SPRINGT TOERISTISCH LICHT
DIT JAAR OP ROOD?
PUBLIEK MOET
ZICH
TEGENOVER
AANBIEDINGEN
VAN
REISBUREAUS
KRITISCHER
OPSTELLEN
Rechtspraak in
buitenland past zich aan
bij deviezenstroom
Zeg maar, waar het gepijnigde hart vol
van is, biecht eerlijk op, welke zwoele
verlangens er tijdens lange winter
avonden bij u gerijpt zijn. Een bun
galow in het groen, een kamer met
balkon aan een zee van azuur, eten
onder druivedranken en dromen in de
armen van een aangespoelde gast
arbeider? Het kan allemaal discreet
voor u geregeld worden, want geen
wens uit de welvaartstrog hoeft nog
langer onvervuld te blijven.
Het staat nu al vast, dat de run op de
zon dit jaar alle records zal breken. De
bestemmingen zullen nog verder van
het veilige, vaderlandse bed liggen; het
tekort op de Nederlandse toeristen
balans zal weer met enige miljoenen
guldens stijgen; nieuwe markten zullen
met de drilboor van het massatoerisme
worden opengelegd.
Dit jaar zal ook niemand meer de
psychiater bellen, a!s u terloops mee
deelt, dat u de periodieke zonnesteek
deze keer in Mombassa gaat halen.
„Oh gut wat leuk voor je", zullen ze
zeggen, „als je daar toch bent, neem
dan een olifantstand voor me mee".
Niemand zal kouwe compressen aan
slepen, als u zegt, dat er op één van
de Bermudaeilanden een geinig vis-
watertje is, waar u half augustus uw
werphengel in denkt tc plonzen.
„Doen", zullen ze zeggen,' „vooral doen.
Willem".
Maar voor hetzelfde zuurverdiende geld
kunt u ook onthullen, dat het dit jaar
toch maar Bali wordt met een tussen
landing in Djakarta voor een rijst-
tafeltje in het ouwe Des Indes. Even
bijpraten met de ouwe sobals, even een
kokendhete neus halen bij de baboe,
die je veertig jaar geleden een schone
WEG WEZEN
1971
Bijdragen van:
Ank van Dugteren,
Guido Halleen,
Roger Simons,
Piet Snoeren en
Paul Toby.
TerwUl de restanten van olie
bol en appelflap nog in de
bodemloze maagput van ons
volk ronddolen, is de miljar-
dendans om het gouden toe-
ristenkalf al weer losgebarsten.
Dc hartelijke touroperators
hebben de sneeuw zorgvuldig
van hun revers geklopt en
staan klaar voor de Engelse
wals, de Spaanse samba, de
Griekse sirtaki en de bloed
warme Driekusman met ver
hoogde B.T.W. Hun folders zijn
dit jaar weer dikker, nog kleu
riger, nog rijker geïllustreerd.
De fotomodellen zijn over de
continenten uitgezwermd en
hebben hun vitale maten op
elk beschikbaar strandje als
bruine blikvanger in de bran
ding geplaatst. De zilte vreugde
spat van het houthoudend pa
pier, de monden vol king
size jacketkronen kwijlen dc
beloftes prijsbewust over de
pagina's.
luier omlegde ,,Ach weet je. wat het is?
Ik kan nu wel weer naar Diever gaan,
maar een mens wil wel eens wat
anders. Begrijp je?"
Nou reken erop, dat we het begrijpen.
Reken erop, dat we barsten van begrip.
Het is niet meer dan billijk, dat de
kleine map voortaan het lied van de
arbeid een toontje lager zingt en geen
genoegen meer neemt met een foto
reportage over de buikdanseressen in
Tanger. We zwaaien hem hartelijk uit
en vragen, of nij straks een kaartje
uil Marokko wil sturen. Wat zullen we
nu krijgen. Als er iemand recht heeft
op een reisje naar Afrika, dan is het
toch wel Guus. Dag Guus.
Man in bonus
1971 wordt ook het jaar
goedkope luchtbruggen naar bestem
mingen, die tot nu toe alleen voor de
man in bonus v/aren weggelegd. De
doorbraak van d.e chartermaatschap
pijen (in 1970 kozen meer dan 500.000
Nederlanders het vliegtuig voor hun
vakantiereis) zal verder worden ge
consolideerd. MAC, KLM en Transavia-
Holland zijn nu al voor de piekweken
in juli en augustus volgeboekt en de
animo voor een vlucht buiten het top-
scizoen stijgt harder dan het aanbod
van vliegtuigstoelen.
Transavia heeft zijn luchtvloot van
straalvliegtuigen uitgebreid met twee
Caravelles en mikt op 300.000 passa
giers (ter vergelijking: in 1967 werden
door Transavia 41.000 Nederlanders
vervoerd, in 1968 145.000, in 1969
270.000). MAC cn KLM, die een bij
zonder succesvol charterjaar achter de
rug hebben, hopen dit jaar samen
800.000 keer hun comfortabele vlieg
tuigstoelen te bezetten (ter verduide
lijking: deze cijfers hebben betrekking
op een enkele reis).
In november 1969 is Transavia be
gonnen met een reeds in mei van dat
jaar aangekondigde reeks goedkope
chartervluchten naar Indonesië. Ook
voor dit jaar staat een aantal Indonesië-
Vluchten op de planborden van Trans-
1971 wordt voorts het jaar van de
concentraties in ae reiswereld, waarbij
de machtsblokken de kleine, dappere
vakbroeders zullen verpletteren. Toen
de Duitse postordergigant Neckermann
in het midden van 1970 aankondigde,
dat zijn reisexperts belangstelling
hadden voor de Nederlandse markt,
ontstond er ondet dc- vaderlandse tour
operators onmiddellijk grote beroering.
Men beraamde in het diepst geheim
een tegencoupe en toen dat niet al te
best lukte, vielen diverse reis
organisatoren elkaar wenend in de
armen: de samenwerking tussen
Nespanda en Airtour enerzijds en
Centouri-Sunliner anderzijds werd een
feit en de algemene verwachting is,
dat deze algemene verbroedering nog
wel enige tijd zal doorgaan. Directeur
De Boer van de springlevende 75-jarige
Nederlandse Reis Vereniging zegt hier
over: „Alleen de grote jongens zullen
de strijd, die momenteel in ons vak
woedt, kunnen overleven. De inves
teringen en de risico's zijn zo groot
Miljardendans om het gouden
toeristenkalf barst weer los
geworden, dat een beginneling zonder
genoeg kapitaal al verdronken is, voor
dat hij water heeft gezien. De Neder
landse touroperators moeten in het
buitenland opboksen tegen reuzen, die
hele eilanden afhuren en condities
aanbieden, waar wij niet tegenop
kunnen. Het is een feit, dat met name
in Spanje de jacht op hotelruimte
steeds grimmiger en grotesker wordt.
Daarom is het uitgesloten, dat een
nieuwkomer nog succes kan hebben.
Hij kan misschien achter zijn bureau
een alleraardigst plannetje hebben.
maar in de praktijk wordt hij genade
loos voor de leeuwen geworpen".
Ondertussen is Neckermann een ge
geven grootheid dn Nederland ge
worden, waar de andere touroperators
rekening mee moeten houden. Necker
mann heeft zelf aangekondigd, dat hij
mikt op een marktaandeel van dertig
procent, maar dat is volgens NRV-
directeur De Boer een „loze slag in de
lucht". „Ze hebben al de grootste
moeite om in ons land een waterdichte
organisatie op te bouwen", zegt hij,
„laat staan, dat ze de eerstkomende
maanden voldoende Nederlanders
kunnen bereiken om hun vluchten vol
te krijgen. Dat wil overigens niet
zeggen, dat ik niet geloof in het succes
van Neckermann. Het is een organi
satie. die voortreffelijk in elkaar zit
en van wanten weet Ze moeten alleen
niet proberen om de Nederlandse
toeristenmarkt met prijsdumping te
verpesten. Ik geloof ook niet, dat ze
zoiets van plan zijn. Ik mag zelfs aan
nemen, dat Neckermann binnen de
kortste keren lid wordt van de Alge
mene Nederlandse Vereniging van
Reisbureaus. Ik zou dat in elk geval
erg verstandig van Neckermann
vinden"-
Duitse invasie
Ook Eurotoursdirecteur Van Woerkom
gelooft niet in die dertig procent van
Neckermann. „Ik houd hem wel ter
dege in de gaten", kondigt hij aan,
„maar bang ben ik niet voor deze
Duitse invasie. Zolang we maar in
eerlijke concurrentie tegenover elkaar
staan, hebben de Nederlandse tour
operators weinig te vrezen".
Eurotours, dat in de afgelopen twee
jaar een omzetstijging had van bijna
honderd procent, mikt duidelijk op het
publiek, dat geld over heeft voor
comfort en zekerheid „Wij vermijden
loze kreten en lokkertjes, die niet dooi
de feiten gedekt worden", zegt
Van Woerkom, „wij streven naar ma-
ximaie eerlijkheid in onze voorlichting
Ik kan ook een uitgewoond hotel in
Spanje afhuren en dat voor een spot
prijs op de Nederlandse markt brengen.
Er zijn er genoeg, want in Spanje
wordt zo slecht gebouwd, dat een
appartementenhuis of een hotel na vijf
tot zeven jaar al barst van de ge
breken. Als je teleurstellingen wilt
voorkomen, kun je in Spanje in feite
alleen maar splinternieuwe accommo
daties afhuren. Dan weet je tenminste,
dat er geen klachten komen over
lekkend sanitair, deuren, die niet meer
willen sluiten en ramen, waar de wind
dwars doorheen blaast. Zestig procent
van onze klanten gaat naar Spanje.
Tegenover deze mensen hebben wij een
grote verantwoordelijkheid".
Forse cijfers
Over de Algemene Nederlandse Ver
eniging van Reisbureaus (ANVR),
waarbij* meer dan 750 reisbureaus zijn
aangesloten, is men ondertussen in
vakkringen minder best to spreken
dan de ANVR zelf doet voorkomen.
Weliswaar worden forse eisen gesteld
aan de solvabiliteit en de vak
bekwaamheid van de leden, maar op
het punt van de aansprakelijkheid
tegenover reizigers heeft de vereniging
nog steeds geen spijkers met koppen
geslagen. Drs. J. Engelen van de
ANWB zegt daarover: „De ANVR staat
voor taken, die zij niet aan kan. Zolang
de overheid de vestigingseisen niet
drastisch verscherpt en verhindert, dat
Jan en Alleman een reisbureautje kan
beginnen, is de ANVR in feite on
machtig. Toch is het een levensbelang
de reiswereld, dat de belangen
van het publiek maximaal gewaarborgd
zijn. In de afgelopen jaren is ge
bleken, dat toeristen danig in de kou
komen te staan, als een reisbureau de
eindjes niet meer aan elkaar kan
knopen. World Air Ité, Flatcars en
Inter Friendship Association hebben
laten zien, tot welke catastrofes een
plotseling faillissement kan leiden. Er
wordt in de kring van de ANVR al
lang gepraat over een garantiefonds,
maar ik zie het op korte termijn niet
komen. De pijn daarbij is namelijk, dat
iedereen de verantwoordelijkheid op
een ander afschuift En probeer dan
maar eens een oplossing te vinden, die
aanvaardbaar is voor touroperators en
reisagenten".
Voor mensen, die reizen met organisa
ties, waarmee de ANWB een agentuur
overeenkomst heeft, is inmiddels een
simpele oplossing voor dit probleem
gevonden. Drs. Engelen: „Wij hadden
al de annuleringsverzekering, waarbij
de reiziger zijn eigen aansprakelijkheid
tegenover de reisorganisator afwentelt
op de verzekering. Ik heb toen gedacht:
„Misschien kan de aansprakelijkheid
andersom ook gelijk geregeld worden.
Ik ben met dat verhaal naar onze ver
zekeraars gegaan en die hebben de
zaak bekeken en toen gezegd: „Oké,
dat risico wordt door ons zonder bij
komende kosten gedekt".
Extra-kosten
Deze aanvulling op de annulerings
verzekering van de ANWB betekent.
dat
a) terugbetaling volgt van reeds ge
storte reissommen, ingeval tengevolge
van déconfiture van een reisorganisator
dc geheel verzorgde reis niet doorgaat,
b) extra-kosten worden vergoed, die
men heeft gemaakt, omdat de reis
organisator op de plaats van be
stemming niet voldaan heeft tegenover
zijn verplichtingen aan derden, waar
door de in de reisovereenkomst be
grepen prestatie niet of niet geheel
geleverd kan worden,
c) betaling volgt van (extra)-kosten
voor de terugreis, als de reisorganisator
in gebreke blijft en men met andere
middelen van vervoer de terugreis
moet maken.
Misleidend
Een ander punt, dat dringend ver
betering behoeft, is de misleidende
voorlichting In tientallen reisgidsen en
folders. Er wordt wel gejuicht over
het hotel aan zee, maar men vertelt er
niet bij, dat tussen die zee en het hotel
een snelweg loopt. Men vermeldt losjes,
dat het hotel tien minuten van de zee
ligt, maar nergens staat, dat je dan
wel in een auto moet zitten. Met vette
letters wordt een lokprijs genoemd en
als je dan in de onoverzichtelijke tabel
dat bedrag opzoekt, blijkt, dat die
goedkope vlieger alleen maar opgaat
voor een kamer ?an de achterkant in
een periode van half maart tot begin
Kritisch
„Het wordt hoog tijd", zegt drs.
Engelen, „dat het publiek zich eens
wat kritischer opstelt tegenover de
aanbiedingen van de reisorganisatoren.
Daarnaast wordt het uiteraard ook tijd,
dat de reisorganisatoren zelf zich be
zinnen op de juistheid en de volledig
heid van de feiten, die ze in hun gidsen
vermelden. Ik heb er begrip voor, dat
ze vanwege de moordende concurrentie
met prijzen „vanaf" werken, maar laten
ze dat er dan wel bij zetten".
Het lijkt ons van drs. Engelen een
alleszins i-edelijk verzoek.
Dat de regering van een arm, maar
toevallig zonovergoten land maar al
te graag bereid is een aantal knie
vallen te maken voor buitenlandse
toeristen, is eigenlijk een vanzelf
sprekende zaak. Als je eeuw in
eeuw uit hebt gewacht op de kip
met de gouden eieren, heb je im
mers niet de minste moeite om haar
in de allerzachtste watten te leggen,
als zij zich eindelijk in je leghok
afmeldt. Maar als diezelfde regering
in zijn honger naar valuta de rech
ters van het land dwingt om hun
straffen tegen buitenlandse verkeers-
overtreders te matigen, kan er toch
wel gesproken worden van een on
gehoorde toeristische noviteit. Daar
mee lijf je de rechters en openbare
aanklagers immers in bij het gilde
der badmeesters, hoteliers, nachtclub
eigenaars en ijsverkopers. Het zal
Toch is het geen sprookje, maar
milde werkelijkheid. Wie pakweg twee
jaar terug in Spanje, een ernstig
verkeersongeval veroorzaakte, kon
rekenen op inbeslagneming van zijn
auto, intrekking van zijn paspoort
en een gedwongen, langdurig ver
blijf in een kale Spaanse cel. Men
kon in zo'n geval hemel en aarde
bewegen, alle vloeken van dit onder
maanse aan elkaar rijgen of jamme
rend de armen rond de knieën van
de verbaliserende agent slaan, maar
al deze pogingen sorteerden geen
enkel effect. In Spaanse ogen had
men nu eenmaal een doodzonde be
gaan tegen het leven van een weer
loze burger.
Onder druk van het Europese toeris
me heeft Spanje deze harde lijn
kortgeleden vaarwel gezegd. Door de
steeds fellere concurrentie durfde de
regering in Madrid het risico niet
meer te nemen om zich door harde,
impopulaire vonnissen uit de reis-
markt te prijzen en daarom kwam
van hogerhand het bevel: voortaan
de celdeur dichthouden en alleen
nog voorwaardelijke straffen uitde
len. In ruil voor zijn v'akantieduiten
krijgt de buitenlandse verkeersdelin-
quent op die manier zijn vrijheid
Deviezenstroom
„Een schilderachtige bijzonderheid",
noemt mr. J. Harmsen deze over
winning op de Spaanse rechtspraak.
En hij voegt er met een treurige
glimlach aan toe: „Hieruit blijkt
zonneklaar, dat een rechtssysteem
soepel genoeg is om zich aan te
passen bij de deviezenstroom".
Op zijn bureau in één van de hon
derden kale kamers in het hoofd
kantoor van de ANWB in Den Haag
wemelt het van dergelijke schilder
achtige bijzonderheden. Ze zijn uit
alle delen van Europa naar zijn
juridische dienst gestuurd en liggen
nu keurig op alfabet in de ordners
opgebaard.
Onder de B van Bulgarije bijvoor
beeld. Ook een land, waar men plot
seling inzag, dat er een dik belegde
boterham zat in de reislust van het
goedboerende westen. Hotels vorm
den daarna geen probleem. Dat was
een kwestie van stenen recht op
elkaar stapelen en voldoende door
trekkers bestellen voor de toiletten
Ook de foeragering lukte nog wel.
Van regeringswege werden enkele
duizenden landarbeiders omgeschoold
tot oberkelner en toen de eerste
toeristen arriveerden, waren ze net
zover, dat ze een kippepootje met
frites en appelmoes zonder al te veel
morsen door een restaurant konden
dragen.
De enige groep, die niet tijdig inge
speeld was, bleek die der Bulgaarse
rechters te zijn. Ze hadden te hooi en
te gras wel eens een verkeersover
treding behandeld en daarvoor niet
minder strenge straffen gerekwireerd
dan voor soortgelijke vergrijpen
Toen dan ook de eerste buitenlandse
toerist betrokken raakte bij een do
delijk verkeersongeval, kwam hun
klap hard aan. Met verwijzing naar
het Bulgaarse strafrecht, stuurden ze
de verdachte terzake van doodslag
en zware mishandeling voor zeven
jaar naar de gevangenis.
Aanpassing
„Buitenlandse toeristen, die in Bul
garije bij een dodelijke botsing be
trokken raakten," herinnert mr.
Harmsen zich, „kregen aan de lo
pende band ongehoord zware straf
fen. In Bulgaarse ogen overigens een
logische zaak, want het land is nog
niet geconfronteerd met de massale
motorisering en heeft derhalve de
rechtspraak daar nog niet bij aange
past. De toeristenbonden in heel Eu
ropa werden bestookt met dat soort
gevallen en het gevolg was, dat de
juridische adviseurs van deze clubs
dit probleem op een van hun verga
deringen hebben doorgespeeld naar
de Oosteuropese collega's. Je kunt
achteraf natuurlijk nooit bewijzen,
dat het ons werk geweest is, maar
een feit blijft, dat de Bulgaarse
rechters nu opeens voorwaardelijke
straffen opleggen en alleen de pas
voor twee, drie weken intrekken.
Gewoon een kwestie van aanpassing.
In Bulgarije begrepen ze heel
goed, dat vrijheidsstraffen van zes.
zeven jaar een slechte propaganda
voor het land betekenden. Dat wil
overigens niet zeggen, dat je nu in
Bulgarije maar raak kunt rijden,
want in feite is het er nog levens
gevaarlijk voor een westerse auto
mobilist. Het is bijvoorbeeld heel
normaal, dat je 's nachts een onver
lichte hooiwagen of een jongen op
de fiets op de autosnelweg tegen
in vele landen niet gewend is aan de
hoge schadebedragen, die worden
geclaimd voor blijvend lichamelijk
letsel. „Dat is een direct gevolg van
de lagere welvaart", meent mr. Harm
sen, „de uitkeringen worden
aangepast aan de plaatselijke le
vensstandaard".
Hetzelfde zie je in Spanje. Daar is
nu eindelijk ook de wettelijke aan
sprakelijkheid ingevoerd, maar de
grootte van het bedrag is alleen niet
in de verhouding met de W.A.-uitke-
ring in ons land.
De Nederlander op zijn beurt moet
ook niet denken, dat hij met zijn
verzekering op fluweel zit, want als
hij per ongeluk in Frankrijk bij een
dodelijk verkeersongeluk betrokken
raakt, en in de ogen van de rechter
schuldig is, krijgt hij automatisch te
maken met het smartegeld aan de
nabestaanden. Als je dan per onge
luk een man hebt aangereden, die
een jaarlijks inkomen had van an
derhalve ton en die kans loop je
in Frankrijk eerder dan in Neder
land dan kun je je hele leven
aan zijn familie blijven betalen.
In België, waar de rechtspraak ook
het smartegeld aan de nabestaanden
erkent, maken ze het helemaal bont.
Daar werd smartegeld toegewezen
aan de vriend van een overledene,
omdat hij elke vrijdagmorgen met
hem viste. Hij kon de rechter over
tuigen, dat hij dit wekelijks uitje
danig miste en de verdachte kon
betalen. In een andere zaak bleek,
dat er smartegeld werd gevraagd
door twee concubines van de overle
dene. Het werd een wijs Salomons-
oordeel, waarbij de rechter bepaal
de, dat alleen de oudste concubine in
aanmerking kwam voor een uitke
ring. „Een beslissing die naar mijn
smaak aangevochten kan worden,
want die oudste had waarschijnlijk
de minste smart".
Steekspel
Vorige week is mr. Harmsen weer
eens in Parijs geweest om schot te
brengen in een aantal slepende za
ken, waar de schuldvraag inzet was
geworden voor een jaren dqrend ju
ridisch steekspel. „Mensen, die op
vakantie gaan", zegt hij, „realiseren
zich niet, welke risico's ze nemen.
Vaak gaan ze zonder voldoende ver
zekering op pad en als er dan on
verhoopt iets gebeurt, is het hek van
de dam. Ik wil geen propaganda
maken voor de ANWB, maar als je
de astronomische rekeningen ziet,
die hier binnenkomen voor dokters-
rapporten, advocatenkosten en der
gelijke, zou je toch wel wensen dat
iedereen die paar tientjes voor een
reis- en kredietbrief er tegenaan
gooide. Ze hebben dan automatisch
gratis rechtsbijstand. Nederland had
daarvan indertijd de primeur, maar
nu doen alle Westeuropese en Oost
europese landen mee, behalve Rus
land.
Als je weet, dat elk land zo'n beetje
zijn eigen juridisch systeem heeft,
mag ik die internationale rechtsbij-
standsbrief toch wel een mooi suc
cesje noemen".
