STRIJDVAARDIG
IN HAAR
NIEMANDSLAND
P^|
1 x1** m
li
§w%i
1 - toto M
„GEEN ANGST
OP DE PLANKEN;
IK WEET PRECIES
WAT IK DOE..."
WIDEN Sinds kort kabbelt de grauwe gekanaliseerde watermassa van
e nieuwe Korte VKetomleidingsroute voor de scheepvaart langs de
ewoners van de Schubertlaan tussen Leiden en Voorschoten, De golven
aan er onder een stevige westerbries van niets naar niets en vracht- en
lezaerboten werken zich er klievend doorheen. De een met meer moeite
an de ander. Je ziet er de Avifauna in drijvende hoerastemming en even
iter verschijnt wat knorrig een lange schuit, tot zinkens toe geladen:
Wij varen voor u", met een soort fietsvlaggetje in flarden klapperend
top. Op de derde verdieping van een flatgebouw zit Leadens dans-
aiomeen Marjolein Briër in meditatiehouding, zwarte trui en blauw-
htige ravelbroek die iets met spijkers uitstaande moet hebben op
i bank voor het raam. Ze beleeft een van haar spaarzame ogenblikken
an rust. Het is fijn hier. Je ziet de vliegtuigen op Valkenburg en de
emel op aarde dalen. Heerlijk, dat je hier elke keer weer je ogen kunt
pendoen en vrij ademen. Ik kom zo helemaal tot rust met die honderd-
oveel werelden in me en die wolkenkalmte boven. Ik hou van m'n plek,
hou van m'n kleuren
arjolein Briër houdt van haar kleu-
e is daar erg gevoelig voor.
lies in en aan haar flat is kleurrijk,
ant kleuren vormen haar creativi-
it. In de doorgebroken kamers spe-
n paars en oranje tikkertje. Ge-
ieldhouwde groene leeuwen staan er
s bakens tussen in. Een houten laag-
ischorte neger en negerin vormen
irzijde de receptie. Je mag ze aanra-
en dan meteen een zoutje van het
je nemen. Het zijn geen missiene-
Ze geven alleen en nemen niets,
p de oranje boekenrekken is geen
oek te vinden, maar er is een over-
evolking van poppetjes, donkere gla-
;n in verschillende stijlen en aller-
inde snuisterijen, die met smaak op
kop zijn getikt.
.Huls-
nummer
arjolein heeft het haar
Dt gekregen. Zn laat het. lieve lang-
hangen, maar dan zeggen ze- wat
je d'r nou weer uit. Ze kijkt even
ar de Wassenaarse duinen aan de
n en zegt: „Je krijgt me tóch niet
ar je me hebben wil". Ik had juist
ar haar leeftijd gevraagd". Ik ben
oud als ik me voel. Soms 17, soms
soms neutraal 28 of zo; verder wil
niet gaan. Leeftijd is een cijfer, net
ials een huisnummer; dat klimt ook
naarmate je de straat verder in
'11 Sorel, met zwarte baard
bril, neemt de honneurs
:henkt in en zorgt voor de achter-
ondmuziek met een up to date ste
obandrecorder. Wil Sorel vult het
iciale leven op in de flat. Hij
anneujK brok in haar leven
jjdloos. „Wil is verder mijn publicity
^anager en grafisch ontwerper
affiches en andere toestanden. Hij
kunstschilder van origine, afkomstig
Antwerpen en bezig met het
a-eiden van een tentoonstelling", legt
larjolein ter verduidelijking uit. „Hij
niet mijn troost in kommer
^otfigenslag, daar ben ik zélf
arjoleins grootste vriend is de
ïnjarige Penny, een trouwhartige
Dede cocker spaniel; „net
alles begrijpt". Zoals
eten heeft Marjolein Briër neef
Henk en evenals hij een artistiek
luitenbeentje in de familie
alletschool en een balletgroep, die op
of het ogenblik in den lande bezig
Mgaam te maken. „School en groep zijn
even lief. Ik werk er even hard
an. Natuurlijk ga ik wel eens met de
werk. Ik ben
Maar als ik
kinderen sta is elke depressie verdwe
nen". Men zegt weieens, dat Marjolein
streng is voor haar kinderen.
„Streng, zeg je? Nou, met je gezicht
en acteertalent kom je ver, maar het
komt niet van binnen uit, hoor. Je
mag niet over je laten lopen, je moet
nu eenmaal de orde handhaven; disci
pline is de basis als je iets wil leren.
Daar staat tegenover, dat ik erg soe
pel kan zijn. Je moet niet continu
krom staan, maar ook eens naar ach
teren buigen en het touw laten vie
ren. Je moet contrast houden."
Een enkele keer laat Marjolein haar
leerlingetjes wel eens vrij hun gang
gaan op beatmuziek. „Het is boeiend,
ze dan met hun lijfjes te zien bewe
gen. Dat is wat anders dan die malle
pliés. Zolang ze met hun lichaam
bezig zijn verbetert hun houding zich
onbewust; die vrije dansexpressie ver
schilt heel wat van het gestileerde
klassicisme. Het is wel geleide impro
visatie, met aanrommelen leren de
kinderen niets. Dat doe je buiten in
de zandbak". Marjolein Briër vindt
het fascinerend te zien wat er vaak
bij kinderen uitkomt. Ze houdt niet
van ouders bij de les, een soort toe
zicht. „Als ik één moeder of vader
toesta erbij te zijn komt de rest de
volgende week ook. Je moet niet dis
crimineren. Het ene jaar geef ik een
schoolvoorstelling, het andere een
opènbare^es om te laten zién waar je
een heel jaar mee bezig, bent ge-
Pedagoge Marjolein Briër wil syste
matisch werken naar een Stichting
Gewestelijke Balletschool met als af
delingen Leiden, Oegstgeest en Lei
derdorp. Dat doet ze niet om er finan
cieel wijzer van te worden, want de
uitgaven blijven honderdmaal groter
dan de inkomsten, naar haar zeggen.
„De begaafden uit de minder gesitu
eerde milieus "moeten bij mij ook een
kans krijgen".
ft ''V«i
Geen
ruimte
ZATERDAG 27 MAART 1971
na een les als ik dan buiten in de
open lucht kom".
Soms moet zelfs Briër afstand nemen
van het werk. Dan leest ze. Of luistert
naar muziek. Hoewel mij dat de go
den verzoeken toeschijnt. Ze zit dan
uiteraard weer zó in de sfeer van
expressie. Marjolein gaat graag naar
het theater of ziet goede films, histo
rische en filosofische. Ze geniet van
de natuur en bestudeert mensen vanaf
een terrasje en laat dan de wereld
aan haar voorbijgaan. „Als ik verder
de tijd zou hebben zou ik schilderen
en ik wilde best wel weer een piano
hebben en me overgeven aan de poë
zie. Dieren? Ik houd van ze, allemaal.
Behalve van spinnen. „En slangen",
vult Wil Sorel aan. „Nee, alsjeblieft
geen slangen", geeft Marjolein toe.
Marjolein heeft nog meer wensen. Ze
zou zo ontzettend graag tijdens de
zomervakantie in Leiden een ballet
festival organiseren voor professionals.
Dat zou ook stimulerend zijn voor de
hotels. „Een organisatie in samenwer
king met de gemeente en met het
theater in Leiden zou prachtig wezen.
Connecties en talenten heb ik ervoor".
In juli gaat ze naar het 15e internati
onale balletfestival in Keulen, waar
meer dan 500 beroepsdansers en cho
reografen bijeen zullen komen. „Zie
je, zoiets nou ook in Leiden, maar dan
in miniopzet, bijvoorbeeld in de Groe-
Marjolein Briër: „Filosofie
en kleuren zijn mijn basis".
noordhal. In het Antwerpse sportpa
leis doet Maurice Béjart zoiets gere
geld. Ook de experimentele ruimte
over een paar jaar in de Remon
strantse kerk zou een prachtgelegen-
heid zijn."
„Ik zou voor Leiden zo ontzettend veel
kunnen doen wat m'n vak aangaat. Ik
heb van alles aan materiaal, maar
geen ruimte". Voor haar balletschool
aan het Pieterskerkhof betaalt ze 5000
gulden per jaar aan de Stichting
Leidse Muziekschool. Dat is dan één
zaal, zondèr douche, zonder Gen klein
hoekje voor haarzelf als spreekka
mer". Een goede choreografiemoge
lijkheid is er niet; je kleunt altijd
ergens tegen een paal aan. Om Je vak
voor 100 procent uit te oefenen is die
zaal niet geschikt. Er is geen enkele
accommodatie en presentatie, geen
hygiënische verzorging na een les. De
leerlingen komen na afloop klam en
bezweet de straat op. Ik heb daardoor
mensen verloren. We komen wel terug
als je een betere ruimte hebt, zeggen
ze dan. Hier kun je de capiciteiten
van de leerlingen er niet helemaal
uithalen. Een douche is al het minste
dat je kunt verwachten. Er is ook
helemaal geen gemeentelijke controle
op het gebouw. Er is een vreselijk
doorzettingsvermogen nodig om op de
ze basis door te gaan. Het zou kunnen
als de accommodatie beter wafc". „Het
is nu voor mij water dragen naar de
zee", zegt Marjolein teleurgesteld.
„Zonde, want ik zou zoveel kunnen
doen. Ik heb nu zo'n 500 leerlingen,
maar in de Leidse Culturele Raad is
geen sectie voor ons. Aan de sectie
Theater heb ik niets. Ballet is voor
mij een vorm van beeldende kunst. Ze
vragen nooit eens mijn mening, hoe
wel ik toch behoorlijk aan de weg
timmer met mijn school, zou ik zeg-
Ballet is volgens Marjolein Briër nog
een achtergebleven gebied. „We zijn
méér stiefkind dan de andere; er
wordt nooit eens over ballet of dans
kunst gesproken". Marjolein vindt het
Leidse klimaat zeer ongunstig voor de
kunst. Ze staat in die mening niet
Marjoleins balletgroep, voor het
merendeels amateurs.
alleen. „Ik voel me hier een stuk
niemandsland. Je hebt een stuk pus
hing power nodig om door te werken.
Van elders heb ik al veel aanbiedin
gen gehad, maar ik vind het nu een
maal beter om een onontgonnen terrein
vruchtbaar te maken".
Geloofs
belijdenis
En dan komt Marjoleins geloofsbelij
denis. „Dit is de grootste uitdaging in
mijn leven geweest. Het is erg ge
makkelijk als het je van alle kanten
in de hand wordt gegeven. Maar dat
geeft geen bevrediging. Er is moeite
en hard werken nodig om resultaat te
bereiken. Pas dan kun je zeggen: ja,
dat is mijn eigen werk. Je moet niet
„dank je" hoeven te zeggen. Daarom
blijf ik in Leiden. Om te kunnen
laten zien, dat het hier net zo kan als
in Amsterdam, Rotterdam of Den
Het moet volgens Marjolein wel voor
zichtig gebeuren, want de bodem voor
haar kunst moet stabiel gelegd wor
den. „Als de grond drassig is verzuip
ik op den duur. Ze bedoelen het in
Leiden wel goed hoor, maar ik zie het
nog' niet. Het moet nog allemaal van
één kant komen. Al zouden ze van
gemeentezijde eerst maar eens belang
stelling hebben en met me komen
praten en zeggen: hoe zit je hier?, hoe
functioneert het? Laten ze eens naar
me luisteren. Er is geen communica
tie. Ik voel me nu zo'n beetje op
drijfzand, waar al het vuil tegenaan
klotst... In Delft heb ik in de Stads-
doelen een schat van een theater ge
vonden, daar ga ik mijn repetities
houden en de belichting uitprobe-
Ballet is de wereld van Marjolein
Briër. Ze behandelt een sociaal geën
gageerd programma, in de simpelste
vorm weergeven: vrijheid, discrimina
tie (denk maar eens aan de Mauthau-
sencyclus), verdrukking, ellende en
tragiek van de geestelijke murwheid
van de een ten opzichte van de ander.
Voor haar kunst heeft ze armslag
nodig. „Nu heb ik niets. Als er iets in
de krant staat over Marjolein Briër
roept iedereen hosanna, maar daar
heb ik niets aan. Bij zijn afscheid zei
de burgemeester me: u hoeft uw naam
niet te zeggen, ik ken u best. Wethou
der mevrouw Den Haan praat over
mijn werk, maar ik ken haar niet
omdat ik haar nooit gezien heb. Ze
praten alleen over je. Toen mijn voor
stelling op 20 november vorig jaar in
première ging kwam de burgemeester
van Voorschoten van zijn waardering
getuigen. Van een andere gemeente.
De eigen stad doet het niet. De cultu
rele attaché van België was er ook.
De burgemeester van Leiden was uit
genodigd, maar kon niet komen Wet
houder Den Haan kwam wèl. maar
niet bij mij in de kleedkamer om
kennis te maken. Dat zou toch heel
normaal zijn geweest? Dit zijn com
municatiefouten".
Alleen K en O-directeur v.d. Pompe
schreef me na de première een brief.
„Marjolein", schreef hij, „ga alsjeblieft
hier niet vandaan". Laten ze nou al
leen eens vragen: hoe kunnen we je
helpen om je creativiteit te kunnen
ontplooien?"
Marjolein houdt van alle muziek. Het
hangt van het programma af welke
klankbeelden ze kiest. Ze is erg weg
van romanticus John Field en van
gospelsongs, maar kiest haar eigen
muziek voor choreografie en creaties
omdat haar ballet haar eigen ik is,
haar eigen soul en eigen bewogenheid
naar buiten gericht en dat kun je niet
in een kastje duwen, zegt Marjolein.
Ze heeft haar eigen ik omgezet in een
eigen bewëgingsscala. „Muziek boeit
me ajs er yan. bipnen een snaar wordt
geraakt; het moét me een kick geven.
Dit hangt van de soort muziek af".
Werken op filosofische basis vindt ze
het fijnst. Ze kan het moeilijk om
schrijven. „Mijn hele leven en denk
wijze bouw ik op vanuit mijn filoso
fische wereld", probeert ze uit te leg
gen. „Als je filosofisch bent aange
legd kun je dat ontwikkelen, het geeft
je meer mogelijkheden. Ik ken altijd
het „waarom" en „daarom". Dat is
mijn filosofische basis. De bron van
binnen kun je met woorden niet be
naderen, maar dgar komt het waarom
en daarom uit vsort en daar werk ik
op. Begrijp je het een beetje?" „Ik
heb het opgeschreven", antwoord ik
omzeilend.
Marjolein praat verder. Gaat op een
ander been zitten. Ze is goed op dreef.
Haar sprekende ogen accentueren wat
de mond zegt. „Ik kan van de ene
seconde op de andere van zwart naar
wit vliegen". Onwillekeurig denk ik
aan de oudvaderlandse wijsheid: een
vliegende kraai heeft altijd wat, maar
pak eens zo'n kraai, dat gaat niet zo
glad... Marjolein is inmiddels weer in
de kleuren gekomen: „..en in één ruk
door gaat het naar paars of goud.
Voor veel mensen is dit moeilijk te
aanvaarden. Dat mens is een war
hoofd, vinden ze. Ik ben op een gege
ven moment met een heleboel dingen
bezig. Ik praat nou met jou, maar
tegelijk ben ik met mijn choreografie-
en bezig." Maar laat men niet denken,
dat Marjolein Briër geen voortreffelij
ke gastvrouw is.
De landelijke tournee van
de dansgroep van Marjolein
Briër vindt een nieuw hoog
tepunt vanavond tijdens een
uitvoering in het Paviljoen
theater naast het Kurhaus
te Scheveningen. De voor
stelling, waarin o.a. de
Mauthausencyclus is opge
nomen, begint om acht uur.
De groep ziet er in de
nieuwe formatie als volgt
uit: Marjolein Briër, Polly
Reupers, Amy Talahaturu-
son, Vera van der Meer,
Lia de Boer, Dineke ten
Cate, Leonie Blaas, Lilian
Dool, Louise Smit, Christine
Voskuil, Anneke Harting,
Wilma Sekrève en Saskia
Gout. De enige danser in de
groep is Kenny Lalopua.
geven aan zomaar iemand die het best
zou kunnen gebruiken. „In bed liggen
vind ik zonde van de tijd. Ik ben een
beetje ballettomaan. Dat is ook fout.
Alles wat té is, is fout. Je kunt, als je
bent zoals ik, ook super eenzaam zijn.
Hoe meer je creëert, des te eenzamer
je kunt zijn. Ik voel me soms verloren
„Zou je het nog eens over willen
doen?" vraag ik, omdat ik psycholo
gisch gebrekkig onderlegd ben. „Ik
zou nooit iets anders willen zijn dan
wie of wat ik ben. Alleen volwassener
misschien en mezelf meer bewust
worden en een scherpere opmerkings
gave bezitten. Ik wens voor mezelf,
dat ik nog heel lang elke dag mijn
ogen weer open mag doen, dat ik
sterk en stabiel mag zijn in mijn
werk en dat men me daartoe in de
gelegenheid stelt. Ik heb geen angst
op de planken, want ik weet precies
wat ik doe en sta er volledig achter.
Je vraagt je alleen af: komt het over?
Komt het niet over, heb ik pech ge
had. Publiek móèkt je, het is een
Marjolein Briër is een vrouw. Spon
taan en met een warm kloppend hart.
Ze zou voor de eerste Eva in de Hof
van Eden model hebben kunnen staan.
Ze is ook kunstenares, moeilijk voor
zichzelf en daardoor misschien ook
voor anderen, omdat daar steeds de
neiging tot perfectionisme is. Van mu
ziek en ideeën maakt zij uitdrukking,
die lichaam en geest met elkaar vere
nigt. Oefening baart geen kunst.
Kunst wordt gebaard uit genade. Al
leen doorzettingsvermogen is nodig om
.die kunst acceptabel over ,te dragen
op anderen. Dèt is wat Marjolein
Briër bezielt.
„Ik ben erg gelovig. Niet in een be
paalde God. Ik heb geen kerk nodig
om aan mijn geloof gestalte te geven.
Alles wat op je weg komt moet zo
zijn. Dat geeft me houvast om door te
gaan. Als ik het niet meer zie, zet ik
die band op met de Edwin Hawkins
Singers. Going through, dat geeft me
een injectie tot in mijn merg. Op die
muziek neem ik met mijn groep af
scheid van het publiek na elke uitvoe
ring. Ik heb dat stuk ballet vanuit
mijn ziel gemaakt."
ton pieters
Inzet, daar gaat het bij Marjo
leins dansgroep om. Daarvan
komen de prestaties.
Pinda
gepeins
w
Uit pijn
geboren
Schoonheid en kunst worden uit pijn
geboren. Marjolein Briër zou het niet
anders kunnen zien, want zonder dat
kun je niets creëren. Maar ze wil ook
gehoor hebben; „dat ze van buiten af
komen vragen, hoe het met me staat.
„Ik heb me vroeger met poëzie bezig
gehouden. Ik kan peinzen over een
pinda (neem er nog een paai- Tijdens
het lesgeven heb ik het ook wel eens.
Dan sta ik plotseling hardop te den
ken. En de klas verbaasd, natuurlijk.
Ik zeg dan oh sorry en we gaan weer
door met de les. Ik ben gek op mijn
vrijheid. Als ik weg wil dan ga ik
weg. Wil ik terug dan doe ik dat.
Vrijheid is het uitgangspunt voor cre
ativiteit. Maar ik pas me 'aan mijn
omgeving aan en aan de denkwijze
van anderen." Marjolein Briër zal
zich niet zo vlug geïsoleerd voelen.
De super-stereomuziekmaker in de
hoek reproduceert series van geladen
heid uit Marjoleins Mauthausencyclus
„Ik ben zo emotioneel. Afschuwelijk;
met voor- en nadelen. Het is een
voortdurend onder spanningen leven.
Van iets kleins kan ik ondersteboven
zijn; daar loop ik dagen mee rond. 's
Nachts droom ik in de meest fantasti
sche, surrealistische, kleuren. Dali en
op balletgebied Maurice Béjart, dat
zijn de twee van wie ik helemaal
kapot ben en waarbij ik steeds stil
blijf staan".
De jonge vrouw Marjolein Briër in
zeldzame ruste geniet van het leven
om haar heen. Ze houdt van lamme
tjes en van doorgroefde gezichten van
mensen die een lang, zwaar leven
achter de rug hebben. Het kost haai
de grootste moeite geen tientje te
