Bouwbedrijf Etrimo op
*rand van faillissement
NAVO loopt achter
op Sovjet-Unie
De bedoeïenen:
Soldaten van God,
Mohammed
en Hoessein
ACCENT
Verdachte beschuldigt
Esso van miljardenfraude
Jordanië was nooit
een blijde familie
DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 17
(Van ons" speciale verslaggever David
Hirst)
AMMAN Buiten het Hotel Inte*-
continental in de modieuze regerings
wijk in Amman, die nu bezaaid is met
oorlogspuin, hebben de Bedoeïnen-
troepen hun pantserwagens met Jor
daanse vlaggen en portretten van ko
ning Hoessein versierd. Het is lang
geleden dat Amman zo'n uiting van
loyaliteit aan de kroon heeft gezien.
De Bedoeïnen hebben nu drie jaar
revolutionaire slogans van de guerril
la's, de foto's van Mao en Che Gueva
ra gezien, die zich als een plaag over
de hoofdstad hebben verspreid, een
Arabisch Hanoi in de maak. Nu krij
gen de Bedoeïnen hu neigen foto's en
leuzen terug. Ze zijn zoals radio
Amman hun de afgelopen zes dagen
heeft verteld „de soldaten van God,
Mohammed en Hoessein".
Het kunnen verschrikkelijk simpele
mensen zijn. Een van hen vroeg, toen
hij een Japanse journalist zag. wan
trouwend: „Ben je een Syriër?" Ze
zwaaien vrolijk naar buitenlanders,
maar ze kunnen ook wreed en heftig
zijn. Boven alles schijnen ze, of al-
thans sommigen van hen, de Palestij-
1 nen werkelijk te haten. Een pamflet:
„Ze zijn allemaal even erg, te begin
nen bij Yassar Arafat, allemaal sme
rige kerels, nog erger dan de joden.
Ze vernietigen ons land. Ze beledigen
ons op straat. Waarom gaan ze niet in
Palestina voor Palestina vechten?"
„Het is erger voor een moslim om een
andere moslim te doden", aldus een
ander pamflet, „dan voor een jood om
een moslim te doden". Eens te meer
wordt bewezen dat de stammen uit
Oost-Jordanië, die deze troepen leve
ren, wanneer zij eenmaal opstaan nog
steeds erg machtig zijn in het land.
Maar als Hoessein met zijn rug tegen
de muur, door hen de strijd overleeft
zal dat opnieuw tegen een afschuwe
lijke prijs zijn. Jordanië is nooit een
blije familie geweest, zoals hij zo vaak
beweerd heeft. Het was denkbaar dat
het land dat eens zou zijn geworden,
maar door het bloedbad van de laatste
dagen is dit voorgoed van de baan.
Het is nu op geen enkele manier
zeker dat de koning, ondanks zijn
uiterlijke successen, zijn troon zal
kunnen houden.
Zijn hoofdstad is verdeeld. Het leger
heeft zich van de strategische hoge
punten meester gemaakt, maar de guer
rilla's hebben de valleien nog steeds
in handen. Zijn land is verdeeld. In
het royalistische zuiden lopen de men
sen de straat op om de voorbijtrek
kende soldaten toe te juichen.
Maar zelfs als deze geografische
scheidingen verdwijnen, en de koning
zijn verloren souvereiniteit weer te
rug krijgt, zullen de werkelijke en
duurzame scheidingen blijven bestaan.
Zij staan gegroefd in de donkere, vij
andige gezichten van de Bedoeïnen-
troepen, als ze die paar burgers ga
deslaan, die na vijf dagen angst be
hoedzaam uit hun gehavende huizen
tevoorschijn komen. Ze staan gegroefd
in de geschokte en hevig ontdane
gezichten van die burgers als zij de
Jordaanse vlag zien nu eigenlijk
een vijandelijke vlag die beledi
gend wappert tussen al het puin dat
hen omringt.
Voor zover men de straat waaraan
het Hotel Intercontinental ligt kan
overzien is er geen enkel huis ge
spaard. Iedere woning is wel honderd
keer doorzeefd. De sporen van de ko
gels uit de machinegeweren zijn dui
delijk herkenbaar. Zwaar geschut
heeft in sommige huizen enorme ga
ten geboord. Andere zijn helemaal
zwart geblakerd. Open patronen lig
gen op straat verspreid. Telegraafdra
den, boomtakken en allerlei soorten
puin «O afval versperren de weg.
Toen wij naar het vliegveld reden,
konden we zien dat andere delen van
de stad nog erger hadden geleden. We
namen aan dat wijken die we niet
zagen zelfs nog zwaarder getroffen
waren. Dat was dinsdag. Een van de
Bedoeïnen die ons naar het vliegveld
reed zei: „Wat de Syriërs betreft, we
zouden ze in twee dagén hebben wil
len afmaken".
En dat is waarschijnlijk het rampzali
ge dat de legercommandant aan de
koning beloofd heeft. Pantserwagens
mogen dan in het grootste deel van
Amman patrouilleren en de Syrische
opmars mag dan gestopt zijn, er
schijnt een niet uitgesproken gevoel
onder de troepen van de koning te
bestaan, dat ze tegen een combinatie
van troepen vechten die uiteindelijk
zal winnen.
De nieuwe vechtlust van de Palestij-
nen. waarmee de Bedoeïnen in het
verleden vaak genoeg geconfronteerd
zijn, en die niet in staat zijn duidelij
ke overwinningen te behalen, het
schuldgevoel over de afschuwelijke tol
aan burgerlevens en de haat die zij
opwekken, dit alles moet hen van de
«ijs brengen. „Waarom kunnen ze
niet openlijk vechten?", vroeg een sol
daat, daarmee onbewust toegevend dat
hij en zijn collega's eenvoudig niet de
militaire kennis bezitten voor de ope
ratie die ze nu uitvoeren het is een
strijd tussen goed gericht machinege
weervuur en het plompe gebeuk van
artillerie, tussen de scherpschutter en
de troepen soldaten die openlijk rond-
Een bezorgde koning Hoessein tijdens
een gesprek met journalisten in zijn
residentie te Hummar, 11 km van
lopen.
Soms krijg je een volledig beeld van
een kleine gebeurtenis uit het geheel.
Soldaten speuren sluipschutters op in
een particulier huis. De angstige fa
milie probeert te vluchten en dat lukt.
Een guerrilla probeert dat ook en
wordt neergeschoten. Dan wordt
zwaar geschut erbij gehaald en het
huis wordt vernield. De volgende dag
zit de sluipschutter er weer.
De Bedoeïnen zitten krap met de lichte
wapens die ze gebruiken. Hoe langer
de guerrilla's hen van het lijf kunnen
houden, hoe groter hun kansen zijn
dat de balans in hun voordeel zal
doorslaan. Voordat dat gebeurt zou
den de gedemoraliseerde Bedoeïnen
weieens woest kunnen worden. Of de
koning zou het politiek risico kunnen
nemen troepen in te schakelen, waar
van hij niet zeker weet of ze loyaal
zijn, of hij zou zwaar geschut kunnen
gebruiken om de stad in een orgie
van vernieling met de grond gelijk te
maken. De burgers die tussen leger en
guerrllia's staan, hebben niet altijd zo
veel geluk gehad als de vluchtende
familie. (Copyright The Guardian).
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De opperbevelhebber
van de NAVO-strijdkrachten in Europa,
generaal A. J. Goodpaster, is ernstig
Wereldexpositie
over zes jaar
in Philadelphia
DEN HAAG (A.N.P.). In 1976 zal in
Philadelphia in de Verenigde Staten
opnieuw een wereldtentoonstelling wor
den gehouden. Dit vertelde mr. J. M. L.
Th. Cals, commissaris-generaal voor
Nederland van de wereldtentoonstelling
in Osaka, die op 13 september sloot,
gistermiddag in Den Haag, tijdens een
gesprek over het wel en wee van de
Nederlandse presentatie in Japan. Mr.
Cals zal zeker niet opnieuw commissaris-
generaal zijn. Hjj meent dat anderen
aan de beurt moeten komen.
Het Nederlandse paviljoen in Osaka
is, aldus mr. Cals, een succes geweest.
In totaal bezochten 4.775.095 mensen
voor 97.3 procent Japanners de
expositie en ongeveer acht procent
daarvan per dag 25.000 tot ver over
de 35.000 bezocht het Nederlandse
paviljoen. De ruim twaalf miljoen
gulden, die Nederland in deze presentatie
stak, acht mr. Cals dan ook goed besteed
geld. Ten eerste omdat Nedreland in Ja
pan 'n bijzondere plaats inneemt alle
schoolboekjes melden, dat Nederland op
Decima een vestiging had in de eeuwen
dat Japan totaal geïsoleerd was ten
tweede omdat Japan in de komende
twaalf jaar honderd miljard dollar gaat
investeren in buitenlandse vestigingen
en Nederland zich presenteerde als de
gateway to Europe.
Met professor Bakema, de architect
van het paviljoen, is mr. Cals bezig aan
'n uitvoerig rapport voor de Nederlandse
regering, dat ongetwijfeld voor 1976 zijn
nut zal hebben. Een ding staat wel vast
zo menen beiden een presentatie
van Nederland dan zal aanzienlijk meer
dan twaalf miljoen gaan kosten, wil het
een goede presentatie zijn.
bezorgd over de voortdurende groei van
de Sovjet-strijdmacht met nucleaire en
conventionele wapens, zowel bij de ma
rine als de luchtmacht. De NAVO daar
entegen vertoont op verschillende ge
bieden een neergaande tendens. Gene
raal Goodpaster zei daarover gisteren
op een bijeenkomst van de vereniging
van het atlantisch verdrag: „We zijn
nog sterk, en er zijn belangrijke verbe
teringen doorgevoerd, speciaal kwalita
tieve vei-beteringen door modernisering.
Maar er zijn ook verminderingen van
strijdkrachten geweest, inkrimpingen ia
mankracht, terugtrekkingen uit voor
uitgeschoven posten, beknotting vop
dienstijden, groeiende veroudering van
vloten, uitstel in de verschaffing van
benodigde verbindingsmiddelen. En
wordt over nog meer verminderingen
gesproken".
De combinatie van deze kwev trend*
de opwaartse bij het Warschau-pact
en de neergaande bij de NAVO
betekent volgens generaal Goodpaater
dat vlak voor onze ogen een verande
ring in 't veiligheidsevenwicht optreedt.
De marge van afschrikking wordt ver
minderd en de daaruit voortvloeiende
risico's voor de NAVO worden groter.
De gezamenlijke Sovjet-strijdkrachten
vormen een concentratie van militaire
macht die alles overtreft wat vooraf
ging en uitgaat boven wat alleen voor
verdediging benodigd is. En omdat ae
nog steeds sterker worden wordt dieno-
overeenkomstig 't veiligheidsprobleem
voor het westen groter en niet kleiner.
Een ander ernstig probleem vormt vol
gens de generaal het toenemend aantal
voorbeelden van gebrek aan steun voor
de militaire inspanning en aanvallen
tegen het militaire apparaat en tegen
essentiële veiligheidsdoelen.
CAMERAMAN
OMGEKOMEN
MOSKOU (AP) In Moskou is be
kendgemaakt dat een Sovjetcameraman,
Konstantm Rjasjaentev, in Jordanië is
omgekomen. Hoe en waar dat gebeurde
is niet gezegd.
Hij is de eerste dode van de inter
nationale pers in de Jordaanse burger-
I ls Sylvle Vartan aan het touwtje
springen? Wat op
oefening lijkt, is niets i
I minder dan een fragmentje
P show, waarvan de première zopas ir
het Parijse Olympia heeft gelopen
grootsU
er of
j vedettes in de 1
w-business
geworden.
(Van onze correspondent R. SchoemaiM)
BRUSSEL. Met aohulden die onge
veer 120 miljoen frank bedragen en met
een kapitaal dat praktisch helemaal ge
blokkeerd zit in onroerend goed en
hypothecaire leningen, wacht Belgiës
tweede grootste bouwpromotor Etrimo
op 39 september. Heeft
tijd
gevonden om dc
te betalen, dan dreigt één
zwaarste klappen te vallen die de
NA BOMALARM
Reizigers durven
niet meer in
Caravelle
PARIJS (Reuter) Een Franse Cara
velle, geboycot door angstige passagiers,
is gisteren zonder ook maar één passa
gier aan boord uit Parijs naar Tunis ver
trokken. Het straalvliegtuig was de dag
tevoren op de luchthaven Orly vastge
houden, nadat een onbekende telefonisch
had meegedeeld dat zich een bom
andere vluchten hadden kunnen boeken,
merkten vlak voor hun vertrek dat ze naar
hetzelfde toestel werden geleid. Ze waar
schuwden medereizigers met als resultaat
dat niemand meer wilde instappen.
(ADVERTENTIE)
Cuba toen en UM
De econoom dra. M. van der
Schaft toetst de huidige
Cubaanse economie aan die
van vóór de revolutie.
Deze week in Accent een
artikel over dit
De grote mode-drie
In haar vaste moderuhrïek
„Boutique" bespreekt
Tosca Leenders deze week
de herfst- en winterkollek-
ties van Edgar Vos,
Max Heyxnans en
Dick Holthaus.
Kopzorg om koppelbazen
Deze week gaat Accent
uitvoerig in op het ver
schijnsel dat de arbeids
onrust op gang bracht:
het koppelbazenprobleem. j
O.m. met een interview met
Leen van Os - vroeger een
geducht stakingsleider en
ooknuweereventjesinaktie.
weekblad 65ct.
overal verkrijgbaar
>oit moest vtf-
D* moeilijkheden van Etrimo zijn be
gonnen in april van dit jaar. De firma,
die graag de indruk verspreidt dat zij
aan sociale woningbouw doet, had te
laat bemerkt dat de kredietbeperkende
maatregelen van de regering de hele
markt in onroerend goed in ongerede
brachten.
Etrimo. als bouwpromotor, werkte
steeds met zo weinig mogelijk eigen
kapitaal. De firma kocht bouwgronden,
plande een flatgebouw, verkocht een
groot gedeelte van de toekomstige wo
ningen „op plan", betaalde met het geld
caire leningen te verstrekken
klanten. Zo bouwde de firma vele tien
tallen woongiganten overal in België,
met de nadruk op de grote agglomeraties,
speciaal Brussel. In Frankrijk werd ge
werkt aan een vakantieproject
Met moeilijkheden, die zouden ont
staan door kredietbeperking, hield de
firma geen rekening. Sedert april moet
de firma dan ook halsbrekende stunts
uithalen om de schuldeisers te betalen.
Van dat ogenblik af dateert ook een
politieke actie, die gevoerd wordt door
de voorzitter van Etrimo, de liberale
senator Collin.
Collin droomt sinds lang van grote
politieke macht. In 1965 werd hij ver
kozen als provinciaal senator van de
P.V.V.; in 1968 bedacht (en financierde?)
hij een reusachtige verkiezingscampagne,
die de bewondering van reclamevaklui
wegdroeg, maar de partij een flink aan
tal zetels kostte. Collin zelf raakte slechts
via het achterpoortje van de coöperatie
de Senaat binnen.
Anderhalve maand geleden had zijn
politiek werk schijnbaar succes; de rege
ring keurde toen een wet goed, waarbij
promotors in nood geholpen konden
worden. Voor een bedrag van 100 mil
joen frank zou men gronden van hen
overnemen, die dan voor sociale woning
bouw kunnen worden gebruikt. Etrimo
bood terreinen aan, maar de mensen van
de huisvesting haalden er hun neus voor
op: ongeschikt.
De laatste dagen wint daarenboven
de mening veld, dat die honderd miljoen
frank nooit zullen gebruikt worden om
Etrimo te redden. Men zou ze wel kun-
gebruiken om aannemers en kopers
appartementen, die anders schade
zouden lijden door het falen van Etrimo,
uit de nood te helpen. Maar ook hier
dringt de tijd: men heeft nog nauwelijks
week. En als één van de sehuld-
s '.enuwachtig wordt en Etrimo voor
de har. ••-Isreehtbank daagt, kan het al
'nnen e-. paar dagen afgelopen zijn.
In de Belgische bouwsector wijst men
erop dat een falen van Etrimo geen
nationale ramp zou zijn, zoals de poli
tieke Etrimomensen graag vertellen.
In de Vlaamse kranten wordt heel de
zaak intussen gevolgd met nauwelijks
verholen leedvermaak. Etrimo staat
inderdaad bekend als één van de grote
verfransers uit de Brusselse periferie. De
firma is Franstalig en maakt uitsluitend
reclame in Franstalige kranten, maar
de grond waarop zij laat bouwen ligt
bijna uitsluitend in Vlaamse gemeenten
Men weet in die gemeenten dat men met
een invasie van Franstaligen moet af
rekenen als Etrimo ergens laat bouwen
Het verdwijnen van Etrimo zou voor
veel Brusselse Vlamingen een grote op
luchting betekenen.
SENSATIE IN ANTWERPSE RECHTSZAAL
BRUSSEL (ANP) Een voormalige
employé van de olieraffinaderij
en van het Essoconcern in Antwer
pen heeft deze maatschappij ervan
bedrag van bijna vijf miljard
gulden benadeeld zou hebben door
belastingontduiking. Esso zou dat
hebben klaargespeeld door grote
markt te brengen.
De voormalige Esso-emplo.vé die sa
men met een aantal andere vroegere
werknemers van Esso tergchtstaai
wegens diefstal ten nadele van hel
bedrijf, onthulde in de
als de douaneambtenaren sliepen, uit
het douanekantoor de sleutels weg
te halen van de sloten, waarmee de
douaniers de brandstoftanks hadden
afgegrendeld. Buiten medeweten van
de douane kon men op die manier
grote hoeveelheden benzine en olie
aftappen. De man deelde verder
mee, dat op die manier miljoenen
liters uit de tanks verdwenen. Als
voorbeelden gaf hij de volgende cij
fers: een keer verdween op deze
wijze negen miljoen liter, een ande
re keer 25 miljoen en zelfs een keer
103 miljoen liter. „Tk heb voor me
zelf een berekening gemaakt en
Miljoenen liters
benzine en olie
verdwenen
zo zei de verdachte. Deze verklaring,
die in de Antwerpse rechtszaal de
nodige sensatie verwekte, werd in
opdracht van de rechter onmiddellijk
in bijzijn van de ambtenaar van het
openbaar ministerie op schrift ge
wordt ervan beschuldigd, s
een aantal vroegere beambten van
Esso en in samenwerking met een
aantal schippers, onder wie de vijf
tigjarige Bastiaan S. uit Dordrecht
en handelaars, makelaars en agen-
len, in totaal 27 man. diefstal, vals
heid in geschrifte en fiscale fraude
hebben gepleegd.
lucht van, dat grote hoe
de Belgische markt werden verhan
deld. Er volgde een steekproefonder-
zoek in een aantal tanklichters in de
Antwerpse agglomeratie, die het
vermoeden bevestigde.
Uit een nader onderzoek bleek dat
deze fraude sinds jaren aan de gang
was. Korte tijd later arresteerde de
gerechtelijke politie de Essobeamb-
len die bekenden.
De fraudeurs hodden drie systemen.
Volgens het eerste werden lichters,
die brandstof in transito vervoerden,
leeggepompt en met gestolen benzine
geladen. De transitovoordelen bleven
zo bestaan, terwijl de benzine toch
afgezet werd op de Belgische markt.
Bij het tweede systeem werden twee
lichters volgetankt met benzine,
waarvan echter slechts een lading
werd geregistreerd. De tweede werd
geladen met gestolen brandstof, die
ook weer met ontduiking van de
rechten in België zelf verkocht
werd. In het derde geval laadde men
lichters met meer brandstof dan
werd opgegeven, door bijvoorbeeld
de watertanks van het schip ook met
brandstof te vullen. Op fraudes als
deze staat in België een boete van
het tienvoudige van de ontdoken
rechten. De man. die in de rechts
zaal met zijn onthullingen kwam,
verklaarde het niet langer te kun-
verkroppen, „Jarenlang het vui-
Top twaalf is er weer voor kinderen*
die nog hipper willen zijn dan hun
grotere broers of zusjes. De
Amerikaanse ontwerpster Barbara
Farber, in Amsterdam wonend en
werkend, heeft gisteren haar „top-
twaalf'-modellen met een aantal
jeugdige enthousiastelingen getoond.
(ADVERTENTIE)
Ovaties voor Toon
Hermans in Carré
AMSTERDAM (A.N.P.). Toon
Hermans, die enkele jaren niet meer in
Amsterdam is opgetreden, heeft bij d«
première van zijn nieuwe solewhow,
gisteravond in Carré, aan het slot ovatie
na ovatie in ontvangst mogen nemen,
terwijl talrijke bloemstukken en
boeketten het toneel werden opgedragen.
Met zijn vrouw Rietje aan zijn zijde liet
hij het applaus over zich komen, waarin
ook pianisten Rinus van Galen en Cor
Cools, drummer Tonny Nusser en bassist
Tim Dissevelt deelden.
Vooral zijn parodie op een striptease
en het nummer, waarin hij een
jubilerende bespeler van de grote trom
uit een fanfare op de planken zette,
oogstten veel succes bij het publiek,
waarbij zeer veel artiesten, onder
anderen Heintje Davids, waren.
