PROF. MEERL00:
Een held is vaak
een lafaard
Jaar 1970 bracht
teleurstellingen
op het Damrak
Held op slagveld kan pantoffelheld thuis zijn
Snel
reageren
onderweg
door
melk
onderweg
Spreeuwen en
meeuwen
vogelvrij
Nederlandse
tanker na
aanvaring
gezonken
Ontvoering
in Sicilië
voor rechter
Honderd ton
kali in Rijn
DE KUNST DER KLEINE GERECHTJES
PAGINA 6
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 30 DECEMBER 1970
AMSTERDAM De tanks schoven
naderbij, zigzaggend, mastodonten van
het geweld. Het peloton in de loopgraaf
vuurde systematisch, maar de kogels
ketsten af en ricocheerden elders. De
bazookaschutter knielde, terwijl zijn
maat de granaten in de loop bracht. De
schutter schatte de snelheid van de
eerste tank, richtte het kruis van het
Angst en de held. Wat in de „onbe
kende soldaat" gevierd wordt is het
martelaarschap. Hij offerde zich we
tend of onwetend op en de nabestaan
den voelen schuld. Aldus prof. dr. J.
A. M. Meerloo, auteur van 36 boeken,
alle min of meer handelend over het
thema van de angst, een van de
hoofddrijfveren van de mens.
Is de held wel de evenwichtige man
of vrouw van staal die zich koel offert
ter wille van een hoger doel, zoals de
vrijheid van zijn land en het leven
van derden? I« hij wel de supermens
die in een moment van begenadiging
de zwakheid van zijn menszijn over
wint en die daden doet waarvan men
alleen kan dromen?
Of is de held het omgekeerde? Een
zielloze bruut, of een lafaard die ver
lamd door vrees per ongeluk iets doet
dat de ongeremde bewondering op
wekt van de massa die toekijkt?
„Een compagnie Amerikaanse soldaten,
doorgestoten na D-day, kreeg het be
vel
hoor,
achterbleef. Verlamd van schrik. In
zijn eentje zat hij daar, en toen kwa
men de Duitsers, ook bevreesd, in de
verwachting geen tegenstand te on
dervinden. Toen zij de Amerikaanse
soldaat zagen die volkomen mechanisch
zijn machinegeweer bleef afschieten,
raakten ze eveneens in paniek en
sloegen op de vlucht. De soldaat kreeg
een zeer hoge onderscheiding, want
hij redde dit belangrijke punt voor de
geallieerden. Tot op de dag van van
daag gelooft de man zelf dat hij een
held is".
Aldus prof. Meerlo, psychiater, terug
in Nederland, in een flat te Buiten-
velderd, na 24 jaar doceren aan uni
versiteiten in Amerika. Prof. Meerloo
geldt als eminent deskundig op het
gebied van hersenspoelen, paniek,
angst en achtergronden van het hel
dendom Zo was hij regelmatig getui-
ge-deskundige bij rechtzittingen in
.Amerika. Toen hij in 1954 verklaarde
tijdens het beroemde proces van kolo
nel Frank Schwable die voor de
krijgsraad beschuldigd werd van sa
menwerking met de vijand (de Chine-
veroorzaakte dat een schok in het
leger dat het sprookje van het pure
heldendom zo graag gehandhaafd
vizier op de rupsbanden, en vuurde.
Mis! De tank was nu op vijftig meter en
waggelde frontaal op het peloton af. Er
was een moment van stilte. Toen
gooide een soldaat met een hese
schreeuw zijn geweer weg en klom uit
de loopgraaf. Zijn paniek sloeg over op
de rest. Alleen de schutter bleef achter.
Roerloos. De tank was nu een silhouet
tegen de blauwe hemel, en dook toen
omlaag. Toen spatten de handgranaten
van de schutter uiteen. De schutter
stierf in een moment van onbegrijpe
lijke pijn. Hij zag de verwoesting niet
die zijn granaten de tank hadden aan
gedaan. Hij zag ook de posthume
medaille niet die door de generaal werd
overhandigd aan zijn vrouw.
(ADVERTENTIE)
DEN HAAG (ANP) De sj
Prof. dr. J. A. M. Meerloo
pan toffe
heltTêii 1
de
lafaards dié' zitm aclifer branie
'erschuilén. Primitieve moed is vaak
en infectieuze reactie, een massale
De held is meegesleept door
Hij wordt door
massale extase boven zichzelf
gebracht. Hij kan niet weigeren, want
dat kost hem zijD hachie. Moed is de
voorgeschreven collectieve gedragswij
ze. Bij de destructieve oorlogshande
lingen is de primitief iri ons niet
persoonlijk moedig; hij verricht zijn
aggressieve daden in een soort trance.
De werkelijke held is iemand die de
gevolgen overziet en zijn angst over
wint voor een doeL Hij offert zich
bewust op. Het is gemakkelijker om
held te zijn in het leger waar je het
schier ongemerkte toezicht hebt van
je kameraden dan in je eentje, bv. in
het verzet of bij guerrila-actles.
Een valse held wordtdoor angst ge
dreven. Hij wordt dan aggressief en
weet niet meer wat hij doet. Een
echte held zet zichzelf in, lichamelijk
zowel als geestelijk. De vrijwilligers,
die achter de. linies werden neergela
ten waren veel meer echte helden. Je
hebt daarvoor fysieke en geestelijke
moed nodig. Bij fysieke moed Vertrouw
je op brujie kracht bij geestelijke
moed op geestelijke kracht, op je
zelf.
In de concentratiekampen bleek di
vele geestelijken beter hun
konden verdragen dan niet-geesteli
In feuilles mortes-sfeer hing de herfst
over het kerhof. Bladeren vielen in
fotografische pracht. De kist, bedekt
tionale vlag, si
haar kindere
wendde zich tot de wede
man, mevrouw" hij slikte op het
juiste moment „uw man is gestor
ven als een held." Hij legde zijn hand
Wie heeft in de oorlogsroes de moed
Dm laf te zijn. Lafaard is een politiek
militair woord. In het dagelijks leven
is de ractie om te vluchten bij gevaar
heel normaal. In het leven leren we
het gevaar te ontwijken. De moeder
zegt voortdurend tegen haar kind:
„Trek je jas aan. Het regent. Be
scherm je." In de massa het leger
kinderen offeren, vrouwen hun man
nen. Ze willen monumentale belevin
gen hebben. Maar wie is bereid voor
zijn vaderland actief te leven? Het
zijn gewoonlijk de leeglopers die de
holste frazen
het schone f
lot De weduwe keek op. Ze knikte.
van het kamp. Ik herinner
ander geval van een Hongaarse die
als gevangene ook in het hersenspoel-
proces verwikkeld kwam. Ze doceerde
Engels. In haar cel schreef ze uit haar 1
hoofd Shakespeare op. Die vrouw
sloeg niet door.
Een ander geval. De Nederlander Nico
Rost schreef een boek: „Goethe in
Dachau". Daarin vertelt hij dat een
groepje van literair geïnteresseerden
had afgesproken ze zaten in een
kamp niet te praten over dat kamp
of de politiek. Alleen literatuur was
toegestaan als onderwerp. Dit groepje
sloeg niet door".
Zelfmoordenaars
reeds met de
dood hadden afgerekend en dat ze
zich voelden als verkapte zelfmoorde
naars die alleen nog maar trachtten
door en met hun dood toch nog een
collectief ideaal te bereiken. Een mer
kwaardige stimulator is de wanhoop
aan het leven. De mens moet veel
verloren hebben, wil hij zich opwer
pen tot die suicidale moed. Meestal
blijven dergelijke helden op de ach
tergrond.
Er zijn echter ook de theatrale hel
den. Hun moed uit zich slechts in
uiterlijk vertoon. De wereld aanbidt
de theatraliteit. Met vlag en wimpel
en erekruis wordt de held gesierd,
maar welke geest hem dreef wordt
niet gevraagd. Moed is immers vaak
een angstreactie, een poging om vrees
te maskeren. Tijdens de oorlog werd
als een bepaalde oorlogshandeling
gelukt was, en mathematisch lijkt al
tijd een zeker percentage de arme
drommel die de handeling uitvoeren
moest tot held gepromoveerd. De ge
held. De bedoeling van deze promot ic
is anderen aan te wakkeren tot actief
strijderschap. De held wordt niet ge-
Leiders
Prof. Meerloo: „Wie ik bewonder om
hun geestelijke moed? Leiders zoals
Gandhi. En Nehroe, de laatste heb ik
ontmoet bij mijn bezoek aan India.
Ook Churchill, een leider die nooit
versaagde. Ik ben aan hem voorge-
hem heb ik mogen
was misschien niet de meest briljante
generaal, maar hij was een mens die
goed met andere mensen kon opschie
ten. Merkwaardig is dat Eisenhower
bij zijn afscheid in 1960 als president
er voor waarschuwde dat het leger
niet te veel te vertellen zou hebben.
Hij wees op de gevaren van het mili
taire establishment. Dat getuigde ze
ker van geestelijke moed.
Paus Paulus? Ook hij toonde echte
moed, maar die moed is gesterkt door
eeuwen van kerk-traditie en ge
schraagd door zijn unieke functie.
Zijn voorganger, Paus Johannes, had
misschien nog meer moed. Want hij
democratiseerde de kerk tegen veler-
Luther stond in majesteitelijke een
zaamheid voor het concilie van
ht purper en het kardinaalsrood, een
enkeling tegen de grootste macht van
die tijd. Toen de vraag werd gesteld
of hij zijn ketterijen zou afzweren,
keek de toen nog eenzame prediekr
van de revolte tegen de kerk koud
Jan Koesen.
(Van onze financiële medewerker)
AMSTERDAM De beleggers zullen in het begin van dit jaar beslist niet
gedacht hebben dat 1970 nog zoveel teleurstelling voor hen in petto had.
Daar zag het de eerste vier maanden nog beslist niet naar uit. Op 8 april
werd voor het totale koerspeil, gemeten aan het algemene A.N.P.-indexcijfer,
zelfs de hoogste stand van hetjaar bereikt. En voor de groep locale
industrie werd op 23 april een „old time"-hoogte bereikt. Dan zet echter
de daling in, praktisch te vergelijken met de koersdaling in het Amerikaanse
Wall Street. Wel tekent zich in de tweede helft van juli weer een herstel
op het Damrak af, maar dat duurt maar tot eind augustus. Het gaat dan
bergafwaarts waarbij alleen de laatste weken Van dit jaar van een zekere
rust kan worden gesproken. Merkwaardig is het daarbij dat Wall Street
zich in het laatste kwart van het jaar wel kon herstellen en vooral na half
november snel aantrok.
VOORTEKENEN
WAREN GOED
maakt tijdens
t C. R. M. Aanv:
en. van deze vergun-
gen kunnen door tussenkomst van
plaatselijke politie worden gericht
het hoofd vari de afdeling natuur-
i C.R.M. Zij die
HULL (ANP —Het 5
Nederlandse tankschip
isgisteravond in de mort
de Hamber omgeslagen t
enden (12)
Dutch Master'
I»#
•n Westduits schip opgepikt
land gezet. Heit schip, eigendom
N.V. Tankvaart in Rotterdam,
nvaring geweest met een Britse
iarder, die slecht^ tocht bescha-
(Van een onzer verslaggevers)
DEVENTER De Deventer poKtie
heeft gisteren proces-verbaal opgemaakt
tegen de 26-jarige Henk de Vries «it
Deventer die eind oktober met twee
vrienden zijn 25-jarige zus Femmy de
Vries met haar dochtertje Antoinette
vannit Sicilië naar Nederland ontvoerde.
Enkele dagen geleden ontving Henk de
Vries van de Deventer politie bericht op
het bureau te komen om verhoord te
worden. Henk de Vries, die samen met
twee vrienden Antoinette uit Sicilië haal
den en haar hij kennissen in Nederland
onderbracht heeft zich schuldig gemaakt
Via hem wilJ de officier de verblijf
plaats aan de weet komen van Femmy
en haar dochtertje. Het feit dat de moe
der met kind zioh nog 9teeds verborgen
houden is een strafbaar feit, daar het
kind nog altijd aan de vader i« toegewe-
100 1969 stand
KEHL (DPA) Bij een bob
sen twee motorschepen bij Fr«
de Westduitse deelstaat
Württemberg is dinsdag 100 ton kali
de Rijn terechtgekomen doordi
van de schepen lek sloeg.
Dat betekent dus dat de aandelen t
itwerp van Carita uit Parijs, is speciaal bedoeld voor oudejaar. Het
is heel eenvoudig: het haar is strak naar achter getrokkenuitlopend
i „scheerkwast". Het kapsel heet dan ook Blaireau(scheerkwast). De
oorbellen zijn eveneens ontworpen door Carita.
lei v
Ik heb gansters,
rika moete
geen eigen
beoordelen. Die hadden
ïoed. Die opereerden op
leider van de gang. Ze
gehoorzaamden omdat ze anders zelf
eraan zouden gaan. Alleen in de goed
beschermde gevang
laftig
schillenden van hen heb ik i
oorlog moeten onderzoeken. Zij
den een keurkorps te worden
eerst ongeremd aggres;
jood. Het deed er ni(
er een uitdrukking voor de g
chappelijke misdaad die hen
werd neerge-
jood of niet-
bond: blutkitt, de lijm
bloed,
kameraden,
hele wereld als
Er huizen in oi
pseudo-helden,
zwakkelingen Door
hun omgeving hu:
et zeggen d
rond de jaarwisseling I
vallen. Integendeel! Deze gebruiken hebben
iets wat zeer karakteristiek is voor de
srlijke, maar toch o zo weldadige gezel-
ons volk, dat dan rond appelbeignets,
- en bisschopswijn
lusse huiselijkheid
maakt de smaak prima af.
blikje kunt u mondjesmaat door deze
boter werken. In plaats van boter kunt i
kaas, of Danish Blue gebruiken. En als
Jaat ^werken, ^dan geeft dit. proc
een schaal met blokjes koud vlees geserveerd, dde
gerlijke geeeUdgbeid,
kunnen eerlijk gei
om de eenvoudige reden, dat ieder
net enigszins
niet willen onttrekken,
wafels geef ilk u niet,
huis, waar de
terreinen
CROQUE MONSIEUR
hapje dat de Franse keuken bijzone
schepping toebedeelt inoet u als volgt be-
schaal met behulp van een of meer eetlepels droge
witte wijn tot een smeuïg mengsel maakt. Voor u
de sneetjes brood op elkaar légt nog een plakje
gerookte ham ertussen, dat u even in de pan
quant gemaakt hebt. Serveer zon
mogelijk. Dit moet u maken als de
bier zijn.. Hc-t stilt hun honger, vei
verschaft u zonder twijfel een dankbaar pluimpje,
dit machtige haoie wat
schaaltje bij wa
EENVOUDIG
VERRUKKELIJK
VERRUKKELIJK
EENVOUDIG
breken is. Maar voor de beignets wil ik u een paar
i doen. Het beslag, oftewel de Pête frite
door gewoon
t tegelijk) tot
i laten rijzen.
kunt u natuurlijk heel simpel maken door
aangeklede banaan of
vleesgerecht dan is daar geen bezwaar tegen.
'ij J" m apart bijzonder
volgt,: de. bloem
l de beignets t
Maar maakt J
haipje. vervaardig dan het beslag
roert u met wat olie (een eetlepel per ons bloem)
koud bier (ongeveer een kop per ons bloem) tot
meegaand beslagje, laat. het een uurtje rijzen
de warme kachel en klop er dan het wit van een
doorheen, De bewerking van de appels kent
Maar laat de schijven i
ikt hebt. Serveer zon hapje zo heet
Het. stilt hun
ift u zonder tw
Wilt u dit machtige hapje wat „breken", geef er
dan een schaaltje bij waarin u schuitjes zure ausurk.
zoet-zure uitjes en brokjes gember door elkaar
- oete st; -
vocht
had gesneden van wat overgebleven varkenskarbon
en waarop ik met. een prikker de van die midi
resterende spruitjes geprikt had, evenwel met i
heel dun schijfje niet te oude kaas er tussen,
spruitjes zagen nog glanzend van de boter die Ik
het koken erdoor geweld had. Dit lukt u even
alleen als u de spruitj
ze net niet tot moes v<
een flinke portie sjasjlieks klaarmaken, die
het opdienen alleen even opwarmt. U weet. 1
Oosteuropees gerecht, waarvoor we aan stokjes
satépennen achtereen HÉ I
via het beslag in 1
Tevoren kunt u ook
wel, dat
okjes of
itereenvolgens stukjes lever. spek.
gemberpot) e
i hebben. Maar het geheel moet een
BORRELHAPJES
waarde?rd hapje bij
:r-spek-ui, enz. rijgen. Deze op het vuur óf in
n gaar smoren en daarna met kerrie bestrooien,
et u dat een hapje zuurkool daar heerlijk bij
goed-vaderlandsc
half uurtje de weldadige invloed ondergaan van een
stroopje, dat u gemaakt hebt door een likeur, die
zich goed met appels weet te verstaan, b.v. een triple
sec, een kirsch of een Grand Marnier met suiker
nog wat in te likken. D zorgt dat zulk een stroopje
de appelschijven aan beide zijden kan doordringen,
en geef die schijven daar een uurtje dc tijd voor. Op
stukken banaan behandelen,
stukken banaal* behandelen.
KINDERLIKEUR
Het jonge volkje kunt u. wanneer de ouden borrelen
Iaiten meedoen door hun het volgende drankje te ser
veren: in een liter water loet u een kilo suiker op:
is die helemaal opgelost, dan zeeft u het stroopje door
een doek en voegt er dan vier druppels (niet meer!
a ii ij sol ie aan toe. Koud geserveerd is dat een aange
naam drankje uiteraard zeer onschuldig, waar
het jonge volkje dolblij mee zal wezen. Het, geeft,
bovendien hun de illusie bij die gelegenheid met de
groten gelijk op te kunnen doen.
MR. ANTOON VAN 'T FORT
tot eind
n de groep bank
en verzekeringwezen met 16,5 percent,
van de sector handel met 23 percent,
terwijl het totale niveau 15,5 percent
zakte. Alleen de groep Scheepvaart kon
14 percent oplopen. Wij kunnen dus wel
zeggen als wij de scheepvaart buiten
beschouwing laten dat het mes er be
hoorlijk is ingezet.
De schommelingen hebben natuurlijk
gehad. De goede stemming
i de i
vier
inden
;rd lei
dig gehouden door de over het algemeen
gunstige jaarverslagen en vooral niet te
vergeten de fusiekoorts. Gemeenlijk ligt
dan bij de fusiekandidaten op vooruit te
Een daling die eind april in Wall
Street inzette, en daar in mei zover ging
dat van de grootste daling sedert 1937
gesproken werd, oefende zoveel zuig
kracht uit dat het Damrak mee naar
beneden werd gezogen. Overigens zien
wij die terugslag ook op de beurzen van
VAN WEEK TOT WEEK
enkele voorbeelden te noemen.
Het herstel op het Damrak in de
juli werd enerzijds ge-
la'ctiëndè'1 fusiëkodffe eri' ctë buitenlandse
kooplust1 voor onze effecten. Maar een
belangrijke' infeètiè' "Was ook de geld
stroom die loskwam toen Koninklijke
Olie Billiton met contant geld kocht. Er
werd onmiddellijk van „het Billitonef-
De opgang werd in september weer
wreed verstoord door ongunstig klinkend
bedrijfsnieuws en door de miljoenen
nota die hogere belastingen en beste-
dingsbeperkende maatregelen aankondig
de. Het beursklimaat werd daarna door
looneisen, stakingen, de uitkering van
f 400,— steeds slechter. Bovendien kwa
men de internationale concerns Kon.
Olie, Unilever, Philips en AKZO
cijfer
r het c
de kwartaal voor de dag. Dit alles be
dierf de stemming zo grondig, dat de
sterke opleving in Wall Street voor ken
nisgeving werd aangenomen. Gelukkig
dit jaar niet verder af.
De geschetste golfbeweging vinden wij
natuurlijk ook terug in de afzonderlijke
aandelen, vaak zelfs in veel sterkere
vorm. Als illustratie geven wij zo maar
een aantal voorbeelden, waarbij wij de
hoogste en de laagste koers-van dit jaar
vergelijken met die tot 29 december.
Soms zien wij dan een frappante stij
ging en soms helemaal geen herstel.
178,—
94,—
297,—
254,-
8,— 52,—
121,— 105,—
Kon. Olie
Unilever
Bensdorp
Fokker
Van Gelder
Homburg
Kluwer
Lindeteves
Rijn-Schelde
Schuitema
V.N.U.
In het begin hebben wij laten uitko-
en dat de scheepvaartkoersen wel zijn
gestegen. Dit is te danken aan de toene
ming van het wereldhandelsverkeer
waardoor een grote vraag naar scheeps
ruimten ontstond. Dit had weer een
gunstige weerslag op de werven die thans
volop in de orders zitten.
Deze uitzondering doet echter niets af
in het feit, dat het bedrijfsleven thans
aor vele problemen is geplaatst: stij
gende kosten, stijgende belastingen, af
remmende overheidsmaatregelen en een
aarzelende om niet te zeggen stagneren
de conjunctuur. Daarmee wordt ook het
Damrak geconfronteerd. En daar gaan
wij 1971 mee in.
Eerste scheiding
in Italië
uitgesproken
MODENA (Reuter) De eerste echt-
cheiding in Italië sedert de Napoleonti
sche tijd is gisteren in Modena uitge
sproken, elf dagen nadat echtscheiding
derd jaar wettig werd.
t gescheiden paar zijn de 28-jarige
Alfredo Cappi en de 25-jarige Giorgia
Luisa Benassi, wier kerkelijk huwelijk
'n mei 1963 ingezegend werd. Zij ging-
ïn een jaar later uit elkaar. Het paar
heeft op 18 december een verzoek tot
echtscheiding ingediend, op de dag dat
de echtscheidingswet, die op 1 december
door het Italiaanse pai'lement werd
goedgekeurd, van kracht werd.
