NIET BLINDELINGS ACHTER CASTRO
Dood
op de campus
HAVANA Juist voordat ik Cuba verliet, ging ik nog even een oude Cubaanse
vriend opzoeken om hem goeden dag te zeggen. We waren allebei nogal neer
slachtig over de huidige toestand op Cuba. Ik vertelde hem dat ik na vele ge
sprekken in Havana en een tocht door het binnenland nog steeds niet het gevoel
had dat ik werkelijk begreep wat er op het eiland aan de hand was. Hoe zou ik in
deze omstandigheden iets zinnigs over het land kunnen schrijven? „Kijk", ant
woordde hij, „misschien begrijpt niemand op het ogenblik precies wat er aan de
hand is, en misschien moet je dat juist schrijven".
Suikerramp
slechts
climax
Het was een verstandig advies. Vanaf
Castro naar beneden schijnt er een
grote onzekerheid over de onmiddel
lijke toekomst te bestaan. De onver
mijdelijke conclusie is dat de revolutie
eenvoudigweg geen adem meer
heeft.
De mislukking van het niet halen van
de suikeroogst van tien miljoen ton
een erezaak voor de revolutie heeft
het land in een bedwelming achterge
laten. De nieuwe slogan „verander de
terugslag in een overwinning" is er
geslaagd het land
r uit te halen.
Twaalf jaar na de revolutie houden
de belangrijkste vorderingen nog
steeds stand. Aan de voornaamste
misstanden van het vorige regime, die
nog steeds heel gewoon zijn in de rest
van Latijns-Amerika, is een einde ge
maakt. De „miseria" van de krotten-
steden is verdwenen, evenals de uit
zonderlijk grote armoede onder de
boeren in sommige vergeten uithoeken
van het eiland. Gezondheid en onder
wijs blijven bovenaan de prioriteiten
lijst van de revolutionaire regering
vrijgevigheid van het gezicht
Amerikaanse imperialisme trok.
gebleven aan
imperialistische uitspraken. Maar in
1970 staat Cuba niet meer in het
centrum van de belangstelling, zelfs
niet in Latijns-Amerikaanse aangele
genheden. Het middelpunt van de La
tijns-Amerikaanse wervelwind heeft
zich van het Caraïbisch gebied naar
het vasteland verplaatst. Hij raast nu
boven de Andes, op het punt waar
Chili en Bolivia aan Peru grenzen.
Er zijn op Cuba nog steeds veel men
sen met een enorme hoeveelheid ener
gie en gemotiveerdheid. Maar men
voelt dat politieke apathie onder de
massa van het volk overheerst. Hoe
wel dit bepaald gaan contra-revolutio
naire geest is. De weg terug naar
vroeger bestaat niet meer. noch is het
iemands bedoeling de re-
inhoud van het huidige
Cuba, het
land dat het masker
enorm goedwillend ze ongetwijfeld
ook zijn. worden geconfronteerd met
een bevolking die niet langer bereid
is, blindelings de weg te volgen die
van
reeks
problemen
Castro aangeeft. Ook is het niet dui
delijk wat de volgende stap is, en of
Castro dat zelf weet.
Men zou minder bezorgd over deze
ontwikkelingen hoeven te zijn. als er
dit jaar geen zeer erVtige kiitiektep
de Cubaanse regering was uitgeoefend
door twee Franse schrijvers, K. S.
Karol (in „Les guerrilleros au pou-
vodr") en René Dumont (in „Cuba eest-
il socialiste?"). De teleurstelling van
de twee eminente schrijvers, die
beiden bijzonder sympathiek tegen
liggende punten:
steeds mensen zijn die het land willen
verlaten, voedseldistributie, politieke
gevangenen- Zij richt zich eerder op
de organisatie van de regering en
haar nogal beperkte mogelijkheden
Het onderwerp van hun bezorgdheid
is Castro's kennelijke onvermogen zijn
goede bedoelingen in praktijk te bren-
vesteerd is om het gestelde doel
tien miljoen ton te halen. Castro heeft
in zijn toespraak van 29 juli zelf
benadrukt welk een tegengesteld ef
fect dat op andere sectoren van de
economie gehad heeft. In Cienfuegos
werd me de grootste suikeropslag
plaats ter wereld getoond. Hij is een
paar jaar geleden gebouwd. Met de
afmetingen van een kleine kathedraal
waren er enorme bergen bruine suiker
opgeslagen, die klaar waren om ver
scheept te worden. Ze waren daar van
de raffinaderijen naartoe gebracht in
wagons die de Cubanen zelf ontwor
pen hadden (en die in Roemenië en
China gebouwd waren). De suiker
wordt over de hele wereld verscheept,
hoewel verreweg het grootste deel
naar de Sovjet-Unie gaat. De oogst
was de grootste die ooit bereikt is. Als
de regering haar doeleinden wat min
der ver had gesteld, zou het resultaat
gelegenheid tot vreugde hebben gebo-
maaktheden van het systeem. Er werd
genoeg suikerriet gesneden, maar ei-
vaak vertraging op
Denk je de gov*
suikerriet wanhopig buiten de raffinar
deel om de verouderde machine
repareren.
Het grootste deel
i Cuba kan
wordt veroorzaakt doordat men zieli
realiseert niet datgene te hebben be
reikt wat iedereen zichzelf beloofd had
te zullen bereiken. De r
zijn het
suikerramp als de climax I
een hele reeks problemen en twijfels
over de doeltreffendheid van het Cu
baanse regeringssysteem. „De neder
laag is welkom", zegt Castro, „als ze
ons een frisse kijk op onze problemen
bezorgt". Dit is wat er op het ogenblik
gebeurt. Sinds begin september heeft
er een eindeloze serie vergaderingen
en discussies plaatsgehad. Tot dusver
is daar echter nog niets uitgekomen,
behalve dan Castro's nadruk op demo
cratisering.
Castro's regeringssysteem is in de
grond altijd paternalistisch geweest
initiatief, heeft hij er altijd de voor
keur aan gegeven het initiatief in het
staatssysteem op te nemen in plaats
van het zelfstandig te laten uitbotten.
Onlangs liet een arbeider Castro op
een vergadering een briefje lezen,
waarin hij uitlegde hoe de arbeiders
van zijn fabriek zelf een kantine had
den gebouwd en zelfs de stenen zelf
hadden gemaakt. „Mooi", zei Fidel.
Maar in plaats van dit als een prach
tig voorbeeld te gebruiken om de ar
beiders toe te staan hun eigen proble-
lossen, kondigde hij een
Partij en leger
In de huidige maalstroom weet nie
mand echt Wat de toekomstige rol van
de partij en van het leger zal zijn. De
laatst'e jaren zijn deze
nagenoeg onderling verwisselbaar ge
weest. Een groot deel van het centrale
comité van de partij en van Castro's
ministers zijn leden van het revolutio-
revolutie
het politieke bureau).
Het leger is de laatste jaren een
steeds belangrijker rol gaan spelen,
vooral bij de organisatie van de land
bouw. Zelfs de meest vriendelijke cri
tici hebben hun ongenoegen 'over deze
ontwikkeling uitgesproken. Met de
banden tussen leger en partij in het
achterhoofd, was het interessant Cas
tro de overheersende rol van de par
tij binnen de regering in zijn toe
spraak op 29 juli te horen ontkennen:
„De rol van onze partij kan niet en
zal ook nooit die van een vervanger
voor de regering zijn, noch van een
vervanger voor de massa-organisaties.
Haar taak is eerder dit verschijnsel,
dit proces, deze fantastische revolutie
i de oogst bracht
De communistische partij van Cuba
(die pas in 1965 opnieuw werd opge
richt) is eigenlijk nooit een gevestigde
factor van belang geweest in het Cu
baanse leven. Achter de uitval van
Castro tegen de partij, zou wel eens
de wens kunnen schuilen de macht
van het leger en van zijn broer Raul
te beknotten. Raul is zowel hoofd
van het leger als tweede secretar
van de partij.
Hoe het er nu precies aan toe gaat i
het Cubaanse politieke leven, blijft
echter een mysterie. Misschien
zozeer voor degene, die eraan d<
neemt als voor hem die
echter boven alle twijfel i
ideologie
die helemaal onafhankelijk stond van
ideologieën, aan de rand van
ideologische crisis staat van (voor
ia) ongekende afmetingen.
i de n
UNIVERSITEITEN IN V.S. VOOR ROERIG JAAR
s hel nieuwe academisch jaar begonnen.
Zij staan voor het probleem of de onrust en het geweld
campussen aan het begin van dc zomer gesloten werden,
breken. In dit artikel stelt een Britse leraar, die studeert aan d(
siteit van Wisconsin in Madison, dat de gematigde student, veel
de Amerikaanse regering, de universitaire autoriteiten of de politie,
sleutelpositie inneemt bU dit probleem.
,,0.k., pigs (varkens), luister en
luister goed, er is een bom ge
plaatst bij het Wiskundig On
derzoekcentrum voor het Leger
van de universiteit. Die is zo af
gesteld dat hij over vijf minuten
zal ontploffen. Verdwijn uit het
gebouw. Haal iedereen eruit.
Waarschuw het ziekenhuis. Dit
is geen onzin, kerel".
Na dit anonieme telefoontje op 24
augustus om 3.42 uur 's morgens razen
politieauto's machteloos naar Sterling
Hall, het gebouw van de universiteit
van Wisconsin, Madison, waar het On
derzoekcentrum gehuisvest is. De zelf
gemaakte benzinebom ontploft en hel
gebouw brandt uit. Vier mensen raken
gewond en Robert Fassnacht. een stu
dent die na zijn studie beëindigd
te hebben onderzoekwerk verricht,
wordt gedood. Hij war laat aan hel
werk om te zorgen dat hij bij was met
zijn onderzoek voor hij met zijn vrouw
en drie kinderen op vakantie ging
Ironisch genoeg ondervindt het wis
kundig onderzoekcentrum slechts wei
nig schade van de ontploffing. Het zet.
zijn werk spoedig voort. De afdeling
natuurwetenschappen van de univer
siteit. die in hetzelfde gebouw is onder
gebracht. lijdt echter onherstelbare
schade. Haar Van de Graafkernver-
sneller van 14 miljoen volt. die meer
dan een miljoen dollar waard is, wordt
zwaar beschadigd. Het ontbrandings
systeem hiervan wordt volledig ver
nield. Unieke apparatuur die gebouwd
uitrusting en
onderzoekgegevens, die het levenswerk
van vijf professoren in de natuur
wetenschappen jn 24 afgestudeerden
vertegenwoordiger», gaan verloren.
Terwijl de politie het spoor van de
verdachten probeerde te vinden zien
de bestuurders van de universiteiten
en de studenten die zich voorbereiden
op het nieuwe academisch jaar. zich
voor een ernstige vraag gesteld: Wat
zal het komende trimester brengen'
Deze vraag hoor je op elke campus in
de Verenigde Staten. De meeste ver
tonen nog duidelijk de tekenen van
het einde van het vorige academisch
jaar in juni, toen er op grote schaal
door de studenten gestaakt en gepro
testeerd werd tegen de politiek van
president Nixon met betrekking tot
Cambodja.
De spanningen die zich voordoen zijn
niet gemakkelijk te ontrafelen. Je kunt
de partijen niet langer meer netjes
scheiden in jongeren tegen ouderen,
studenten tegen bestuurders of zelfs
links tegen rechts; veel van de on
rust, die men nu voor de herfst
vreest, moet voortkomen uit de po
gingen van alle betrokkenen uit te
vinden waar zij nu eigenlijk staan. Af
gezien van de Vietnamese oorlog en
Nixons Cambodjapolitiek richt het stu
dentenprotest zich op hel ogenblik
vooral tegen drie zaken: de ROTC.
een officiersopleiding van het leger,
die verbonden is met de universiteiten;
instellingen als het Wiskundig Onder
zoekcentrum voor het Leger, die. zo
beweert men. de mogelijkheden van
de universiteit benutten voor onder
zoek op het gebied van wapens en
militaire uiitrusting en tenslotte de
..gerechtelijke dwalingen" tegen de lei
ders van de Black Pantherbeweging.
Er is ook een algemene
over de universitaire
studenten vragen meer dingen „die ter
zake doen" voor hun studie Tot nu
gebleken een bruikbare definitie van
dit rekbare begrip te geven. Verder
klagen zi.i dat studenten vqel te weinig
zeggenschap hebben bij het bestuur
van de universiteit
Zij willen een actieve rol spelen in
de besluitvorming op de universiteit,
bij problemen die variëren van de be
zoekuren op hun slaapkamers tot het
benoemen en ontslaan van professoren.
De spanningen die op de campus in
Wisconsin voelbaar zijn. zijn typisch
de spanningen die dit jaar op elke
Amerikaanse campus tot een uitbar
sting kunnen leiden De links-radicale
studenten die zich te buiten gaan aan
acties zoals het plaatsen van een bom
in hel Wiskundig Onderzoekcentrum
voor het Leger, vormen slechts een
minderheid. Op de 36.000 studenten
die op de campus van Wisconsin
leven, is maar een beperkt aantal bij
zulke gebeurtenissen betrokken. Maar
in de pers en bij het publiek praat
men óver deze acties van extremisten
als over die van „de studenten'De
sympathie van 'le studenten lijkt tot
nu toe meer de radicale kant uit te gaan
cale undergroundkrant „Kaleidoscope
op de campus neemt toe. Het was
via deze krant dat een groep die
zichzelf de „New Year's Gang" noemt,
de verantwoorde'ijkheid voor de bom
aanslag op het Wiskundig Onderzoek
centrum voor zich opeiste. Of deze
groep (die ook de Voorhoede van de
Revolutie genoemd wordt) iets met dc.
bomaanslag te maken had. moet nog
worden bewezen, maar hun ultimatum
dat in Kaleidoscope gepubliceerd werd
geeft goed aan. wat voor uiteenlopende
doelstellingen ze hebben. Ze vroegen
„Onmiddellijke vrijlating van de Drie
van Milwaukee (Black Panthers, die
beschuldigd wórden van poging tot
moord op een politieman uit Milwaukee
in september 1969), opheffing van d»
ROTC en de afschaffing van de be
zoekuren voor dc slaapkamers van dc
vrouwelijke studenten op de campus
\an Wisconsin". Zij dreigden verdei
dat, „als aan deze eisen op 30 oktobei
niet is voldaan, er door ons kadei
revolutionaire maatregelen zullen wor
den genomen die van een hevigheid
zullen zijn. zoals dit land nog nooit
heeft meegemaakt". Het artikel begint
met het dreigement dat „openlijke oor
logvoering, het ontvoeren van belang
rijke functionarissen en zelfs moord
aanslagen niet uitgesloten zijn".
Bezorgdheid
Meer nog dan de radicale studenten
is misschien de grote groep studenten,
die bereid z|jn extremistische acties
goed te keuren, omdat deze het onver
mijdelijke gevolg z(jn van de onhandel
baarheid van „het systeem", een bron
Hun ideeën wei-den weergegeven door
•een persaankondigtng. die naar aan
leiding van de bomaanslag door de
president van do studentenvereniging
van Wisconsin (W.S.A.) werd gedaan
De vereniging, eens een gematigde
groep die zich vooral met sociale ac
liviteiten bezighield, is nu een liberal,
spreekbuis van de studenten. De presi
dent zei: „Ik zou niet erg realistisch
zijn, als ik zou voorspellen dat geweld
dadigheden zullen uitblijven" cn hij
voegde eraan toe: „Vorig jaar werden
hearings van onze vereniging over het
Wiskundig Onderzoekcentrum voor hel
Leger door de diiecteur ervan afgelast,
de bajonet op het geweer. Dc
een referendum over de toekomst van
het centrum en van de ROTC werd
tegengehouden en nieuwe beperkingen
spreckapparaten werden opgelegd". Hij
sprak slechts zeer in het kort zijn
medeleven uit met de weduwe van de
gedode student. De WSA gebruikt, zon
der zich openlijk voor de radicale ele
menten die met bommen werken uit
te spreken, het schokeffect van de bom
aanslag om haar eigen eisen kracht bij
Verraden meerderheid
Op het ogenblik zijn weinig studenten
bereid zich openlijk en actief tegcn.de
radicale studentenbeweging op te stel
len. De Young Americans for Freedom,
een kleine conservatieve groepering,
heeft haar ideeën en haar fysieke aan
wezigheid bij een aantal recente demon -
lijks op enige sympathie van de ge
middelde student rekenen. Een nieuw*?
krant „The Badget Herald" is nu op
de campus verschenen. Hij biedt een
hoopvoller perspectief. Het laatste jaar
zijn zijn verkoopcijfers aanzienlijk ge
stegen en zijn artikelen bestrijken nu
een breed terrein. Nu bevindt de krant
kunnen worden. Of dat
zal gebeuren of niet hangt af van zijn
mogelijkheden een goeddoordachle en
logische oppositie te vormen tegen de
radicalen zonder daarbij een spreek
buis te worden van de universitaire
autoriteiten. Tussen deze tamelijk dui
delijk te omschrijven uitersten in op
vattingen staan duizenden studenten,
die het lot van de Amerikaanse cam
pussen in de komende jaren zullen
beslissen. Zij vormen geen nieuw voor
beeld-van de ..zwijgende meerderheid",
want veel van deze studenten hebben
zich in het verleden duidelijk laten
horen. Men zou eerder kunnen spreken
van de .verraden meerderheid. Deze
studenten vinden dat ze in de val zitten
Om allerlei redenen raken ze bij de
demonstraties betrokken, meestal uit
aar ze vinden dat de
vaak op een manier ein
digen. waar ze in de verste verten niet
Een massabijeenkomst tegen de oorlog
in Vietnam kan bijvoorbeeld beginnen
met een ordelijke vergadering en toe
spraken. Maar op het eind gaat dan
MEERDERHEID
VOELT ZICH DOOR
EXTREMISTEN
VERRADEN
bolen van kapitalistische uitbuiting
beschouwen. Dan ontdekt de gematigde
student die de oorspronkelijke ver
gadering bijwoonde dat z|jn naam ver
bonden wordt met de vernielingen, en
de volgende dag ziet h|i dat foto's en
verslagen in de krant zoveel aandacht
aan de acties van dc minderheids
groepering besteden alsof alle aan
wezigen daaraan hadden deelgenomen.
De gematigde student voelt zich ver-
Zenuwachtig
De ontwikkelingen kunnen nog erger
heidsgroepering op een bijeenkomsl
kunnen de reactie van de politie uit
lokken- De politie is zenuwachtig en
maar al ie strijdlustig. In de afgelopen
gaderingen uit de hand gelopen en dc
politie wil dc moeilijkheden graag
onderdrukken voordat deze zich verder
verspreiden. Vaak worden provocatie-
toi het uiterste opgevoerd Het woord
„pig" (varken) is nu een van de mildste
vormen van smaad die een politieman
moet ondergaan. Veel politiemannen
houden er opvattingen op na die dia
metraal tegenover die van de studenten
staan. Zij hebben geen universitaire op
leiding. zij zijn tevreden met de be
staande situatie die ze beschermen en
velen van hen zijn bij de politie ge
komen nadat ze eerst bij het leger ge
werkt hebben-
De Amerikaanse politie raakt snel beter
getraind en voorbereid om bij moeilijk
heden de orde op de campussen te her
stellen. Provocaties aanvaarden ze nu
niet meer zo snel. De extremistische stu
denten proberen echter bewust reacties
uit ie lokken en na verloop van tijd
krijgen ze die, dat is haast onvermij
delijk. Soms neemt die,de vorm aan
Als de toestand verergert en de autori
teiten laten de Nationale Garde komen
urn de rust te herstellen, wordt het
helemaal ingewikkeld te onderkennen
waarom het nu werkelijk gaat- Bij de
protesterenden voegen zich dan grote
groepen studenten die het misschien niet
helemaal eens waren met het oorspron
kelijke protest, maar die vierkant tegen
het gebruik van militair geweld op een
universiteitscampus zijn. Dat zijn dan
vaak weer de gerpatigden
Het gevolg is, dat de massa bij onlusten
op de campus op geen enkele wijze
een eenheid vormt die voor dezelfde
zaak demonstreert. Degene die vernier
lingen aanricht, slaat naast de student
die tegen geweld is en alleen maar we
reldvrede wil; de man die de'bom
gooi't gaal om met de student zönder
vastomlijnde politieke ideeën, die geen
bajonetten van de Nationale Garde oo
de campus wil zien. Hij die schreeuwt
en scheldt gaat zij aan zij met de man
die zijn mond houdt.
Het lijkt waarschijnlijk dat de sleutel
tot de situatie in het komende jaar in
handen zal liggen van die gematigden,
die in de val zitten en van hen. die
zwijgen. De extremisten zullen hun ac
ties ongetwijfeld voortzetten. Tot nu
toe hebben ze kunnen „steunen" op die
goedwillende studenten die door hun
radicale acties in de val zijn geraakt.
Als die' studenten hun eigen posities
duidelijk doorzien, is er hoop dat zij
de acties van de extremisten zullen ver
werpen en stappen zullen doen om
le voorkomen dat de radicalen de
bedoelingen van wettige en doelmatige
demonstraties verdraaien- Als ze dal
niet lukt, of als de gematigden de ra
dicale merhoden actiever gaan steunen,
dan zullen we in het komende jaar vee!
vaker lezen over de dood van onschul
dige mensen als Robert Fassnacht.
