Harde woorden paus
martelingen
over
Rijnvervuilers
voor de rechter
„DE LIGTENDE ZEE-FAKKEL"
NOG MAAR EEN VOORPROEFJE
Politie nog zonder
spoor van Cross
Braziliaanse
Senaat contra
kard. Alfrink
Herdruk van
drie delen
met 256 zee-
en kustkaarten
Miljoenen
liters giftige
stoffen
VS en SU zoeken
naar mogelijkheden
koppeling in ruimte
Geen Franse
helikopters
meer naar
Zuid-Afrika
Apparaat tegen
vuil uitlaatgas
Moordenaars
Californië
schrijven over
„wereldoorlog
Nobelprijs
Borlaug
voor
-^NDERDAG 22 OKTOBER 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
VATICAANSTAD/RIO DE JANEIRO (KNP/
AP) Onder grote bijval heeft paus Paulus
gisteren tijdens zijn wekelijkse algemene
audiëntie een duidelijke veroordeling uitge
sproken over de martelingen die de Brazili
aanse politie toepast. De paus noemde ook
andere vormen van terreur: mensenroof,
vliegtuigkapingen, roofovervallen en handel
in drugs. De paus noemde Brazilië niet met
name, maar zijn scherpe veroordeling van
politionele martelpraktijken kan moeilijk
anders worden- uitgelegd, na de veelvuldige
verzoeten bïi dpaïK om een duidelijke
uitspraak.
De foltering als politiemethode noemde hij
alleen een belediging voor het lichaam, maar
voor de waardigheid van de gehele menselij k<
persoon." Martelen is, aldus de paus, een teken vai
zedelijk verval. De paus veroordeelde
ook de revolutietheorie die zegt dat Christus
subversief element is geweest. Revolutie is niet
de leer van evangelie en concilie.
De Brazildaanse censuur werkt inmiddels op volle
toeren. De kranten is gevraagd geen aandacht te
besteden aan het commentaar van de Osservatore
Romano, waarin werd verklaard dat de paus de
ontwikkelingen in Brazilië met onrust en zorg
volgt. Toch werd het commentaar in Sao Paolo
geciteerd. In de Braziliaanse senaat is teleurstelling
uitgesproken over de recente beschuldigingen van
kardinaal Alfrink inzake de martelingen. „Het valt.
te betreuren dat er in Nederland een autoriteit
als kardinaal Alfrink is die zulke ernstige beschul
digingen een officieel karakter geeft, zoals de
bewering dat katholieke priesters naast andere
politieke gevangenen systematisch en wreed in
onze gevangenissen worden gefoiterd. Het wordt
tijd dat degenen die zulke geruchten in de wereld
zij worden eentonig", aldus de voorzitter van de
senaat, Joao Cleofas.
Kardinaal Rossi, aartsbisschop van Sao Paolo,
teruggekeerd van een bezoek aan de paus, heeft
verklaard dat de paus wist dat er geen godsdienst
vervolging in Brazilië bestond. De paus, aldus
kardinaal Rossi, heeft nog steeds „een ongeschokt
vertrouwen in Brazilië, zijn roeping en zijn taak
in de Kerk."
Het invloedrijke dagblad „O Estado de Sao Paolo"
heeft in een uitvoerig artikel de „heersende kliek
van de Braziliaanse bisschoppen" ervan beschul
digd dat zij probeert de militaire regering van
generaal Madici omver te werpen. Met de „heer
sende kliek" wordt de centrale commissie van de
bisschoppenconferentie bedoeld, die volgens het
blad een oorlog tegen de regering voert teneinde
deze zo te verzwakken dat zij plaats moet maken
voor een progressiever bewind. De bisschoppen
zouden een bijzondere verering hebben voor de
Franse communistische filosoof Garaudy. Het ar
tikel keert zich tegen de kerkelijke pretentie dat
wat
ciale politiek.
heeft op het gebied
KARDINAAL ALFRINK
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. De duurste
atlas, ooit ter wereld uitgegeven,
staat momenteel in Amsterdam
op stapel. Het is een facsimile-
uitgave van het kartografisch
werk, dat de Duitser Alexander
von Humboldt tussen 1805 en
1830 heeft vervaardigd. De atlas
krijgt in totaal dertig delen
(waarvan de eerste drie nog dit
jaar het licht zien) en gaat 40.000
gulden kosten. Hij verschijnt in
slechts vijftig exemplaren. Aan
het kraambed van deze gigan
tische en exclusieve bevalling
staat de Amsterdamse uitgeverij
Theatrum Orbis Terrarum.
namelijk een atlas, die de verrukke
lijke naam draagt: „De nieuwe groote
ligtende Zee-fakkel." Hij telt slechts
drie delen maar kost al meteen 2500
gulden. Overigens niet de duurste cre
atie van Theatrum Orbis Terrarum,
want eerder schonk deze uitgeverij
het leven aan een her-uitgave van de
atlas van Blaeu, die 3900 gulden kost-
Schout bij nacht, ir. W. Langeraar
chef hydrografie van de Nederlandse
marine, kreeg gisteren het eerste
exemplaar van „De ligtende Zee-fak
kel" aangeboden. Geen geringe eer,
want in totaal heeft het werk een
oplage van slechts 500 met de hand
genummerde exemplaren. Prof. dr. ir.
C. Koeman, hoogleraar in de cartogra
fie aan de universiteit van Groningen,
die de uitgave wetenschappelijk heeft
begeleid, vertelde, wat het bijzondere
van de gelegenheid was. „De ligtende
Zee-fakkel" werd tussen 1681 en 1753
vervaardigd door het Amsterdamse
uitgevershuis van Keulen. Hij bevatte
in totaal 256 zee- en kustkaarten, teke-
lcusten (zogenaamde „op-
van schepen. Het materiaal ervoor
werd gewetensvol aangedragen door
de vele kapiteins van de Nederlandse
compagnieën, die in die dagen opper
machtig waren op de zeven wereld
zeeën. Nooit eerder was een dergelij
ke zeemansgids verschenen. Hij
maakte Amsterdam in een klap tot
het wereldcentrum van maritieme
Helaas gingen de schitterende, met de
hand geëtste en ingekleurde atlassen,
in snel tempo verloren. Prof.;
sprak gisteren van een
manie". De frequentie
kaarten werden gebruikt, was tevens
hun ondergang. Voorzover ze niet te
beduimeld raakten, werden ze over
boord gezet omdat nieuw verschenen
atlassen ze overbodig en zelfs gevaar
lijk hadden gemaakt, In de schatka
mers van de bibliotheken zijn nog
slechts enkele exemplaren te vinden.
Daarom is volgens prof. Koeman de
thans verschenen facsimile-heruitgave
een unieke gebeurtenis, waarvan uni
versiteiten en maritieme instituten
watertandend zullen profiteren. Daar
naast is er een enkele verzamelaar,
die het zlchritan permitteren, voor „de
Ligtende Zee-fakkel", de vereiste 2500
ie de nu herverschenen atlas slechts
een fractie van de cartografische ju
weeltjes die het uitgevershuis Van
Keulen heeft afgeleverd. Hij is 800
zeer zeldzame groot bestek raa-
nurcriptkaarten op het spoor, die alle
wereldzeeën uitbeelden. („De ligtende
Zee-fakkel mist de westkust van
Noord- en Zuid-Amerika). Een gedeel
te van deze cartografische schat be
vindt zich in Nederland, een gedeelte
in Rome en we zullen er meer van
horen al was ,het alleen maar om
de prijs die een heruitgave
Studieconferentie
YN door koningin
Juliana geopend
DEN HAAG (ANP) In het Vredes
paleis in Den Haag is vandaag de VN-
studieconferentie begonnen. Bij de ope
ning vanmorgen verklaarde koningin
Juliana, dat de Volkerenorganisatie thans
bezig is iets te verwezenlijken, dat waar-
lük c
De koningin vervolgde met te zeggen,
voor het eerst sinds het ontstaan van
deze volkeren-wereldgemeenschap zich
is gaan roeren dat de geschiedenis
;n nieuwe richting doet koersen en
ereld een nieuw gezicht, een mense
lijke trek geeft. Zij doelde hiermee op
weede tienjarenplan van de VN voor
ontwikkelingshulp.
De koningin besloot met te zeggen:
„Onze groei mag niet ten koste van hun
groei gaan, noch mag het omgekeerde
hèt geval zijn. Beide moeten en kunnen
wij ons ontwikkelen en ontplooien".
KLEEF Op '27 oktober a.s. zal in
de Duitse stad Kleef de bekende we
reldkampioen amateurdansen. dr.
Jürgen Bernhold terecht moeten staan,
verdacht van het verontreinigen van de
rivier de Rijn. Hij zal op de Zwanen-
burcht moeten verschijnen een eeu
wenoud bouwwerk dat gebruik wordt
als een soort van paleis van justitie
in zijn kwaliteit van reder van de
Hamburger Lloyd, waarvan in de perio
de 1965 tot 1968 diverse tankers lussen
de Caltex-raffinaderij in Raunheim am
Main en Rotterdam voeren en daarbij
ettelijke miljoenen liters afvalstoffen
van de raffinaderij in dc Rijn loosden.
Behalve dr. Bernhold zullen ook zijn
procuratiehouder, een scheepvaart-in-
pecteur, tien kapiteins en een ingenieur
van de Lloyd terechtstaan.
De kwestie werd in mei 1Ö68 ook
voor de Duitse overheidsinstanties
ruchtbaar toen een patrouilleboot van
het Wasser-und Schiffahrtsambt'
Wesel een tanker opbracht, die juist
bezig was de kwalijkriekende vloeistof
woordelijke personen konden dagvaar
den.
Het bij Grieth aangehouden schip
was de Hasenbüttel van de Hamburger
Lloyd, die opdracht had om chemische
afvalstoffen naar Rotterdam (e brengen,
waar zij zouden worden overgeladen in
een zeetanker, die de vloeistof op de
Noordzee zou lozen. In plaats daarvan
loosde de Hasenbüttel het spul in de
Rijn met alle gevolgen van dien.
Aa
het
Hasenbüttel niet om een incidenteel ge
val ging, werd bij de recherchegroep
van de rivierpolitie te Duisburg-Ruhrorl
een speciale commissie ingesteld, die
systematisch alle afvalstoffentranspor-
ten van de Hamburger Lloyd contro
leerde. Daarbij bleek, dat. aldus dc
officier van justitie in minstens 26
gevallen de ladingen van de tankers in
de Rijn en andere binnenwateren wer
den geloosd.
De afvalstof, aldus stelden de chemici
vast. bevat o.a. enkele kwalijkriekende
vergiftigde vloeistoffen, waaronder ook
natronloog dat gevaarlijk is voor de
huid en de kiemen van de vissen. De
Lloyd-rederij had aanvankelijk, zo
meldt de Rkeïnisehe Post, de afvalstof
met binnen vaarttankers tot in open zee
gebracht en dan in de nabijheid van de
Nederlandse kust geloosd. Aangezien de
schepen bij slecht weer
deze manier
lozen gestaakt worden.
De betrokken kapiteins
deze illegale wijze
bedreiging van ontslag.
Het contract tussen Caltex en rederij
kwam in 1965 tot stand op initiatief
van de mede-eigenaar, de ieder Bolle,
wiens huidige verblijfplaats blijkbaar
niet te achterhalen is. Bolle wordt door
de justitie te Hamburg gezocht wegens
bedrog met verzekeringsgelden. De we
reldkampioen amateurdansen dr. Bern
hold schuift nu alle schuld op zijn
voortvluchtige compagnon Bolle.
Bij EEG geen
eenstemmigheid
over toetreding
BRUSSEL (ANP) De werkelijke
de EEG over ^de Britse toetreding kun
nen pas beginnen als de zes een ge
meenschappelijk standpunt hebben ten
aanzien van de verschillende overgangs
perioden (zes jaar voor de landbouw
en drie jaar voor de industrie) die
Engeland heeft gevraagd.
Dat is de mening in conferentiekrin-
gen. die gisteren duidelijk werd na
nieuwe besprekingen op ambassadeurs
niveau tussen de Britten en het onder
handelingsteam van de zes. Het is een
publiek geheim dat momenteel over
wat de Britten aan overgangsperioden
gevraagd hebben geen eenstemmigheid
bij de zes bestaat. De gemeenschap wil
j reid zijn te doen tijdens de overgangs
periode voor de landbouw en verder
speelt de landbouwfinanciering nog een
Van belang bij
ruimtetaxi's
meest voorzichtige leden van de Ameri
kaanse ruimtevaartgemeenschap zien de
komende besprekingen als een door
braak. Na jaren van rivaliteit en langs
elkaar heen werken komen de V.S. en
de Sovjet-Unie eindelijk bijeen om zich
te buigen over de kwestie hoe hun
ruimteschepen in de praktijk
kaar
kaarten van de liefhebber
Drie telefoontjes, dat
een bevrUdingscel van het F.L.G. bereid
was het voorstel van de Canadese rege
ring voor een vrijgeleide naar Cuba te
aanvaarden, hebben de hoop van de
politie korte tijd doen opflikkeren. Gis-
steravond deelde de politie mee dat ze
vals waren en dat hiervoor een man ge
arresteerd was.
Dit incident ilustreert een van de voor
naamste problemen, waarmee de politie
bij het opsporen van de kidnappers van
de Britse diplomaat Cross geconfron
teerd wordt. Duizenden telefoontjes
koomen dagelijks van het publiek binnen.
Ze worden allemaal nauwkeurig nage
gaan, en dit maakt een groot deel van
het onderzoek uit.
Volgens bronnen die nauw bij het
onderzoek betrokken zijn, zit men vlak
achter Paul Rose, Marc Carbonneau en
Jacques Lanctot aan, het trio, waar
tegen over het hele land een bevel tot
zich nog steeds in de
buurt van Montreal bevinden. Maar de
politie schijnt nog niet verder te zijn
met. het vinden van de plaats waar
Cross wordt vastgehouden.
Het lijkschouwingsrapport van de ver
moorde minister van Ai-beid van Quebec,
Pierre Laporte, dat gisteravond is uit
gekomen, zei dat hij door wurging om
het leven is gebracht, waarschijnlijk
met een medailleketting die hij droeg.
Hoewel er nog een aantal wonden, die
voor zijn dood zijn toegebracht, gevon
den zijn op zijn linkerpols, rechts en
boven aan zijn borst blijkt uit het
rapport dat hij niet is gemarteld, zoals
sommige Franstalige kranten veronder
stellen. Er zijn echter veel vreemde
dingen aan deze hele zaak, niet in het
minst waarom de politie oorspronkelijk
heeft beweerd dat Laporte in het hoofd
gescholen was De aard van de wonden
en de grote rommel in het huis waar
n steun aan de
cheniercel, die hem gekidnapped heeft,
bitter hebben gevochten of ze hem moes
ten vermoorden of niet. Een gewelddadig
gevecht zou hebben plaatsgehad, waarna
Laporte gepakt, legen zijn borst ge
trapt en ter plaatse met zijn eigen
medaille gewurgd werd. Als het zo
gebeurd is, zou dat verklaren waarom
het communiqué van het F.L.G. dat zijn
dood aankondigde, getekend was met
„Dieppe-22e" in plaats van Chenier, zo
als bij voorgaande boodschappen van de
cel. De politie gelooft dat misschien
wel 20 mensen tot de t\Vee cellen be
hoord hebben, die de kidnappingen heb
ben uitgevoerd. Ze beweert dat ze naast
het genoemde trio verschillende mensen
ernstig verdenkt en laat doorschemeren
dat er in de naaste toekomst nog meer
bevelen tot inhechtenisneming zullen
zullen uitgaan.
Deel van de kaart die de Rijnmond
en de Zuidhollandse eilanden in beeld
PARIJS (Rlr.) De Franse regering
zal geen nieuwe overeenkomst met Zuid-
Afrika aangaan voor de levering van
helikopters. Dit heeft de Zambiaanse
president Kenneth Kaoenda gisteren in
Parijs verklaard na een onderhoud met
zjjn Franse ambtgenoot Poptpidou.
Op een persconferentie zei Kudoenda,
dat Frankrijk ook zijn politiek ten aan
zien van de verkoop van lichte wapens
en lichte pantserwagens, die Zuid-Afrika
eventueel zou kunnen gebruiken tegen
guerrillastrijders, opnieuw zal bezien.
In officiële kringen in de Franse
hoofdstad werd vernomen, dat Frank
rijk besloten heeft aan Zuid-Afrika en
andere landen geen wapens meer te
verkopen, die tegen opstandige bewegin
gen kunnen worden gebruikt. Frankrijk
wapenleveranciers voor Zuid-Afrika ge-
De besprekingen worden maandag en
dinsdag gehouden. Officieel zijn zij door j
NASA aangeduid als „voorbereidende
De mogelijkheid van koppeling v
Amerikaanse en Sovjet-Russische rui:
tevaartuigen opent echter een groot t
feit dat de Sovjet-Unie dit aspect geko
zen heeft als begin van besprekingen
over „bouten en moeren" duidt er op
dat de Sovjet-Unie serieuze belangstel
ling koestert voor samenwerking in de
nrleg is
eenkomsten.
De Amerikaanse delegatie wordt ge
leid door dr. Robert Gilruth, directeur
van het bemande ruimtevaartcentrum
in Houston. Verder zijn er o.a. Glynn
Lunney, de vluchtleïder die de Apollo-
13 heeft binnengeloodst na het ontplof
fen van een der zuurstoftanks, en Ar
nold Frutkin, onderdirecteur van de
NASA voor internationale zaken.
Frutkin meent dat koppeling tussen
bemande Russische en Amerikaanse
ruimtevaartuigen niet voor 1972 moge
lijk zal zijn. Men moet al snel tot
overeenstemming komen om de Skylab
die in dat jaar rond de aarde gaat
draaien van een speciale koppelmoge
lijkheid te voorzien. Optimistisch is hij
RUSSISCHE VINDING
MOSKOU (RTRi Sowjetrussische
ingenieurs hebben een instrument voor
automotoren ontwikkeld dat praktisch
alle koolmonoxydc verwijdert. Het in-
strumenl kan gemakkelijk worden aan
gebracht. Het is ongeveer zo groot als
een teekopje. Het olieverbruik wordt
met 35 procent en het benzinever
bruik mei vijf procent mee verminderd.
Hoe het precies werkt wordt niet uit de
doeken gedoan. Wel wordt gezegd dat
het met succes beproefd is. Het instru
ment werkt automatisch tijdens remmen
en optrekken, wanneer de verbranding
gewoonlijk onvolledig is.
zeventig, voor
met ruimtetaxi's. Dat ligt ook i
de lijn van de Sovjet-Russische gedach-
tengang. Hun vlucht van juni, die 18
dagen duurde, is waarschijnlijk
deel van de voorbereiding van een per
manent bemand ruimtestation
SANTA CRUZ (DPA/AFP) De poli
tie van Santa Cruz heeft de inhoud be
kendgemaakt van een briefje, dat de
moordenaars van de oogarts Victor Ohta.
zijn gezin en zijn secretaresse, in de
Rolls Royce van hun slachtoffer hebben
achtergelaten.
Daarin scsrijven de daders: „Vandaag
is de derde wereldoorlog begonnen, die
zal worden gevoerd door de burgers a
het vrije heelal. Vanaf heden zal ieder
individu of groepering die misbruik
maakt van de natuurlijke omgeving, of
deze verwoest, worden gedood door de
burgers van het vrije heelal. Mijn ka
meraden en ik zullen tot de dood of 1
de vrijheid .strijden tegen iedereen
alles dat het natuurlijk leven op deze
planeet niet handhaaft. Het materialisme
moet verdwijnen of de mensheid zal ver-
De politie meent in dit briefje een aan
wijzing te moeten zien dat de daders ge
zocht moeten worden in hippiekringen.
Zij is dan ook reeds begonnen met het
uitkammen van hippiecentra in de heu
vels ten noorden van Santa Cruz. De in
houd van het briefje is nu pas bekend
gemaakt. omdat de politie een golf van
paniek in Californië wilde voorkomen.
De politie ziet in het briefje een be
vestiging van haar vermoeden dat de
moord het karakter van een „terecht
stelling" had.
De politie zoekt drie „langharige
jongelui", twee jongens en een meisje,
die een dag na de moord zijn gezien bij
de auto van de echtgenote van Ohta. De
auto werd later uitgebrand gevonden in
een spoorwegtunnel.
AMSTERDAM (ANP) De firma
Assurantiecombinatie Nederland (waar
in samenwerken de firma's Keuning,
Kleijn en Schaink, Jacobus Remmers en
S. M. Souget) heeft samen met de firma
J. C. J. Knegt en Zonen (met inbegrip
van de afdeling makelaardij van de
firma Koopman en Co) gisteren meege
deeld dat zij tot nauwe samenwerking
hebben besloten De totale personeels
sterkte zal ongeveer 300 man zijn. De
Assurantiecombinatie Nederland heeft
het dienstgebouw van Gerzon in Am
sterdam daartoe opgekocht.
Dr. Norman Ernest Borleug, een
Amerikaanse landbouwdeskundige,
is gisteren de Nobelprijs 1970 voor
devrede toegekend. De 56-jarige
Amerikaan krijgt zijn prijs voor
zijn verdiensten voor de ontwik
keling van nieuwe tarwesoorten,
die de oogsten in verscheidene
landen, vooral in Mexico, India en
Pakistan, in hoge mate hebben
verbeterd. Bij de snelle ontwikke
ling van de landbouw in de af
gelopen jaren, de „groene revo
lutie" genoemd, neemt dr. Borleug
een. centrale plaats in. Hij is dc
vijftiende Amerikaan die de prijs
voor de vrede ontvangt. Voor hem
was ds. Martin King de laatste
Amerikaan. De prijs zal dr. Bor
laug op 10 december In Oslo wor
den uitgereikt.
