holland niet tegen zijn. Als het
tegenover Lelystad wordt gesitueerd
dan is er echt geen vuiltje aan de
lucht. Noord-Holland zou geheel bui
ten de gevarenzone komen te liggen,
maar geen geluidshinder ondervinden
wel economische voordelen van de
luchthaven kunnen pakken".
En de verbinding tussen Afsluitdijk
Amsterdam? Ir. Petri: „In feite lefl
die afstand geen enkele belemmer!
op. Je zou een Hoovercraft kunnl
laten varen, die via het Oostvaarda
diep rechtstreeks naar het
station in Amsterdam koerst Dat
zeer wel mogelijk.
Een Hoovercraft kan zich ook
land voortbewegen en het is i
denkbaar dat het vaartuig over
dijk bij Schellingwoude gaat.
ding kan 254 personen vervoeren
30 auto's en heeft een kruissnelhr
van 93 km. per uur. De afstand M
kerwaard-Centraal Station is natu
lijk dan nog korter."
„Het zou aan het noorden van Nod
Holland en Friesland een economic
impuls geven zonder weerga. Er
len binnen de straal van 45 km d<
in Harlingen, Leeuwarden, Snfl
Bolsward, Enkhuizen, Hoorn. A"
maar. Schagen en Den Helder
den woningen gereed moeten kon:
voor werkers, die direct of indifl
met het vliegvel1 zijn verbonden
De afstand van de Afsluitdijk n'
Amsterdam is naar Nederlandse
grippen groot, maar niet groter
die tussen de grote Duitse steden i
het in aanbouw zijnde Münsl'
Hamm."
PETER GERRlTi
