15 ct. cadeau
15ctverdiend
Soldaat gaf kind aan kazerne
„Werk in groot
winkelbedrijf voor
gehuwde vrouw'
TUIN
KABOUTERS
DOEN HET
NIET MEER
PROCES IN FRANKRIJK
Schandaal bij werven
van gastarbeiders
Antieke goden en godinnen
zijn het nu helemaal
gingen tot
actie over
„Defensie moet er maar voor zorgen"
Wit-Gele Kruis wil
financiering via
volksverzekering
„Duidelijk
standpunt in
bouw
nijverheid
Explosieve
aardappels
De Jong en
Duynstee
betreuren
uitspraak'
over defensie
DONDERDAG 19 NOVEMBER 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
(Van een onzer verslaggevers)
De tuinkabouters waren de eerste die de Neder
landse siertuinen met hun wat protserige bontheid
kwamen bevolken. „Dat kneuterige gedoe, dat
rood en dat blauw, opschreeuwend tegen de
omringende bloemenpracht, dat is het niet meer",
xegt de tuinliefhebber van vandaag. Wie werkelijk
verantwoord met tuinornamentiek begint, komt
er niet meer niet zo'n „laagbijdegrondse kabouter".
Althans volgens de kenners van de tuinornamen
tiek. De eigentijdse tuinversierder is verslingerd
geraakt aan antieke goden en godinnen. Alleen
voor dit bovenaardse gezelschap wordt nog een
plaatsje ingeruimd tussen gazons en rozenperken.
Maar dan wel in originele uitmonstering. Wie zich
in de antieke godenwereld begeeft, alleen op dat
niveau zijn of haar tuinversiering zoekt, dient
klei
kwestie, de
letini
;rhoudingen. Alleen
geeft de
Natuurlijk, het is allemaal
Zwanenburger H. .T. Ypma zonder aarzeling toe.
Samen met zijn vader en broer beheerst hij van
Halfweg uit een groot deel van de Nederlandse
handel in tuinornamentiek. Tuinornamentiek in
de ruimste zin van het woond.
klas
tuin-
De
misten. Er i
het in Nederland begonnen. Na de start te
Halfweg werd begonnen met het maken van
vaatwerk voor balkon, tuin en vensterbank uit
asbestcement, Het quasi-klassieke beeMenwerk
dat nu de blik gevangen houdt van het verkeer
op de Haarlemmerweg is daar in feite een ver
volg op.
n in eerste instantie bloe-
emenzaak aan de Amster-
t van waaruit in 1962 op
de tuinornamentiek werd overgestapt. Als mannen
van het vak bleken ze bepaald niet ongevoelig
voor de publieke smaak wat de entourage van
bloemen en planten betreft. Groei en bloei zijn
voor hen echter het basisgegeven. Alles daar
omheen moet daaraan ondergeschikt blijven.
De opdringerige tuindwerg ligt er daarom finaal
uit bij de firmanten. Plagerige lachenden engeltjes,
goden en godinnen van het kwaadaardige en
barmhartige soort, zijn onstuitbaar in opmars.
De mensen met zakeninstinct waren in Halfweg
al heel gauw bereid met deze ontwikkeling iin de
pas te gaan lopen.
Afgietsels van lichaamsvormen en bouwelementen
werden tot voor een paar jaar wel eens bij
binnenlandse vervaardigers afgenomen. Vorig jaar
weid de Italiaanse firma Italgarden als leverancier
aangetrokken. Een nieuwe catalogus, aangevuld
het spectaculaire Italiaanse beeldenwerk,
im uit en sindsdien is er geen houden meer
Eigenaren van tuincentra, bloemenhandels,
huishoudzaken liepen de deur
ï1 riiet stil
Een duidelijk beeld a
wegse bedrijf Ypma
markt van tuinornamentiek, geven de vier trucks,
die dag in dag uit voor het afwerken van%de
bestellingen op de weg zijn. Sinds begin 1969 de
eerste 22 ton Italiaans „steengoed" per spoor
wagon in Halfweg arriveerde, is de omzet door
lopend blijven groeien. Ruwe schatting van de
heer H. J. Ypma jr.: van de sindsdien verhandelde
tuinmonumenten zijn er zo'n veertig wagons
reeds verkocht. De Nederlandse markt lijkt
voorlopig nog onverzadigbaar. De omzet van het
vaatwerk in asbestcement is het laaiüste jaar
nagenoeg stabiel gebleven. Daar lijkt het ver
zadigingspunt niet ver meer. Na enige schroom
heeft de Nederlandse tuinliefhebber zich nu op
het klassieke naakt geworpen.
Vanwaar opeens al die zuidelijke bevalligheid
onder de Hollandse zon? De mens van nu is
juist door de verzakelijking van zijn leefwijze
een romanticus aan het worden. Dat werkt door
in de kleding, de woninginrichting en ten lange
leste ook in de tuinaanleg. Als weinig meer te
wenlén overblijft, gazon en border het volmaakt^
Kei
genoeg
voor degene die zich de exclusiviteit als ideaal
stelt. Figuren in steen, de vier jaargetijden
symboliserend, liggen bijzonder goed in de markt,
zo is na een jaar beeldenhandel gebleken.
Voeg daarbij de musicerende engeltjes, de bloe
menmeisjes, de goden en godinnen en u heeft een
indruk hoe gevarieerd het er in deze stenen
schijnwereld uitziet.
Zoals gezegd: de omzet van het rechtlijnige
gebruiksgoed blijft zo'n beetje constant. Met de
beelden zijn ook de priëlen, combinaties van steen
en staal, in de running. Vanaf de weg goed zicht
baar komt er bij Ypma één van 4.18 meter hoogte
te staan.
Het gevaarte heeft wat stijl betreft veel weg van
het Petit Trianon zoals in Versailles te zien is.
Een complete olympische godengroep (totaal
gewicht 2100 kg, diameter inclusief omringende
zuilen 430 cm, hoogte 2.65 meter) slaat in protse
righeid wel alles wat op dit gebied verkrijgbaar is.
..Monumenten" van dit formaat kunnen te Halfweg
a lleep, op. catalogus worden besteld.
Van protserigheid is ook de leeuwenliefhebber
niet helemaal vrij. Twee wapendragende leeuwen
„De adel zijn eigen wapen? Ik schilder er een
gemeentewapen op". Zo wordt gedacht en in veel
gevallen ook gehandeld. Ze staren u al aan op
tientallen plaatsen in de tuindorpen, de symbolen
van kracht en onverzettelijkheid. Van de manen
tot de teennagels, het ligt er allemaal duimendik
bovenop, al is het maar gegoten.
Een leeuw in een betonnen uitvoering is een
aanfluiting voor het serieuze beeldenmakersvak,
moet de heer Ypma met enige schaamte bekennen.
Enkele jaren terug heeft hij er zelf wel een paar
duizend in die uitvoering gesleten. In hun grauw
heid en ongenuanceerdheid manen en nagels
springen er maar nauwelijks uit halen ze het
niet bij hun Italiaanse soortgenoten, die uit een
samenstelling van natuursteen, kalk en cement
bestaan. „Precies echt", is de indruk van wie zo'n
Italiaanse leeuw tegen het lijf loopt. Ze zijn
geelachtig van kleur en komen met wagons
tegelijk.
Samen met drie andere groothandelaren heeft de
firma Ypma te Halfweg een behoorlijk brok van
de Nederlandse beeldenbusiness in handen. Mens
figuren en dieren. En het is allemaal winterhard.
Zomer en winter rijden de wagons uit het Ita
liaanse Rignano, vestigingsplaats van leverancier
Italgarden, in de richting van onze zuidgrens.
Voor Ypma in Halfweg is daar om de paar weken
een 24-tonsladipg Strak in het gelid is het
na aankomst verzamelen geblazen op het bedrijf
aan de Haarlemmerweg. Muzikantjes, godinnen,
de jaargetijden. Beelden van gietsteen.
Een „bikkelharde" handel.
tien
Pamfletten werden uitge-
het schandaal van aanwer-
buitenlandsc arbeiders. Hier
werd met stenen gegooid,
bij drie agenten en drie voorbij
gangers werden gewond, maar niet
ernstig. Een andere groep ging het ge
meentehuis binnen, gooide de directeur
van het aanwervingsbureau van zijn
stoel, trok bureauladen open en smeet
de inhoud op straat. Een derde groep
schilderde op muren leuzen als: „Weg
met het kapitalisme", „Weg met de sla
vendrijvers". Een half uur later was alles
afgelopen. De studenten reden naar Parijs
terug, maar een van de auto's moést ach
terblijven vanwege de demonstraties op
straat. In die auto werd later een
handtas gevonden van een meisje.
Ter plaatse werd niemand gearres
teerd, maar later werden drie studenten
wie wii gemakshalve de voornamen ge
ven: het meisje Nadine van 22. een
student van 22 Henri en nog een stu
dent van 25, Mare. Alle drie zaten drie
Dat proces heeft zonderlinge feiten
aan het licht gebracht. Al eerder was
door het parket van Versailles een on
derzoek ingesteld naar aanwervingsme
thoden van buitenlandse arbeiders.
Maar dat onderzoek had niets opgele
verd. Tijdens het proces voor het
staatsveiligheidsgerechtshof werd be
kend, dat iemand, wiens naam nog niet
kanen, hetzij door analfabetisme, hetzij
door gebrekkige kennis van de Franse
taal, wisten hoegenaamd niet wat zij
ondertekenden. De voorzitter van de
rechtbank vroeg aan de directeur van
het aanwervingsbureau waarom hij de
buitenlandse arbeiders niet hielp met
het geven van Inlichtingen en het in-
(Van ee
BREDA
nzer verslagge-
„Ik heb mijn
melden „voor deelname aa
heet. Hij vertelde ons gi.
middag: „Een majoor vai
De heer Van der Werf stu
deerde ongeveer een jaar ge
leden af. Hij werkt nu bij de
gezondheidsdienst voor pluim
vee in Doorn. „Dat levert mij
een salaris van 2.500 gulden
tand op. In mijn
:en geld om haar 1
geweest, dat de heer Van der
Werf zijn diensttijd zou vullen
in het laboratorium van de
rijksverdedigingsorganisatie.
„Maar toen ik hoorde dat- ze
daar proeven nemen op ratten,
heb ik dat maar meteen afge
beld. Daar ben ik geen dieren-
hebben we nu gewoon geen
geld om het kind te onderhou
den." Met die mededeling
meldde zich afgelopen maan
dag de Utrechtse dierenarts
Pier van der Werf (27) als
recruut bij de poort van de
Defensie weigerde het kind
onder haar hoede te nemen. De
verantwoordelijke officier af
delingscommandant kolonel
wordt tenminste
Dat wil niet zeg
heer Van der Wei
„Die
lajooi
telde
terug naar Utrecht: .Meldt
zich donderdag maar op
nieuw bij de kazerne. We ho
pen dat u dan een oplossing
voor uw kind zult hebben ge
vonden." En een officier van
de sociale dienst beloofde te
zullen nagaan of Defensie zelf
i die oplossing kan
me. dat ik volgende we
vrijdag definitief uitslag
krijgt. Maar zolang wil ik niet
wachten. Het lijkt me ver
domd ellendig meer dan een
week in onzekerheid te zitten
over mijn gezin. Ik ga er mor
gen achter aan. En als de
zaak niet snel geregeld wordt,
trek ik er beslist tussenuit.
Mijn vrouw en kind zijn voor
mij natuurlijk oneindig vee]
belangrijker dan het leger."
gulden bruto per maand. Dat
is veel te weinig. Daar kunnen
we misschien net onze schul
den van afbetalen."
En het vervolg van zijn re
laas: „Je moet rekenen: ik heb
destijds in verband met onze
studie een forse persoonlijke
lening moeten aangaan. Bo
vendien hebben we een huis
moeten kopen. Voor een huur
woning kwamen we niet in
aanmerking. Dat kost alles bij
elkaar een hele hoop rente en
aflossing. Daar komt dan nog
bij, dat mijn vrouw over on
geveer een jaar wil afstuderen
als dierenarts. Zij kan haar
studie niet onderbreken. Daar
om hadden we een meisje m
ren," aldus
heer Van dei
Hij heeft meermalen gepro
beerd onder de dienstplicht uit
te komen. „Ik wilde eigenlijk
emigreren naar ergens in de
tropen. Maar bij de psycholo
gische test werd ik afgekeurd.
toestanden. Ik stond al aan de
rode kant van de maatschap
pij. Maar toen moest ik heie
arts voor. Dan wore", ik liever
maar gewoon jan soldaat.
Maar of ik dat zal volhouden?
Ik geloof dat ik er te oud en
veel te aggresief voor ben. Ik
kreeg maandag al het heen en
zo. De schrik sloeg me om het
zerne „niet onsympathiek
werd ontvangen. „Ze leken
wel begrip voor mijn moeilijk
heden te hebben, hoewel ze er
?rg vreemd tegenaan zaten te
kijken. Het was allemaal erg
(ADVERTENTIE)
UTRECHT (ANP) Een commissie
van het landelijke Wit-Gele Kruis heeft
in een nota geadviseerd financiering
van het Kruiswerk via de sociale verze
kering, eventueel met een zeker eigen
risico, te laten geschieden. De financie
ring van het Kruiswerk is op het ogen
blik zeer versnipperd en wisselvallig.
De benodigde geldmiddelen komen bin-
t' nen via subsidies van rijk, provincie,
gemeente en preventicfonds, door con
tributies en retributies voor verleende
K diensten, ziekenfondsbijdragen, collectes
F. en dergelijke.
Vorig jaar bedroegen de lasten van
de drie Kruisorganisaties in totaal f172
miljoen, buiten de kraamzorg. Rond
E f103 miljoeil (60 procent) daarvan werd
I gedekt door overheidssubsidies.
Omdat de hele bevolking aanspraak
I moet kunnen maken op de diensten van
I de Kruisverenigingen, vindt de commis
sie van het Wit-Gele Kruis dat de
financiering moet worden onderge
bracht bij een volksverzekering. Hoewel
dit op het totaal van de premiesom van
bijvoorbeeld de ziekenfondsverzekering
(f2 miljard in 1968) maar een verho
ging van enkele tienden van procenten
dat een overgansfaze nodig zal zijn
met een gemengd financieringssysteem
waarin de overheid, de sociale verzeke
ring, de contribuanten en eventueel de
particuliere ziektekostenverzekeraars
heid een rondleiding van ongeveer
een uur, met als onderwerp de vor
men en ornamenten uit de periode
van Lodewijk XVI.
(ADVERTENTIE)
egel uiterst
heterdaad
generaal: „Ik mag geen oordeel uitspre
ken over Franse ambtenaren, maar dit
antwoord verbaast mij in hoge mate".
Leraren van de drie studenten als
getuige gehoord, verklaarden dat alle
drie beklaagden briljante studenten
zijn. De vader van Mare, ook als getui
ge gehoord, legde de volgende verkla
ring af: „Ik heb mijn zoon altijd voor
gehouden, dat boven de wetten die de
mensen hebben gemaakt of alsnog zul
len maken, de wet van God geldt, die
ook wel de stem van het geweten wordt
VOORZITTER TE PAS:
DEN HAAG (ANP) In de komende
jaren moeten wij een duidelijk stand
punt innemen over de maatschappelij
ke vragen. Wij moeten (neen) durven
zeggen, als een bepaalde ontwikkeling
afbreuk doet aan eigen verantwoordelijk
heid. Wij moeten tijdig bereid zijn ons
standpunt in discussie te stellen. Wii
moeten tijdig reageren. Anders wordt
over onze hoofden ook over ons be-
bedrijven in Nederland, de heer L. J. te
Pas, verklaard in Scheveningen, waar
idaag het feit werd herdacht, dat de
organisatie 75 ja;
november 1895 werd opgericht-
Na een historisch overzicht kwam de
heer Te Pas te spreken over het bouw
beleid, dat volgens hem onderdeel van
de nationale economie en'van de natio
nale politiek is geworden. Wanneer op
beleid inzake de ruimtelijke ordenin
en de milieubeheersing. Dat bepaalt
waar, wanneer en hoe er wordt ge
bouwd. Het landelijk budget bepaalt
Bij de loonpolitiek is het volgens de
voorzitter niets anders. Hij meende, dat
het loon steeds minder beloning naar
zuivere prestatie is, maar een stuk ga-
W. J. R. DREESMANN:
Wajang, zuiver
plantaardig
en ongezouten.
Expositie P. Elzinga Van 21 novem
ber tot en met 24 december wordt in
de schouwzaal op het industrieterrein
te Hapert (NB) een tentoonstelling
gehouden van gouaches, collages en
penseeltekeningen van Pieter Elzinga
De opening geschiedt op zaterdag 21-
11 om 16.00 uur door kunstcriticus
Lambert Tegenbosch.
Sylvia Oudkerk zal haar tekeningen en
schilderijen tentoonstellen iri Galerie
Biesj te Amsterdam van 21 november
tot 12 december. In de kelderruimte
collectie ceramiek aanwezig.
Wijziging „Zesmaal beweging" We
gens ernstige ziekte van Mieke van
Hoek zal haar choreografische mede-
„Zesmaal beweging op
vervallen. Het Intern,
itisch danstheater zal met t
opengekomen ru
Henk Helmantel zal zijn schilderijen
tentoonstellen in de Galerie Mokum
te Amsterdam (Amstel, 186) van 20
(Van een onzer verslaggeefsters)
DEN HAAG Doordat er een ar-
:idsvcrbod voor vijftienjarigen op sta
pel staat zal het voor de grootwinkelbe
drijven steeds moeilijker worden op
den duur arbeidskrachten van rond
ien jaar te werven. Door de verho
ging van de leeftijdsgrens is een wijs
beleid nodig om een ontwrichting van
markt
te doen stelde de heer Dreesmann dat
de gehuwde vrouw er steeds in ?scha-
keld zal moeten worden, part of full
time. Over verbeteringen op sociaal ter
rein zei de heer Dreesmann: „Wie ver
beteringen op sociaal terrein wenst
en wie wenst die niet moet zich
steeds realiseren dat deze nu eenmaal
betaald moeten worden. Men moet dan
aanvaarden dat zulke aan het bedrijfs
leven opgelegde kostenverhogingen lei
den tot prijsstijgingen, en er niet op
speculeren of zelfs als beleid voor
staan dat deze kostenstijgingen ten
laste komen van de rentabiliteit van die
bedrijfstakken die de gevolgen van die
besluiten toevallig het meest hebben te
dragen"
Ook voor de heer Dreesmann waren
fusies een punt van bespreking. Hij
merkte op dat het proces van afval van
rendabele bedrijven
detailhandel zich lijkei
waarbij meer nog dan in het verleden
ook relatief grotere ondernemingen zijn
betrokken.
Met de prijzenbeschikking, die de mi
nister van Economische Zaken begin
november uitgaf, was de heer Drees
mann het absoluut niet eens. Hij consta
teerde dat bij vrije lonen loon
kostenstijgingen nog steeds niet mogen
worden doorberekend.
Verkeerslichten
werkten verkeerd:
jongetje gewond
SOEST (ANP) Als gevolg van een
verkeerde afstelling van de verkeers
lichten op een nieuwe kruising in rijks
weg lb t« Soest is gistermiddag een 9-
jarige jongen uit Soest door een auto
aangereden en zeer ernstig gewond ge-
Automobilisten, die door het oranje licht
rijden, moeten dan nog enkele tientallen
meters afleggen alvorens zij bij de over
steekplaats komen, waar het licht dan
inmiddels op groen staat.
naderhand bleek, bijna het leven.
Een vrouw klopte bij Ventruto aan
met vier grote aardappels, haar door
de bakker deze even zou willen koken
in zijn oven. Ventruto voldeed aan dit
verzoek. Hij zette toevallig de aardap-
niet zo heet werd. Toen hij ze er na
een tijdje uithaalde zagen zij er bijzon
der vreemd uit. Het bleek dat de aar
dappels gevuld waren geweest met
dynamiet, lonten en minislaghoedjes.
Door het langzaam warm worden was
er vocht losgekomen en dat had het
gevaarlijke hart van de aardappels
doorweekt. Zo ontstond er geen ontplof
fing die zeer ernstige gevolgen had
kupnen hebben. De politie heeft het
woord „vendetta" laten vallen en Ven
truto gevraagd nog eens heel diep na te
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Premier De Jong heeft
steren in de Eerste Kamer na herhaal
delijk aandringen van de heer Van Riel
(VVD) bevestigd, d^t htf en ook staats-
Duynstee '(luchtmacht) zelf het
betreuren, dat door de heer Duynstee *o
-oegtijdig in een interview is gesteld.
De heer Van Riel had gevraagd, waar
in men de heer Duynstee niet had laten
ertrekken, nu hij op dit punt zo dulde-
jk van mening blijkt te verschillen met
ïinister Den Toom (Defensie) en de twee
staatssecretarissen. Premier De Jong zei
dat staatssecretaris Duynstee was ge
bleven, omdat het ging om een af
wijkende visie op de toekomst en niet over
beleid. Daarom had de
omstreden uitspraak van de staats-
Duynstee geen invloed op het
beleid van dit kabinet. Staatkundige ge-
■olgen hoefden d'aarom ook niet getrok-
worden.
