J
DIERENTUINEN ZITTEN ZWAAR IN DE ZORGEN
BIJ EEN BANK
KUN JE NIET
AANKOMEN
MET EEN
OLIFANT
ALS
ZEKERHEID
ZATERDAG 2 JANUARI 1971
Zolang je met leeuwen werkt, appelleer je natuurlijk aan de sensatielust, maar een serieus dierenpark
blijft daar niet bij stilstaan.
RHENEN. De gemeenteraad
van Rhenen heeft het gevaar
bezworen, dat Ouwehands Die
renpark zou gaan verhuizen. Er
zijn serieuze plannen daartoe
geweest, maar de onderhande
lingen (o.a. met Hellendoorn)
werden afgebroken, toen de raad
het bestemmingsplan wijzigde,
waardoor het dierenpark op de
Grebbeberg met zes hectare kan
worden uitgebreid.
Voor de heer A. Ouwehand, oudste
directeur en tevens voorzitter van de
Nederlandse Vereniging van Dieren
tuinen. is dat een zorg minder. Maar
zijn voornaamste zorg blijft bestaan.
Hoe moet hij in deze tijd het geld
verdienen, om die uitbreiding en de
vernieuwing van het bestaande park
te bekostigen?
In 1932 is zijn vader het park begon
nen. ,.De lonen waren toen matig en
de algemene kosten ook. Bovendien
keek niemand zo precies naar de ar
beidstijden. je had sporadisch een zon
dag vrij, terwijl de mensen nu twee
dagen ir. de week niet werken".
In het kleine kantoortje, waa^het vol
opgezette beesten, schilderijen en
sculpturen van dieren staat en hangt,
van griezelige serpenten tot een char
mant zebraveulentje, vertelt de heer
Ouwehand ons over de zorgen van de
dierentuindirecteuren. Want zijn zor
gen zijn ook aie van zijn collega's.
De Nederlandse dierentuinen zijn
overwegend particuliere instellingen,
al bestaat er een lichte tendens om de
zaak naar de overheid door te spelen.
In Emmen bijvoorbeeld is het Noorder
Dierenpark nu voor de helft in ge
meentehanden. Maar gemeentelijk
of niet al deze dierentuinen zitten
met hetzelfde probleem: er is te wei
nig geld voor vernieuwingen. Vaak
zelfs te weinig geld voor het normale
onderhoud. De heer Ouwehand: „Kijk,
Artis is een gemeentelijke instelling,
maar de directeur is gewoon een col
lega van ons. Natuurlijk moet Artis
blijven, maar door de actie moet je
niet vergeten, dat niet alleen Artis in
moeilijkheden zit. Met het beetje geld,
dat ze daardoor krijgen, zijn ze trou
wens niet geholpen. En als 't Rijk over
de brug komt, dan zeg ik: waarom
wij dan niet?"
Rijkssubsidie voor Ouwehands en de
andere particuliere dierentuinen? O
nee, dat is beslist de bedoeling niet.
„We hoeven niet direct geld van de
overheid te hebben; het gaat om faci
liteiten. Artis en Blijdorp betalen
geen BTW. omdat het wetenschappe
lijke instellingen zijn. Wij als vereni
ging willen de BTW voor alle dieren
tuinen afgeschaft, of op z'n minst tot
het oude tarief van 4 procent terugge
bracht zien. Nee, we houden geen
optocht met olifanten naar het Bin
nenhof. we hopen het met onderhan
delingen te kunnen bereiken".
Schoolplaten
Heel onredelijk vindt de heer Ouwe
hand het, dat zijn instelling, evenals
de dierentuin van Wassenaar, verma
kelijkheidsbelasting moet betalen. „In
de vakantietijd biedt de dierentuin
natuurlijk een stuk verstrooiing maar
in hoofdzaak hebben wij toch een
algemeen opvoedende taak. We krij
gen hier onnoemelijk veel schoolreis
jes en daarnaast komen er elke dag
wel een stuk of vier aanvragen om
lesmateriaal binnen". Ouwehand geeft
schoolplaten cadeau met afbeeldingen
van flamingo's, leeuwen en zebra's
en daarnaast worden ontelbare
schoolklassen voorzien van afbeeldin
gen en beschrijvingen van dieren, die
de kinderen in hun opstellen verwer-
Behalve Emmen, dat 1 november dicht
ging, zijn de dierenparken ook 's win
ters open. Je ziet er misschien wat
minder dieren dan in de zomer, maar
je kunt er rustig wandelen. Er komen
door de week maar een paar bezoe
kers per dag, maar waarom zou je
sluiten? De kosten gaan toch door". De
stedelijke tuinen hebben wat meer
winterbezoek, maar dat zet volgens de
heer Ouwehand toch geen zoden aan
In de steden zijn de mensen trouwens
het meest ..dierentuinminded". In
Zuid-Nederland het minst. Dat is ge-
Directeuren zijn
tegen subsidie;
overheidssteun
is wel
welkom
bleken uit een enquête onder het pu
bliek, die de vereniging dit jaar ge
houden heeft. Daar bleek ook uit, dat
men over het algemeen goed tevreden
is over onze dierentuinen, maar wel is
er de wens naar meer vrijheid voor
de dieren. In die richting gaat de
ontwikkeling trouwens al sinds gerui
me tijd. Maar dan stuit je op het
probleem van het geld, dat voor die
vernieuwingen nodig is.
Noodklok
Behalve Artis, heeft ook Burgers Die
renpark in Arnhem de noodklok ge
luid. Directeur A. van Hooff vertelt
ons: „In 1967 hebben we een urgen-
tielijst opgesteld. Zonder iets bijzon
ders. dus alleen voor het herstel van
wat nodig hersteld moet worden,
kwamen we toen op een bedrag van
3,6 miljoen gulden. Inmiddels is er
wel iets gebeurd.
„Uit de inkomsten van ons leeuwen
park (dat nu tot een safaripark uitge
groeid is) hebben we o.a. de vogelaf
deling van nieuwe buitenvolières kun
nen voorzien. Maar je kunt niet ge
woon het lijstje van voor naar achter
iets dat onder de vermakelijkheidsbe
lasting valt. Het wordt nu veel te
willekeurig beoordeeld. Een culturele
instelling zijn of het geven van goede
voorlichting is in elk geval niet het
voorrecht van een gesubsidieerde
zaak. Het Dolfinarium in Harderwijk,
dat zoveel onderwijs in zijn shows
doet, werkt particulier, zonder een
cent subsidie". Maar subsidie is vol
gens de heer Van Hooff ook niet
nodig. De oplossing zit in het geven
van faciliteiten: afschaffen van BTW
en vermakelijkheidsbelasting, fiscale
tegemoetkoming voor investeringen.
Daarnaast pleit de directeur van Bur
gers Dierenpark voor overheidssteun
aan bepaalde projecten, met name het
educatieve deel van het dierentuin-
werk. „Hier in Arnhem bijvoorbeeld
zouden we een centrum voor biologie-
onderwijs kunnen maken, zoals Ame
rika en Duitsland die kennen en zoals
ook Enschede er een heeft, zij het aan
een natuurmuseum en niet aan een
dierentuin verbonden. De dierentuin is
voor dit doel ideaal, omdat je er ook
i levende dieren kunt tonen. Je kunt
Wie nog mocht twijfelen aan het feit of de mens iets te maken heeft
van dezt apebaby misschien die mening herzien.
een aap zal na het
afwerken. Er zijn altijd wel urgente
gevallen, die geld vragen, zoals een
dak, dat dreigt in te vallen. Niet voor
niets heeft dr. Jacobi, de directeur
van Artis. gezegd dat zijn tuin niet
gesloten wordt, maar dat Artis zich
zelf wel sluit, als er niets gebeurt. Je
kunt niet doormodderen met bijvoor
beeld slechte berehokken zoals Artis
heeft; dat wordt gewoon te riskant".
De dierentuinen hoeven bepaald niet
over belangstelling te klagen Het be
zoekersaantal stijgt gemiddeld met
vijf procent per jaar. Alleen op grond
daarvan al hoeft er aan het bestaans
recht van deze instellingen niet ge
twijfeld te worden. Eigenlijk zou je,
zegt de heer Van Hooff. in de pas
moeten blijven met de entrees, maar
hij vindt het een beetje zuur om
direct zo hoog te gaan zitten als
doorgaans in het buitenland het geval
is. bovendien hebben de buitenlandse
dierentuinen meestal nog heel wat
andere inkomstenbronnen
Het probleem is inderdaad specifiek
Nederlands, omdat de meeste Neder
landse dierentuinen particuliere in
stellingen zijn. In Duitsland worden
de Zoo's van Hannover en Gelsenkir-
chen ook particulier gedreven, maar
toch wel met grote verschillen in ver
gelijking met Nederland. De grond, de
gebouwen en diverse voorzieningen
krijgt men er van de stad in gebruik.
Dat wil zeggen, dat ook nieuwbouw
en onderhoud voor overheidsrekening
zijn. De dierentuin moet daar tegeno
ver stellen, dat park en collectie in
goede staat gehouden worden, dat is
En hoe zit het in België? Daar is
maar een tuin van formaat, de Zoo
van Antwerpen. Een particuliere
stichting, die je gerust rijk kunt noe
men. Het is daar een statussymbool
om er lid van te zijn en bovendien is
het entree twee keer zo hoog als he'
hoogste in Nederland
Het probleem van de Nederlandse die
rentuinen is volgens de heer Van
Hooff niet dat ze niet zouden kunnen
draaien, maar dat op de lange duur
de exploitatie onmogelijk dreigt tt-
worden. Oude gebouwen moeten een
maal vervangen worden en dat lukl
bijna niet. Als je moet bezuinigen,
dan komt het onderhoud het eerst aar
de orde en zo wordt de post achter
stallig onderhoud steeds groter. Na
tuurlijk knelt dit het meest bij de qua
bouw oudste dierentuinen, dus bij Ar
tis en Burgers. Als instelling is Blij
dorp ouder dan Burgers, dat uit 191:
stamt, maar het is na de oorlog hele
maal nieuw opgebouwd. Ook de heei
Van Hooff is tegen subsidie, al zeg'
hij wel, dat als Artis door Den Haar
geholpen wordt, de andere tuinen ook
recht op regeringshulp hebben. Ze
moeten zelf beslissen of dat in de
vorm van subsidie zou moeten zijn. In
Zure hap
„De BTW dat is een heel
gezien ook de grote loonpost,
een dierentuin zit. Wij in Arnhem
betalen gelukkig geen vermakelijk
heidsbelasting. maar dat is voor wie
het wel moet doen ook een onbillijke
zaak. En wat is vermakelijk? Het zou
logisch zijn dat je de kosten betaalt,
die de overheid moet maken voor
incidentele gebeurtenissen zoals een
voetbalwedstrijd. Je zou volgens mij
naar een bijstandsbelasting moeten, of
Laat de
dierentuin
dienen
als
practicum
De School in
Burgers probeert nu al op dit gebied
te doen wat binnen de mogelijkheden
ligt. De heer Van Hooff verzorgt tal
van rondleidingen en gaat ook met
lezingen de scholen in. Dit zou volgens
hem echter door een aparte dienst
gedaan moeten worden.
Burgers is een jaar of wat geleden
met zijn leeuwenpark begonnen
Waarom? „Het levert geld op", zegt de
heer Van Hooff eerlijk. „Zolang je
met je leeuwen werkt, appelleer je
natuurlijk aan de sensatielust. Maar
een serieus dierenpark blijft daar niet
bi i stilstaan en dan gaat het weer
geld kosten. Het Arnhemse leeuwen
park is nu uitgegroeid tot een safari
park. waar al 22 soorten dieren in de
Veluwse savanne" rondlopen Voor
Nederland uniek. In Frankrijk heb je
ook zo'n safaripark en in Engeland
zijn er een paar".
„Dierentuinen hebben zo'n 150 jaar in
vrijwel dezelfde vorm bestaan. Ér doet
zich nu een ontwikkeling voor, die
niet de pas afgesneden mag worden.
We groeien naar grotere eenheden
in plaats van afzonderlijke dieren, to-1
nen we totale populaties, zoveel moge
lijk in hun natuurlijke staat. Vee
collega's willen in deze richting gaar
en het publiek vraagt er ook om".
Dierentuinen, al zijn ze letterlijk zi
oud als de weg naar Rome, kunner
dus springlevende, moderne instellin I
gen zijn. Mits er maar niet die narig
heid met het geld was. Vandaar he
pleiten voor rijkssteun. Liever niet a
subsidie, zeggen de meeste particuliei
eigenaren. Maar natuurlijk willen
ook niet alleen rijkssubsidie voor A
tis, „met geld dat nota bene door oi
via de BTW op tafel wordt gelegd'!
Wat ze willen, faciliteiten o|
fiscaal gebied.
De heer Van Hooff ziet een van dl
grootste moeilijkheden in het huidul
fiscale systeem, waarbij je het geil
voor ver- of nieuwbouw moet overl
houden op de exploitatie, terwijl val
de winst eerst de helft naar de belaJ
tingen gaat. Je moet dus jaren sparerl
voordat je kunt investeren; de ban kei
geven geen krediet. Ze zien je J
komen met een giraffe of een neuw
hoorn als zekerheid
Zeer been
.En bij al die problemen komt
ergens een wildvreemde niet een
voor een apenpark of wat dan
waarvoor wel financiën op tafel ko
men, terwijl de anderen al lang wil
den (maar niet in staat waren It
doen), wat hij nu wel kan, of, zoals i
Tilburg, gaat een semi-overheidsin
stelling met een leeuwenpark
vlakbij gelegen dierenpark beconcur
reren. Kijk. zoiets schopt mij tege:
het zere been".
Collega Ouwehand is het daar
mondig mee eens. Namens alle twaal|
bij zijn vereniging aangesloten die
rentuinen (alleen enkele kleintjes zij
geen lid) vraagt hij begrip van d
overheid voor de problemen, voor;
die op lange termijn, waar deze ir
stellingen mee zitten. Zijn vader
indertijd heel klein begonnen. N
voeren hij en zijn zwager de direeti
van een der populairste dierentuinei
die tot een groot familiebedrijf is uiL
gegroeid. Of het dan zo slecht gaai
Alles is maar betrekkelijk,
meente Rhenen wil wel over afschaf
fing van de vermakelijkheidsbelastii
praten, als we de boeken zouden opt
gooien. Maar als het om de laats
tienduizend gulden gaat, dan kunne
we beter direct de zaak sluiten. J
kunt in dit vak een behoorlijke ha
geld voor jezelf verdienen, maar da
moet je zelf meesappelen en dan
het nog zo, dat je vrouw meewerkt
het bedrijf. Als de chef vrij heeft, da
moet je zorgen dat je er bent. W
kunnen 's zomers nooit met vakant:
gaan. En naar Afrika reizen om c
dieren in het wild te bekijken, dat
er helemaal niet bij. Subsidie? Lievt
niet, al zou het misschien wel men
zijn om ook eens niet langer dan
uur per week te werken. Je w
natuurlijk niet. wat de junioren op
duur doen, als die meer persom
Ouwehands Dierenpark behoort tot de moderne dierentuinen,
tralies zitten.
weinig mogelijk achter Enorme voorraden winterbieten heeft een dierentuin nodig. Er wordt
opgegeten.
