winter
parels
Morgins
BULGARIJE
VIER
VERGETEN
IN
E WAADTLANDER
ALPEN
VERGETEN DORP WERD UIT
WINTERSLAAP GEWEKT
ZATERDAG 23 JANUARI 1971
lsmede
Lf8-e'
)c7-d7:
5P d?
Vlet d(
geleden
ethodes
ebruik:
ïchniek
085
loublet
liggen hoog boven het fotogenieke meer
,ge :nève, de vier vergeten winterparels van de
aadtlander" Alpen: Leysin, Les Diablerets
latea d'Oex en Rougemont. Vier bergdorpen met
n ruige, romantische uitmonstering, die stuk
troeven or stuk een groot aantal toeristische troefkaar-
handen hebben. Dat moet ook wel, want
erisme is voor het Kanton Waadt één van de
langrijkste bronnen van inkomsten. Elk jaar
engen reislustige Europeanen 400 miljoen
ritserse franken in de Kantonnale Kas en in de
gooien K>^stad Lausanne mikt men voorzichtig, maar
"leider rtiTiistisch op een nog grotere omzet.
oordelen van de
vintersportdorpen in het Waadtland?
Jlereerst zijn ze met uitzondering
Leysin, dat de luidruchtige Club
léditerranée aan de kouwe borst
reeft gedrukt nog niet overspoeld
ssa-toerisme. U zult in de
neeste reisgidsen ook tevergeefs zoe-
naar all-in-arrangementen voor
bergdorpen van het Waadtland. De
voners zelf vinden het best zo,
nt ze stellen hun gastvrijheid lie-
in dienst van de individuele toe-
die zijn eigen plannen maakt en
voorkeur vaart op het compas van
enkele, doorgewinterde hotelier
individuele reiziger heeft in het
iaadtland het voordeel, dat de prij-
(nog niet) zijn opgeschroefd onder
het toeristenaanbod. Inte-
Chateau d'Oex en Leysin
Iben het aantal overnachtingen de
in gestadig terug zien lopen
moeten nu met scherpe prijscalcu-
ities knokken om het verloren ter-
n terug te winnen. Alleen Les Di-
bierets, dat begenadigd is door een
itzonderlijk romantische ligging aan
voet van de 3209 meter hoge top
i Les Diablerets zit in de lift van
et succes en trekt elk jaar meer
rintersport reizigers aan. Dank zij de
dembenemende gondelbaan van de
"!ol du Pillon naar de duivelstop kan
»ftroef-l'en 'n Les Diablerets nu ook zomers
dreigen ki*n °P het eeuwig witte dak
if tw
lid telt
ïmm
Waadtlander Alpen. Een dure bele-
weliswaar, maar je krijgt ei
ok wat voor terug.
buiten
olgorde
Aai
ïtroefd
oost 1?
Diablerest ligt op een hoogte van
100 meter, wat betekent, dat het
an begin december tot diep in
pril sneeuwzeker is. Een gondelbaan
rengt u naar de top van de Isenau,
tot nu toe de belangrijkste skiberg
De pistes zijn niet al te gemakke-
en daarom is er voor de beginners
WEG WEZEN
1971
een speciale skilift gebouwd in een
ander deel van het dorp. Les Diable
rets heeft voortreffelijke hotels in alle
prijsklassen: allereerst het hypermo
derne Grandhotel dat een vergelij
king met eerste klas hotels in duur
dere wintersportcentra met glans
kan doorstaan. Toch betaalt men daar
minder dan de helft van het bedrag,
dat men 20 kilometer verderop moet
neerleggen om een springveren matras
te krijgen. Voortreffelijk is ook het
middenklasse-hotel Mon Abri, dat on
der inspirerende leiding van Jean-Pier
re Perreten een sfeerrijke oase voor ga
stronomen is geworden. Jean-Pierre
heeft zelf de; leiding over de keuken
brigade en wat hij zijn gasten voorzet
behoort tot de hogeschool van de
Franse keuken. Enkele jaren geleden
heeft hij /ijn hotel uitgebreid en de
kamers dn de nieuwbouw beschikken
nu alle over een eigen bad en toilet.
En $at voor een prijs van 45 gulden
all in.
Les Diablerets is geknipt voor toeris
ten, die stilte en rust zoeken. Er is
ook een ongehoorde keuze uit typisch
Zwitserse chalets en appartementen,
die voldoen aan de hoogste eisen. Om
dat hoogbouw in Les Diablerets taboe
is, heeft hel dorp zijn oorspronkelijk
karakter volledig behouden.
gen dan ook beduidend lager. Chateau
d'Oex is zo in Zwitserland een goed-
koopte-eiland gebleven Het dorp be
schikt over 40 liften, die een voortref
felijk skigebied (ook voor middelmati
ge wintersporters) ontsluiten. Daar
naast is er een ijs- en een curling-
baan. Trots van het dorp is het Hei-
matmuseum. waarin de schatten van
een roemrijk verleden zijn onderge
bracht. Het dorp is gemakkelijk te
bereiken met de Montreux-Oberland-
Bahn.
LEYSIN
Leysin tenslotte, de grootste van de
vier in de Waadtlander Alpen sukkelt
met een. vervelende ergenis uit een
voltooid verleden. Het dorp was in de
vorige eeuw een beroemd kurort,
waar duizenden zieken uit de hele
wereld genezing zochten in de ijle
berglucht. Om de patiënten op te van
gen bouwde men
i de winter de prentbriefkaart naar de
nu met kunst en vliegwerk zijn omge
bouwd tot hotels. Helaas, de medicina
le sfeer hangt nog steeds in de holle
kale gangen en als men na gedane
zaken in zijn hotelkamer op verha:
komt. verwacht men elk ogenblik een
verpleegster met een rolstoel. Het h
dan ook niet verwonderlijk, dat Ley
sin het jaren terug al op een ak
koordje heeft gegooid met de Franse
Club Méditerranée, die gespecialiseerd
is in bulk-toerisme. Het dorp werd in
feite geannexeerd door de club en dc
toeristen uit andere landen bungelden
er maar zo'n beetje bij.De club h?e,ft
inmiddels zijn zetel in het Waadtland
verplaatst naar Vilars en daardoor is
Leysin tussen wal en schip gevallen.
Het voordeel voor de toerist: de prij
zen zijn plezierig laag gebleven, de
service is voortreffelijk. Wat gebleven
is: de uitzonderlijke ligging van L,oy
sin op een hoog plateau, dat in feite1
een groot, majesteitelijk zonnebalkon
is. Voor mensen, die niet zulke hoge
eisen aan comfort stellen, is Leysin
een welkome oplossing.
Overal in de Waadtlander Alpen vindt men de gemoedelijke restaurants, waar men tussen sportieve
prestaties door, weer op verhaal kan komen.
ROUGEMONT
ES DIABLERETS
Rougemont is kleiner dan Chateau
d'Oex en heeft ook minder karakter
Het is een typisch doorgaans-oord voor
treinreizigers en aumobilisten, maar
het probeert sinds kort toch ook een
graantje uit de welvaartsruif mee te
pikken. Het heeft nu vier liften, een
handvol eenvoudige hotels en een
aantal chalets voor verhuur. Rouge
mont is ook één van de stations van
de Montreux-Oberland-Bahn.
CHATEAUX D'OEX
DOOR LEO THURING
Chateau d'Oex ligt in een breed berg-
dal op een hoogte van duizend meter
en is de hoofdstad van het Waadtlan
der Oberland. Hel was oorspronkelijk
een typisch Zwitsers krot. maar de
laatste jaren heeft het zich razendsnel
ontwikkeld tot een wintersportoord
van klasse. De hotels zijn in vergelij- r
king met Les Diablerets wat ouder en
minder luxueus, maar de prijzen lig-
Wanneer men over het Zwitserse kan
ton Wallis spreekt, denkt men aller
eerst aan beroemde, mondaine berg
dorpen als Zermatt. Saas-Fce, Craus-
Monlana en Verbiers, waar de rijketi
der aarde hun spaarduiten in verruk
kelijk nietsdoen stuk slaan. Zjj had
den jaren geleden al ontdekt, dat ten
zuiden van dc Alpen een paradijs lag.
waar de zon overuren maakt en de
koppige Dólewün de avonden door
drenkt. Oe filmsterren en miljonairs,
de play-boys en de patsers trokken in
drommen over dc bergpassen en nes
telden zich op de hete flanken van hel
gelukzalige Rhönedal. Ze bouwden
daar bun duizelingwekkende optrek
jes. bevolkten de luxueuze hotels en
zorgden met een whiskey losjes in de
hand voor de regelmatige aanvoer van
de gossip, die de boulevardbladen vul-
Na hen* kwam pas het voetvolk, dc
kleine spaarder, de loonslaaf, die met
een grote boog om de mondaine en
claves trok en zich verschuilde in een
onaanzienlijk bergdorp in hetzelfde
dal. De wintersportrage. die na de
tweede wereldoorlog pas goed op gang
kwam. wekte tientallen vergeten ne
derzettingen uit een jarenlange slaap
en zorgde voor een nieuwe toekomst,
die Wallis meesleepte in een onge
hoord „Wirtschaftwunder" Plaatsen
waar men nooit van gehoord had.
stelden opeens hun kandidatuur voor
een ereplaats onder de toeristische
zon. Hotels, «lie hun deuren definitief
gesloten hadden, werden gemoderni
seerd en opnieuw opgevrijd tot aanr
trekkelijke trekpleisters, slimme on
dernemers bouwden chalets en appar-
Paard rijden kan men overal i
het Waadtland, ook in c
winter.
tementen, berghellingen werden in
adembenemend tempo door liften ont-
Een sprekend voorbeeld van een ver
geten dorp, dat zich een weg terug
vocht, in Morgans, dat in het midden
van de 19e eeuw een grote bekend
heid hud als Kurort. Rijke Engelsen
hadden de geneeskrachtige werking
van dc ijzerhoudende bronnen ontdekt
en annexeerden Morgins als een Brits
buitengewest. In de twintigerjaren
van deze eeuw kreeg het dorp ook
enige faam als wintersportoase en
het gevolg was, dat steeds meer on
dernemers de gok waagden en 1400
meter boven het Rhönedal hun hotels
en pensions in uitbundige Jugendstil
uit de rotsen stampten.
In 1944 kwam de klap: Morgins werd
toen in enkele uren door brandbom
men van de aarde gevaagd. Achteraf
bleek, dat het een vergissing was ge
weest. De piloten hadden hun moor
dende vracht in feite enkele kilome
ters verderop moeten laten vallen
maar waren misleid door het slechte
zicht in de bergen. Morgins rustte van
af dat moment in heilloze vrede.
Toen in 1945 de trieste balans werd
opgemaakt, bleek, dat het internatio
naal toerisme Morgins totaal links liet
liggen en zich op nieuwe gebieden in
Wallis geconcentreerd had. De trouwe
klanten bleven weg bij gebrek aan
accommodatie en de gelden ontbraken
om Morgins opnieuw aansluiting te
geven bij de reizigersstroom Het
dorp leek op die manier gedoemd om
tot in lengte van jaren een spookach
tig bestaan te leiden
Lethargie
Totdat er in 1958 een prive-wonder
gebeurde. Een nieuwe generatie rukte
zich los uit de moordende lethargie en
smeedde plannen om Morgins zijn ou
de, vertrouwde glorie terug te geven.
Onder leiding van Gabriel Monav.
Maurice Defago en Denise Monay
werd begonnen aan de wederopbouw
van Morgins en daarbij kreeg men
onverwachte steun van een rijke, ver
dwaalde gast, Léon Aboulafia uit
Frankrijk, die het grootste hotel van 't
dorp opkocht en 't geheel liet moderni-
Hij kocht ook grote stukken land en
financierde de bouw van broodnodige
liften. Zijn investeringen inspireerden
andere beleggers en in recordtijd
werden in en rond het dorp honder
den chalets, vakantiewoningen, win
kels, hotels en restaurants gebouwd. Nu
is Morgins zo ver, dat het kan zeggen:
de vogel Feniks is uit zijn as herre
zen. Het dorp beschikt over skipisten
tot 2200 meter, elf liften, waarvan
twee stoeltjesliften, con hypermoderne
camping, dig ook volledig is ingerjcht
voor wintei toerisme, een vefwru;rri(V
zwembad Tïtët tigweidr. tennisbanen
en een king-size schaatsbaan met cur
ling.
Persoonlijk
De uitgestrekte pijnboombossen en
het lieflijke bergmeer van Morgins
werden onder natuurbescherming ge-
plaats onder de laaiende Walliserzon
werden uitgezet, die ook 's winters
begaanbaar worden gehouden. Speci
aal voor vakantiegangers, die rust en
persoQnlijk comfort prefereren boven
een mondaine, peperdure sfeer is
Morgins zowel in de winter als in
zomer en herfst een ideaal oord. Uit
de statistieken blijkt trouwens, dat
steeds meer Nederlanders de weg
naar dit hoge bergdorp weten te vin
den. Morgins geeft hun een loge
plaats onder de laaiende Walliser-zon
en dat voor prijzen, di? soms de helft
zijn van het bedrag, dat men enkele
kilometers veiderqp in de bekendere
oorden neertelt voor vergelijkbare ac
commodaties. Tot mei kunt u in Mor
gins skiën.
Bliksemsnel
Als u dit jaar nog van de winter-
partij wilt zijn, schrijf dan bliksem
snel naar hc-t Office du Tourisme in
Morgins. telefoon 025-83364. U kunt
het desnoods ook in het Nederlands
doen, want er wonen voldoende land
genoten in het dorp, die de VW-direc-
teur wegwijs willen maken Om u
nog even een idee te geven van de
ligging van het dorp: goede autowe-
gen voeren zowel van Genève als van
Lausanne naar Morgins, per trein be
reikt men Morgins via Aigle-lVoistor-
1f ERRE buurman Bulgaar, die in
de afgelopen jaren heeft ontdékt,
dat westerse imperialisten en kapi
talistische uitbuiters zich zonder slag
of stoot bloot geven aan zijn Zwarte
Zeestranden, probeert nu ook bij hen
een wit wintervoetje te halen. Hij
kan namelijk uit voorraad niet al
leen een ellenlange, gortdroge zomer
leveren, maar ook een even lange,
bitterkoude winter met bergen
sneeuw en een redelijke zon. Waar
om zou hij dus de gok ook niet
wagen, als hij ziet, dat Oostenrijk
en Zwitserland met hun kouwe
drukte geld als bevroren water ver
dienen?
De winteraanbiedingen van Bulga
rije liegen er trouwens niet om:
minder dan een uur rijden van de
hoofdstad Sofia ligt midden in- het
Vitoschagebergte op bijna 2000 me
ter hoogte het eerste en voor Bulga
ren belangrijkste wintersportgebied.
Zeventig kilometer verderop naar het
zuiden, in het Rillagebergte vindt
men de tweede Bulgaarse winter-
sporttroef in het plaatsje Borovetz.
Vergelijkt men deze twee onderge-
koelde pleisterplaatsen met bekende
oorden in Oostenrijk en Zwitserland
dan valt als eerste verschil op, dat
de wihtersporttoerist in Bulgarije
volledig geïsoleerd is: de regering
heeft plompverloren op de meest
ideale plek een handvol redelijke
hotels uit de berggrond gestampt,
daaromheen liggen gebouwd en dat
Eén van de hotels, die de Bulgaren speciaal voor Westerse toeristen
uit de grond hebben gestampt is Shtaslivetza, waar het motto is:
zo uit bed op de skies.
is alles. Van een dorpskern met foto
genieke scheefgezakte kerktoren is
geen sprake en de schilderachtige
steegjes met annex de warme bak
ker en de slager, die zo ongehoord
veel knoflook door zijn worst doet,
kunt u ook wel op de dikke borstrok
schrijven. Men zal moeten accepte
ren, dat de Bulgaarse wintersport
nog pas in kinderskischoenen staat
en volledig kunstmatig ontstaan is.
Geïsoleerd
Het derde Bulgaarse skigebied is
Pamporovo en ligt boven de stad
Plovdiv. Ook hier hetzelfde winter-
haalt wit voetje
bij Europese
wintersport
toerist
lied: een volledig geïsoleerde encla
ve in de eeuwig zingende bossen,
waar enige voortreffelijke hotels ex
clusief zijn gereserveerd voor wes
terse toeristen. Ook dit gebied is
evenals Borovetz nog volledig in
ontwikkeling en het zit er dan ook
dik in, dat het op het einde van de
zeventiger jaren zal zijn uitgegroeid
tot een moderne, griezelig onechte
hotelstad.' Als men nu het ongemak
van het totale isolement voor lief
wil nemen, komt men in winters
Bulgarije wel in een goedkoopte-
paradijsje, waar men met de nikke
len gulden diverse privé-wonderen
kan verrichten. Iedereen die op de
hoogte is van de ongehoorde bedra
gen. die men in Zwitserland en Oos
tenrijk moet neertellen voor het hu
ren van ski's en schoenen en voor
de liftabonnementen, zal aanvanke
lijk vol wantrouwen de Bulgaarse
In de eeuwig zingende bossen van Bulgarije maakt men dezelfde
sprookjesfoto's, waarmee de Zwitserland- en Oostenrijkreizigers
al jaren het jaloerse bloed naar de konen jagen.
prijzen bekijken: vijftien cent voor
een sleeplift. 36 cent voor een stoel-
tjeslift en een tienrittenkaart voor
dezelfde lift twee gulden tachtig. En
wie een winkel binnenstapt en ski's
huurt betaalt daarvoor 90 cent per
dag. „Ongehoord", dat ls het woord,
dat de verbijsterde toerist de eerste
dagen dan ook spontaan naar de
lippen welt. Hij weet uit eigen bitte
re ervaring; dat hij overal elders
veelvouden uit zijn knip moet halen
om een redelijke wintersportuitrus
ting te huren en hij had zich eigen
lijk al verzoend met de gedachte,
dat het zo hoorde. Tn Bulgarije echter
zit hij nog steeds voor een dubbeltje
op de'eerste rij.
Nog een extra-voordeel: nergens in
de Bulgaarse wintersportgebieden
behoeft men in de rij te staan voor
de skiliften. Ook dat is een voor
deel, waar je bij zo'n tien graden
onder nul gerust even bij stil mag
staan. Daar komt dan nog bij, dat de
beginner kan rekenen op de voor
treffelijke steun van goed getrainde
leraren, die zonder uitzondering
Duits spreken.
Mondain
Men moet in de Bulgaarse winter
sportgebieden echter geen mondaine
vermaken verwachten. Geen dames
met oogverblindende toiletten, geen
miljonairs, die het geld over de balk
smijten. Gewoon rustig in de geite
wollen trui aan tafel en de schoen
veters los. Dat is de stijl, die men in
Bulgarije prefereert. Als u nog
steeds denkt, dat wintersport een
onbetaalbare zaak is. dan kan Bul
garije u misschien op een ander
denkbeeld brengen. U kunt reeds
voor 369 gulden met een Iljoesjin 10
van de luchtvaartmaatschappij Bul-
air naar uw eigen roze sneeuwbal
vliegen en daar vijftien dagen ge
heel verzorgd potverteren. Even een
telefoontje naar het Nationaal Bul
gaars Verkeersbureau In Amster
dam. 020-248431 en u krijgt alle
inlichtingen over een wintersportva
kantie, die in prijs zijn weerga niet
heeft in Europa.
