Abraham
Kuyper
IN WESTELIJK POLEN HERINNERT
WEINIG AAN 'T DUITS VERLEDEN
Husak rekent af
met orthodoxen
VIJFTIG JAAR
GELEDEN STIERF
Eenerzijds afgodisch vereerd,
als anderzijds gloeiend gehaat'
Oder grensde grens van de vrede
Ontspanning
in DDR
nog veraf
Voordelig en
lekker eten?
winterpot
f4.50 inclusief
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1970
LEIDSE COURANT
DEN HAAG Zondag 8 november is het vijftig
jaar geleden dat één van de grote zonen van het
Nederlandse volk, doctor Abraham Kuyper, op
83-jarige leeftijd stierf maar ook zijn politieke
tegenstanders, soms zelfs bittere vijanden, lieten
niet na deze grote Nederlander het eresaluut1 te
geven, dat hem ongetwijfeld na een leven van hard
werken en strijden toekwam. Abraham Kuyper is
misschien het best en het treffendst vereeuwigd
door de socialistische tekenaar Hahn, toen hij hem
schetste als „Abraham de geweldige".
Het leven van Kuyper is een aaneenschakeling van
strijd, geweld en doorzetten geweest, zijn optreden
heeft diepe sporen nagelaten in de Nederlandse samen
leving en niet alleen in de kring van de zijnen. Tot
ver daar buiten zou men nog tientallen jaren en ook
nu nog merken, dat er een Abraham Kuyper he.:ft
geleefd.
Toen hij stierf, schreef het socialistische Volk „van den
grooben volksleider ontging hij het lot niet, dat hij
eenerzijds afgodisch vereerd als anderzijds gloeiend
gehaat werd. Zag de kleine burgerij in hem den
Messias, den van God gegeven leidsman, een profeet.
maatschappij zou voeren, 1
arbeiders, die in hem hun meest verbetei
onbeschroomden en hun gevaarlijkste vijand vonden,
gevaarlijkst door een demagogie, die in een godsdien
stige idealogie haar steun zocht, werd hij geh;
weinigen".
Het rooms-katholieke dagblad De Tijd constateerde
..wat Schaepman wel was voor ons. is Kuyper voor de
zijnen geweest en nog iets meer: Hij was hun bezie
lende leraar; hij was de toonaangevende
staatsman en socioloog. Eerst de harde schedels splijten
van zijn kleine niet zelden kleingeestige luyden en
dan dag aan dag door woord en geschrift het zaad van
veelal echt christelijke leerling in
toegankelijke hersenen neerleggen
het was een moeizame, vaak verdrietelijke en ondank
bare arbeid, welke hij met onverdroten ijver en
toewijding ten einde toe volbracht
Zelfs de communist David Wijnkoop bracht het op in
de Tribune enkele woorden aan de staatsman te
wijden. Hij noemde hem een staatsman en volkstri
buun bovenal. Kortom, in alle geledingen van het volk
werd Kuyper herdacht als een groot man en wie zijn
levensgeschiedenis nagaat en dit tot zich door laat
dringen, kan niet anders dan toegeven, dat Abraham
Kuyper een geweldige invloed op ons volksleven heeft
Wilde knaap
Kuyper werd op 29 oktober 1837 in Maassluis geboren,
vaar zijn vader Jan Frederik Kuyper predikant was.
ïfiet zo lang daarna verhuisde het gezin naar Middel
burg, waar de jonge Abraham een deel van zijn jeugd
doorbracht. De eilandepproyincie en het water boeide
jonge toekomstige predikant geweldig. Hij droomde
:en rijke en belangrijke
vilde knaap en
de kweekschool v
sen der koningin benoemd zouden woi-den uit een
voordracht van twee kandidaten, een voordracht dooi
gemeenteraden en leden van de staten opgesteld. Wel
moet er aan worden toegevoegd, dat Kuyper zo hoopte
de \oorname en voornaamste families in het land te
houden. Kuyper was modern op zijn eerste christelijk
sociaal congres, waar hij zijn beroemde rede met
architectonische kritiek op de maatschappij hield. Kuy-
pers partij was zelfs anti-kapitalistisch, want er „moest
een andere inrichting van het maatschappelijk gebouw
Opvallend was bovendien, dat hij zich zeker in de
eerste jaren ook afkeerde van de rooms-katholiekpn,
totdat hij ontdekte dat Rome en de reformatie stoelden
op dezelfde wortel des geloofs en hij in Rome een
politieke bondgenoot zag.
Kuyper keert zich later van zijn eigen radicalisme af,
De Standaard
Maar door alles heen hield Kuyper vast a;
beginselen en hij getuigde daar ook van
driestarren, de hoofdartikelen in de Standa;
beroemde krant, die helaas in de 1;
lijke
elde.
rlog
zijn volgelingen en Kuyper als hoofdredat-
na. dag aan dag, zijn woorden tot zijn
ten, zijn opvattingen in puntige scherpe.
I te verkondigen en te verbreiden. Niet
»rd Kuyper een groot journalist genoemd
erevoorzitter van de Nederlandse Journa-
van de kroon
figuren.
Tot op de dag i
Geschiedenis
Abraham Kuyper zien in historisch perspectief, is
tegelijk een stuk vaderlandse geschiedenis schrijven.
Kuyper heeft misschien meer dan Thorbecke in zijn
tijd invloed gehad op de vorming van een volksdeel,
het gereformeerde volksdeel. Kuyper is een architect
geweest, die gebouwen heeft nagelaten, mensen heeft
gevormd, zo zelfs, dat de echo uit de vorige eeuw nog
krachtig doorklinkt in de kerk. de school en de
universiteit en niet in het minst in de politiek.
erop, dat dit de komende jaren zal veranderen. In elk
gereformeerd gezin staan de standaardwerken van
Kuyper. Altijd en otferal zal men in de Gereformeerde
Kerken en op vele scholen Kuyper ontmoeten. Hel is
niet meer zoals in zijn gloriedagen, dat advertenties
verschenen, waarin grote en kleine portretten van
Abraham Kuyper in alle formaten en prijzen worden
aangeboden, maar wel moet geconstateerd worden dat
Kuypers geest in de hoofden en harten van velen
voortleeft.
Abraham Kuyper, gelukkig huisvader, journalist, hoog
leraar, minister, volksvertegenwoordiger, partijleider,
kerkreformator, en door-en-door Nederlander, werd
door tienduizenden ten grave gedragen. Vele ministers
woonden zijn teraardebestelling bij Koningin Wllhel-
mina zond een afvaardiging, de klokken in het hele
land luidden. Aan de groeve zongen duiz,on(|^n de
lievelingspalm van Kuyper. psalm 8!'. vers 7 „Hoe
zalig is het volk, dat naar fiw~ldariken hoort". Dat was
het. wat Kuyper, de geweldige, zijn volk steeds had
voorgehouden. Wij mogen, bij alle ve
hun politiek en maatschappelijk handelen bepalen,
na zijn dood, zijn gedachten en beginselen nog spring-
(Van onze correspondent)
WARSCHAU De weg naar Warschau gaai langs Frankfurt en brengt
doorgaande reizigers recht ana de brug over de Oder. Plotseling ligt
hij voor je, de grensrivier, waarover men al 25 jaar lang ruzie maakt.
De Westduitse regering doet zijn best de Oder-Neissegrens als de
uiteindelijke en onherroepelijke westgrens van Polen te erkennen. In
deze tijd van het jaar gaan in beide richtingen maar weinig mensen de
grens over. Toen ik aankwam, stond er een wagen te wachten bij de
grenspost. Het was een vrachtwagen van een volksfabriek in Eisen-
hüttenstadt, die op weg was naar Poznan Op de brug hield een
eenzame Oostduitse soldaat zijn verrekijker op het in de mist verborgen
bos gericht.
Een paar honderd meter Polen
stond een man te liften. Hij bezat e
kleine pachthoeve op 50 km
West-Duitsland
zijn broer,
a drie weke
;rugkeerde, n
1 broer reed i
agen, in Neui
eigen wagen, in Neurenburf
en had een omzet van 3000 gulden pei
maand. Hij was krijgsgevangene ir
Duitsland in de oorlog geweest en wa:
na 1945 gebleven ..Hij
geboerd, erg goed", aldu:
goed
assa-
„Hij komt ons elk jaar opzoeken
en hij helpt ons, ook financieel. Hij
heeft een typisch Duitse levenshou
ding ontwikkeld. Hij kan niet begrij-
Hij zegt dat, als ik i
Toen we reden door het heilige plat
teland van wat vroeger West-Pruisen
was, kwam het gesprek op de politiek.
„Tijdens de oorlog werkte ik voor een
Duitse boer", zei hij, „en hij was een
goede en aardige man. Persoonlijk
heb ik niet te klagen, i
hebben na 1933 ver
schrikkelijk geleden. Toen de oorlog
uitbrak, kwamen sommige Duitsers op
him Poolse buren af en vermoorden
hen, hoewel ze jaren in harmonie
hadden geleefd. De verdriji
Duit - -
werd pas wakker toen
aankwamen.
Afgezien van de archit
bevin<
?rde
de Poolse industrie, terwijl de
akkers er bijna 30 procent ,v«
korenoogst van he* land produce»
rijke
Odei
om te helpen hel
van de regering t<
gen. Zij die uit 1
beschouwden hun i
•Mas
geen
weinig wat de bezoeker eraan herin
nert dat dit gedeelte van West-Polen
tot 1945 Duits was. De steden hebben
andere namen en als je een kind de
leneenhalf miljoen Polen, die
hoog geweest. Aan het eind van het
vorig jaar had de Poolse regering
bijna 60 miljard gulden in de indus
triële en agrarische ontwikkeling van
West-Polen geïnvesteerd. In dit gebied
ouders uit het oostei. komen, zou daa
nu gaan willen leven, net zoals d<
kinderen van de Duitse vluchtelingei
niet de geringste behoefte voelen ziel
in „het verloren vaderland"
Het
erledei
alsof de klok
>ruik lijkt de opvs
In Oost-Duitsland r
grens van de vrede". De overeenkomst
van Potsdam bracht 103.000 vierkante
kilometer voormalig Duits gebied on
der de Poolse regering, „hangende een
uiteindelijke regeling op een vredes-
sen heeft bezocht. Het is nu een ge
denkplaats en de directeur herinnerde
zijn gehoor eraan dat de waarschu
wing van Sachsenhausen brandend
actueel was. „omdat het neo-fascisme
in West-Duitsland weer de kop op
steekt". Bij het controlepunt aan het
einde van de autobahn bij Berlijn
londen duizenden auto's, in vijftien
rijen
ingevc
democrati
sche republiek in West-Berlijn bin
nengelaten te worden. Dit voltrok zich
met de snelheid en doelmatigheid, een
angstaanjagende doelmatigheid. ond*
jet verblindende
troleerd voor hij Berlijn
De Westberlijners worden voortduren
de aan deze behandeling onderworpen
en het is dan ook niet vreemd dat zij
zo nu en dan hun twijfels over de 1
oostpolitiek uitspreken. Niemand dan j
bondskanselier Brandt is er zich meer j
van bewust dat de oostpolitiek niet
geloofwaardig zal zijn, voordat deze
(ADVERTENTIE)
Vraag naar de
Voor slechts
Bij de stations-
^-v ~v voordelig
V uit met NS
Opvangcentrum
druggebruikers
voor Den Haag
DEN HAAG (A.N.P.) Et
(Van onze correspondent W. ObeHeitner)
WENEN Nu de Tsjechische minister van Binnenlandse Zaken. Joscf
Grössner ontslagen is en de Tsjecho-Slowaakse verbindingsofficier voor de
Russische troepen, generaal Ottokar Rytir, vervangen is, is het wel heel
duidelijk geworden, dat partijchef Husak begonnen is om met de orthodoxe
j partijleden af te rekenen. Na de grote zuivering, tengevolge waarvan
j duizenden „rechtse opportunisten" (waarmee de aanhangers van Dubcek
j bedoeld worden) uit de partij werden gestoten, waren er eigenlijk maar
twee groeperingen overgebleven; de middengroep onder Husak, die onder
geen voorwaarde terug wil naar het tijdperk van de terreur, en de
i orthodoxen, die de verwezenlijking van de „dictatuur van het proletariaat"
nastreven.
Pacific Glory
is losgekomen
infer*
snel dat de
naai de Deutschland Sender" zeggen de
aorden langs de weg. Je zet de radio
aan en je hoort dat een delegatie van
iet Nationale Verbond van de volks
republiek van Zuid-Jemen het voor
malige concentratiekamp Sachsenhau-
te zitten, is los gekomen. Het schip ligt
nu voor anker Een andere tanker is
bezig de lading olie over te pompen.
Een woordvoerder van de Nederlandse
L. Smit en Co's internationale sleep
dienst zei dat het schip waarschijnlijk
naar dieper water zal worden gebracht,
waar het leegpompen zal worden voort
gezet-
De uit Nigeria afkomstige lading olie
is bijna negen miljoen gulden waard.
De tanker kwam op 23 oktober in aan
varing met een andere tanker en gevreesd
werd toon dat de 70.000 ton olie in zee
terecht zou komen en de Britse en Franse
stranden zou vervuilen-
centrum voor hulp aan jongi
problemen, waar de drugpolitiek
de zorg en het advies kan worden
trokken.
Bresla
G en G.D.-directeur dr.
stelt voor een dergelijk
joi
aks een uitbreiding x
Joe nit", waarin een groep zich in Den
Haag al bezig houdt met hulpverlening
aan jonge mensen, die in maatschappe
lijke, sociale of psychise nood verkeren
De „Sosjale Joenil" heeft een plan op
gesteld voor een optimaal functioneren
de „Joenit", met o.m. tien maatschappe
lijk werkers, een coördinator hulpver
lening en een algemeen coördinator. Op
een centraal gelegen bureau zou dage
lijks tot vier uur 's nacht spreekuur ge
houden moeten worden.
wordt.
Cenrtaal Museum te Utrecht
gelegenheid van het uitko-
de catalogus Nederlandse
(1945-1970) uit het eigen
bezit, van 3 december tot en met 7
fabruari een gelijknamige tentoon-
an vele Nederlands*
egenwoordigd ia.
mislei
voelde ei weinig
en de gehele wereld als leugenaar aan
gemerkt te worden.
Zijn volgende banbliksem trof
Grosser, die als minister van Binnen
landse Zaken de scepter zwaaide over
ontslagen waren. Het zijn deze agenten
geweest die de bekende onlusten in
Praag geprovoceerd hadden, waarbij
het bureau van Aeroflot in elkaar ge
timmerd werd.
Het ontslag van Grosser had plaats
op de dag dat de Oostduitse leider
Ulbricht juist in Praag vertoefde. Een
paar uur later werd generaal Rytir
onschadelijk gemaakt door hem een on
belangrijke post bij de militaire voorop
leiding te geven. Veel meer zal en kan
Husak niet doen. want zijn belofte zich
van wraakprocessen te houden geldt
zowel voor de ene als voor de andere
kant. Hoewel beide ontslagen functio
narissen betrokken waren bij een om
vangrijke orthodoxe samenzwering om
Husaks val te bewerkstelligen.
